Ιπποκράτης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Ρομπότ: Προσθήκη: jv:Hippocrates
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
O Ιπποκράτης (460 π.Χ.-360 π.Χ.) ήταν περiδοξος Έλληνας γιατρός, ο πρώτος που ταξινόμησε συστηματικά την ιατρική και επιχείρησε μια μεθοδευμένη θεραπεία των νοσημάτων.Περιόδευσε, όπως λέγεται, στη Θεσσαλία, τη Θράκη, τη Θάσο, τη Σκυθία, πιθανώς δε και στη Μέση Αίγυπτο. Είναι ο πρώτος που Θεμελίωσε την επιστημονική ιατρική όπως βεβαιώνει και ο Γαληνός. Τα έργα του είναι προϊόντα έξοχης παρατήρησης, εμπειρίας και σπάνιου ορθολογισμού. Ουσιαστικά αποτελούν το μεγαλύτερο σταθμό στην πορεία της ελληνικής ιατρικής.Τα έργα που αποτελούν την Ιπποκράτειο Συλλογή είναι 59 στον αριθμό, γράφτηκαν στην ιωνική διάλεκτο μεταξύ του 440-340 π.Χ. και είναι τα αρχαιότερα μνημεία ακριβούς επιστημονικής ιατρικής. Χωρίζονται σε τομείς.
[[Image:Hippocrates.jpg|none|250px|right]]
O '''Ιπποκράτης''' (π. 460 π.Χ.-360 π.Χ.) ήταν περiδοξος Έλληνας γιατρός, ο πρώτος που ταξινόμησε συστηματικά την [[ιατρική]] και επιχείρησε μια μεθοδευμένη θεραπεία των νοσημάτων. Ήταν Κώος, Ασκληπιάδης κατά τo γένος και γιος τον [[Ηρακλείδης|Ηρακλείδη]] και της [[Φαιναρέτη|Φαιναρέτης]] ή της [[Πραξιθέα|Πραξιθέας]] κόρης της Φαιναρέτης κατ' άλλους. Από τη μητέρα του ήταν 20ος έκγονος του [[Ηρακλής (μυθολογία)|Ηρακλή]] και από τον πατέρα τον 18ος έκγονος του [[Ασκληπιός|Ασκληπιού]]. Αρχικά υπήρξε μαθητής του ίδιου τον πατέρα του, κατόπιν του [[Ηρόδικος|Ηρόδικου]], του [[Γοργίας|Γοργiα]], του ρήτορα [[Λεοντίνος|Λεοντίνου]] και του [[Δημόκριτος|Δημόκριτου]] του Αβδηρίτη, αν και αρκετοi ερευνητές ισχυρίζονται πως η σχέση του με τον Γοργία και τον Δημόκριτο ήταν μια πνευματική επικοινωνία και όχι σχέση μαθητεiας.
 
==Γεγονότα και υποθέσεις==
Aφού εκπαιδεύτηκε στην ιατρική αναχώρησε απ' την [[Κως|Κω]] και επισκέφθηκε διαδοχικά τη [[Θεσσαλία]], τη [[Θάσος|Θάσο]] και τη [[Θράκη]]. Η φήμη του απλώθηκε γοργά σε όλη την [[Ελλάδα]] και πέρα από τα όριά της στην κραταιά [[Περσία]]. Ο [[Αρταξέρξης]] τον κάλεσε στην αυλή του στέλνοντας πρέσβεις με πολύτιμα δώρα αλλά εκείνος αρνήθηκε να φύγει απ' την πατρίδα του. Λέγεται πως θεράπευσε τον βασιλιά των Μακεδόνων [[Περδίκκας|Περδίκκα]] και λύτρωσε τα [[Άβδηρα]] από [[λοιμός|λοιμό]]. Ορισμένοι ισχυρίζονται πως εκεί θεράπευσε τον «μανιακό», όπως τον αποκαλούσαν, [[Δημόκριτος|Δημόκριτο]], αν και από μεταγενέστερους συγγραφείς έχει καταγραφεί ο θαυμασμός που ένιωθε ο Ιπποκράτης για το σοφό άνδρα. Όπως φαίνεται, αυτός ο ισχυρισμός είναι ανυπόστατος. Βοήθησε πολύ τους Αργείους και τους Αθηναίους, λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα για την εξάπλωση [[λοιμώδη νοσήματα|λοιμωδών νοσημάτων]]. Οι τελευταίοι, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης τον μύησαν στα [[ελευσίνια μυστήρια]] και τον ανακήρυξαν [[πολίτης|πολίτη]] των Αθηνών. Επίσης, παραχώρησαν δωρεάν σίτιση στο [[Πρυτανείο]] για αυτόν και τους απογόνους του, αν και οι σύγχρονοι ερευνητές αμφισβητούν την ανάμειξη του σε γεγονότα της αττικής γης. Πέθανε περίπου στην ηλικία των ενενήντα χρόνων στη [[Λάρισα]] και τάφηκε κάπου μεταξύ [[Γυρτώνα|Γυρτώνος]], [[Τύρναβος|Τιρνάβου]] και [[Λάρισα|Λαρίσης]]. Σύμφωνα με τον [[Άνθιμος Γαζής|Άνθιμο Γαζή]] το μνήμα του διατηρήθηκε μέχρι και το δεύτερο μ.Χ. αιώνα.
 
Ο Ιπποκράτης έζησε στην Ελλάδα κατά τον χρυσό αιώνα, ο οποίος ανέδειξε μεγάλος άνδρες, όπως ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και ο Θουκυδίδης. Περιόδευσε, όπως λέγεται, στη Θεσσαλία, τη Θράκη, τη Θάσο, τη Σκυθία, πιθανώς δε και στη Μέση Αίγυπτο. Είναι ο πρώτος που Θεμελίωσε την επιστημονική ιατρική όπως βεβαιώνει και ο Γαληνός, (''πρώτος εξήνεγκε την τελείαν παρ' Έλλησι ιατρικήν''. xiv, 676). Τα έργα του είναι προϊόντα έξοχης παρατήρησης, εμπειρίας και σπάνιου ορθολογισμού. Ουσιαστικά αποτελούν το μεγαλύτερο σταθμό στην πορεία της ελληνικής ιατρικής.
 
==Η Συλλογή του Ιπποκράτη==
 
Τα έργα που αποτελούν την Ιπποκράτειο Συλλογή είναι 59 στον αριθμό, γράφτηκαν στην [[ιωνική διάλεκτος|ιωνική διάλεκτο]] μεταξύ του 440-340 π.Χ. και είναι τα αρχαιότερα μνημεία ακριβούς επιστημονικής ιατρικής. Χωρίζονται σε τομείς. Γενικής φύσης είναι: ''ο Όρκος, ο Νόμος, Περί Αρχαίας Ιατρικής, Περί Ιατρού, Περί Τέχνης, Περί Ευσχημοσύνης, Παραγγελίαι και Αφορισμοί''. Ανατομικά και φυσιολογικά είναι τα: ''Περί Ανατομής, Περί Καρδίας, Περί Σαρκών, Περί Αδένων, Περί Οστέων Φύσεως, Περί Γονής, Περί Φύσεως Παιδίου, Διαιτητικά, Περί Τροφής, Περί Διαίτης, Περί Διαίτης Υγιεινής''. Γενικής παθολογίας είναι τα: ''Περί Αέρων, Υδάτων και Τόπων, Περί Χυμών, Περί Κρίσεων, Περί Κρισίμων, Περί Εβδομάδων, Περί Φυσών''. Στην προγνωστική ιατρική ανήκουν τα: ''Προγνωστικόν, Προρρητικόν και Κωακαί Προγνώσεις''. Στην ειδική νοσολογία τα: ''Περί Επιδημιών, Περί Παθών, Περί Νόσων, Περί των Εντός Παθών, Περί της Ιερής Νόσου'' και ''Περί Τύπων των κατ' άνθρωπον''. Στη Θεραπευτική ανήκουν τα: ''Περί Διαίτης Οξέων'' και ''Περί Υγρών Χρήσιος''. Στη χειρουργική ανήκουν τα: ''Κατ' Ιατρείον, Περί Ελκών, Περί Αιμοροϊδων, Περί Συρίγγων, Περί των εν τη Κεφαλή Τραυμάτων, Περί Αγμών, Περί Άρθρων. Μολχικός''. Στην οφθαλμολογία ανήκει το ''Περί Όψεως'', ενώ στη μαιευτική και τη γυναικολογία τα: ''Περί Παρθενίων, Περί Γυναικείας Φύσεως, Περί Γυναικείων Α', Β', Περί Αφόρων, Περί Επικυήσεως, Περί Επταμήνου και Οκταμήνου, Περί Εγκατατομής Εμβρύου''. Τέλος στην Παιδιατρική ανήκει το ''Περί Οδοντοφυίης''.
 
Εκτός των παραπάνω έργων περιλαμβάνονται και 24 Επιστολές και το ''Περί Μανίας Λόγος'', στο οποίο περιγράφεται η πρόσκληση του Ιπποκράτη από τους Αβδηρίτες για την υποτιθέμενη θεραπεία του Δημόκριτου. Όμως, οι πολλές διασκευές των έργων του, η προσθήκη ψευδεπίγραφων από αρχαιοτάτων χρόνων οδήγησαν τους μεταγενέστερους μελετητές στην αδυναμία διάκρισης των νόθων έργων από τα γνήσια. Άλλωστε η συλλογή στη σημερινή μορφή της έγινε περίπου κατά το 300 π.Χ., στους Αλεξανδρινούς χρόνους, οπότε και άρχισε με την εντολή του Πτολεμαίου η περισυλλογή των συγγραμμάτων του. Έτσι, κρίθηκε αναγκαίο να περιληφθούν όλα τα συγγράμματα που έφεραν το όνομά του, ακόμη και αν υπήρχαν βάσιμες υποψίες πως ήταν ψευδεπίγραφα, αρκεί να ανήκαν στους προ-αριστοτελικούς χρόνους.
 
Βέβαια, το ζήτημα της γνησιότητας απασχόλησε για πολύ τους ερευνητές, με αποτέλεσμα να καταγραφούν πολλές και παράδοξες απόψεις. Ο Ερωτιανός, για παράδειγμα, παραδέχεται μόνον 31 συγγράμματα, ενώ ο Γαληνός μειώνει τον αριθμό τους περίπου σε 13. Από τους νεότερους ο γάλλος ιστορικός της ιατρικής [[Εμίλ Λιτρέ]], στηριζόμενος στην ιωνική διάλεκτο γεμάτη με τους «δωρισμούς» του Ιπποκράτη, εξαιτίας της δωρικής καταγωγής του, παραδέχεται ως γνήσια, εκτός του Όρκου και του Νόμου, άλλα έντεκα έργα. Ο Ντιλς παραδέχεται μόνον τρία κ.ο.κ. Σημαντικότερη από τις εκδόσεις του έργου του παραμένει η δεκάτομη έκδοση του Εμίλ Λιτρέ ([[1829]]-[[1861]]), στο [[Παρίσι]], με ελληνικό κείμενο και γαλλική μετάφραση. Η νεότερη έκδοση των έργων ανήκει στον Κουλβάιν (Λειψία [[1894]] και [[1902]]), αλλά παρέμεινε ανολοκλήρωτη. Από τους Έλληνες άριστη κριτική στα έργα του έκανε ο [[Αδαμάντιος Κοραής]] στα ''Περί Αερίων Υδάτων και Τόπων'' και ''Περί Διαίτης Οξέων και Αρχαίας Ιατρικής''.
 
==To Θαύμα της Ιατρικής==
 
Γενικά, ο Ιπποκράτης θεωρεί ότι τα πάντα προέρχονται από τα 4 στοιχεία, σε καθένα από τα οποία ανταποκρίνεται η ιδιότητα του ψυχρού, του ξηρού, του θερμού, του υγρού. Στα στερεά συστατικά του σώματος υπερισχύει το γαιώδες και στα υγρά το υδατώδες. Συνεκτική ουσία των πάντων είναι το πνεύμα, έμφυτο και θερμό στον άνθρωπο, που εδρεύει στην [[καρδιά]]. Θεμελιώδη υγρά του σώματος είναι το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη και η μαύρη χολή. Από την ισορροπία και την ανισορροπία τους εξαρτάται η [[υγεία]] ή η [[νόσος]].
 
Στο σώμα ενυπάρχει μια ιδιαίτερη ζωική δύναμη, η ''φύσις''. Από αυτή τη δύναμη εξαρτάτο η συντήρηση, η ανάπτυξη, αλλά και η θεραπεία του σώματος και η επαναφορά του από την παθολογική κατάσταση στη φυσιολογική. Αυτή είναι και η μεγαλοφυέστερη σύλληψη της διάνοιας του Ιπποκράτη, ο οποίος δικαιώνεται σήμερα από τις σύγχρονες απόψεις περί υγείας και ισορροπίας του βιο-ενεργειακού δυναμικού του οργανισμού. Άλλωστε ο Ιπποκράτης δεν εντοπίζει τη νόσο στα όργανα. Θεωρεί πως ο οργανισμός νοσεί ή θεραπεύεται ως σύνολο και έτσι ο ασθενής αντιμετωπίζεται με ένα τελείως διαφορετικό μάτι και προοπτική.
 
[[Εικόνα:Galenoghippokrates.jpg|thumb|Γαληνός και Ιπποκράτης, ιταλική τοιχογραφία.]]
 
Κατά τον Ιπποκράτη και τους αποκαλούμενους Ιπποκρατικούς ο γιατρός οφείλει να απορρίπτει κάθε είδους δεισιδαιμονία, να είναι καθαρός στο σώμα και αχώριστος της ηθικής. Η ζωή του πρέπει να είναι σεμνή και γεμάτη σιγή και ο ίδιος να είναι φιλόσοφος. Δίκαια, λοιπόν, ο Αντράλ είδε στους Ιπποκρατικούς, ανθρώπους στερημένους από τη σύγχρονη τεχνολογία της παρατήρησης να δρουν με την πνευματική τους δύναμη και μόνον και να οδηγούνται στις ίδιες αλήθειες ή ιδέες, στις οποίες οδηγούνται σήμερα οι επιστήμονες με την αργή και επίπονη εργασία της ανάλυσης και της παρατήρησης. Για τον [[Γαληνός|Γαληνό]] ο Ιπποκράτης είναι «Θείος», μέγιστος των γιατρών και πρώτος των φιλοσόφων. Δεν περιορίστηκε στον απλό [[Εμπειρισμός|εμπειρισμό]], αλλά τον ένωσε με τη διάνοια, προκειμένου να γνωρίσει τη φύση.
 
Η μορφή του Ιπποκράτη ως «Πατέρα της Ιατρικής» παραμένει ισχυρή όχι μόνο στους ιστορικούς κύκλους της αρχαιότητας και στη σύγχρονη εποχή, αν και έχουμε συνηθίσει να τον βλέπουμε μέσα από τα μάτια του Γαληνού. Ο [[Γαληνός]] περιγράφει τον Ιπποκράτη όπως Θα περιέγραφε μάλλον τον εαυτό του, κι έτσι έδωσε έμφαση στα κείμενα μόνον που τον ενθουσίαζαν. Όμως, παραμένει ταυτόχρονα και ο συνδετικός κρίκος για τη διάδοση της διδασκαλίας του, καθώς μετέφερε τον ενδιαφέρον του σε μεταγενέστερους γιατρούς.
 
Έτσι, με την αντιγραφή των κειμένων του οι ιδέες του Ιπποκράτη επιβίωσαν κατά τη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]] και τις κληρονόμησαν οι γιατροί της [[Αναγέννηση|Αναγέννησης]]. Η συλλογή έγινε το θεμέλιο γύρω απ’ τo οποίο καταγράφηκε η εμπειρία της ιατρικής, προκειμένου να χτιστεί το σύγχρονο οικοδόμημα της ιατρικής. Μόνο που η σύγχρονη ιατρική εξειδικεύτηκε τόσο, ώστε έχασε το συνολικό οικοδόμημα, τη θεμελιώδη ιδέα του Ιπποκράτη. Με βάση το γεγονός ότι οι [[Ιπποκρατικοί]], εκτός από τo ότι ήταν φιλόσοφοι, ενδιαφέρονταν και για άλλους τομείς, προκειμένου να καταλήξουν στις εύστοχες και αποκαλυπτικές παρατηρήσεις τους, όπως για παράδειγμα η [[εθνογραφία]]. Η ευρύτητα των γνώσεών τους οδηγούσε σε ερμηνείες που δε σχετίζονταν μόνο με τη μηχανιστική θεώρηση του ανθρώπινου οργανισμού, κάτι που θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψιν της η ιατρική επιστήμη σήμερα, προκειμένου να οδηγηθεί στο σύγχρονο, παγκόσμιο θαύμα της θεραπείας.
 
 
==Ιπποκράτειος Όρκος==
 
 
===Όρκος Ιπποκράτους (αρχαίον κείμενον)===
Ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν, καὶ Ἀσκληπιὸν, καὶ Ὑγείαν, καὶ Πανάκειαν, καὶ θεοὺς πάντας τε καὶ πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶ ξυγγραφὴν τήνδε. ἡγήσασθαι μὲν τὸν διδάξαντά με τὴν τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖσι, καὶ βίου κοινώσασθαι, καὶ χρεῶν χρηίζοντι μετάδοσιν ποιήσασθαι, καὶ γένος τὸ ἐξ ωὐτέου ἀδελφοῖς ἴσον ἐπικρινέειν ἄῤῥεσι, καὶ διδάξειν τὴν τέχνην ταύτην, ἢν χρηίζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καὶ ξυγγραφῆς, παραγγελίης τε καὶ ἀκροήσιος καὶ τῆς λοιπῆς ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσασθαι υἱοῖσί τε ἐμοῖσι, καὶ τοῖσι τοῦ ἐμὲ διδάξαντος, καὶ μαθηταῖσι συγγεγραμμένοισί τε καὶ ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικῷ, ἄλλῳ δὲ οὐδενί. Διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ' ὠφελείῃ καμνόντων κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν, ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν. Οὐ
δώσω δὲ οὐδὲ φάρμακον οὐδενὶ αἰτηθεὶς θανάσιμον, οὐδὲ ὑφηγήσομαι ξυμβουλίην τοιήνδε. ὁμοίως δὲ οὐδὲ γυναικὶ πεσσὸν φθόριον
δώσω. Ἁγνῶς δὲ καὶ ὁσίως διατηρήσω βίον τὸν ἐμὸν καὶ τέχνην τὴν ἐμήν. Οὐ τεμέω δὲ οὐδὲ μὴν λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δὲ ἐργάτῃσιν ἀνδράσι πρήξιος τῆσδε. Ἐς οἰκίας δὲ ὁκόσας ἂν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ' ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶ φθορίης, τῆς τε ἄλλης καὶ ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καὶ ἀνδρῴων, ἐλευθέρων τε καὶ δούλων. Ἃ δ' ἂν ἐν θεραπείῃ ἢ ἴδω, ἢ ἀκούσω, ἢ καὶ ἄνευ θεραπηίης κατὰ βίον ἀνθρώπων, ἃ μὴ χρή ποτε ἐκλαλέεσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄῤῥητα ἡγεύμενος εἶναι τὰ τοιαῦτα. Ὅρκον μὲν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι, καὶ μὴ ξυγχέοντι, εἴη ἐπαύρασθαι καὶ βίου καὶ τέχνης δοξαζομένῳ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τὸν αἰεὶ χρόνον. παραβαίνοντι δὲ καὶ ἐπιορκοῦντι, τἀναντία τουτέων.
 
===Όρκος Ιπποκράτους (νεοελληνικόν κείμενον)===
1. Ορκίζομαι στον [[Απόλλωνα]] τον ιατρό και στον [[Ασκληπιό]] και στην [[Υγεία]] και στην [[Πανάκεια]] και σ’ όλους τους θεούς και τις θεές, που βάζω μάρτυρες, ότι θα εκπληρώσω τον όρκο μου αυτό και το συμβόλαιο αυτό, σύμφωνα με τη δύναμη μου και την κρίση μου. Ότι θα θεωρώ εκείνον που μου δίδαξε την τέχνη αυτή ίσο με τους γονείς μου, και θα τον κάνω κοινωνικό του βίου μου, και θα του προσφέρω από τα δικά μου ό,τι χρειάζεται. Τους απογόνους του θα θεωρώ ως αδελφούς μου και θα τους διδάξω την τέχνη αυτή, αν επιθυμούν να μάθουν, χωρίς μισθό και χωρίς συμφωνία. Ότι θα μεταδώσω τους επαγγελματικούς κανόνες, τα θεωρητικά μαθήματα και τις υπόλοιπες κάθε είδους ασκήσεις στους γιους μου, στους γιους του διδασκάλου μου, και σε μαθητές που έχουν συνδεθεί μαζί μου με όρκο και συμβόλαιο, κατά τη συνήθεια των ιατρών, και σε κανένα άλλο. Θα χρησιμοποιήσω τη θεραπευτική δίαιτα μόνο για ωφέλεια των αρρώστων, όσο εξαρτάται από τη δύναμη και την κρίση μου, και (υπόσχομαι ότι) θα τους παραφυλάξω από κάθε βλάβη και αδικία. Δεν θα χορηγήσω θανατηφόρο φάρμακο σε κανένα, όσο και αν παρακληθώ, ούτε θα υποδείξω τέτοια συμβουλή. Επίσης δεν θα δώσω σε γυναίκα φάρμακο εκτρωτικό. Αγνή και καθαρή θα διατηρήσω τη ζωή μου και την τέχνη μου. Δεν θα χειρουργήσω οπωσδήποτε αυτούς που πάσχουν από πέτρα, αλλά θα αφήσω την πράξη αυτή στους εξασκημένους. Σε όσα σπίτια προσκαλούμαι, θα μπαίνω για το καλό των αρρώστων, κρατώντας τον εαυτό μου μακριά από κάθε θεληματική αδικία ή διαφθορά και προ πάντων μακριά από κάθε αφροδισιακή πράξη σε σώματα γυναικών και ανδρών, ελευθέρων ή δούλων. Όσα Δε κατά τη διάρκεια της θεραπείας θα δω ή θα ακούσω, ή και πέρα από τις ασχολίες μου, στην καθημερινή ζωή, όσα δεν πρέπει ποτέ να κοινολογούνται στους έξω, θα τα αποσιωπώ, θεωρώντας ότι αυτά είναι ιερά μυστικά. Όσο λοιπόν θα τηρώ τον όρκο μου αυτό και δεν θα τον παραβιάζω, είθε να πετυχαίνω στη ζωή και στην τέχνη μου, έχοντας καλό όνομα ανάμεσα στους ανθρώπους. Εάν όμως τον παραβώ και γίνω επίορκος, να πάθω τα αντίθετα.
 
==Προτεινόμενη Βιβλιογραφία==
{{βικιθήκη}}
{{wikiquote}}
* Asimov, I., . ''Asimov's Biographical Encyclopedia of Science and Technology'' (2nd Revised Edition), Doubleday (Garden City, New York, 1982).
* Collier, P.F., ''Oath and Law of Hippocrates'', Harvard Classics Volume 38,(1910).
* "Hippocrates: The Greek Miracle in Medicine", ''Ancient Medicine'' (November 12, 1997).
* Jori, A., ''Medicina e medici nell'antica Grecia. Saggio sul 'Perì téchnes' ippocratico''. Il Mulino Editore, (Bologna-Napoli 1996) ISBN 88-15-05792-7.
* Penfield, W., ''The Mystery of the Mind'' . Princeton University Press, (Princeton,1978).
 
 
[[Κατηγορία:Αρχαίοι Έλληνες ιατροί]]
[[Κατηγορία:Ιατρική]]
[[Κατηγορία:Κως]]
 
{{Link FA|en}}
 
[[an:Ipocrates]]
[[ar:أبقراط]]
[[ast:Hipócrates]]
[[az:Hippokrat]]
[[bg:Хипократ]]
[[bn:হিপোক্রেটিস]]
[[bs:Hipokrat]]
[[ca:Hipòcrates]]
[[cs:Hippokratés]]
[[cy:Hippocrates]]
[[da:Hippokrates]]
[[de:Hippokrates von Kos]]
[[en:Hippocrates]]
[[eo:Hipokrato]]
[[es:Hipócrates]]
[[et:Hippokrates]]
[[eu:Hipokrates]]
[[fa:بقراط]]
[[fi:Hippokrates]]
[[fr:Hippocrate]]
[[gl:Hipócrates]]
[[he:היפוקרטס]]
[[hi:हिप्पोक्रेटस]]
[[hr:Hipokrat]]
[[hu:Hippokratész]]
[[hy:Հիպոկրատես]]
[[id:Hippokrates]]
[[is:Hippókrates]]
[[it:Ippocrate di Coo]]
[[ja:ヒポクラテス]]
[[jv:Hippocrates]]
[[ka:ჰიპოკრატე]]
[[ku:Hîpokrat ji Kós]]
[[la:Hippocrates]]
[[lt:Hipokratas]]
[[mk:Хипократ]]
[[mn:Хиппократэс]]
[[nl:Hippokrates van Kos]]
[[no:Hippokrates]]
[[pl:Hipokrates]]
[[pt:Hipócrates]]
[[ro:Hippocrate]]
[[ru:Гиппократ]]
[[scn:Ippocrati]]
[[sco:Hippocrates]]
[[sh:Hipokrat]]
[[simple:Hippocrates]]
[[sk:Hippokrates]]
[[sl:Hipokrat]]
[[sq:Hipokrati]]
[[sr:Хипократ са Коса]]
[[sv:Hippokrates]]
[[ta:ஹிப்போகிரட்டீஸ்]]
[[th:ฮิปโปกราเตส]]
[[tl:Hippocrates]]
[[tr:Hipokrat]]
[[uk:Гіппократ]]
[[vi:Hippocrates]]
[[zh:希波克拉底]]