Νησί του Πάσχα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το '''Νησί του Πάσχα''', στα ([[ισπανικά]]: ''Isla de Pascua''), και επίσης '''Ράπα Νούι''' στην ([[Ράπα Νούι γλώσσα|ομώνυμη τοπική γλώσσα]]: ''Rapa Nui''), είναι [[νησί]] της [[Πολυνησία]]ς που βρίσκεται στον [[Ειρηνικός ωκεανός|Ειρηνικό ωκεανό]] και είναι επαρχία της [[Χιλή]]ς. Έχει έκταση 163,6 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και [[πληθυσμός|πληθυσμό]] περίπου 27.270750 κατοίκους στην απογραφή του 2002, δηλαδή αύξηση 43,1% (834) από την αντίστοιχη απογραφή του 1982<ref>[http://www2.hawaii.edu/~ogden/piir/pacific/Rapanui.html Grant McCall-Rapanui-Easter Island]</ref>2017. Θεωρείται το πλέον απομονωμένο νησί στον κόσμο<ref>Küffner Stephan & Kristina Schreck 2007, ''Chile & Easter Island'', Wiley Publishing, Inc. N.J, ISBN 978-0-470-12816-9, 399.</ref>. Ο γηγενής πληθυσμός αναφέρεται στο νησί ως ''Ραπανούι'' και οι Χιλιανοί ως ''Isla de Pascua''. Το όνομα «Νησί του Πάσχα» οφείλεται στον Ολλανδό θαλασσοπόρο [[Γιάκομπ Ρόγκεβεν]], ο οποίος έφτασε εκεί το [[Πάσχα]] του [[1722]].

Οι ιστορικές γνώσεις για τους επόμενους αιώνες είναι ανύπαρκτες, έως τον 18ο αιώνα τουλάχιστον. Το 1722 ο Ολλανδός θαλασσοπόρος Γιάκομπ Ρόγκεβεν το ονόμασε έτσι, εξαιτίας του ότι έφθασε στο νησί την ημέρα του Πάσχα. Οι διασωθείσες μαρτυρίες μιλούν για ένα νησί ερημωμένο. Ωστόσο, ο πρώτος [[Ευρώπη|Ευρωπαίος]] που το ανακάλυψε ήταν ο πειρατής Έντουαρντ Ντέιβις, που αργότερα έγινε υπαξιωματικός του Βρετανικού Ναυτικού. Αυτός πρωτοαντίκρυσε το νησί το [[1686]]. Την εποχή που έφτασε εκεί ο Ρόγκεβεν, το νησί είχε πληθυσμό γύρω στους 3.000 κατοίκους. Μα αργότερα, οι λευκοί επιδρομείς ελάττωσαν τον πληθυσμό του γιατί έπιαναν τους νέους και τους πουλούσαν σκλάβους. Το 1770 κατέφθασε στο νησί ο Ισπανός εξερευνητής Ντον Φελίπε Γκονσάλες (αμερικάνικα ισπανικά) ή Γκονθάλεθ (καστιλιάνικα ισπανικά), ο οποίος διεκδίκησε τα εδάφη του για την [[Ισπανία]], αν και ανεπισήμως. Τέσσερα χρόνια μετά, το 1774, πέρασαν από το νησί ο βρετανός θαλασσοπόρος [[Τζέιμς Κουκ]] και ο γάλλος Ναύαρχος Μπουγκανβίλ.

Στην αυγή του 19ου αιώνα, περί το 1800 μαρτυρείται πως φαλαινοθήρες εισήγαγαν ασθένειες στους γηγενείς κατοίκους, ενώ το 1805 αμερικανικό πλοίο απήγαγε 22 νησιώτες. Το 1860 Περουβιανοί δουλέμποροι απήγαγαν 1.407 νησιώτες, περίπου το 1/3 του πληθυσμού όπως εκτιμάται, για να εργαστούν στα [[ορυχείο|ορυχεία]] του Περού<ref>Fischer Steven R. 2005, ''Island at the end of the world: the turbulent history of Easter Island'', Reaktion Books, UK, ISBN 978-1-86189-245-4, 89.</ref>. Η επίσημη κυβέρνηση του Περού έστειλε πίσω περί τους 100 αιχμαλώτους, από τους οποίους επέζησαν μόνον 10, εισάγοντας ταυτόχρονα την [[ευλογιά]] στο νησί. Το 1866 Γάλλοι ιεραπόστολοι κατασκευάζουν στο νησί νοσοκομεία και ιεραποστολές, κάτι που θα ελκύσει χαρακτήρες όπως ο Ζαν Μπατίστ Ντυτρού-Ντι Μπορνιέ, που ορίζει εαυτόν κυβερνήτη του νησιού. Οι Γάλλοι ιεραπόστολοι αποχωρούν το 1871. Μαζί τους αποχωρούν 200 γηγενείς για την [[Ταϊτή]] και 150 για τους νήσους [[Γκάμπιερ Νήσοι|Γκάμπιερ]]. Ο Ντι Μπρονιέ δολοφονείται λίγα χρόνια αργότερα από τους 150 εναπομείναντες γηγενείς, όταν επιχειρεί να μετατρέψει το νησί σε φάρμα για πρόβατα. Το 1872 στη νησί του Πάσχα έμεναν μόνο 175 ιθαγενείς. Ο 19ος αιώνας κλείνει με την αποβίβαση στο νησί του Χιλιανού καπετάνιου Πολίκαρπο Τόρο Ουρτάδο κατά το 1888, που διεκδικεί το νησί επισήμως για τη Χιλή.

Το [[κλίμα]] του νησιού είναι υποτροπικό, δηλαδή ηλιόλουστο και ξηρό. Οι θερμότεροι μήνες είναι κατά την περίοδο από Ιανουάριο μέχρι Μάρτιο, όταν η μέση θερμοκρασία είναι 23&nbsp;°C. Οι ψυχρότεροι μήνες είναι κατά την περίοδο από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο, όταν η μέση [[θερμοκρασία]] κυμαίνεται στους 18&nbsp;°C. Η μέση ετήσια βροχόπτωση φθάνει περίπου τα 1.250 χιλιοστόμετρα, με τις μεγαλύτερες βροχοπτώσεις να εμφανίζονται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Οι άνεμοι τον Ιούνιο και τον Αύγουστο είναι ισχυροί και ακανόνιστοι, ενώ στο υπόλοιπο έτος κυρίαρχοι είναι οι ανατολικοί και νοτιοανατολικοί [[αληγείς άνεμοι]]<ref>Easter Island, (2009), στο ''Encyclopædia Britannica''. Ανάκτηση 19 Νοεμβρίου 2009, από ''Encyclopædia Britannica Online'': http://www.britannica.com/EBchecked/topic/176886/Easter-Island</ref>.

Το νησί διαθέτει πυκνή, αλλά όχι οργιώδη, βλάστηση. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι σκεπασμένο από λιβάδια, αλλάμε περιορισμένη [[Γεωργία|γεωργική]] εκμετάλλευση. Τα βασικότερα είδη που συγκαταλέγονται στις υπάρχουσες γεωργικές καλλιέργειες είναι οι [[Πατάτα|πατάτες]], η [[ζάχαρη]], ο [[καπνός (φυτό)|καπνός]] και τροπικοί καρποί (μπανάνες). Επίσης είναι ανεπτυγμένη η κτηνοτροφία. Όπως συμπεραίνεται από την [[αρχαιολογική μαρτυρία]] το νησί του Πάσχα ήταν γνωστό στους [[Ίνκα]], γεγονός που ερμηνεύει σε ένα βαθμό την ύπαρξη φυτών της νοτιοαμερικανικής ενδοχώρας<ref>Bellwood Peter, Fox James J. and Darrell Tryon (eds) 2006, ''The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives'', ANU E Press, Canberra, ISBN 1-920942-85-8, 155.</ref>. Η αποψίλωση των δασικών εκτάσεων του νησιού και μέρους των καλλιεργειών στο μακρινό παρελθόν όπως και η ιδεοληψία για τη μνημειακή γλυπτική φαίνεται πως οδήγησαν στην [[οικολογία|οικολογική]] ερήμωση του νησιού και την κατάρρευση του αρχαίου πολιτισμού<ref>Βλ. τα νέα παλαιοπεριβαλλοντολογικά στοιχεία στο Hunt Terry L.: «Rethinking Easter Island's ecological catastrophe», ''Journal of Archaeological Science'', τόμος 34, τεύχ. 3, Μάρτιος 2007, σσ. 485-502.</ref>.

Το νησί παρουσιάζει [[αρχαιολογία|αρχαιολογικό]] ενδιαφέρον, εξαιτίας της ύπαρξης των μνημειακών διαστάσεων λαξευμένων μορφών, των ταφικών της μνημείων, κτηρίων και μνημείων που αποδίδονται σε γηγενείς αρχαιότερων εποχών. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν τα γιγάντια λίθινα αγάλματα ή [[Μοάι]], τα οποία πολλές φορές απεικονίζουν αρχαίους θεούς των αρχαίων κατοίκων του νησιού, ύψους και 10 μέτρων, πολλά από τα οποία είναι ημιτελή. Τα αρχαιότερα αγάλματα χρονολογούνται στον 8ο αιώνα π.Χ. και κατασκευάστηκαν από τους προγόνους των ιθαγενών Πολυνησίων που ζουν σήμερα στο νησί. Ωστόσο, μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μερικά από τα αγάλματα κατασκευάστηκαν το 18ο αιώνα. Το 1995 η [[UNESCO]] χαρακτήρισε την περιοχή ([[Εθνικό Πάρκο Ράπα Νούι]]) ως [[Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς]], κοντά στην οποία βρίσκεται και η τοποθεσία του [[Άχου Τονγκαρίκι]] με την μεγαλύτερη συγκέντρωση Μοάι στο νησί.