Ειρηνοδικείο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Με το ψήφισμα της 30^ης Απριλίου 1822 "περί δικαστηρίων"΄ θεσπίστηκαν μετά από τέσσερις αιώνες περίπου τουρκικής δουλείας οι πρώτες υποτυπώδεις δικονομικές διατάξεις, βάσει των οποίων ιδρύονταν με πρότυπο το γαλλικό ναπολεόντειο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας του 1806 εκτός των άλλων και ένα ειρηνοδικείο σε κάθε κοινότητα. Το ψήφισμα αυτό ποτέ δεν εφαρμόστηκε στην πράξη ( Παντελεήμων Ρεντούλης- Σύντομη Ιστορική Επισκόπηση του Ελληνικού Αστικού Δικονομικού Δικαίου (Μια Προσπάθεια Καταδείξεως της ιστορικής του Συνέχειας) όπως δημοσιεύθηκε στην ΔΙΚΗ 2005.490-520 σελ. 19) [http://www.eanda.gr/neoi-dikigoroi/istoria-dikonomikoy-dikaioy].

Μετά την εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια ως Κυβερνήτη και την άφιξή του στην Ελλάδα, εκδίδεται το Ψήφισμα ΙΘ΄ της 15ης Δεκεμβρίου 1828 ΄΄Περί τοῦ Διοργανισμοῦ τῶν Δικαστηρίων΄΄ σύμφωνα με το οποίο και με γνώμονα και πάλι το γαλλικό πρότυπο και βάσει της νέας διοικητικής διαιρέσεως της χώρας, αναδιαρθρώνεται η οργάνωση των πολιτικών δικαστηρίων  και μεταξύ άλλων ιδρύονται ειρηνοδικεία ένα ανά κάθε χωριό, κωμόπολη και πόλη με υλική αρμοδιότητα να δικάζουν ανεκκλήτως διαφορές αξίας μέχρι τρία, πέντε και επτά δίστηλα, αντίστοιχα, και εκκλητώς διαφορές αξίας μέχρι σαράντα δίστηλα για τα ειρηνοδικεία των χωριών και των κωμοπόλεων και εξήντα για τα ειρηνοδικεία των πόλεων. Έργα ειρηνοδίκη ασκεί ο δημογέροντας του χωριού, της κωμοπόλεως ή της πόλεως και αν υπάρχουν περισσότεροι ο ειρηνοδίκης διορίζεται από την κυβέρνηση. Σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματός του, ο ειρηνοδίκης αναπληρώνεται στα καθήκοντά του από τον πλησιέστερο δημογέροντα των γειτονικών ειρηνοδικείων και αν αυτό είναι αδύνατον από το γεροντότερο του χωριού, της κωμοπόλεως ή της πόλεως. Το ως άνω Ψήφισμα ΙΘ΄ της 15ης Δεκεμβρίου 1828 τροποποιείται και συμπληρώνεται με το Ψήφισμα 152 της 15/27ης  Αυγούστου 1830,  το οποίο περιλαμβάνει 562 άρθρα και αποτελεί ουσιαστικά τον πρώτο ελληνικό Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Παντελεήμων Ρεντούλης-Σύντομη Ιστορική Επισκόπηση του Ελληνικού Αστικού Δικονομικού Δικαίου (Μια Προσπάθεια Καταδείξεως της ιστορικής του Συνέχειας) όπως δημοσιεύθηκε στην ΔΙΚΗ 2005.490-520 σελ. 20). 

Με την ανάληψη της Αντιβασιλείας η οργάνωση της Δικαιοσύνης και ειδικά η σύσταση δικαστηρίων ήταν η πλέον αναγκαία και επιβεβλημένη, όταν μάλιστα μετά τη δολοφονία του Ι. Καποδίστρια η κυβέρνηση που ακολούθησε στις [[20 Οκτωβρίου]] [[1832]] με διάταγμά της κατήργησε όλα τα δικαστήρια εκτός από τα ειρηνοδικεία. Έτσι ο [[Γεώργιος Λουδοβίκος φον Μάουρερ]] (μέλος της τριμελούς [[Αντιβασιλεία Όθωνα 1833|Αντιβασιλείας]] του [[Όθων της Ελλάδας|Όθωνα]] στο νεοσύστατο [[Βασίλειο της Ελλάδος]]) ανέλαβε μεταξύ άλλων καθηκόντων και την οργάνωσηαναδιοργάνωση των δικαστηρίων. Ο νέος «Οργανισμός Δικαστηρίων και Συμβολαιογράφων» ακολούθησε τον γαλλικό σχετικό νόμο ως πρότυπο θέτοντας το θεσμό των Ειρηνοδικείων, Πρωτοδικείων, Εφετείων και του Ακυρωτικού που ονομάστηκε Άρειος Πάγος. Το διάταγμα αυτού δημοσιεύτηκε στις 21 Ιανουαρίου / 2 Φεβρουαρίου του 1834 (ν.ημ.) και τέθηκε σε ισχύ από τις 25 Ιανουαρίου / 6 Φεβρουαρίου 1835. Το εν λόγω Διάταγμα αποτελεί τον πρώτο ελληνικό Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και, μένοντας σταθερά προσηλωμένο στο γαλλικό δικαστηριακό πρότυπο , τροποποιεί τον προϊσχύοντα καποδιστριακό οργανισμό και οργανώνει τα ελληνικά πολιτικά δικαστήρια διατηρώντας ως έχει τα ειρηνοδικεία, τουλάχιστον ένα σε κάθε επαρχία, τα οποία, πέραν της συνήθους αρμοδιότητάς τους επιφορτίζονται και με τις υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας. Στη συνέχεια με το Νόμο της 24ης Μαΐου 1839 τα ειρηνοδικεία διαιρούνται σε τρεις τάξεις για λόγους μισθοδοσίας των ειρηνοδικών και των γραμματέων  και έκτοτε μεταβάλλεται συνεχώς τόσο ο αριθμός τους όσο και ο τρόπος συστάσεως, καταργήσεως και μεταβολής της τάξεως και των περιφερειών τους.

* Παντελεήμων Ρεντούλης-Σύντομη Ιστορική Επισκόπηση του Ελληνικού Αστικού Δικονομικού Δικαίου (Μια Προσπάθεια Καταδείξεως της ιστορικής του Συνέχειας) [όπως δημοσιεύθηκε στην ΔΙΚΗ 2005.490-520] [http://www.eanda.gr/sites/default/files/istoria_dikonomikou_dikaiou.doc]