Βικιπαίδεια

Λετονία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Το αρχείο Latvia_deportation_1941.jpg αφαιρέθηκε αφού διαγράφηκε στα Commons από τον Ellin Beltz με αιτία: per c:Commons:Deletion requests/File:Latvia deportation 1941.jpg
μ ενημ. πληθ. κ προσθ. συνδέσμων
Γραμμή 29:
| σύνορα = 1.382
| ακτογραμμή = 498
| θέση_πληθυσμού = 148150
| πληθυσμός = 2.070.371<ref>http://www.geohive.com/cntry/latvia.aspx</ref>
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2011
| πυκνότητα_πληθυσμού = 3029,29
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 183184
| εκτίμηση_πληθυσμού = 1.953929.000900<ref name=stats>[http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-key-indicators-30624.html Επίσημη εκτίμηση]</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 1-20172018
| χρονιά_ΑΕΠ = 2016
| ΑΕΠ = 50,622 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=99&pr1.y=9&c=941&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Λετονία |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate=09-05-2017}}</ref>
Γραμμή 61:
| σημειώσεις=
}}
Η '''Δημοκρατία της Λετονίας''' ([[λετονικά]]: ''Latvijas Republika'') είναι χώρα στη περιοχή της [[Βαλτικά κράτη|Βαλτικής]] στη Βόρεια [[Ευρώπη]]. Συνορεύει με την [[Εσθονία]], τη [[Ρωσία]], τη [[Λευκορωσία]] και τη [[Λιθουανία]]. Η Λετονία έχει έκταση 64.589 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και πληθυσμό 1.953929.000900<ref name=stats/> κατοίκους, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2017.
 
[[Πρωτεύουσα]] της Λετονίας είναι η [[Ρίγα]] (826.500 κάτοικοι). Το 60% του πληθυσμού είναι Λετονοί, ενώ σχεδόν το 30% είναι Ρώσοι. Επίσημη γλώσσα είναι η [[Λετονική γλώσσα|λετονική]], η οποία ανήκει στην ομάδα των [[Βαλτικές γλώσσες|βαλτικών γλωσσών]]. Επίσημο νόμισμα είναι το [[Ευρώ]] από την 1η Ιανουαρίου 2014.
 
Η Λετονία είναι μία από τις τρεις [[Βαλτικές Δημοκρατίες|βαλτικές χώρες]] που μετά τον [[Β'Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β'Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] προσαρτήθηκαν στην τότε [[ΕΣΣΔ]]. Aπέκτησε την ανεξαρτησία της από την ΕΣΣΔ τον Αύγουστο του [[1991]]. Την [[1η Μαΐου]] [[2004]] η χώρα έγινε μέλος της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]].
 
Ο στρατός της χώρας, από την [[1η Ιανουαρίου]] [[2007]], είναι πλήρως επαγγελματικός. Οι τελευταίοι μη επαγγελματίες στρατιώτες απολύθηκαν στις [[23 Νοεμβρίου]] [[2006]].
Γραμμή 72:
{{Κύριο λήμμα|Ιστορία της Λετονίας|}}
 
Περίπου το 3000 π.Χ., οι προτοπρωτο-Βαλτικοί πρόγονοι του λετονικού λαού εγκαταστάθηκαν στην ανατολική ακτή της Βαλτικής Θάλασσας.<ref>{{cite web|url=http://life.bio.sunysb.edu/ee/msr/Ethno/dategen1.html |title=Data: 3000 BC to 1500 BC |work=The European Ethnohistory Database |publisher=The Ethnohistory Project |accessdate=6 August 2006 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060622113922/http://life.bio.sunysb.edu/ee/msr/Ethno/dategen1.html |archivedate=22 June 2006 }}</ref> Οι Βάλτες δημιούργησαν εμπορικές οδούς προς τη [[Ρώμη]] και το [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζάντιο]], που εμπορεύονταν το τοπικό [[κεχριμπάρι]] για πολύτιμα μέταλλα.<ref>A History of Rome, M Cary and HH Scullard, p455-457, Macmillan Press, {{ISBN|0-333-27830-5}}</ref> Το 900 μ.Χ., τέσσερις ξεχωριστές φυλές της Βαλτικής κατοικούσαν τηστη Λετονία: οι Κουρονιανοί, οι Λατγάλιοι, οι Σελονιανοί, οι Σεμιγαλλιανοί (στα λετονικά: kurši, latgaļi, sēļi και zemgaļi), καθώς και οι Λιβονιανοί[[Λιβονία|Λιβόνιοι]] (''lībieši'') που μιλούσαν μια [[Φιννικές γλώσσες|φιννική γλώσσα]].
 
Τον 12ο αιώνα στην επικράτεια της Λετονίας, υπήρχαν 14 εδάφη με τους ηγέτες τους: Βανέμα, Βεντάβα, Μπαντάβα, Πιέμαρε, Ντούβζαρε, Τσέκλις, Μεγκάβα, Πίλσατς, Ουπμάλε, Σέλιγια, Κόκνεσε, Γιέρσικα, Τάλαβα και Άντζελε.<ref>Latvijas vēstures atlants, Jānis Turlajs, page 12, Karšu izdevniecība Jāņa sēta, {{ISBN|978-9984-07-614-0}}</ref>
Γραμμή 78:
===Μεσαιωνική εποχή===
 
[[FileΑρχείο:Medieval Livonia 1260.svg|thumb|right|Τέρρα Μαριάνα, η μεσαιωνική Λιβονία]]
[[FileΑρχείο:Burg Turaida04.jpg|thumb|Το κάστρο Τουράιντα κοντά στην Σιγκούλντα, χτισμένο το 1214 υπό τον Αλβέρτο της Ρίγα Ρίγας]]
[[FileΑρχείο:Haupthandelsroute Hanse.png|thumb|Το 1282 η Ρίγα έγινε μέλος της Χανσεατικής Ένωσης]]
 
Παρόλο που οι ντόπιοι είχαν επαφή με τον έξω κόσμο εδώ και αιώνες, έγιναν πιο ενταγμένοι στο ευρωπαϊκό κοινωνικοπολιτικό σύστημα τον 12ο αιώνα.<ref>{{cite web |url= http://www.historyfiles.co.uk/KingListsEurope/EasternLatvia.htm|title= Data: Latvia|work= Kingdoms of Northern Europe&nbsp;– Latvia|publisher= The History Files}}</ref> Οι πρώτοι ιεραπόστολοι, που απεστάλησαν από τον [[Πάπας|Πάπα]], ταξίδευσαν στον ποταμό [[Νταουγκάβα]] στα τέλη του 12ου αιώνα, αναζητώντας πιστούς.<ref name="Lonely">{{cite web|url= http://www.lonelyplanet.com/latvia/history |title= Latvian History, Lonely Planet |publisher= Lonelyplanet.com |accessdate= 16 October 2010}}</ref> Οι ντόπιοι, ωστόσο, δεν προσηλυτίστηκαν στον Χριστιανισμό τόσο εύκολα όσο ήλπιζε η Εκκλησία.<ref name="Lonely" /> Οι [[Τευτονικό Τάγμα|Γερμανοί σταυροφόροι]] στάλθηκαν ή πιθανότατα αποφάσισαν να πάνε με δική τους συμφωνία, καθώς ήταν γνωστό ότι έκαναν αναζήτηση [[Παγανισμός|παγανιστών]] για να σκοτώσουν και να λεηλατήσουν σε ολόκληρη την ανατολική Ευρώπη. Ο Άγιος Μάινχαρντ του Σέγκεμπεργκ έφθασε στο [[Ίκσκιλε]], το 1184, ταξιδεύοντας με εμπόρους στη Λιβονία, σε μια καθολική αποστολή να μετατρέψει τον πληθυσμό από τις αρχικές παγανιστικές πεποιθήσεις. Ο [[Πάπας Κελεστίνος Γ΄]] είχε ζητήσει μια σταυροφορία κατά των παγανιστών στη Βόρεια Ευρώπη το 1193. Όταν τα ειρηνικά μέσα προσηλυτισμού απέτυχαν να αποδώσουν αποτελέσματα, ο Μάινχαρντ σχεδίασε να προσηλυτίσει τους Λιβονιανούς με τη δύναμη των όπλων.<ref>{{cite web|url= http://www.balticsworldwide.com/the-crusaders/|title= The Crusaders|publisher= City Paper|accessdate =28 July 2007|date= 22 March 2006}}</ref>
 
Στις αρχές του 13ου αιώνα, οι Γερμανοί κυβερνούσαν μεγάλα τμήματα της σημερινής Λετονίας.<ref name="Lonely" /> Μαζί με τη νότια Εσθονία, οι κατακτημένες αυτές περιοχές αποτελούσαν το κράτος σταυροφόρων που έγινε γνωστό ως Τέρρα Μαριάνα ή [[Λιβονία]]. Το 1282, η Ρίγα, και αργότερα οι πόλεις Σέσις, Λιμπάζι, Κόκνεσε και Βαλμιέρα, έγιναν μέρος της [[Χανσεατική Ένωση|Χανσεατικής Ένωσης]].<ref name="Lonely" /> Η Ρίγα έγινε ένα σημαντικό σημείο του εμπορίου Ανατολής-Δύσης<ref name="Lonely" /> και δημιούργησε στενούς πολιτιστικούς δεσμούς με τη Δυτική Ευρώπη.
 
=== Η περίοδος της μεταρρύθμισης και η πολωνολιθουανική κυριαρχία ===
[[FileΑρχείο:Swedish Empire (1560-1815) en2.png|thumb|Η Σουηδική Αυτοκρατορία (1560–1815).<br title="Swedish Empire" />Η Ρίγα έγινε η πρωτεύουσα της Σουηδικής Λιβονίας και η μεγαλύτερη πόλη στην αυτοκρατορία. ]]
Μετά τον πόλεμο της Λιβονίας (1558-1583), η Λιβόνια (Λετονία) έπεσε υπό πολωνική και λιθουανική κυριαρχία.<ref name="Lonely" /> Το νότιο τμήμα της Εσθονίας και το βόρειο τμήμα της Λετονίας προσαρτήθηκαν στο [[Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας]] και σχημάτισαν την περιοχή Ντουκάτους Ουλτραντουνένσις (Pārdaugavas hercogiste). Ο [[Γκότχαρντ Κέτλερ]], ο τελευταίος Δάσκαλος του [[Λιβονικό Τάγμα|Τάγματος της ΛιβωνίαςΛιβονίας]], σχημάτισε το δουκάτο[[Δουκάτο της Κουρλάνδης και της Σεμιγαλλίας]].<ref>{{cite web|last1=Ceaser|first1=Ray A.|url=http://depts.washington.edu/baltic/papers/duchy.html|title=Duchy of Courland|publisher=University of Washington|accessdate=11 September 2017|archiveurl=http://web.archive.org/web/20030302122941/http://depts.washington.edu/baltic/papers/duchy.html|archivedate=2 March 2003|date=June 2001}}</ref> Αν και το δουκάτο ήταν υποτελές στην Πολωνία, διατηρούσε ένα σημαντικό βαθμό αυτονομίας και γνώρισε μια χρυσή εποχή τον 17ο αιώνα. Η [[Λατγαλία]], η ανατολική περιφέρεια της Λετονίας, έγινε μέρος του Βοϊβοδάτου Ινφλάντι της [[Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία|Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας]].<ref>[https://books.google.com/books?id=IpR0-OrrwssC&pg=PA14&vq=Inflanty+Latgale&source=gbs_search_r&cad=0_1A Culture and Customs of the Baltic States By Kevin O'Connor; p. 14] {{ISBN|978-0-313-33125-1}}</ref>
 
Στον 17ο και στις αρχές του 18ου αιώνα, η Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία, η Σουηδία και η Ρωσία αγωνίστηκαν για την υπεροχή στην ανατολική Βαλτική. Μετά τον πόλεμο Πολωνίας-Σουηδίας, η βόρεια Λιβονία (συμπεριλαμβανομένης του Βίντζεμε) τέθηκε υπό σουηδική κυριαρχία. Η Ρίγα έγινε η πρωτεύουσα της σουηδικής Λιβονίας και η μεγαλύτερη πόλη σε ολόκληρη τη σουηδική αυτοκρατορία.<ref>Kasekamp, p. 47</ref> Η πάλη συνεχίστηκε σποραδικά μεταξύ Σουηδίας και Πολωνίας μέχρι την Εκεχειρία του Άλτμαρκ το 1629. Στη Λετονία, η περίοδος της Σουηδίας γενικά θυμάται ως θετική. Η εδεσματοσύνη διευκολύνθηκε, δημιουργήθηκε ένα δίκτυο σχολείων για την αγροτιά και μειώθηκε η ισχύς των περιφερειακών βαρόνων.<ref>H. Strods, "'Dobrye Shvedskie Vremena' v Istoriografii Latvii (Konets XVIII V.&nbsp;– 70-E Gg. XX V.). ["'The good Swedish times' in Latvian historiography: from the late 18th century to the 1970s"] ''Skandinavskii Sbornik'', 1985, Vol. 29, pp. 188–199</ref><ref>{{cite journal|author=J. T. Kotilaine|title=Riga's Trade With its Muscovite Hinterland in the Seventeenth Century|journal=Journal of Baltic Studies|year=1999|volume= 30|issue =2|pages=129–161|doi=10.1080/01629779900000031}}</ref>
 
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου σημειώθηκαν αρκετές σημαντικές πολιτιστικές αλλαγές. Στην σουηδική και σε μεγάλο βαθμό στη γερμανική κυριαρχία, η δυτική Λετονία υιοθέτησε ως κύρια θρησκεία τον [[Λουθηρανισμός|λουθηριανισμό]]. Οι αρχαίες φυλές των Κουρλάνδων, των Σεμιγάλων, των Σελώνων, των Λιβών και των βόρειων Λατγαλιανών αφομοιώθηκαν για να σχηματίσουν τον λαό της Λετονίας, μιλώντας μια λετονική γλώσσα. Ωστόσο, καθ 'όλη τη διάρκεια των αιώνων, δεν υπήρχε καθιερωμένο πραγματικό κράτος της Λετονίας, οπότε τα σύνορα και οι ορισμοί του ποιος ακριβώς εμπίπτει σε αυτήν την ομάδα είναι σε μεγάλο βαθμό υποκειμενικοί. Εν τω μεταξύ, σε μεγάλο βαθμό απομονωμένο από την υπόλοιπη Λετονία, οι νότιοι Λατγαλιανοί υιοθέτησαν τον [[Καθολική Εκκλησία|καθολικισμό]] υπό την Πολωνο-Ιησουητική επιρροή. Η εγγενής διάλεκτος παρέμεινε ξεχωριστή, παρόλο που απέκτησε πολλά δάνεια από τα πολωνικά και τα ρωσικά.<ref>{{cite journal|author= V. Stanley Vardys|title=The Role of the Churches in the Maintenance of Regional and National Identity in the Baltic Republics|journal=Journal of Baltic Studies|year=1987|volume=18 |issue =3|pages= 287–300|doi=10.1080/01629778700000141}}</ref>
 
=== Η Λετονία στη Ρωσική Αυτοκρατορία (1710-1917) ===
Η συνθηκολόγηση της Εσθονίας και της Λιβονίας το 1710 και η Συνθήκη του Νύσταντ και το τέλος του [[Μεγάλος Βόρειος Πόλεμος|Μεγάλου Βόρειου Πολέμου]] το 1721, έδωσε το Βίντζεμε στη Ρωσία (έγινε μέρος του Κυβερνείου της ΡίγαΡίγας). Η περιοχή των Λατγάλιων παρέμεινε μέρος της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας ως Βοϊβοδάτο Ινφλάντι μέχρι το 1772, όταν ενσωματώθηκε στη Ρωσία. Το Δουκάτο της Κουρλάνδης και της Σεμιγαλλίας έγινε μια αυτόνομη ρωσική επαρχία (η κυβέρνηση της Κουρλάνδης) το 1795, προσαρτώντας όλη την σημερινή Λετονία στη [[Ρωσική Αυτοκρατορία]]. Και οι τρεις επαρχίες της Βαλτικής διατηρούσαν τοπικούς νόμους, τα γερμανικά ως τοπική επίσημη γλώσσα και το δικό τους κοινοβούλιο, το Λάνταγκ.{{Citation needed|date=November 2009}}
 
Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Βόρειου Πολέμου (1700-1721), μέχρι το 40% των Λετονών πέθανε από την πείνα και την πανώλη.<ref>{{cite book|author=Kevin O'Connor|title=The History of the Baltic States|url=https://books.google.com/books?id=b3b5nU4bnw4C&pg=PA29|date=1 January 2003|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-32355-3|pages=29–}}</ref> Οι μισοί κάτοικοι της ΡίγαΡίγας πέθανε από την πανώλη το 1710-1711.<ref>{{cite web|url=http://www.bank.lv/eng/main/am/jubmon/nmp/index.php?32661 |title=Collector Coin Dedicated to 18th Century Riga |accessdate=19 July 2010 |deadurl=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100719083420/http://www.bank.lv/eng/main/am/jubmon/nmp/index.php?32661 |archivedate=19 July 2010 |df=dmy }}. Bank of Latvia.</ref>
 
Η χειραφέτηση των δουλοπάροικων πραγματοποιήθηκε στην [[Κουρλάνδη]] το 1817 και στο Βίντζεμε το 1819. Στην πράξη, ωστόσο, η χειραφέτηση ήταν πραγματικά πλεονεκτική για τους γαιοκτήμονες και την ευγένεια, καθώς απαλλοτρίωνε την γη των αγροτών χωρίς αποζημίωση, αναγκάζοντάς τους να επιστρέψουν στη δουλειά στα ακίνητα "«με δική τους ελεύθερη βούληση"».
 
Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η κοινωνική δομή άλλαξε δραματικά. Μια τάξη ανεξάρτητων αγροτών εγκαταστάθηκε μετά από μεταρρυθμίσεις που επέτρεψαν στους αγρότες να επαναγοράσουν τη γη τους, αλλά παρέμειναν πολλοί αγρότες χωρίς γη. Επίσης, αναπτύχθηκε ένα αυξανόμενο αστικό [[προλεταριάτο]] και μια αυξανόμενα επιδραστική Λετονική αστική τάξη. Οι Νεαροί Λετονοί ήταν ένα κίνημα που έθεσε το έδαφος για τον εθνικισμό από τα μέσα του αιώνα, και πολλοί από τους ηγέτες ήταν με το μέρος των Σλαβόφιλων για στήριξη ενάντια στην επικρατούσα Γερμανική κοινωνική τάξη. Η αύξηση της χρήσης της λετονικής γλώσσας στη λογοτεχνία και στην κοινωνία έγινε γνωστή ως η πρώτη εθνική αφύπνιση. ΗΟ Ρωσοποίηση[[Εκρωσισμός]] ξεκίνησε στη Λατγαλία μετά την Πολωνική εξέγερση του Ιανουαρίου 1863: αυτό εξαπλώθηκε στο υπόλοιπο της σημερινής Λετονίας από τη δεκαετία του 1880. ΗΟι έκλειψηΝεαροί τωνΛετονοί Νεαρών Λετονών έγινεεπηρρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από το Νέο Ρεύμα, ένα ευρύ αριστερές κοινωνικό και πολιτικό κίνημα, στη δεκαετία του 1890. Η λαϊκή δυσαρέσκεια εξερράγη στη ρωσική[[Ρωσική επανάσταση του 1905]], η οποία πήρε έναν εθνικιστικό χαρακτήρα στις επαρχίες της Βαλτικής.{{citation needed|date=March 2015}}
 
Κατά τη διάρκεια αυτών των δύο αιώνων η Λετονία γνώρισε οικονομική και κατασκευαστική άνθηση - τα λιμάνια διευρύνθηκαν (η Ρίγα έγινε το μεγαλύτερο λιμάνι της Ρωσικής Αυτοκρατορίας), κατασκευάστηκαν σιδηροδρομικές γραμμές. δημιουργήθηκαν νέα εργοστάσια, τράπεζες και ένα πανεπιστήμιο. Επίσης εγκαταστάθηκαν πολλά οικιστικά, δημόσια (θέατρα και μουσεία) και σχολικά κτίρια, δημιουργήθηκαν νέα πάρκα και ούτω καθεξής. Οι λεωφόροι της Ρίγας και ορισμένοι δρόμοι έξω από την παλιά πόλη χρονολογούνται από αυτήν την περίοδο.{{citation needed|date=March 2015}}
 
Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι η αριθμητική ήταν επίσης υψηλότερη στα εσθονικά και λεττονικάλετονικά τμήματα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, τα οποία μπορεί να επηρεάστηκαν από την προτεσταντική θρησκεία των κατοίκων.<ref>{{cite book|author=Baten, Jörg |title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present.|date=2016|publisher=Cambridge University Press|page=50|isbn=9781107507180}}</ref>
 
=== Ανακήρυξη της ανεξαρτησίας ===
[[FileΑρχείο:Karlis Ulmanis.jpg|thumb|upright|Ο Κάρλις Ουλμάνις]]
Ο [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος]] κατέστρεψε το έδαφος του μελλοντικού κράτους της Λετονίας και άλλων δυτικών τμημάτων της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Οι αιτήσεις αυτοδιάθεσης αρχικά περιορίστηκαν στην αυτονομία μέχρι να δημιουργηθεί ένα κενό ισχύος από τη Ρωσική Επανάσταση το 1917, ακολουθούμενο από τη [[Συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ]] μεταξύ της Ρωσίας και Γερμανίας το Μάρτιο του 1918 και τη Συμμαχική ανακωχή με τη Γερμανία στις 11 Νοεμβρίου 1918. Στις 18 Νοεμβρίου του 1918 το Λαϊκό Συμβούλιο της Λετονίας στη Ρίγα ανακήρυξε την ανεξαρτησία της νέας χώρας, και ο Κάρλις Ουλμάνις ήταν ο επικεφαλής της προσωρινής κυβέρνησης. {{citation needed|date=March 2015}}
 
Ο πόλεμος της ανεξαρτησίας που ακολούθησε ήταν μέρος μιας γενικής χαοτικής περιόδου εμφυλίων και νέων συνοριακών πολέμων στην Ανατολική Ευρώπη. Την άνοιξη του 1919 υπήρχαν στην πραγματικότητα τρεις κυβερνήσεις - η κυβέρνηση Ουλμάνις, η λετονική σοβιετική κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Πέτερις Στούτσκα, των οποίων οι δυνάμεις, υποστηριζόμενες από τον Κόκκινο Στρατό, κατέλαβαν σχεδόν ολόκληρη τη χώρα, και η γερμανική κυβέρνηση του Ενωμένου Δουκάτου της Βαλτικής, με επικεφαλής τον Αντρίεβς Νιέντρα και με την υποστήριξη του Μπάλτισε Λάντεσβεχρ και της γερμανικής μονάδας Διαίρεση Σιδήρου των [[Φράικορπς]].
 
Οι εσθονικές και λετονικές δυνάμεις νίκησαν τους Γερμανούς στη μάχη του Βέντεν τον Ιούνιο του 1919 και το Νοέμβριο απωθήθηκε μια μαζική επίθεση από μια κυρίως γερμανική δύναμη - τον Δυτικό Ρωσικό Εθελοντικό Στρατό υπό τον Πάβελ Μπέρμοντ-Αβάλοφ. Η Ανατολική Λετονία εκκαθαρίστηκε από τις δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού από τα λετονικά και πολωνικά στρατεύματα στις αρχές του 1920 (από την πολωνική προοπτική η μάχη του Νταουγκαβπίλς ήταν μέρος του Πολωνοσοβιετικού πολέμου).
 
Μια ελεύθερα εκλεγμένη Συντακτική Συνέλευση συνήλθε την 1η Μαΐου 1920 και υιοθέτησε ένα φιλελεύθερο σύνταγμα, το [[Σύνταγμα της Λετονίας|Σατβέρσμε]], τον Φεβρουάριο του 1922.<ref>Bleiere, p. 155</ref> Το σύνταγμα ανεστάλη εν μέρει από τον Κάρλις Ουλμάνις μετά το πραξικόπημα του το 1934, αλλά αποκαταστάθηκε το 1990. Έκτοτε, τροποποιήθηκε και εξακολουθεί να ισχύει στη Λετονία σήμερα. Με το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανικής βάσης της Λετονίας εκκενωμένο στο εσωτερικό της Ρωσίας το 1915, η ριζική μεταρρύθμιση της γης ήταν το κεντρικό πολιτικό ζήτημα για το νέο κράτος. Το 1897, το 61,2% του αγροτικού πληθυσμού ήταν χωρίς γη και μέχρι το 1936, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 18%.<ref>Bleiere, p. 195</ref>
 
Μέχρι το 1923, η έκταση της καλλιεργούμενης γης ξεπέρασε το προπολεμικό επίπεδο. Η καινοτομία και η αυξανόμενη παραγωγικότητα οδήγησαν σε ταχεία ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά σύντομα υπέφεραν από τις επιπτώσεις της [[Παγκόσμια οικονομική ύφεση 1929|Μεγάλης Ύφεσης]]. Η Λετονία έδειξε σημάδια οικονομικής ανάκαμψης και το εκλογικό σώμα κινήθηκε σταθερά προς το κέντρο κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής περιόδου. Στις 15 Μαΐου 1934, ο Ουλμάνις πραγματοποίησε ένα αναίμακτο πραξικόπημα, εγκαθιδρύνοντας μια εθνικιστική δικτατορία που κράτησε μέχρι το 1940.<ref name="Country profile">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/1108059.stm|title=Timeline: Latvia|publisher=BBC News|date=20 January 2010 |accessdate=5 February 2010}}</ref> Μετά το 1934, ο Ουλμάνις δημιούργησε κυβερνητικές εταιρείες για να αγοράσει ιδιωτικές επιχειρήσεις με στόχο τη "«λετονοποίηση"» της οικονομίας.<ref>{{cite book|jstor=2119564|author1=Nicholas Balabkins|author2=Arnolds P. Aizsilnieks|title=Entrepreneur in a small country: a case study against the background of the Latvian economy, 1919–1940|url=https://books.google.com/books?id=PwaSAAAAIAAJ|accessdate=19 February 2012|year=1975|publisher=Exposition Press|isbn=978-0-682-48158-8|pages=xiv, 143}}</ref>
 
=== Η Λετονία στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ===
{{See also|Σοβιετική κατοχή της Λετονίας το 1940 |Γερμανική κατοχή της Λετονίας κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου|Ολοκαύτωμα στην Λετονία|Λετονοί παρτιζάνοι|Λετονικό αντιναζιστικό κίνημα αντίστασης (1941-45)}}
[[Αρχείο:Riga_1940_Soviet_Army.jpg|μικρογραφία|Δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού μπαίνουν στην Ρίγα (1940).]]
Νωρίς το πρωί της 24ης Αυγούστου 1939, η Σοβιετική Ένωση και η [[Ναζιστική Γερμανία]] υπέγραψαν ένα 10ετές σύμφωνο μη επίθεσης, γνωστό ως [[Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης|σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ]]. Το σύμφωνο περιείχε ένα μυστικό πρωτόκολλο, που αποκαλύφθηκε μόνο μετά την ήττα της Γερμανίας το 1945, σύμφωνα με την οποία τα κράτη της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης χωρίστηκαν σε γερμανικές και σοβιετικές "«[[Σφαίρα επιρροής|σφαίρες επιρροής"]]».<ref name="mrtext">[http://www.fordham.edu/halsall/mod/1939pact.html ''Text of the Nazi-Soviet Non-Aggression Pact''], executed 23 August 1939</ref> Στο βορρά, η Λεττονία, η Φινλανδία και η Εσθονία εντάχθηκαν στη σοβιετική σφαίρα.<ref name="mrtext" /> Μια εβδομάδα αργότερα, στις 1 Σεπτεμβρίου 1939, η Γερμανία εισέβαλε στη Πολωνία και ακολούθησε η Σοβιετική Ένωση στις 17 Σεπτεμβρίου.<ref name="PBBG2">{{cite book|title=Between Giants|last=Buttar|first=Prit|ISBN=9781780961637}}</ref>{{rp|32}}
 
Μετά τη σύναψη του συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, οι περισσότεροι Γερμανοί της Βαλτικής έφυγαν από τη Λετονία κατόπιν συμφωνίας μεταξύ της κυβέρνησης Ουλμάνις και της Ναζιστικής Γερμανίας στο πλαίσιο του προγράμματος Χάιμ ινς Ράιχ.<ref name="Latvia in WWII">Lumans, pp. 71–74</ref> Συνολικά 50.000 Γερμανοί της Βαλτικής έφυγαν μέχρι την προθεσμία του Δεκεμβρίου 1939. 1.600 να παραμένουν για να ολοκληρώσουν τις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους και 13.000 επέλεξαν να παραμείνουν στην χώρα.<ref name="Latvia in WWII" /> Οι περισσότεροι από αυτούς που παρέμειναν έφυγαν για τη Γερμανία το καλοκαίρι του 1940, όταν συμφωνήθηκε ένα δεύτερο πρόγραμμα επανεγκατάστασης.<ref>Lumans pp. 110–111</ref> Οι φυλετικά εγκεκριμένοι πολίτες επανεγκαταστάθηκαν κυρίως στην Πολωνία, και τους δόθηκαν γη και επιχειρήσεις σε αντάλλαγμα για τα χρήματα που έλαβαν από την πώληση των προηγούμενων περιουσιακών τους στοιχείων.<ref name="PBBG2" />{{rp|46}}
 
Στις 5 Οκτωβρίου 1939, η Λετονία αναγκάστηκε να δεχθεί σύμφωνο "«αμοιβαίας βοήθειας"» με τη Σοβιετική Ένωση, παρέχοντας στους Σοβιετικούς το δικαίωμα να σταθμεύσουν ανάμεσα σε 25.000 και 30.000 στρατεύματα στη λετονική επικράτεια.<ref>Lumans, p. 79</ref> Οι κρατικοί υπάλληλοι εκκαθαρίστηκαν και αντικαταστάθηκαν από σοβιετικά στελέχη.<ref name="wettig20">Wettig, Gerhard, ''Stalin and the Cold War in Europe'', Rowman & Littlefield, Landham, Md, 2008, {{ISBN|0-7425-5542-9}}, pp. 20–21</ref> Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν με φιλοσοβιετικούς υποψηφίους για πολλές θέσεις. Η συνέλευση των λαών που προέκυψε ζήτησε αμέσως την ένωση με την ΕΣΣΔ, την οποία έδωσε η Σοβιετική Ένωση.<ref name="wettig20" /> Η Λετονία, τότε μια κυβέρνηση-μαριονέτα, με επικεφαλή τον Άουγκουστς Κιρχενστέινς.<ref>Lumans, pp. 98–99</ref> Η Σοβιετική Ένωση ενσωμάτωσε τη Λετονία στις 5 Αυγούστου 1940 ως [[Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λετονίας]].
[[Αρχείο:Bundesarchiv_Bild_183-L19397,_Lettland,_Riga,_Begrüßung_der_deutschen_Soldaten.jpg|μικρογραφία|Γερμανοί στρατιώτες μπαίνουν στην Ρίγα, Ιούλιος 1941 ]]
Οι Σοβιετικοί αντιμετώπιζαν σκληρά τους αντιπάλους τους - πριν από τη Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, σε λιγότερο από ένα χρόνο, τουλάχιστον 34.250 Λετονοί απελάθηκαν ή σκοτώθηκαν.<ref>{{cite book|title=Stalin: The Court of the Red Tsar|author=Simon Sebag Montefiore|authorlink=Simon Sebag Montefiore|page=334}}</ref> Οι περισσότεροι απελάθηκαν στη Σιβηρία όπου οι θάνατοι εκτιμήθηκαν στο 40 τοις εκατό, οι αστυνομικοί του λετονικού στρατού πυροβολήθηκαν επί τόπου.<ref name="PBBG2" />
 
Στις 22 Ιουνίου 1941 γερμανικά στρατεύματα επιτέθηκαν σε σοβιετικές δυνάμεις στη επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Υπήρξαν κάποιες αυθόρμητες εξεγέρσεις των Λετονών εναντίον του Κόκκινου Στρατού, οι οποίες βοήθησαν τους Γερμανούς. Μέχρι τις 29 Ιουνίου είχαν φτάσει στην Ρίγα και ενώ οι Σοβιετικές δυνάμεις είχαν σκοτωθεί, συλληφθεί ή υποχωρήσει, η Λετονία κατελήφθη από τις γερμανικές δυνάμεις στις αρχές Ιουλίου.<ref name="PBBG2" /> Η κατοχή ακολουθήθηκε αμέσως από στρατεύματα [[SS]] [[Einsatzgruppen]] τα οποία έπρεπε να ενεργούν σύμφωνα με το Ναζιστικό Γκενεραλπλάν Οστ που απαιτούσε να μειωθεί ο πληθυσμός της Λετονίας κατά 50%.<ref name="PBBG2" /><ref name="PBBG2" />
 
Υπό από τη γερμανική κατοχή, η Λετονία διοικήθηκε ως μέρος του Ραϊχσκομισαριάτ Όστλαντ. Οι Λετονικές παραστρατιωτικές και βοηθητικές αστυνομικές μονάδες που συστάθηκαν από την κατοχική αρχή συμμετείχαν στο [[Ολοκαύτωμα]] και άλλες θηριωδίες. 30.000 Εβραίοι πυροβολήθηκαν στη Λετονία το φθινόπωρο του 1941.<ref name="PBBG2" /> Άλλοι 30.000 Εβραίοι από το γκέτο της Ρίγας σκοτώθηκαν στο δάσος Ρούμπουλα τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 1941, για να μειώσουν την υπερπληθυσμό στο γκέτο και να δώσουν χώρο για περισσότερους Εβραίους που εισάγονταν από τη Γερμανία και τη Δύση.<ref name="PBBG2" /> Υπήρξε μια παύση στις μάχες, εκτός από την δραστηριότητα των παρτιζάνων, μέχρι που η πολιορκία του Λένινγκραντ έληξε τον Ιανουάριο του 1944 και οι σοβιετικοί στρατιώτες προχώρησαν, εισήλθαν στη Λετονία τον Ιούλιο και τελικά κατέλαβαν τη Ρίγα στις 13 Οκτωβρίου 1944.<ref name="PBBG2" />
 
Περισσότεροι από 200.000 Λετονοί έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, συμπεριλαμβανομένων περίπου 75.000 Λετονών Εβραίων δολοφονημένων κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Οι Λετονοί στρατιώτες πολέμησαν και στις δύο πλευρές της σύγκρουσης, κυρίως στη γερμανική πλευρά, με 140.000 άνδρες στη Λετονική Λεγεώνα των [[Waffen-SS]],<ref>"[https://www.theguardian.com/world/2010/mar/16/latvians-march-commemorate-ss-veterans Patriots or Nazi collaborators? Latvians march to commemorate SS veterans]". ''[[The Guardian]]''. 16 March 2010</ref> Η 308η Λετονική Διοίκηση Τουφεκιών σχηματίστηκε από τον Κόκκινο Στρατό το 1944. Μερικές φορές, ειδικά το 1944, οι αντίθετοι στρατιώτες της Λετονίας αντιμετώπισαν ο ένας τον άλλον στη μάχη.<ref name="PBBG2" /> Η δραστηριότητα έφτασε στο ανώτατο σημείο στα τέλη του 1946.<ref name="PBBG2" />
 
=== Σοβιετική εποχή (1940-41, 1944-91) ===
[[FileΑρχείο:Liepaja December 1941 massacres 01.jpeg|thumb|Λετονοεβραίες γυναίκες και παιδιά φωτογραφημένα πριν την δολοφονία τους στην Λιεπάγια τον Δεκέμβριο του 1941.]]
Το 1944, όταν ο σοβιετικός στρατός έφτασε στη Λετονία, έγιναν βαριές συγκρούσεις στη Λετονία μεταξύ Γερμανικών και Σοβιετικών στρατευμάτων, η οποία κατέληξε σε μια άλλη γερμανική ήττα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, και οι δύο δυνάμεις κατοχής στρατολόγησαν τους Λετονούς στους στρατούς τους, αυξάνοντας έτσι την απώλεια των "«ζωντανών πόρων"» του έθνους. Το 1944, μέρος της επικράτειας της Λετονίας ήρθε για άλλη μια φορά υπό τον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης. Οι Σοβιετικοί άρχισαν αμέσως να αποκαταστήσουν το σοβιετικό σύστημα. Μετά τη γερμανική παράδοση, κατέστη σαφές ότι οι σοβιετικές δυνάμεις ήταν εκεί για να παραμείνουν και οι λετονικοί εθνικιστές, που σύντομα εντάχθηκαν στους γερμανούς συνεργάτες, άρχισαν να αγωνίζονται ενάντια στον νέο κατακτητή.<ref>Lumans, pp. 395–396</ref>
 
Γύρω στους 120.000 με 300.000 Λετονούς κατέφυγαν στη Γερμανία και τη Σουηδία.<ref name="autogenerated1">Lumans, p. 349</ref> Οι περισσότερες πηγές υπολογίζουν 200.000 έως 250.000 πρόσφυγες που εγκαταλείπουν τη Λετονία, και ίσως 80.000 με 100.000 από αυτούς συνελήφθησαν από τους Σοβιετικούς ή σε λίγους μήνες αμέσως μετά το τέλος του πολέμου,<ref>Lumans, pp. 384–385</ref> επιστράφηκαν από τη Δύση.<ref>Lumans, p. 391</ref>
Οι σοβιετικοί επανέκτησαν τη χώρα το 1944-45 και ακολούθησαν περαιτέρω απελάσεις καθώς η χώρα κολλεκτιβοποιήθηκε και σοβιετικοποιήθηκε.<ref name="Country profile" />
 
Στις 25 Μαρτίου 1949, 43.000 κάτοικοι της υπαίθρου ("«κουλάκοι"») και λετονοί πατριώτες ("«εθνικιστές"») απελάθηκαν στη Σιβηρία στην σαρωτική επιχείρηση Πριμπόι και στις τρεις βαλτικές χώρες, η οποία σχεδιάστηκε και εγκρίθηκε προσεκτικά στη Μόσχα ήδη στις 29 Ιανουαρίου 1949.<ref>{{cite journal|author1=Strods, Heinrihs |author2=Kott, Matthew |year=2002|title=The File on Operation 'Priboi': A Re-Assessment of the Mass Deportations of 1949|journal=Journal of Baltic Studies |volume=33|issue=1|pages= 1–36|doi= 10.1080/01629770100000191}}</ref> Αυτή η επιχείρηση είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα να μειώσει την αντι-σοβιετική παρτιζανική δραστηριότητα.<ref name="PBBG">{{cite book|title=Between Giants|last=Buttar|first=Prit|ISBN=9781780961637}}</ref> Ανάμεσα σε 136.000 με 190.000 Λετονοί, ανάλογα με τις πηγές, φυλακίστηκαν ή απελάθηκαν στα σοβιετικά στρατόπεδα συγκέντρωσης ([[Γκουλάγκ]]) στα μεταπολεμικά χρόνια, από το 1945 έως το 1952.<ref>Lumans, pp. 398–399</ref> Μερικοί κατάφεραν να ξεφύγουν από τη σύλληψη και να προσχωρήσουν στους αντάρτες.{{Citation needed|date=November 2009}}
[[File:Shack from Gulag - Museum of the Occupation of Latvia.JPG|thumb|Ανακατασκευή ενός δωματίου Γκουλάγκ στο Μουσείο Κατοχής της Λετονίας στη Ρίγα]]
Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, η Λετονία έπρεπε να υιοθετήσει σοβιετικές μεθόδους γεωργίας. Οι αγροτικές περιοχές αναγκάστηκαν να μεταβούν στην κολλεκτιβοποίηση.<ref>Bleiere, p. 384</ref> Ένα εκτεταμένο πρόγραμμα για την επιβολή διγλωσσίας άρχισε στη Λετονία, περιορίζοντας τη χρήση της λετονικής γλώσσας σε επίσημες χρήσεις υπέρ της χρήσης της ρωσικής ως κύριας γλώσσας. Όλα τα σχολεία μειονοτήτων (Εβραϊκή, Πολωνική, Λευκορωσική, Εσθονική, Λιθουανική) έκλεισαν αφήνοντας μόνο δύο γλώσσες διδασκαλίας στα σχολεία: τα λετονικά και τα ρωσικά.<ref>Bleiere, p. 411</ref> Αυτό ξεκίνησε μια εισροή εργατών, διαχειριστών, στρατιωτικού προσωπικού και των εξαρτώμενων από αυτούς πρόσωπα από τη Ρωσία και άλλες σοβιετικές δημοκρατίες. Μέχρι το 1959 περίπου 400.000 άνθρωποι έφθασαν από άλλες σοβιετικές δημοκρατίες και ο εθνοτικός πληθυσμός της Λετονίας είχε πέσει στο 62%.<ref>Bleiere, p. 418</ref>
Γραμμή 152:
Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '80, ο Σοβιετικός ηγέτης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ άρχισε να εισάγει πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις στη Σοβιετική Ένωση που ονομάζονταν γκλάσνοστ και περεστρόικα. Το καλοκαίρι του 1987, οι πρώτες μεγάλες διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στη Ρίγα στο Μνημείο Ελευθερίας - σύμβολο της ανεξαρτησίας. Το καλοκαίρι του 1988, ένα εθνικό κίνημα, το οποίο μετεξελίχθηκε στο Λαϊκό Μέτωπο της Λετονίας, ήταν ενάντια της Ιντερφρόντ. Η Λετονική ΣΣΔ, μαζί με τις άλλες βαλτικές δημοκρατίες, είχε μεγαλύτερη αυτονομία και το 1988 η παλαιά προπολεμική σημαία της Λετονίας επισημοποιήθηκε και πάλι, αντικαθιστώντας τη σημαία της Σοβιετικής Λετονίας ως επίσημη σημαία το 1990.{{citation needed|date=March 2015}}
 
Το 1989, το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ ενέκρινε ψήφισμα για την κατοχή των βαλτικών κρατών, όπου δήλωσε ότι η κατοχή "«δεν είναι σύμφωνη με το νόμο"» και χωρίς τη "«βούληση του σοβιετικού λαού"». Οι υποψήφιοι του φιλοανεξαρτησιακού Λαϊκού Μετώπου της Προεδρίας της Λετονίας έλαβαν πλειοψηφία δύο τρίτων Ανώτατο Συμβούλιο στις δημοκρατικές εκλογές του Μαρτίου 1990. Στις 4 Μαΐου 1990, το Ανώτατο Συμβούλιο ενέκρινε τη Διακήρυξη για την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της Δημοκρατίας της Λετονίας και η Λετονική ΣΣΔ μετονομάστηκε σε Δημοκρατία της Λετονίας.<ref name="Imagining">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=36JG1JBlNroC&dq=latvia+political+history&lr=&source=gbs_navlinks_s|title=Imagining the Nation: History, Modernity, and Revolution in Latvia|last=Eglitis|first=Daina Stukuls|date=2010-11-01|publisher=Penn State Press|isbn=0271045620|language=en}}</ref>
 
Ωστόσο, η κεντρική εξουσία στη Μόσχα συνέχισε να θεωρεί τη Λετονία ως σοβιετική δημοκρατία το 1990 και το 1991. Τον Ιανουάριο του 1991 οι σοβιετικές πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις προσπάθησαν ανεπιτυχώς να ανατρέψουν τις αρχές της Δημοκρατίας της Λετονίας καταλαμβάνοντας τον κεντρικό εκδοτικό οίκο στη Ρίγα και συγκροτώντας επιτροπή Εθνικής Σωτηρίας για να χρησιμοποιήσει τις κυβερνητικές λειτουργίες. Κατά τη μεταβατική περίοδο, η Μόσχα διατήρησε πολλές κεντρικές σοβιετικές κρατικές αρχές στη Λετονία.<ref name="Imagining" />
Γραμμή 172:
Η Λετονία βρίσκεται στη Βόρεια Ευρώπη, στις ανατολικές ακτές της [[Βαλτική Θάλασσα|Βαλτικής Θάλασσας]] και στο βορειοδυτικό τμήμα του κρατήρα της Ανατολικής Ευρώπης, μεταξύ των γεωγραφικών πλατών 55° και 58° Β (μια μικρή περιοχή είναι βόρεια του 58° βόρειου παράλληλου), και μηκών [[21st meridian east|21°]] και 29° Α (μια μικρή περιοχή είναι δυτικά του 21° αντολικού μεσημβρινού). Η Λετονία έχει συνολική έκταση 64.559 τ.χλμ. από τα οποία τα 62.157 είναι γη, τα 18.159 τ.χλμ. είναι γεωργική γη,<ref name="Agriculture - Key Indicators">{{cite web|url=http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/agriculture-key-indicators-30725.html|title=Agriculture – Key Indicators|date=28 April 2012|publisher=Central Statistical Bureau Republic of Latvia|accessdate=17 May 2012}}</ref> τα 34.964 τ.χλμ. είναι δασική γη<ref name="Forestry - Key Indicators">{{cite web|url=http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/forestry-key-indicators-30729.html|title=Forestry – Key Indicators|date=18 August 2011|publisher=Central Statistical Bureau Republic of Latvia|accessdate=17 May 2012}}</ref> και τα υπόλοιπα 2.402 τ.χλμ. είναι εσωτερικά ύδατα.<ref name="Geographical Data - Key Indicators">{{cite web|url=http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/geographical-data-key-indicators-30773.html|title=Geographical Data – Key Indicators|date=5 October 2011|publisher=Central Statistical Bureau Republic of Latvia|accessdate=17 May 2012}}</ref>
 
Το συνολικό μήκος των συνόρων της χώρας είναι 1.866 χιλιόμετρα. Το συνολικό μήκος των χερσαίων συνόρων είναι 1.368 χλμ., εκ των οποίων 343 χλμ. μοιράζονται με την [[Εσθονία]] στο βορρά, 276 χλμ. με τη [[Ρωσία|Ρωσική Ομοσπονδία]] προς τα ανατολικά, 161 χλμ. με τη [[Λευκορωσία]] προς τα νοτιοανατολικά και 588 χλμ. με τη [[Λιθουανία]] προς τον νότο. Το συνολικό μήκος του θαλάσσιου συνόρων είναι 498 χιλιόμετρα, τα οποία μοιράζονται με την Εσθονία, τη [[Σουηδία]] και τη[[Λιθουανία]]. Εκτείνεται σε 210 χλμ. από το νότο έως το βορρά και σε 480 χλμ. από την δύση έως την ανατολή.<ref name="Geographical Data - Key Indicators" />
 
Το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας της Λετονίας έχει υψόμετρο χαμηλότερο των 100 μέτρων. Η μεγαλύτερη λίμνη της χώρας, η Λουμπάνς, έχει έκταση 80,7 τ.χλμ., η βαθύτερη λίμνη της, η Ντρίντζις είναι 65,1 μέτρα βαθιά. Ο μακρύτερος ποταμός στη λετονική επικράτεια είναι ο Γκάουτζα με μήκος 452 χιλιόμετρα. Ο μακρύτερος ποταμός που διέρχεται από τη Λετονική επικράτεια είναι ο [[Νταουγκάβα]], ο οποίος έχει συνολικό μήκος 1.005 χιλιομέτρων, εκ των οποίων τα 352 χλμ. βρίσκονται στη λετονική επικράτεια. Το υψηλότερο σημείο της Λετονίας είναι το Γκαϊζινκάλνς, 311,6 μέτρα πάνω από την στάθμη της θάλασσας. Το μήκος της Βαλτικής ακτής της Λετονίας είναι 494 χλμ. Μία είσοδος της Βαλτικής Θάλασσας, ο ρηχός [[Κόλπος της Ρίγας]]] βρίσκεται στα βορειοδυτικά της χώρας.<ref name="Latvia in brief">{{cite web|url=http://www.latvia.lv/library/latvia-brief|title=Latvia in brief|publisher=Latvian Institute|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120923001148/http://www.latvia.lv/library/latvia-brief|archivedate=23 September 2012|accessdate=17 May 2012|deadurl=yes}}</ref>
Γραμμή 313:
{{Κύριο λήμμα|Διοικητικές διαιρέσεις της Λετονίας|}}
{{See also|Κατάλογος πόλεων της Λετονίας|Περιοχές σχεδιασμού της Λετονίας|Στατιστικές περιοχές της Λετονίας|Ιστορικές περιοχές της Λετονίας}}
Η Λετονία είναι ένα ενιαίο κράτος, το οποίο επί του παρόντος χωρίζεται σε 110 δήμους ενός επιπέδου (λετονικά: novadi) και σε 9 δημοκρατικές πόλεις (λετονικά: republilikas pilsētas) με δικό τους δημοτικό συμβούλιο και διοίκηση, οι οποίες είναι το Ντάουγκαβπιλς, το Γιεκαμπίλς, η Γιέλγκαβα, η Γιούρμαλα, η Λιεπάγια, το Ρέζεκνε, η Ρίγα, η Βαλμιέρα και το Βέντσπιλς. Υπάρχουν τέσσερις ιστορικές και πολιτιστικές περιοχές στη Λετονία - η Κουρλάνδη, η Λατγαλία, η Βιντζέμε, και η Ζεμγκάλε οι οποίες αναγνωρίζονται στο Σύνταγμα της Λετονίας. Η Σελόνια, μέρος της Ζεμγκάλε, θεωρείται μερικές φορές πολιτισμικά ξεχωριστή περιοχή, αλλά δεν αποτελεί μέρος κάποιας επίσημης διαίρεσης. Τα σύνορα των ιστορικών και πολιτιστικών περιοχών συνήθως δεν καθορίζονται ρητά και σε διάφορες πηγές μπορεί να διαφέρουν. Σε επίσημες διαιρέσεις, η περιφέρεια Ρίγα, η οποία περιλαμβάνει την πρωτεύουσα και τμήματα άλλων περιφερειών που έχουν ισχυρή σχέση με την πρωτεύουσα, περιλαμβάνεται επίσης συχνά στις περιφερειακές διαιρέσεις. π.χ. υπάρχουν πέντε περιοχές προγραμματισμού της Λετονίας (λετονικά: plānošanas reģioni), οι οποίες δημιουργήθηκαν το 2009 για την προώθηση της ισόρροπης ανάπτυξης όλων των περιφερειών. Κάτω από αυτή τη διαίρεση η περιφέρεια της ΡίγαΡίγας περιλαμβάνει μεγάλα τμήματα περιοχών που παραδοσιακά ανήκουν στο Βιντζέμε, στην Κουρλάνδη και το Ζεμγκάλε. Οι στατιστικές περιφέρειες της Λετονίας, οι οποίες δημιουργήθηκαν σύμφωνα με την ονοματολογία των εδαφικών στατιστικών μονάδων της ΕΕ, αντιγράφουν αυτό το τμήμα, αλλά χωρίζουν την περιφέρεια της Ρίγας σε δύο μέρη, με μόνη την πρωτεύουσα να αποτελεί χωριστή περιοχή.
 
Η μεγαλύτερη πόλη στη Λετονία είναι η Ρίγα, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη είναι το Νταουγκαβπίλς και η τρίτη μεγαλύτερη πόλη είναι η Λιεπάγια.
Γραμμή 413:
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού είναι, με βάση εκτιμήσεις του 2015, τα 74,23 χρόνια. Οι άνδρες ζουν 69,62 χρόνια και οι γυναίκες ζουν 79,07 χρόνια<ref name>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lg.html CIA World Factbook]</ref>.{{bar box|float=right|title=Κάτοικοι της Λετονίας ανά εθνικότητα (2011)|bars={{bar percent|Λετονοί|DarkSlateGray|62.1}} {{bar percent|Ρώσοι|DarkSlateGray|26.9}} {{bar percent|Λευκορώσοι|DarkSlateGray|3.3}} {{bar percent|Ουκρανοί|DarkSlateGray|2.2}} {{bar percent|Πολωνοί|DarkSlateGray|2.2}} {{bar percent|Λιθουανοί|DarkSlateGray|1.2}} {{bar percent|Άλλοι|DarkSlateGray|2.1}}}}
[[Αρχείο:Population-of-Latvia.svg|μικρογραφία|300x300εσ|Ο πληθυσμός της Λετονίας (σε εκατομμύρια) από το 1920 έως το 2014.]]
Το συνολικό ποσοστό γονιμότητας το 2013 εκτιμήθηκε σε 1,52 παιδιά ανά γυναίκα, το οποίο είναι χαμηλότερο από το ποσοστό αντικατάστασης 2,1. Το 2012, το 45,0% των γεννήσεων ήταν σε ανύπαντρες γυναίκες.<ref>{{cite web|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&plugin=1&language=en&pcode=tps00018|title=Live births outside marriage|date=17 October 2013|publisher=Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006114113/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&plugin=1&language=en&pcode=tps00018|archivedate=6 October 2014|accessdate=3 January 2014|deadurl=yes|df=}}</ref> Το προσδόκιμο ζωής το 2013 εκτιμήθηκε στα 73,19 χρόνια (68,13 έτη για τους άνδρες, 78,53 έτη για τις γυναίκες). Το 2015, εκτιμάται ότι η Λετονία έχει τον χαμηλότερο λόγο αρσενικού προς θηλυκό στον συνολικό πληθυσμό, στο 0,85.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2018.html|title=Country Comparison to the World|website=Central Intelligence Agency|publisher=Central Intelligence Agency|accessdate=1 August 2016}}</ref>
 
=== Εθνικές ομάδες ===
Γραμμή 444:
=== Εκπαίδευση και επιστήμες ===
[[Αρχείο:Latvijas_Universitāte_-_ogre11_-_Panoramio.jpg|μικρογραφία|281x281εσ|Πανεπιστήμιο της Λετονίας]]
Το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της ΡίγαΡίγας και το Πανεπιστήμιο της Λετονίας είναι δύο μεγάλα πανεπιστήμια στη χώρα, και τα δύο ιδρύθηκαν με βάση το Πολυτεχνείο της ΡίγαΡίγας και βρίσκονται στη Ρίγα.<ref>{{cite web|url=http://www.rtu.lv|title=Riga Polytechnical Institute Home Page|publisher=Rtu.lv|accessdate=16 October 2010}}</ref> Άλλα δύο σημαντικά πανεπιστήμια, τα οποία ιδρύθηκαν στη βάση του κρατικού πανεπιστημίου της Λετονίας, είναι το Πανεπιστήμιο Γεωργίας της Λετονίας (ιδρύθηκε το 1939 με βάση τη Σχολή Γεωργίας) και το Πανεπιστήμιο Ρίγα Στραντίνς (ιδρύθηκε το 1950 με βάση τη Σχολή Ιατρικής) - και σήμερα καλύπτουν μια ποικιλία διαφορετικών πεδίων. Το Πανεπιστήμιο Νταουγκαβπίλς είναι ένα άλλο σημαντικό κέντρο εκπαίδευσης. Η Λετονία έκλεισε 131 σχολεία από το 2006 έως το 2010, σημειώνοντας μείωση κατά 12,9%, ενώ κατά την ίδια περίοδο η εγγραφή σε εκπαιδευτικά ιδρύματα μειώθηκε κατά 54.000 άτομα, σημειώνοντας μείωση κατά 10,3%.<ref>{{cite web|url=http://www.csb.gov.lv/csp/content/?lng=lv&cat=2300|title=Latvijas Statistika|date=17 May 2010|publisher=Csb.gov.lv|accessdate=6 June 2010}}{{dead link|date=June 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref>
 
Η λετονική πολιτική επιστήμης και τεχνολογίας ορίζει τον μακροπρόθεσμο στόχο - τη μετάβαση από την εργατική καταναλωτική οικονομία σε οικονομία βασισμένη στη γνώση.<ref>{{cite web|url=http://www.izm.gov.lv/en/science|title=Ministry of Education and Science}}</ref> Μέχρι το 2020, η κυβέρνηση στοχεύει σε χρηματοδότηση 1,5% του ΑΕΠ για την έρευνα και την ανάπτυξη, με το ήμισυ των επενδύσεων να προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα. Η Λετονία αναπτύσσει το επιστημονικό δυναμικό της με βάση τις υπάρχουσες επιστημονικές παραδόσεις, ιδίως στην οργανική χημεία, την ιατρική χημεία, τη γενετική μηχανική, τη φυσική, την επιστήμη των υλικών και τις τεχνολογίες πληροφοριών.<ref>{{cite web|url=http://www.lza.lv|title=Latvian Academy of Sciences}}</ref> Ο μεγαλύτερος αριθμός εφευρέσεων, οι οποίες κατοχυρώνονται με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τόσο σε εθνικό όσο και στο εξωτερικό, γίνονται στον κλάδο της ιατρικής χημείας.<ref>{{cite web|url=http://inventions.lza.lv/izgu_en.php|title=Inventions and Inventors of Latvia}}</ref>
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Λετονία"