Άνδρος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[Αρχείο:Chora of Andros, Venetian castle, 090607.jpg|thumb|250px|Το Κάστρο της Χώρας]]

Το [[1770]] η Άνδρος πέρασε προσωρινά στα χέρια της [[Ρωσική Αυτοκρατορία|Ρωσικής Αυτοκρατορίας]], μέχρι το [[1774]], όπου ξαναπέρασανεπέστρεψε στον έλεγχο των Οθωμανών<ref name="Πατριδογνωσία"/>, μετά την υπογραφή της [[Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή|συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή]]. Μετά την αποχώρηση των Ρώσων, εμφανίστηκε στην Άνδρο ο τίτλος του [[Προεστοί|Προεστού]] ή αλλιώς κοτζαμπάση, ο οποίος ήταν η τοπική εξουσία του νησιού. Μάλιστα η τουρκική παρουσία ήταν ελάχιστη στο νησί εκείνη την εποχή και περιορίζονταν στις διαδικαστικές διαδικασίες. Οι προεστοί εκλέγονταν για ένα χρόνο στη Μεσαριά<ref>{{cite book |author=Διαμαντής Μπασαντής, Σταμάτης Καμπάνης |title=Η Άνδρος μέσα στο χρόνο |publisher=Gutenberg |id=ISBN 978-960-01-1551-2 |pages=95 }}</ref> και ήταν συνήθως λόγιοι ντόπιοι. Οι προεστοί υπάγονταν από το [[1778]] ως το [[1803]] στη δικαιοδοσία της [[Σαχ Σουλτάνα (κόρη του Μουσταφά Γ΄)|Σαχ Σουλτάνας]]<ref name="Ιστορία3"/>, κόρη του σουλτάνου [[Μουσταφά Γ΄]], η οποία προσέφερε χρήματα για τη διατήρηση της ευημερίας του νησιού. Παρέμβει επίσης στην επίθεση των Αλγερινών το [[1792]], σώζοντας την Άνδρο από λεηλασία<ref name="σελ. 99"/><ref name="Τόμος 7 (3)"/>.

Το [[1822]] ξέσπασε το κίνημα του Μπαλλή. Ο Δημήτρης Μπαλλής εκμεταλλεύτηκε τα γεγονότα της επανάστασης για να δημιουργήσει εξέγερση εναντίων των πλούσιων μεγαλοκτηματιών εξ' αιτίας της μεγάλης φορολογίας. Αποτέλεσμα του κινήματος ήταν η καταστροφή πολλών πύργων των πλούσιων κατοίκων. Το κίνημα κατακρίθηκε διότι γινόντουσαν εμφύλιες διαμάχες κατά τοντη επαναστατικόδιάρκεια του επαναστατικού αγώνα<ref name"σελ. 106">{{cite book |author=Διαμαντής Μπασαντής, Σταμάτης Καμπάνης |title=Η Άνδρος μέσα στο χρόνο |publisher=Gutenberg |id=ISBN 978-960-01-1551-2 |pages=106 }}</ref><ref name="Τόμος 7 (4)">{{cite book |title=Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα (Τόμος 7) |publisher=ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΠΥΡΟΣ |year=2006 |id=ISBN 960-8305-00-4 |pages=263 }}</ref>.

Το [[1825]] πραγματοποιήθηκε μία [[Ναυμαχία της Άνδρου (1825)|ναυμαχία ανοιχτά της Άνδρου]] μεταξύ των Ελλήνων επαναστατών, με αρχηγό το [[Γεώργιος Σαχτούρης|Γεώργιο Σαχτούρη]], και των Οθωμανών. Κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας, κάηκαν δύο τουρκικά πλοία και συνελήφθησαν άλλα έξι, εκ των οποίων τα πέντε μετέφεραν πολεμοφόδια που προορίζονταν για την [[Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου|Πολιορκία του Μεσολογγίου]]. Παράλληλα, κατά τα χρόνια της επανάστασης, το νησί δεχόταν λεηλασίες από [[Λιάπηδες]], δημιουργώντας προβλήματα στο νησί μέχρι το [[1827]], όπου μετά από επίθεση των κατοίκων, αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν<ref name="Τόμος 7 (4)"/>.

Η ναυτιλιακή ανάπτυξη που γνώρισε η Άνδρος ξεκίνησε το 1770 με τον ερχομό των Ρώσων στο νησί. Τα καράβια των Ανδριωτών μπορούσαν να ταξιδέψουν ελεύθερα, αφού οι Ρώσοι τα προστάτευαν. Η [[συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή]] ευνόησε πολύ τους Έλληνες ναυτικούς, αφού, υψώνοντας τη ρωσική σημαία στα πλοία τους, μπορούσαν να έχουν στόλο ελεύθερα στο Αιγαίο. Έτσι, η [[Άνδρος (πόλη)|Χώρα]] άρχισε να γίνεται εμπορικό κέντρο<ref name="σελ. 169"/>.

Κατά τα χρόνια της επανάστασης, η Άνδρος είχε μόνο μικρά ιστιοφόρα, σε αντίθεση με άλλα νησιά που είχαν μεγαλύτερα. Αυτό συνέβη γιατί η Άνδρος είχε εξαιρεθεί από τη ναυτολογία ανδρών στο [[Οθωμανικό Πολεμικό Ναυτικό]], οπότε δεν είχε το δικαίωμα να έχει μεγάλα πλοία. Εκείνα τα χρόνια η Άνδρος είχε στο στόλο της 40 μικρά ιστιοπλοϊκά<ref name="ναυτιλία">{{cite web |url=http://enandro.gr/2015-03-08-12-25-47.html |title=Η Άνδρος συνεχίζει να «μπαρκάρει»… |last1=Κοκκίνης |first1=Μιχάλης |date=7 Μαρτίου 2015 |publisher=enandro.gr |accessdate=13 Οκτωβρίου 2017}}</ref>, τα οποία είχαείχαν δευτερεύοντα ρόλο στην επανάσταση. Μετά την απελευθέρωση και ειδικά την περίοδο του [[Όθων Α΄ της Ελλάδας|Όθωνα]], η ναυτιλία της Άνδρου αναπτύσσεται γοργά<ref name="Ιστορία2"/>, ο πληθυσμός της έφτασε τα 30.000 άτομα, ενώ στο νησί δημιουργήθηκαν οι οικισμοί του [[Γαύριο Άνδρου|Γαυρίου]], του [[Μπατσί Άνδρου|Μπατσίου]] και του [[Όρμος Κορθίου Άνδρου|Όρμου Κορθιου]]. Γεωργικοί οικισμοί όπως η [[Άρνη Άνδρου|Άρνη]] άρχισαν να παρακμάζουν, αφού οι κάτοικοι στράφηκαν προς τη ναυτιλία<ref name="Τόμος 7 (4)"/>. Το [[1840]] η Άνδρος είχε 121 [[Ιστιοφόρο|ιστιοφόρα]], ενώ οι πρώτες οικογένειες ναυτικών που διακρίθηκαν εκείνη την περίοδο ήταν η [[οικογένεια Γουλανδρή]] και [[Οικογένεια Εμπειρίκου|Εμπειρίκου]]<ref name="ναυτιλία"/>.

Κατά τη δεκαετία του 1870, τα ιστιοφόρα πέρασαν από την περίοδο της ακμής τους στην παρακμή, μετά την εμφάνιση των [[Ατμόπλοιο|ατμόπλοιων]]. Οι Ανδριώτες εφοπλιστές στράφηκαν νωρίς στα ατμόπλοια, γνωρίζοντας πρωτοφανή ανάπτυξη. Σε αυτή τη μετάβαση βοήθησε ο [[Επαμεινώνδας Κ. Εμπειρίκος|Επαμεινώνδας Εμπειρίκος]], υπουργός Ναυτικών, ο οποίος υποστήριζε το νόμο της ναυτικής υποθήκης. Η απόκτηση ατμόπλοιων απαιτούσε μεγάλα κεφάλαια, σε αντίθεση με τουτα χαμηλού κόστους ιστιοφόρα. Η ναυτική υποθήκη περιόριζε τους κινδύνους του δανειστή και μείωνε το ποσοστό του επιτοκίου<ref name="ναυτιλία"/>. Έτσι, από τα 8 ανδριώτικα ατμόπλοια το [[1898]], ο στόλος έφτασε τα 60 το [[1914]], συνολικής χωρητικότητας 113.407 κ.ο.χ. Στις αρχές του 20ού αιώνα, ιδρύθηκε στη Χώρα από τοντο Δημήτρη Μωραϊτη η «Υπερωκεάνειος Εθνική Ατμοπλοΐα» η οποία δρομολόγησε ατμόπλοια για πρώτη φορά μεταξύ Ελλάδας-[[Νέα Υόρκη|Νέας Υόρκης]]<ref name="Τόμος 7 (4)"/><ref name="Ιστορία1"/>. Μετά την πτώχευσή της το [[1908]], τη θέση της παίρνει η [[Εθνική Ατμοπλοΐα Ελλάδος]], της [[Οικογένεια Γουλανδρή|οικογένειας Γουλανδρή]]<ref name="σελ. 169"/>.

Κατά τη διάρκεια της [[Μικρασιατική Καταστροφή|Μικρασιατικής Καταστροφής]], οι εφοπλιστές της Άνδρου εκμεταλλεύτηκαν το μεταναστευτικό κύμα που προκαλέθηκε, δρομολογώντας τα πλοία τους στη γραμμή Ελλάδα-Ν. Υόρκη. Εκείνη την εποχή, άρχισαν να νηολογούν τα πλοία τους κυρίως στην [[Αγγλία]], ώστε να επωφεληθούν από την ναυτιλιακή κίνηση, αφήνοντας στο [[νηολόγιο]] της Άνδρου λίγα πλοία. Τα χωριά της Άνδρου, με κυριότερα τις [[Στενιές Άνδρου|Στενιές]] και τη Χώρα, αναπτύχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά. Αυτή η ανάπτυξη οφείλονταν στο ότι οι κάτοικοι είχαν στραφεί στη θάλασσα και ενίσχυαν την τοπική οικονομία. Παράλληλα και οι ίδιοι οι εφοπλιστές έχουν ενισχύσει την κοινωνία της Άνδρου μέσω δωρεών και ευεργεσιών. Το [[1939]] υπήρχαν στο νηολόγιο της Άνδρου 80 πλοία, το δεύτερο λιμάνι σε αριθμό πλοίων μετά του [[Λιμάνι του Πειραιά|Πειραιά]]<ref name="σελ. 169"/>.

Κατά το [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]], η Άνδρος έχασε πολλά πλοία λόγω τορπιλισμών, έχοντας το [[1945]] μόνο 21 πλοία. Κατά τη διάρκεια της [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|κατοχής]], η Άνδρος βρισκόταν υπό ιταλική κατοχή. Στις [[23 Σεπτεμβρίου]] [[1943]] οι Γερμανοί βομβάρδισαν τη Χώρα από τη θάλασσα, για να αναγκαστεί η ιταλική φρουρά να παραδοθεί σε αυτούς (καθώς η Ιταλία είχε ήδη [[Συμμαχική εισβολή στην Ιταλία|συνθηκολογήσει]]). Αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή των αρχοντικών των Εμπειρίκων στη περιοχή Ρίβα, του μέσαΚάστρου κάστρουτης Χώρας και του φάρου Τουρλίτη<ref>{{cite web |url=http://enandro.gr/2015-04-02-04-50-45.html |title=Τα εγκλήματα των Γερμανών στην κοινωνία της Άνδρου |last1=Σταυρόπουλος |first1=Δημήτρης |date=14 Μαρτίου 2015 |publisher=enandro.gr |accessdate=13 Οκτωβρίου 2017}}</ref>. Μετά τον πόλεμο Τα αρχοντικά κατεδαφίστηκαν και δημιουργήθηκε η πλατεία του αφανούς ναύτη, ενώ ο φάρος αρχικά επισκευάστηκε με σιδερένιο σκελετό και το [[1994]] ανακατασκευάστηκε στην αρχική του μορφή μετά από δωρεά της οικογένειας Γουλανδρή<ref>{{cite web |url=http://www.faroi.com/gr/turlitis_gr.htm |title=Φάρος Τουρλίτης |publisher=faroi.com |accessdate=13 Οκτωβρίου 2017}}</ref>.

=== Διοίκηση, τουρισμός, δραστηριότητες ===

=== Πολιτισμός ===

=== Οπτικοακουστικό υλικό ===