Πελασγοί: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το όνομα '''Πελασγοί''' χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά από τους [[αρχαίοι Έλληνες|αρχαίους Έλληνες]] συγγραφείς, οι οποίοι αναφέρονταν στους πληθυσμούς αυτούς που θεωρούσαν προγόνους των [[Έλληνες|Ελλήνων]] ή ως ανθρώπους που βρέθηκαν πριν από τους Έλληνες σε μέρη που σήμερα αποτελούν την Ελλάδα. Κάποιοι, κυρίως μεταγενέστεροι, το χρησιμοποιούν όμως και για να περιγράψουν αμιγώς ελληνικούς πληθυσμούς. Σύγχρονοι ιστορικοί, αρχαιολόγοι και γλωσσολόγοι έχουν προσπαθήσει να συνδέσουν τους "«Πελασγούς"», έναν όρο με μάλλον ασαφές περιεχόμενο, με διάφορους υλικούς πολιτισμούς, γλωσσολογικές ομάδες κ.λ.π. αλλά πρόκειται περί άλυτου "«προβλήματος"». Οι συνεχείς επεξεργασίες των ελληνικών παραδόσεων και μύθων καθιστούν δύσκολο το διαχωρισμό σαφών "«αναμνήσεων ιστορικών γεγονότων"» και μυθοπλασίας όσον αφορά τις πληροφορίες που δίνουν οι αρχαίοι συγγραφείς για τους Πελασγούς.<ref>Για κάποιες γενικές πληροφορίες επί του θέματους, βλ. Christiane Sourvinou-Inwood ''Herodotos (and others) on Pelasgians'', στο "Herodotus and his world", Oxford University Press, 2003 και Michel B. Sakellariou ''Pelasgés'', στο "Peuple préhelléniques d'origine indo-européennee", Εκδοτική Αθηνών, 1977</ref>

Ο [[Όμηρος]] περιγράφει τον [[Αχιλλέας|Αχιλλέα]] να προσεύχεται στον Δωδώνιο Δία σαν τον αρχέγονο Θεό των Πελασγών: «Βασιλέα Ζευ, φώναξε, Άρχοντα της Δωδώνης, θεέ των Πελασγών, που κατοικούν μακριά, που έχεις τη χειμωνιάτικη Δωδώνη κάτω από την εξουσία σου, όπου οι Ιερείς σου οι Σελλοί κατοικούν γύρω σου με τα πόδια τους άπλυτα και τα καταλύματά τους πάνω στο έδαφος<ref>[[Όμηρος]], [[s:Ιλιάς Β#680|''"«Ιλιάδα"», ραψωδία Β, 681-685'']]</ref>.»

Ξεκινώντας από την [[Ελληνική Μυθολογία]], ο [[Ησίοδος]] παραδίδει την παράδοση ότι πρώτος κάτοικος της [[Αρκαδία|Αρκαδίας]] ήταν ο [[Πελασγός]], ο δε [[Έφορος]] ότι όλοι οι Πελασγοί είναι αρκαδικής καταγωγής, σημείο που αναφέρει ο Στράβων <ref>''[[s:Στράβων/5|Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο Ε']] - [...]καὶ γὰρ Ἀρκαδικὸν ἔθνος φασί, καθάπερ τὸ Πελασγικόν, καὶ πλανητικὸν ἄλλως, ὥσπερ ἐκεῖνο. ''</ref>. Ο δε [[Παυσανίας]] συμπληρώνει πως την εποχή που βασίλευε ο Πελασγός, όλη η Πελοπόννησος λεγόταν '''Πελασγία''' ή ''Αχαϊκόν Άργος''. Ο δε Διονύσιος Αλικαρνασσεύς διατρανώνει: "«''των Πελασγών το γένος εκ Πελοποννήσου το αρχαίον''"» (Ι 17). Αλλά και ο [[Ευριπίδης]] στο έργο του "«Αρχέλαος"» αναφέρει πως "«''όταν ο Δαναός ήλθε στο Άργος κι έκτισε την πόλη του Ινάχου, και ενώ οι κάτοικοι λέγονταν "«Πελασγιώται"» εκείνος τους όρισε με νόμο αυτοί σε όλη την αρχαία Ελλάδα να λέγονται Δαναοί''"». Επίσης, ο [[Ηρόδοτος]] σημειώνει πως «''"όσο καιρό οι [[Ίωνες]] κατοικούσαν στη Πελοπόννησο στη περιοχή της σημερινής Αχαΐας, πριν ακόμη να έλθουν ο [[Δαναός]] και ο [[Ξούθος]] ονομάζονταν ''Πελασγοί [[Αιγιαλείς]]'' και που έλαβαν τελικά το όνομα Ίωνες από τον Ίωνα του Ξούθου"''»<ref>''[[s:Πολύμνια#94|Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Βιβλίο Ζ', 94]] - Ἴωνες δὲ ὅσον μὲν χρόνον ἐν Πελοποννήσῳ οἴκεον τὴν νῦν καλεομένην Ἀχαιίην, καὶ πρὶν ἢ Δαναόν τε καὶ Ξοῦθον ἀπικέσθαι ἐς Πελοπόννησον, ὡς Ἕλληνες λέγουσι, ἐκαλέοντο Πελασγοὶ Αἰγιαλέες, ἐπὶ δὲ Ἴωνος τοῦ Ξούθου Ἴωνες.''</ref>. Τέλος, ο [[Στράβων]] αναφέρει ότι ο [[Αισχύλος]] στις "«[[Ικέτιδες (Αισχύλου)|Ικέτιδες]]"», καθώς και στις "«Δαναΐδες"» αναφέρεται στη καταγωγή των Πελασγών από το [[Άργος]] (Ε κεφ. Β).

Ο [[Ηρόδοτος]] αναφέρει την ύπαρξη Πελασγικού έθνους στην Αττική<ref>''[[s:Κλειώ#57|Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Βιβλίο Α', 57]] - [...]τὸ Ἀττικὸν ἔθνος ἐὸν Πελασγικὸν[...]''</ref> και συμπληρώνει πως όταν ο [[Κροίσος]] θέλησε να μάθει ποιοι Έλληνες είναι οι πιο ισχυροί, βρήκε πως πρώτοι ήταν οι [[Αρχαία Σπάρτη|Λακεδαιμόνιοι]] και μετά οι [[Αθηναίοι]], οι πρώτοι από τη φυλή των [[Δωριείς|Δωριέων]] και οι δεύτεροι από των [[Ίωνες|Ιώνων]]. "«Πράγματι αυτοί οι λαοί ήσαν οι πλέον εξέχοντες, οι δεύτεροι μεν καταγωγής Πελασγικής, οι πρώτοι δε καταγωγής ελληνικής"»*.

Στους Πελασγούς της Φθίας αναφέρεται ο [[Στράβων]]. Εκεί, μεταξύ άλλων περιοχών, ζούσαν Πελασγοί και κατονομάζει τη μία από τις τέσσερις πόλεις του κράτους Πηλέα - Αχιλλέα, το οποίο συμπίπτει με τη σημερινή Ανατολική - Βορειανατολική Φθιώτιδα και τμήματα των σημερινών νομών Λαρίσης και Μαγνησίας, το '''Πελασγικόν Άργος''', την αποκαλούμενη αργότερα Κρεμαστή Λάρισα (σημερινή κωμόπολη Πελασγία) στην περιοχή που εκτείνονταν από "«τη Θεσσαλία μεταξύ των εκβολών του Πηνειού και των Θερμοπυλών μέχρι της ορεινής χώρας σε όλη την έκταση της Πίνδου, αφού οι Πελασγοί ήταν κυρίαρχοι των τόπων αυτών"» και ιδιαίτερα πως είχαν επεκταθεί "«προπάντων μεταξύ των [[Αιολείς|Αιολέων]] που ήταν ανά τη Φθία και τη Θεσσαλία."»<ref>''Strabo, Geography, Book V, 2.4 ([http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/5B*.html LacusCurtius]) - And Thessaly is called "the Pelasgian Argos" (I mean that part of it which lies between the outlets of the Peneius River and Thermopylae as far as the mountainous country of Pindus), on account of the fact that the Pelasgi extended their rule over these regions.''</ref>

Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του [[Αισχύλος|Αισχύλου]] στο έργο [[Ικέτιδες (Αισχύλου)|Ικέτιδες]] (250), όπου ο Βασιλιάς Πελασγός αναφέρει: "«''Του γηγενούς Παλαίχθονος είμαι εγώ γιος, ο Πελασγός, που κυβερνώ τη χώρα. Και αφού είμαι ο βασιλιάς επόμενο είναι να πάρουν από μένα τ΄ όνομά τους οι Πελασγοί που κατοικούν τη χώρα. Όλη αυτή που τη διασχίζει ο αγνός Στρυμόνας στη δυτική πλευρά του. Και τη χώρα των Περραιβών ακόμη εξουσιάζω και όσα μέρη είναι πέρα από την Πίνδο και της Δωδώνης τα βουνά. Τα σύνορά μου ορίζει η θάλασσα''"»<ref>''Αισχύλος, Ικέτιδες, στ.250-260 ([http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0015;query=250;layout=;loc=234 Perseus]) - τοῦ γηγενοῦς γάρ εἰμ' ἐγὼ Παλαίχθονος ἶνις Πελασγός, τῆσδε γῆς ἀρχηγέτης. ἐμοῦ δ' ἄνακτος εὐλόγως ἐπώνυμον γένος Πελασγῶν τήνδε καρποῦται χθόνα. καὶ πᾶσαν αἶαν+, ἧς δι' ἁγνὸς ἔρχεται Στρυμών, τὸ πρὸς δύνοντος ἡλίου, κρατῶ. ὁρίζομαι δὲ τήν τε Περραίβων χθόνα, Πίνδου τε τἀπέκεινα, Παιόνων πέλας, ὄρη τε Δωδωναῖα. συντέμνει δ' ὅρος ὑγρᾶς θαλάσσης: τῶνδε τἀπὶ τάδε κρατῶ'' </ref>.

Κατά τον [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτο]], "«''τη Σαμοθράκη κατοικούσαν παλαιότερα Πελασγοί"»''. <ref>''[[s:Ευτέρπη#51|Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Βιβλίο Β', 51]] - τὴν γὰρ Σαμοθρηίκην οἴκεον πρότερον Πελασγοὶ[...]''</ref>. Από τους Πελασγούς προέρχονται τα [[Καβείρια μυστήρια]].

Κατά την [[Περσικοί πόλεμοι|Περσική εκστρατεία]], ο [[Ηρόδοτος]] αναφέρει πως οι [[Κυκλάδες]] πρόσφεραν 17 πλοία συμπληρώνοντας ότι "«και αυτοί ήταν λαός Πελασγικός που αργότερα όμως ονομάσθηκαν Ίωνες"» <ref>''[[s:Πολύμνια|Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Βιβλίο Ζ', 95]] -[...]νησιῶται δὲ ἑπτακαίδεκα παρείχοντο νέας, ὡπλισμένοι ὡς Ἕλληνες, καὶ τοῦτο Πελασγικὸν ἔθνος; ὕστερον δὲ Ἰωνικὸν ἐκλήθη κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ οἱ δυωδεκαπόλιες Ἴωνες οἱ ἀπ᾽ Ἀθηνέων.'' </ref>.

Για τους Πελασγούς στην [[Κρήτη]] παραδίδεται από τον [[Όμηρος|Όμηρο]], στην [[Οδύσσεια]] (Τ 175) η παρουσία των "«''δίων Πελασγών''"». <ref>''[[s:Οδύσσεια/τ|Όμηρος, Οδύσσεια, τ' 175]] - Κρήτη τις γαῖ' ἔστι μέσῳ ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ[...]ἐν δ' ἄνθρωποι πολλοὶ ἀπειρέσιοι, καὶ ἐννήκοντα πόληες·[...] ἐν μὲν Ἀχαιοί, ἐν δ' Ἐτεόκρητες μεγαλήτορες, ἐν δὲ Κύδωνες Δωριέες τε τριχάϊκες δῖοί τε Πελασγοί.''</ref>

Ο [[Όμηρος]] στην [[Ιλιάδα]] χαρακτηρίζει τους γείτονες των [[Κιλικία|Κιλίκων]] της [[Τρωάδα|Τρωάδας]] Πελασγούς και συγκεκριμένα αναφέρει πως "«''ο Ιππόθοος οδηγούσε τα φύλα των κονταρομάχων Πελασγών αυτών που κατοικούσαν στην εύφορη Λάρισσα''»<ref>''[[s:Ιλιάς/Β|Όμηρος, Ιλιάδα, Β' 840]] - Ἱππόθοος δ' ἄγε φῦλα Πελασγῶν ἐγχεσιμώρων τῶν οἳ Λάρισαν ἐριβώλακα ναιετάασκον·''</ref>. Ο δε Μεκράτης ο Ελαΐτης θεωρεί τους Πελασγούς κατοίκους όλης της Ιωνικής παραλίας: "«''την παραλίαν την νυν Ιωνικήν πάσαν από Μυκάλης αρξαμένην υπό Πελασγών οικείσθαι πρότερον''"». Ακόμη όμως και ο [[Ηρόδοτος]] επισημαίνει για τους [[Αιολείς]] πως "«στους παλαιότερους χρόνους και αυτοί λέγονταν Πελασγοί"».

Και για την Κύπρο ο [[Ηρόδοτος]] αναφέρει πως είχαν μεταναστεύσει εκεί Πελασγοί από την [[Αρχαία Αθήνα]], τη [[Σαλαμίνα]], την [[Κύθνος|Κύθνο]] και από την [[Αρκαδία]]<ref>''[[s:Πολύμνια#90|Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Βιβλίο Ζ', 90]] - οὗτοι μὲν οὕτω ἐστάλατο, Κύπριοι δὲ παρείχοντο νέας πεντήκοντα καὶ ἑκατόν, ἐσκευασμένοι ὧδε· τὰς μὲν κεφαλὰς εἱλίχατο μίτρῃσι οἱ βασιλέες αὐτῶν, οἱ δὲ ἄλλοι εἶχον κιθῶνας, τὰ δὲ ἄλλα κατά περ Ἕλληνες. τούτων δὲ τοσάδε ἔθνεα εἰσί, οἳ μὲν ἀπὸ Σαλαμῖνος καὶ Ἀθηνέων, οἳ δὲ ἀπ᾽ Ἀρκαδίης, οἳ δὲ ἀπὸ Κύθνου, οἳ δὲ ἀπὸ Φοινίκης, οἳ δὲ ἀπὸ Αἰθιοπίης, ὡς αὐτοὶ Κύπριοι λέγουσι.''</ref>. Μάλιστα ο Βασιλιάς της [[Τεγέα|Τεγέας]]ς, [[Αγαπήνορας|Αγαπήνωρ]], ήταν ο ιδρυτής της [[Πάφος|Πάφου]]. Η δε [[κυπριακή διάλεκτος]] ομοιάζει με την [[αρκαδική διάλεκτος|αρκαδική]], εξ ου και γίνεται λόγος για την [[Αρκαδοκυπριακή διάλεκτος|αρκαδοκυπριακή διάλεκτο ή Νότια Αχαϊκή]], διάλεκτο των [[αρχαία ελληνικά|αρχαίων ελληνικών]]. Επίσης κατά την παράδοση, ο [[Αίας ο Τελαμώνιος|Αιακίδης]] [[Τεύκρος]] με μερικούς [[Τροία|Τρώες]] αιχμαλώτους ήταν εκείνος που έκτισε τη [[Σαλαμίνα Κύπρου|Σαλαμίνα της Κύπρου]].

== ΠηγέςΠαραπομπές ==