Εκπαίδευση των Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Σταθερός ιστότοπος: http://www.jstor.org/stable/43383672. Παραπομπές στις σελ. 17, 19-23, 25, 43, 49.</ref>

 

Σε πολλές τουρκοκρατούμενες περιοχές η πλειοψηφία των γυναικών παραμένουν αναλφάβητες:όπως στην Κρήτη (μεταξύ 1822-1866) <ref>Μαρία Δελάκη, «Η γυναικεία εκπαίδευση στην Κρήτη από τις αρχές του 19ου αιώνα έως την ένωση με το επίσημο ελληνικό κράτος (1913)», στο: Σ. Ζιώγου-Καραστεργίου, (επίμ) , Γυναίκες στην ιστορία των Βαλκανίων Ιστορίες ζωής γυναικών εκπαιδευτικών,εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2010, σελ.484-485</ref>Εξαιτίας της μακρόχρονης απουσίας των ανδρών (εποχιακές εργασίες κλπ) συνειδητοποιήθηκε η ανάγκη ίδρυσης παρθεναγωγείων, αφού οι γυναίκες επωμίζονταν αποκλειστικά την διαπαιδαγώγηση των παιδιών.<ref>Ιφιγένεια Αναστασιάδου, «Η ζωή και η δράση των υπόδουλων Ελλήνων 1833-1881:Καππαδοκία»Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΓ' (1977), σελ. 432</ref>

Το 1836 πρωτοφοιτούν κορίτσια στο αλληλοδιδακτικό σχολείο αγοριών Ρεθύμνης και το 1845 ιδρύεται η πρώτη αλληλοδιδακτική σχολή κοριτσιών Ρεθύμνης, αλλά με καταβολή διδάκτρων κάτι που δείχνει ότι η εκπαίδευση αφορούσε τα κορίτσια των μεσαίων και ανώτερων στρωμάτων. Πάντως μέχρι το 1900 μόνο το 3,5% των Κρησσών γνώριζε γραφή και ανάγνωση <ref>Μαρία Δελάκη, «Η γυναικεία εκπαίδευση στην Κρήτη από τις αρχές του 19ου αιώνα έως την ένωση με το επίσημο ελληνικό κράτος (1913)», στο: Σ. Ζιώγου-Καραστεργίου, (επίμ) , Γυναίκες στην ιστορία των Βαλκανίων Ιστορίες ζωής γυναικών εκπαιδευτικών,εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2010, σελ.485-486</ref>

Για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των κοριτσιών έρχονται αρωγοί οι ξένες αποστολές, οι Αμερικανοί στη Σμύρνη ιδρύουν το πρώτο σχολείο θηλέων(1829). Μέχρι το 1833 είχε 700 μαθήτριες,δηλαδή 80-90 μαθήτριες το χρόνο.<ref>Παυλίνα-Μαρία Νάσιουτζικ, «Η παιδεία στη Σμύρνη τον 19ο αιώνα: τα σχολεία των Αμερικανών ιεραποστόλων», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ο έξω-Ελληνισμός Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη 1800-1922 (30 και 31 Οκτωβρίου 1998),εκδ. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Αθήνα, [2000;], σελ.328-329</ref>

 

Πολλά ξένα σχολεία λειτουργούν στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στη Θεσσαλονίκη υπάρχει η Γερμανική Σχολή στην οποία από τους 175 μαθητές οι 21 είναι Έλληνες και οι 50 Εβραίοι, 54 Ελληνορθόδοξοι.<ref>[[Πολυχρόνης Ενεπεκίδης]], Θεσσαλονίκη και Μακεδονία 1798-1912,εκδ.Βιβλιοπωλέιον της ''Εστίας'', Αθήνα, 1982, σελ.118</ref> Στη Σμύρνη επίσης Έλληνες φοιτούν σε ξένα σχολεία της πόλης: στο Γερμανικό οικοτροφείο θηλέων.<ref>Κατά τη μαρτυρία του Αυστριακού προξένου Σέρτσερ από τις 200 περίπου μαθήτριες του Γερμανικού οικοτροφείου θηλέων, το 1872, οι 50 είναι Ελληνίδες, ενώ στο σχολείο απόρων που φοιτούν αποκλειστικά Ελληνίδες δωρεάν. Charles De Scherzer, Σμύρνη. Γεωγραφική, οικονομική και πολιτιστική θεώρηση, μέρος Α΄, μτφρ. εισαγ., σχολ. Ξ.Μπαλωτή, εκδ. Ιστορητής, Αθήνα, 1995, σελ.147</ref> Σημαντική είναι και η δράση των Αμερικανών: στα 1829 ιδρύεται ελληνικό σχολείο θηλέων στην [[Σμύρνη]] του Josiah Brewer, ενώ την ίδια χρονιά στην [[Κωνσταντινούπολη]] από τον William Goodell. Με ταχύτατους ρυθμούς δημιουργούνται σχολεία, στη Σμύρνη ως τα τέλη του 1832 ιδρύονται τρία και στην ευρύτερη Κωνσταντινούπολη τριάντα ελληνικά με 2.000 μαθητές. Ακολουθούν το Λανκαστεριανό σύστημα διδάσκοντας ανάγνωση, γραμματική, γεωγραφία,παλαιά και νέα ελληνική γλώσσα, ιταλικά, αγγλικά, και εργόχειρο. Οι ιεραπόστολοι παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα αγγλικών <ref>Παυλίνα-Μαρία Νάσιουτζικ, «Η παιδεία στη Σμύρνη τον 19ο αιώνα: τα σχολεία των Αμερικανών ιεραποστόλων», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ο έξω-Ελληνισμός Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη 1800-1922 (30 και 31 Οκτωβρίου 1998),εκδ. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Αθήνα, [2000;], σελ.328-329</ref>