Διά Χριστόν σαλότητα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[Αρχείο:Russian (Moscow), Saint Basil the Great and Saint Basil 'the Fool' Adorning the Holy Trinity.jpg|thumb|Ρωσική εικόνα με τον [[Βασίλειος Καισαρείας|Βασίλειο τον Μέγα]] και τον [[Άγιος Βασίλειος ο διά Χριστόν σαλός|Άγιο Βασίλειο τον διά Χριστόν σαλό]]]]

 

Οι «δια Χριστόν σαλοί» -τρελοί, είναι συνήθως μοναχοί, οι οποίοι αφήνουν την ησυχία των μοναστηριών τους και κατεβαίνουν στις πόλεις λειτουργώντας με πράξεις παράλογες και ανόητες, οι οποίες όμως έχουν βαθύτερο νόημα και σκοπό ώστε να καταδείξουν την αλήθεια που βρίσκεται πίσω από τα προσχήματα και τους τύπους του κόσμου. Δεν έχουν πρόβλημα να μπουν για παράδειγμα σε ταβέρνες, σε πορνεία, να συναναστραφούν κακόφημες συντροφιές, μοιάζοντας να συσσωματώνονται με το παράδειγμα των ανυπόληπτων της κοινωνίας. Τη στιγμή αυτή είναι όμως που ο σαλός μοναχός φανερώνει την αλήθεια της σωτηρίας, πάντα με τρόπο που αρμόζει στο επίπεδο των συναναστραφέντων. Εξού και αστειεύεται, επιτιμά τους αμαρτωλούς, θαυματουργεί, διαβάζει τα μυστικά των ανθρώπων, χλευάζει δημόσια τα κρυφά παραπτώματά τους με τρόπο που μόνο ο ένοχος μπορεί να αντιληφθεί, τη στιγμή που και ο ίδιος στα μάτια τους τους φαντάζει πολύ αμαρτωλός, όντας φαινομενικά στο ίδιο επίπεδο αμαρτωλότητας. Γι' αυτό και καταλύει προκλητικά νηστείες, επισκέπτεται πορνεία, ομιλεί με διεφθαρμένους, εμπαίζοντας τελικά τα προσχήματα του κόσμου τούτου, λίγο πριν, επιστρέψει τη νύχτα με το αληθινό προσωπείο πια της αγιότητας, στην προσευχή και τη άσκηση. Εξου και ο σαλός άγιος για την εκκλησία είναι ο Άγιος στην πλέον ακραία μορφή άσκησης, την έσχατη αυταπάρνηση την πλήρη απέκδυση του εγώ<ref>Χ. Γιανναράς, ''Η ελευθερία του ήθους'', σελ. 93-94</ref>.