Βικιπαίδεια

Τουρκική εισβολή στην Κύπρο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 3:
Το πραξικόπημα διατάχθηκε από την [[Χούντα των Συνταγματαρχών|Χούντα των Αθηνών]] και πραγματοποιήθηκε από την κυπριακή [[Εθνική Φρουρά (Κύπρος)|Εθνική Φρουρά]] σε συνεργασία με την οργάνωση [[ΕΟΚΑ Β΄]]<ref name="OperationNiki">{{cite web|url=http://koti.welho.com/msolanak/kyprosengl.html|title=Operation "Niki" 1974: A suicide mission to Cyprus|accessdate=2009-06-10|author=Solanakis, Mihail}}</ref><ref name="IntercommunalViolence">{{cite web|url=http://countrystudies.us/cyprus/13.htm|title=U.S. Library of Congress – Country Studies – Cyprus – Intercommunal Violence|date=1963-12-21|publisher=Countrystudies.us|accessdate=2009-07-26}}</ref>. Το πραξικόπημα ανέτρεψε τον πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Μακάριο]]<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=HEjkuhF2GsMC&pg=PA81&dq=|title=Cyprus: A Modern History|last=Mallinson|first=William|authorlink=|date=June 30, 2005|publisher=I. B. Tauris|isbn=978-1-85043-580-8|location=|page=81|id=|doi=}}</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4644652.stm BBC: Turkey urges fresh Cyprus talks] (2006-01-24)</ref> και στόχος του ήταν η ένωση του νησιού με την Ελλάδα<ref>{{cite journal|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/0275720032000136642#.VQmrtNKUd8E|title=Nation, narrative and commemoration: political ritual in divided Cyprus|date=2003|journal=History and Anthropology|publisher=Routledge|issue=3|doi=10.1080/0275720032000136642|volume=14|pages=253–270|quote="[...] culminating in the 1974 coup aimed at the annexation of Cyprus to Greece"|last1=Papadakis|first1=Yiannis}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=1QyXCTW_MCQC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|title=The Wiley-Blackwell Dictionary of Modern European History Since 1789|last2=Biddiss|first2=Michael|isbn=9781444390728|page=184|last1=Atkin|first1=Nicholas|last3=Tallett|first3=Frank}}</ref><ref>{{cite book|title=Journal of international law and practice, Volume 5|date=1996|publisher=Detroit College of Law at Michigan State University|pages=204}}</ref>. Ο τοποθετημένος από τους πραξικοπηματίες νέος Πρόεδρος, [[Νίκος Σαμψών]], ανακήρυξε την [[Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου]].<ref>''Strategic review, Volume 5'' (1977), United States Strategic Institute, [https://books.google.com/books?id=hCfcAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 48].</ref><ref>Allcock, John B. ''Border and territorial disputes'' (1992), Longman Group, [https://books.google.com/books?id=6pztAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 55].</ref>
 
Στις 20 Ιουλίου, η Τουρκία εισέβαλε στο νησί, προφασιζόμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων. Οι τούρκικες δυνάμεις εντός τριών ημερών κατέλαβαν την [[Κερύνεια]] και την περιοχή γύρω από την πόλη. Στις 23 Ιουλίου κηρύχθηκε εκεχειρία και τόσο η Χούντα των Αθηνών όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν. Ακολούθησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, στις οποίες η Τουρκία ζητούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους. Στις 14 Αυγούστου, οι συνομιλίες της Γενεύης κατέρρευσαν και η Τουρκία ξεκίνησε δεύτερη επιχείρηση («Αττίλας ΙΙ») κατά την οποία κατέλαβε το 36,2% του νησιού και εκτόπισε 120 χιλιάδες Κύπριους (άλλες 20 χιλιάδες παρέμειναν εγκλωβισμένοι), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3 χιλιάδες Ελληνοκύπριοι.<ref>{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.cy/mfa/mfa2016.nsf/mfa08_en/mfa08_en?OpenDocument|title=Historical Review|last=|first=|date=|website=Υπουργείο Εξωτερικών Κύπρου|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
Γύρω στις 150.000 άνθρωποι (πάνω από το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού και το ένα τρίτο των Ελληνοκυπρίων) προσφυγοποιήθηκαν. Ένα χρόνο αργότερα, 60 000 περίπου Τουρκοκύπριοι, μετακινήθηκαν από τις ελεύθερες νότιες περιοχές, στις ελεγχόμενες από τις τουρκικές δυνάμεις βόρειες περιοχές. Το 1983, ανακηρύχθηκε η [[Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου|Τούρκικη Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου]], αναγνωρισμένη μόνο από την Τουρκία.<ref>{{cite book|title=Cyprus: Ethnic Political Components|last=Salin|first=Ibrahm|publisher=University Press of America|year=2004|location=Oxford|page=29}}</ref> Η διεθνής κοινότητα θεωρεί τα εδάφη της ΤΔΒΚ ως κατεχόμενη από τις τουρκικές δυνάμεις περιοχή της Δημοκρατίας της Κύπρου<ref name="Quigley">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=iTR3BQ0aJ6UC&pg=PA164|title=The Statehood of Palestine|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-49124-2|page=164|author=Quigley|quote=The international community found this declaration invalid, on the ground that Turkey had occupied territory belonging to Cyprus and that the putative state was therefore an infringement on Cypriot sovereignty.}}</ref> Η κατοχή εξακολουθεί να θεωρείται παράνομη, ενώ οι [[Συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος|συνομιλίες για λύση του Κυπριακού ζητήματος]] συνεχίζονται.<ref name="Ker-LindsayFaustmann2011">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=R1QEn3G4L7MC&pg=PA15|title=An Island in Europe: The EU and the Transformation of Cyprus|date=15 May 2011|publisher=I.B.Tauris|isbn=978-1-84885-678-3|page=15|author1=James Ker-Lindsay|author2=Hubert Faustmann|author3=Fiona Mullen|quote=Classified as illegal under international law, the occupation of the northern part leads automatically to an illegal occupation of EU territory since Cyprus' accession.}}</ref>
Γραμμή 11:
[[Αρχείο:Cypriot_demonstration_1930.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Cypriot_demonstration_1930.jpg|μικρογραφία|Ελληνοκύπριοι διαδηλώνουν υπέρ της Ένωσης το 1930]]
=== Από το 1960 έως το πραξικόπημα ===
Η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε το 1960 και, σύμφωνα με το Σύνταγμά της, ήταν δικοινοτικό κράτος. Το 1960 η Κύπρος είχε 573.566 κατοίκους, εκ των οποίων 441.656 Έλληνοκύπριοι (77%) και 104.942 (18,3%) Τουρκοκύπριοι και 26.968 (4,7%) λοιποί ([[Μαρωνίτες]], Αρμένιοι).<ref name=":02">Παύλος Τζερμιάς, «Η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου ως και την Τουρκική εισβολή (1959-1974)»,Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΣΤ (2000), σελ.468</ref>  Η Ελληνική Δύναμη Κύπρου ([[Ελληνική Δύναμη Κύπρου|ΕΛΔΥΚ]]) εγκαταστάθηκε στην Κύπρο στις 16 Αυγούστου του 1960 με 950 άνδρες και η [[ΤΟΥΡΔΥΚ]] με 650. Η ΕΛΔΥΚ εγκαταστάθηκε στο στρατόπεδό της, έξω από τη Λευκωσία στον δρόμο προς τον [[Γερόλακκος|Γερόλακκο]]<ref>{{Cite web|url=http://www.army.gr/files/File/ISTORIA%20MAIN%20PAGE/istoriko_eldyk.pdf|title=Σύντομο Ιστορικό Της ΕΛΔΥΚ|last=|first=|date=|website=Γενικό Επιτελείο Στρατού|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>.
 
Τα πρώτα χρόνια της [[Κυπριακή Δημοκρατία|Κυπριακής Δημοκρατίας]] ήταν δύσκολα αφού χαρακτηρίστηκαν από τις [[Διακοινοτικές Ταραχές του 1963|διακοινοτικές ταραχές του 1963]], την απομόνωση των Τουρκοκυπρίων σε περιοχές (θυλακοποίηση), την έλευση διάφορων στρατιωτικών δυνάμεων και τη δημιουργία παραστρατιωτικών οργανώσεων.
 
==== Διακοινοτικές Ταραχές και έλευση UNFICYP ====
Γραμμή 21:
 
==== Δημιουργία της Εθνικής Φρουράς με Έλληνες Αξιωματικούς και μυστική έλευση ελληνικής μεραρχίας ====
Στις 25 Φεβρουαρίου 1964, αποφασίστηκε η δημιουργία της [[Εθνοφυλακή (Κύπρος)|Εθνοφυλακής]], είδους εθελοντικής Εθνοφρουράς. Η βάση της δημιουργίας της ήταν τα «υπαρχηγεία» της «[[Σχέδιο Ακρίτας|Οργάνωσης Ακρίτας]]». Σημαντική για την Εθνική Φρουρά ήταν η «Βασική διαταγή υπ’ αριθ. 1» και προνοούσε δυαδική αρχηγία σε όλα τα επιτελεία της εθελοντικής Εθνοφρουράς: ένας Ελληνοκύπριος και ένας Ελλαδίτης αξιωματικός. Η εθελοντική συμμετοχή όμως δημιουργούσε προβλήματα και έτσι, στις 13 Μαρτίου 1964, σε σύσκεψη στο Καστρί υπό τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, [[Γεώργιος Παπανδρέου|Γεώργιο Παπανδρέου]], τέθηκε ως επικεφαλής του ιδρυθέντος Ειδικού Μικτού Επιτελείου Κύπρου (ΕΜΕΚ), που στόχο είχε να «επιλαμβάνεται παντός στρατιωτικού ζητήματος διά την Κύπρον», ο στρατηγός [[Γεώργιος Γρίβας]]. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε στην Κύπρο η Στρατιωτική Διοίκηση Κύπρου (ΣΔΙΚ), η οποία έπαιρνε εντολές από το ΕΜΕΚ, ενώ παράλληλα αποφασίστηκε και η μυστική αποστολή ελληνικής μεραρχίας που θωράκισε το νησί. Μέχρι τον Ιούνιο του 1964 δημιουργήθηκε η [[Εθνική Φρουρά (Κύπρος)|Εθνική Φρουρά]].<ref name=":12" />
 
==== Σχέδιο Άτσεστον (διπλή ένωση με ~10% στην Τουρκία) ====
Γραμμή 33:
Στις αρχές φθινοπώρου 1971, επέστρεψε στην Κύπρο ο Γεώργιος Γρίβας και δημιούργησε την [[ΕΟΚΑ Β΄]].
 
Το 1972, εξελίχθηκε το "«[[Εκκλησιαστικό πραξικόπημα 1972-1973 (Κύπρος)|εκκλησιαστικό πραξικόπημα]]"». Τρεις Κύπριοι μητροπολίτες, απαιτώντας από τον Μακάριο να παραιτηθεί από το κοσμικό του αξίωμα (του προέδρου της Δημοκρατίας), τον καθαίρεσαν από αρχιεπίσκοπο το 1972. Τελικά υπερίσχυσε ο Μακάριος καθώς η μείζων Σύνοδος τους καθαίρεσε το 1973.
 
Τον Οκτώβριο του 1973 έγινε νέα δολοφονική απόπειρα κατά του Μακαρίου. Μετά τον θάνατο του Γρίβα, η ΕΟΚΑ Β΄, τελούσα υπό άμεση εξάρτηση από τη Χούντα των Αθηνών, ασκούσε δράση κατά του Μακαρίου.
Γραμμή 44:
Η Χούντα των Αθηνών, υπό τον ταξίαρχο [[Δημήτριος Ιωαννίδης|Δημήτριο Ιωαννίδη]], πίστευε πως ο Μακάριος δεν επεδίωκε πλέον την πολιτική της Ένωσης, και ετοίμαζε σχέδια να τον ανατρέψει. Στις 15 Ιουλίου εκδηλώθηκε το πραξικόπημα στην Κύπρο, από την Εθνική Φρουρά. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος διέφυγε και, στις 19 Ιουλίου, έλαβε μέρος στη σύσκεψη του [[Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών|Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ]], όπου κατήγγειλε τη Χούντα των Αθηνών για εισβολή.
 
Ακολούθησαν έντονες διαβουλεύσεις σε Αθήνα και Άγκυρα, με τον Αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών [[Τζόζεφ Σίσκο]] να ενημερώνει το χουντικό καθεστώς (μετά από συνομιλίες που είχε στην Άγκυρα) πως η Τουρκία δεν θα δεχόταν οποιαδήποτε αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων στην Κύπρο προς όφελος της Ελλάδας. Ο Ιωαννίδης και η Χούντα του ήταν όμως απτόητοι.
 
=== Το πραξικόπημα ===
Τον Μάρτιο του 1974, η [[Κυπριακή Υπηρεσία Πληροφοριών]] ανακάλυψε έγγραφα της ΕΟΚΑ Β΄ τα οποία κατέγραφαν σχέδια διενέργειας πραξικοπήματος υποβοηθούμενο απο τη Χούντα των Αθηνών. <ref>{{cite web|url=http://www.cyprus-conflict.net/makarios%20to%20ghizikis.htm|title=Makarios writes General Ghizikis|date=July 1974|publisher=Cyprus-conflict.net|accessdate=2008-11-23}}</ref> <ref name="TIME">{{Cite journal|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,911440,00.html|title=CYPRUS: Big Troubles over a Small Island|date=July 29, 1974|journal=[[TIME]]}}</ref>
 
Στις 2 Ιουλίου του [[1974]], ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ'Γ΄, απαίτησε την παραίτηση των Ελλήνων αξιωματικών που ήταν μέλη της κυπριακής Εθνικής Φρουράς. Η Χούντα των Αθηνών, διέταξε τότε πραξικόπημα, για ανατροπή του Μακαρίου, ο οποίος με την πολιτική του, απομακρυνόταν από τον στόχο της Ένωσης Κύπρου-Ελλάδας.
 
'''15 Ιουλίου - Έναρξη Πραξικοπήματος, μάχες με Εφεδρικό'''
 
Στις 15 Ιουλίου, ώρα 8:15 το πρωί, πραγματοποιήθηκε το [[Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο|πραξικόπημα]]. Μονάδες της Εθνικής Φρουράς βομβάρδισαν το προεδρικό μέγαρο, το οποίο υπερασπίστηκαν δυνάμεις της Αστυνομίας, ονομαζόμενες "«Εφεδρικό"». Ο Μακάριος διέφυγε προς την Πάφο και ανακοίνωσε μέσω ραδιοφώνου πως είναι ζωντανός. Πρόεδρος της νέας Κυβέρνησης τοποθετήθηκε ο [[Νίκος Σαμψών]] ο οποίος ανακήρυξε την «Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου».<ref name=":93">''Strategic review, Volume 5'' (1977), United States Strategic Institute, [https://books.google.com/books?id=hCfcAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 48].</ref><ref name=":103">Allcock, John B. ''Border and territorial disputes'' (1992), Longman Group, [https://books.google.com/books?id=6pztAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 55].</ref>
 
Το ίδιο απόγευμα φαινόταν ότι το πραξικόπημα είχε τελικά επικρατήσει, με απολογισμό 91 νεκρούς και 250 τραυματίες. Πρόεδρος τοποθετήθηκε ο [[Νίκος Σαμψών]] ο οποίος ανακύρηξε την «Ελληνική Δημοκρατία της Κύπρου».<ref name=":92">''Strategic review, Volume 5'' (1977), United States Strategic Institute, [https://books.google.com/books?id=hCfcAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 48].</ref><ref name=":102">Allcock, John B. ''Border and territorial disputes'' (1992), Longman Group, [https://books.google.com/books?id=6pztAAAAMAAJ&q=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&dq=%22Hellenic+Republic+of+Cyprus%22&hl=en&sa=X&ei=-L3VT_WBEMHKsgbL8rj3Ag&redir_esc=y p. 55].</ref>
Γραμμή 63:
 
==== 17 Ιουλίου - Ο Μακάριος στην Αγγλία ====
Στις 17 Ιουλίου, ο Μακάριος συνάντησε τον Βρετανό πρωθυπουργό Γουΐλσον. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, μετά τη συνάντηση που είχε με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, δέχθηκε τον Τούρκο πρωθυπουργό, Ετζεβίτ, ο οποίος πήγε με μια μεγάλη κουστωδία, αρχηγών στρατιωτικών επιτελείων, υπουργών και άλλων. Ο Μακάριος ζήτησε από την κυβέρνηση της Βρετανίας να διατηρήσει την αναγνώριση του ιδίου ως εκλεγέντος προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Ετζεβίτ εισηγήθηκε πως το πραξικόπημα είχε χαρακτηριστικά εισβολής.<ref>{{Cite web|url=http://www.sigmalive.com/archive/simerini/analiseis/other/291481|title=Η ομιλία Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας|last=Αργυρού|first=Φανούλα|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref> Το απόγευμα ο Μακάριος αναχώρησε αεροπορικώς στις [[ΗΠΑ]] προκειμένου να προετοιμαστεί για να παραστεί σε επικείμενη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας<ref name="ΤΟΤΕ23">Ιστορική επιθεώρηση "ΤΟΤΕ": "Ιούλιος 1974", τεύχος 13 - Ιούνιος 2005</ref>
 
==== 18 Ιουλίου - Ο Σίσκο προειδοποιεί για τουρκική εισβολή στην Κύπρο ====
Στο μεταξύ περί τις 11:00 είχαν φθάσει στην Αθήνα ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο με τον υφυπουργό Εθνικής Αμύνης Έλσγουώρθ όπου, συνοδευόμενοι από τον εν Αθήναις πρέσβη [[Χένρι Τάσκα]], επισκέφθηκαν τον πρωθυπουργό της Χούντας, [[Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος|Αδαμάντιο Ανδρουτόπουλο]], σε κατ΄ ιδίαν συνομιλίες<ref name="ΤΟΤΕ24">Ιστορική επιθεώρηση "ΤΟΤΕ": "Ιούλιος 1974", τεύχος 13 - Ιούνιος 2005</ref>. Στη συνέχεια ακολούθησαν δύο συσκέψεις μία περί τις 14:00 και η δεύτερη περί τις 18:00 στην οποία και συμμετείχαν ο πρωθυπουργός Α. Ανδρουτσόπουλος, ο υπουργός Εξωτερικών Κ. Κυπραίος, ο αρχηγός Ε.Δ. στρατηγός Μπονάνος και άλλοι ανώτατοι υπηρεσιακοί παράγοντες.
 
Ο Σίσκο δήλωσε ότι πρέπει οπωσδήποτε να αποτραπεί πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, εξ αιτίας της συμμετοχής και των δύο χωρών στο [[ΝΑΤΟ]]. Σύμφωνα με κάποιες ομολογίες που έγιναν αργότερα, σε κάποιο σημείο αυτών των συνομιλιών ο ταξίαρχος Ιωαννίδης απείλησε πως αν συμβεί τουρκική απόβαση ο πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών είναι δεδομένος.
Γραμμή 83:
Στις 20 Ιουλίου η Τουρκία, επικαλούμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων, εισέβαλε στην Κύπρο. Ο Τζόσεφ Σίσκο είχε προειδοποιήσει, σε συνομιλίες στο [[Πεντάγωνο (Αθήνα)|Πεντάγωνο]] της Αθήνας, πως η εμπλοκή της Ελλάδας στην Κύπρο θα σήμαινε κατά πάσα πιθανότητα ολοκληρωτικό ελληνοτουρκικό πόλεμο και πιθανή απώλεια εδαφών για την Ελλάδα. Στις 23 Ιουλίου ο Νίκος Σαμψών, προ της διαφαινόμενης κατάρρευσης παραιτήθηκε, όπως και η Χούντα των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, αφού ήταν ανίκανη να αντιδράσει στρατιωτικά.
 
Η Τουρκία ισχυρίστηκε πως το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων της έδινε το δικαίωμα να υπερασπιστεί τους Τουρκοκύπριους και να εγγυηθεί την ανεξαρτησία της Κύπρου.<ref>Kassimeris, Christos. "Greek Response to the Cyprus Invasion" Small Wars and Insurgencies 19.2 (2008): 256–273. EBSCOhost 28 September 2010, 258.</ref> Η εισβολή της ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974, κηρύχθηκε ανακωχή στις 22 Ιουλίου και οι μάχες σταμάτησαν στις 23 Ιουλίου. Ισχυρές δυνάμεις στρατού αποβιβάστηκαν λίγο πριν την αυγή στην Κερύνεια και συνάντησαν αντίσταση από ελληνικές και ελληνοκυπριακές στρατιωτικές δυνάμεις (αν και καθυστερημένη). Εν τω μεταξύ, ελληνοκυπριακές δυνάμεις επιτέθηκαν σε τουρκοκυπριακούς θύλακες.
 
Μέχρι το Συμβούλιο Ασφαλείας να καταφέρει να επιτευχθεί εκεχειρία στις 22 Ιουλίου (ψήφισμα 353 Συμβουλίου Ασφαλείας), οι τουρκικές δυνάμεις είχαν καταφέρει να ελέγχουν το λιμάνι της Κερύνειας και ένα επίμηκες τμήμα μεταξύ Λευκωσίας και Κερύνειας. Το λιμάνι της Κερύνειας ήτανε σημαντικό για μεταφορά οπλισμού από την Τουρκία τον οποίο θα χρησιμοποιούσε στη δεύτερη εισβολή.
Γραμμή 90:
Στις 20:00 μεταδόθηκε στην τηλεόραση η εικόνα κατάφορτης αρμάδας τουρκικών πολεμικών πλοίων να αποπλέει από τη [[Μερσίνα]]<ref name="ΤΟΤΕ25" />. Στις 20:30 στη Λευκωσία, ο Αμερικανός πρέσβης αναζήτησε και επισκέφθηκε πάλι τον [[Γλαύκος Κληρίδης|Γλαύκο Κληρίδη]] ζητώντας του να αντικαταστήσει τον Σαμψών.
 
Ώρα 21:15 τα ναυτικά ραντάρ της Κύπρου επισήμαναν έξι στόχους σε σχηματισμό να κινούνται με κατεύθυνση από [[Μερσίνα]] προς νότο<ref name="ΤΟΤΕ25" />. Ο σχηματισμός αυτός ήταν η αρχή της επιχείρησης Αττίλας I. Λίγο μετά στους παραπάνω στόχους προστέθηκαν άλλοι οκτώ. Από την αποτύπωση της πορείας τους φέρονται να κατευθύνονται στη κυπριακή περιοχή [[Κορμακίτης|Κορμακίτη]], δυτικά της [[Κερύνεια|Κερύνειας]]. Ο Έλληνας ναυτικός διοικητής Κύπρου, αντιπλοίαρχος Γ. Παπαγιάννης ενημέρωσε αμέσως τον αρχηγό της Εθνοφρουράς. Εκείνος με την σειρά του κάλεσε επειγόντως τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Ελλάδας, ο οποίος δεν αποδέχθηκε τον επιθετικό χαρακτήρα των στόχων.
 
Η ηγεσία των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και ο δικτάτορας Ιωαννίδης κοιμόντουσαν στα σπίτια τους όταν άρχισε η τουρκική εισβολή, τα χαράματα του Σαββάτου 20 Ιουλίου. Είχαν δώσει οδηγίες στους επόπτες στο [[Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας (Ελλάδα)|ΓΕΕΘΑ]] ότι οι Τούρκοι έκαναν γυμνάσια για εκβιαστικούς λόγους και, παρά τις εκκλήσεις του διοικητή της Εθνικής Φρουράς, Γιωργίτση, για διαταγές απόκρουσης της εισβολής, οι οδηγίες ζητούσαν «αυτοσυγκράτηση». Όταν ο υπασπιστής του Ιωαννίδη, ταγματάρχης Παλαίνης, τον ενημέρωσε ότι «βγαίνουν οι Τούρκοι στην Κύπρο», ο «αόρατος δικτάτορας» πάγωσε αφού δεν περίμενε την τουρκική αντίδραση το Σάββατο 20 Ιουλίου μιας και ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών βρισκόταν στην [[Άγκυρα]] για συνομιλίες εκτόνωσης της κρίσης.
Γραμμή 103:
* Μόνη διέξοδος για να αποφύγουμε τον όλεθρο είναι η συνεννόηση.
* Αν δεν εισακούσετε τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα σας εγκαταλείψουν.
 
Ο Σίσκο τόνισε επιπλέον πως η Ελλάδα δεν πρέπει να εμπλακεί "«''γιατί θα ηττηθείτε και εκτός από την Κύπρο θα χάσετε και τμήμα της Ελλάδας''"». Σε αυτή τη συνάντηση εξερράγη από θυμό ο Ιωαννίδης ο οποίος, αφού απείλησε ότι η Ελλάδα θα κηρύξει τον πόλεμο στην Τουρκία, σηκώθηκε και έφυγε από την αίθουσα λέγοντας στον Σίσκο «Μας εξαπατήσατε».<ref>{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=402&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title="Μην μπείτε σε πόλεμο με την Τουρκία, θα το πληρώσετε"|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
Η Χούντα επιχείρησε γενική επιστράτευση στην Ελλάδα, η οποία όμως γρήγορα αποδείχθηκε επιπόλαια και ασυντόνιστη ενέργεια και, σε δεύτερο χρόνο, ανακλήθηκε.
Γραμμή 122 ⟶ 123 :
==== Η απόβαση στο Πέντε Μίλι και η καταστροφή 2 ε/κ πλοίων ====
[[Αρχείο:07._Operación_Atila._Pentamilli._Vista_desde_el_E.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:07._Operaci%C3%B3n_Atila._Pentamilli._Vista_desde_el_E.jpg|μικρογραφία|Η παραλία Πέντε Μίλι]]
Στις 01:30, το [[ραντάρ]] στον Απ. Ανδρέα ανίχνευσε 11 πλοία να κατευθύνονται προς την Κερύνεια, σε απόσταση 35 ναυτικών μιλίων. Στις 05:00 περίπου, δυο μικρά ελληνοκυπριακά πλοία απέπλευσαν από την Κερύνεια για να εμπλακούν με τα τουρκικά και τελικά βυθίστηκαν. Όλοι οι ναύτες πνίγηκαν εκτός από έναν<ref name="ReferenceC">Hellenic Nationalist Page – Cyprus 1974 Timeline</ref>.
 
Τις πρώτες ώρες της 20ής Ιουλίου 1974, οι τούρκικες δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην παραλία Πέντε Μίλι, η οποία βρίσκεται στη βόρεια ακτογραμμή της Κύπρου, περίπου 8&nbsp;χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνιας. Είχαν ξεκινήσει από το λιμάνι της [[Μερσίνη|Μερσίνας]] της Τουρκίας, και η αρχική πρόθεσή τους ήταν να αποβιβαστούν στην παραλία της Γλυκιώτισσας, η οποία όμως κρίθηκε ακατάλληλη. Πριν την αποβίβαση, Τούρκοι βατραχάνθρωποι έψαξαν για νάρκες.<ref name="ReferenceB">Savvas D. Vlassis, O Aporritos Attilas, Athens 2004 ISBN 960-630-211-3</ref> Η τουρκική δύναμη αποτελείτο από 3.000 στρατιώτες, 12 [[Άρμα μάχης|άρματα μάχης]] [[M47 Patton|M47]] και 20 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού [[M113 armored personnel carrier|M113]], και 12 [[Ολμοβόλο|ολμοβόλα]].<ref name="ReferenceB" />
Γραμμή 132 ⟶ 133 :
Οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις του Πυροβολικού προσπάθησαν να αποκρούσουν την αποβίβαση των Τούρκων: η 182 ΜΠΠ, η 190 ΜΑ/ΤΠ επιτέθηκε κατά των τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή Πανάγρων και στο τουρκικό προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι, αναγκάζοντας τα τουρκικά πολεμικά πλοία να υποχωρήσουν<ref>[http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-190-matp-29; Πολεμική Δράση 190 ΜΑ/ΤΠ], Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού</ref>. Η 191 ΠΟΠ έβαλλε κατά των τουρκικών θέσεων στο Μπέλλα-Πάις και στις περιοχές Άσπρη Μούττη και Κοτζά Καγιά<ref>[http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-191-pop-30; Πολεμική Δράση 191 ΠΟΠ], Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού</ref>. Η 198 ΠΟΠ είχε χάσει αρκετά οχήματα, ασυρμάτους και πυρομαχικά κατά τη διάρκεια πυρκαγιάς στις 16 Ιουλίου. Έτσι βρέθηκε αποδυναμωμένη κατά τη διάρκεια των πρώτων συγκρούσεων με τους Τούρκους στο κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα στις 20 Ιουλίου, στην προσπάθειά της να στηρίξει τις δυνάμεις καταδρομών που μάχονταν στην περιοχή.<ref>[http://www.pyrovolitis.org.cy/cyprus/a-polemikh-drash-198-pop-32; Πολεμική Δράση 198 ΠΟΠ], Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Πυροβολικού</ref>
 
Ως απάντηση στην εισβολή, ένας αξιωματικός του επιτελείου της Εθνικής Φρουράς, ο αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Μπούφας, στάλθηκε στο δυτικό προάστιο της Κερύνειας σε μια προσπάθεια να οργανώσει αντεπίθεση. Η επίθεση είχε ως αποτέλεσμα την προσωρινή υποχώρηση των Τούρκων, οι οποίοι όμως προχώρησαν σε αντεπίθεση. Ένα από τα τρία ελληνοκυπριακά άρματα μάχης T-34 δέχθηκε πυρά από τουρκικό [[Αντιαρματικό όπλο|αντιαρματικό]] και καταστράφηκε. Το 306ο Τάγμα Πεζικού έφθασε αργά και επιτέθηκε κατά των τουρκικών δυνάμεων από τα ανατολικά, αλλά δεν κατάφερε να πετύχει κάτι αξιοσημείωτο.<ref name="ReferenceB2">Savvas D. Vlassis, O Aporritos Attilas, Athens 2004 ISBN 960-630-211-3</ref>
 
===== Μαζική επίθεση Εθνικής Φρουράς στον θύλακα του Κιόνελι =====
Στις 20 Ιουλίου η Εθνική Φρουρά, υποστηριζόμενη από όλα τα άρματα Τ-34, καθώς και με δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ - τις πλέον αξιόμαχες στο νησί - εξαπέλυσαν μαζική επίθεση στον θύλακα του Κιόνελι, ο οποίος έλεγχε τμήμα του δρόμου Κερύνειας- Λευκωσίας. Στην σφοδρότατη μάχη που ακολούθησε, παρόλο που δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ κατέλαβαν τα πρώτα σπίτια, τελικά αναγκάστηκαν τις πρώτες πρωινές ώρες να επιστρέψουν στο στρατόπεδό τους.<ref name=":3">{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=4391&-V=search&-w=%D3%C9%D3%CA%CF@|title=Η επίθεση απελπισίας της ΕΛΔΥΚ|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_events_in_Cyprus,_1974#cite_ref-3|title=Timeline of events in Cyprus, 1974|last=|first=|date=|website=En.Wikipedia|publisher=|accessdate=1/6/2017}}</ref>
 
===== Επιθέσεις στους θύλακες Λεμεσού, Αυδήμου, Πάφου, Αγύρτας =====
Γραμμή 142 ⟶ 143 :
Στις 20 Ιουλίου, 10.000 κάτοικοι του τουρκοκυπριακού θύλακα της Λεμεσού παραδόθηκαν στην Εθνική Φρουρά της Κύπρου. Ακολούθως, σύμφωνα με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους αυτόπτεις μάρτυρες, ακολούθησαν βιασμοί και εκτελέστηκαν μικρά παιδιά. Το αρχηγείο των Τουρκοκυπρίων κάηκε<ref name="fof">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?ei=tVYkVcG1KIXnavKAgfgH&id=ZLghm1Ot0moC&dq=cyprus+national+guard+1974+enclave+limassol&focus=searchwithinvolume&q=Limassol|title=Facts on File Yearbook 1974|date=1975|publisher=Facts on File|page=590}}</ref><ref name="oberlinglim">{{cite book|title=The Road to Bellapais: The Turkish Cypriot Exodus to Northern Cyprus|last1=Oberling|first1=Pierre|date=1982|publisher=Boulder: Social Science Monographs|isbn=9780880330008|pages=164–5|quote=[...] children were shot in the street and the Turkish quarter of Limassol was burnt out by the National Guard.}}</ref> και 1.300 Τουρκοκύπριοι τοποθετήθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.<ref name="ros1">{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?ei=9lgkVdunJsXEPfj5gMAB&id=kNELAQAAIAAJ&dq=cyprus+national+guard+1974+enclave+limassol&focus=searchwithinvolume&q=Limassol+camp|title=United Nations Peacekeeping: Europe, 1946–1979|last1=Higgins|first1=Rosalyn|publisher=Oxford University Press|isbn=9780192183224|page=375}}</ref> Ο θύλακας στην Αμμόχωστο βομβαρδίστηκε και η τουρκοκυπριακή πόλη Λέφκα, καταλήφθηκε από την Εθνική Φρουρά.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=vp83AAAAIAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|title=Turkey's Foreign Policy in Transition: 1950–1974|last1=Karpat|first1=Kemal|date=1975|publisher=Brill|isbn=9789004043237|page=201}}</ref>
 
Στις 17:00, το ελληνικό αρματαγωγό Λέσβος έφτασε στην Πάφο και ξεκίνησε να βομβαρδίζει τον τουρκοκυπριακό θύλακα του Μουτάλλου. Το σκάφος αποβίβασε 450 στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ και αμέσως έφυγε για να αποφύγει τον εχθρό. Τούρκικα πλοία έφτασαν στην περιοχή για να το απωθήσουν, τα οποία η τουρκική αεροπορία τα εξέλαβε ως ελληνικά και τους επιτέθηκε στις 21 Ιουλίου. Ο θύλακας παραδόθηκε στις στις 22:00.<ref name="ReferenceB2" /><ref name=":0" />
 
Τμήματα της Εθνικής Φρουράς επιτέθηκαν στον θύλακα της Αγύρτας προσπαθώντας να τον περικυκλώσουν και να τον απομονώσουν. Τούρκοι αλεξιπτωτιστές προσπάθησαν να ενισχύσουν τον θύλακα, όμως υπέστησαν αρκετές απώλειες.<ref name="ReferenceB2" /><ref name=":0" />
Γραμμή 195 ⟶ 196 :
 
===== Αεροδρόμιο Λευκωσίας και Άγιος Ιλαρίων =====
Στις 15:00, η τουρκική αεροπορία ξεκίνησε ισχυρή επίθεση κατά του αεροδρομίου Λευκωσίας. Η εκεχειρία που ανακοινώθηκε στις 16:00 έσπασε λίγο αργότερα, από επανάληψη βομβαρδισμών στις 17:15. Χερσαίες δυνάμεις ενεπλάκησαν στο Δίκωμο, στις 18:15, και επίσης στο χωριό του Τράχωνα.<ref>UN Security Council, Further progress report by the Secretary-General on developments in Cyprus, 22 July 1974, [http://search.archives.un.org/uploads/r/united-nations-archives/0/e/3/0e3c5ac9b404f8c069252bf9f37b1ff3d1e890f73716cf52e5819aab9f445e37/S-0903-0010-11-00001.pdf S/ll353/Add.3]</ref> Διεξήχθη επίθεση και στον θύλακα του Αγίου Ιλαρίωνα, μέχρι να κηρυχθεί εκεχειρία.<ref>http://www.pyrovolitis.org.cy – Official website Department of Artillery</ref>
 
=== 23 Ιουλίου ===
Γραμμή 214 ⟶ 215 :
Με το τέλος του Αττίλα Ι, οι τουρκικές δυνάμεις έλεγχαν το 7% της Κύπρου. Είχαν καταφέρει να ενώσουν το προγεφύρωμά τους με τον μεγάλο θύλακα του Κιόνελι, βορείως της Λευκωσίας. Έλεγχαν το λιμάνι της Κερύνειας, γεγονός που τους επέτρεπε να αυξήσουν τους ρυθμούς ανεφοδιασμού των δυνάμεών τους. Το λιμάνι της Κερύνειας ήτανε σημαντικό για μεταφορά οπλισμού από την Τουρκία τον οποίο θα χρησιμοποιούσε στη δεύτερη εισβολή.<ref>{{cite web|url=http://www.sansimera.gr/articles/649|title=Η Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο|publisher=Sansimera.gr|quote=Σ’ αυτό το χρονικό σημείο, οι Τούρκοι ελέγχουν το 3% του Κυπριακού εδάφους, έχοντας δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα, που συνδέει την Κερύνεια με τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας. (''At this point in time, the Turks control 3% of Cypriot territory, having created a bridgehead connecting Kyrenia with the Turkish Cypriot enclave in Nicosia.''}}</ref><ref>Mehmet Ali Birand, "30 sıcak gün", March 1976</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KPQcAQAAMAAJ|title=Minority Rights Group Report|publisher=The Group|year=1983|volume=1–49|page=130|quote=The crisis of 1974: The Turkish assault and occupation CYPRUS: IN SEARCH OF PEACE The crisis of 1974: The Turkish ... UN was able to obtain a ceasefire on 22 July the Turkish Army had only secured a narrow corridor between Kyrenia and Nicosia, which it widened during the next few days in violation of the terms, but which it was impatient to expand further on military as well as political grounds.}}</ref><ref name="Phillips1995">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=-yqef6TQj48C&pg=PA128|title=Envoy Extraordinary: A Most Unlikely Ambassador|author=Horace Phillips|date=15 September 1995|publisher=The Radcliffe Press|isbn=978-1-85043-964-6|page=128|quote=Troops landed around Kyrenia, the main town on that coast, and quickly secured a narrow bridgehead. ...}}</ref>
 
Σύμφωνα με τον Τούρκο πρωθυπουργό Μπουλέντ Ετζεβίτ, μέχρι τις 25 Ιουλίου, είχαν 15 στρατιώτες νεκρούς, 184 τραυματίες και 242 αγνοούμενους.<ref>Διονύσιος Καρδιανός, "Ο Αττίλας πλήττει την Κύπρον", Εκδόσεις Λαδιάς, second edition, Athens 1976, page 137</ref> Οι απώλειες των Τουρκοκυπρίων ήταν άγνωστες. Σύμφωνα με την ελληνοκυπριακή πλευρά, μεταξύ 20 και 22 Ιουλίου, οι ελληνικές δυνάμεις είχαν 215 νεκρούς, 223 αγνοούμενους και άγνωστο αριθμό τραυματιών.<ref>Published casualty lists, as per the decision No.12/2000 of the Ministerial Council (Republic of Cyprus Government) of 4 May 2000</ref> Σύμφωνα με τον [[Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου|Ερυθρό Σταυρό]], οι αιχμάλωτοι πολέμου της πρώτης εισβολής ήταν 385 Ελληνοκύπριοι που στάλθηκαν στα Άδανα, 63 Ελληνοκύπριοι στη φυλακή Saray και 3.268 Τουρκοκύπριοι σε διάφορες τοποθεσίες στην Κύπρο.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=01VI5Fj0vnQC&pg=PA10&dq=adana+camps+turkey+1974&hl=en&sa=X&ei=uKsdVZB60ONoquaCwAw&ved=0CCAQ6AEwAA#v=onepage&q=adana%20camps%20turkey%201974&f=false|title=Israel Yearbook on Human Rights 1998|date=1999|publisher=Martinus Nijhoff Publishers|isbn=9789041112958|editor1-last=Dinstein|editor1-first=Yoram|page=10|editor2-last=Domb|editor2-first=Fania}}</ref>
 
== Οι διαπραγματεύσεις στη Γενεύη ==
Γραμμή 227 ⟶ 228 :
 
=== Διαπραγματεύσεις 8-14 Αυγούστου (Κληρίδης-Ντεκτάς) ===
Στις 8 Αυγούστου επαναλήφθηκαν στη Γενεύη οι συνομιλίες, με τη συμμετοχή αυτή τη φορά και των εκπροσώπων της ελληνοκυπριακής κοινότητας (Γλαύκου Κληρίδη) και της τουρκοκυπριακής κοινότητας ([[Ραούφ Ντενκτάς]]).Ο Τούρκος υπ. Εξωτερικών Τουράν Γκιουνές ζήτησε να αποδεχτεί η ελληνική πλευρά ομοσπονδοποίηση και διαχωρισμό πληθυσμού με το 34% του εδάφους να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους . Ο Γλαύκος Κληρίδης ζήτησε επίμονα αναβολή των συνομιλιών, ώστε να του παρασχεθεί χρόνος (36 εως 48 ώρες) να διαβουλευθεί με την ελληνική και κυπριακή πολιτική ηγεσία. Αργά το βράδυ της 13ης Αυγούστου ο Γκιουνές, ισχυρίστηκε πως οι Ελληνοκύπριοι παίζουν παιχνίδια με τον χρόνο και πως ο Κληρίδης έπρεπε να απαντήσει αμέσως αλλιώς ναυαγούν οι συνομιλίες. Την αυγή της 14ης Αυγούστου η Τουρκία εξαπέλυσε νέα μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση. Ο δεύτερος γύρος της τουρκικής εισβολής είχε αρχίσει.<ref name=":4" /><ref>Dodd, Clement. "The History and Politics of the Cyprus Conflict. New York: Palgrave MamMillan 2010, 119</ref><ref>"Cyprus: A Country Study" U.S Library of Congress. Ed. Eric Solsten. Washington: GPO for the Library of Congress, 1991. Web. 1 October 2010.</ref>
 
=== Ψήφισμα 573 από Συμβούλιο της Ευρώπης υπέρ Τουρκίας ===
Γραμμή 249 ⟶ 250 :
 
==== Ανατολικός Τομέας ====
Στον Ανατολικό Τομέα, οι Τούρκοι ξεκίνησαν με βολές πυροβολικού συνεπικουρούμενοι από την αεροπορία, εναντίον των ελληνικών θέσεων. Τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν στο χωριό Μια Μηλιά. Αρχικά αποκρούστηκαν, αλλά μετά την ενίσχυσή τους με τεθωρακισμένα, το ΓΕΕΦ διέταξε τις ελληνοκυπριακές δυνάμεις να υποχωρήσουν στη γραμμή Τρόοδους. Έτσι οι Τούρκοι κατάφεραν να καταλάβουν το χωριό. Υποχωρώντας οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις δεχόντουσαν πυρά της αεροπορίας, τα οποία οδήγησαν στην κατάρρευση της γραμμής άμυνας και μέχρι τις 12:30, οι τουρκικές δυνάμεις είχαν φτάσει στην Αμμόχωστο.<ref name=":7" />
 
==== Κεντρικός Τομέας - Μάχη της ΕΛΔΥΚ ====
Γραμμή 270 ⟶ 271 :
=== 16 Αυγούστου ===
[[Αρχείο:Famagusta-Varosha_2007.JPG|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Famagusta-Varosha_2007.JPG|μικρογραφία|Τα Βαρόσια, προάστιο της Αμμοχώστου, εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του το 1974 και μέχρι σήμερα παραμένει υπό τουρκικό στρατιωτικό έλεγχο.]]
Στον Ανατολικό Τομέα δεν υπήρξαν ιδιαίτερες συγκρούσεις.<ref name=":7" /> Στον Κεντρικό Τομέα, η τουρκική Αεροπορία ξεκίνησε να βομβαρδίζει θέσεις γύρω από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ στις 8:30 πμ. τουρκικές δυνάμεις, με την υποστήριξη τεθωρακισμένων και πυροβολικού, πλησίασαν το στρατόπεδο στα 800 μέτρα. Στις 13:00 το ελληνοκυπριακό πυροβολικό σταμάτησε να παρέχει υποστήριξη στις δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ. Οι ελληνικές δυνάμεις τότε υποχώρησαν και στις 13:30 το στρατόπεδο έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Η ΕΛΔΥΚ είχε χάσει 80 άντρες, 22 ήταν τραυματίες και 5 αγνοούνταν. Οι τουρκικές δυνάμεις είχαν και αυτές βαρύτατο απολογισμό απωλειών.<ref>Karkaletsis 2005</ref><ref name=":7" />
 
Στον Δυτικό Τομέα, οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις υποχώρησαν στη Γραμμή Τρόοδους. Οι Τούρκοι προέλασαν και στις 12:30 κατέλαβαν τη Μόρφου και τον Λιμνίτη, στις 18:00 οπότε εφαρμόστηκε εκεχειρία από τα Ηνωμένα Έθνη. Όμως επειδή μέχρι τότε δεν είχαν φτάσει τα τουρκικά στρατεύματα στη Γραμμή Τροόδους, οι μάχες συνεχίστηκαν στις 17 Αυγούστου με τους Τούρκους να είναι νικηφόροι. Στον Δυτικό Τομέα, πολλοί Ελληνοκύπριοι είχαν λιποτακτήσει.<ref name=":7" />
 
=== 19 Αυγούστου, δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη στη Λευκωσία ===
Γραμμή 295 ⟶ 296 :
 
==== Βιασμοί Ελληνοκυπρίων ====
Κατά τη διάρκεια της εισβολής, Ελληνοκύπριες γυναίκες έπεσαν θύματα βιασμού από Τούρκους στρατιώτες. Ο αριθμός των βιασμών ήταν τόσο μεγάλος που ανάγκασε την συντηρητική Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου, προσωρινά, να επιτρέψει τις [[Έκτρωση|εκτρώσεις]].<ref>European Commission of Human Rights, "Report of the Commission to Applications 6780/74 and 6950/75" , 　Council of Europe, 1976, [http://www.scribd.com/doc/66250437/The-Council-of-Europe-s-SECRET-Report-1976-Cyprus-barbary p. 120,124.]</ref> <ref>{{cite book|title=Scattered Hegemonies: Postmodernity and Transnational Feminist Practices|date=1994|publisher=University of Minnesota Press|isbn=9780816621385|page=65|last1=Grewal|first1=Inderpal}}</ref><ref>{{cite book|title=Religion and Law in Cyprus|last2=Aimilianidēs|first2=Achilleus K.|date=2011|publisher=Kluwer Law International|isbn=9789041134387|pages=179|last1=Emilianides|first1=Achilles C.}}</ref> Ο βιασμός χρησιμοποιήθηκε από τον τουρκικό στρατό για να καθαρίσει περιοχές από αμάχους, αναγκάζοντάς τους να φύγουν.<ref>Cassia, ''Bodies of Evidence'', p. 55.</ref>
 
=== Εναντίον Τουρκοκυπρίων ===
Γραμμή 309 ⟶ 310 :
 
=== Επίσημη τουρκική αφήγηση ===
Η επίσημη τουρκική αφήγηση επικεντρώνεται στη νομιμότητα της εισβολής. Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ισχυρίζεται πως, με τον Νίκο Σαμψών στην εξουσία, οι Τουρκοκύπριοι ήταν σε κίνδυνο (ο Σαμψών ομολόγησε πως θα προχωρούσε σε Ένωση με την Ελλάδα και αφανισμό των Τουρκοκυπρίων, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα [[Ελευθεροτυπία (εφημερίδα)|Ελευθεροτυπία]], το 1981). Επιπλέον, ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι της ΕΟΚΑ Β΄ μετά το πραξικόπημα, έλπιζαν σε επέμβαση της Τουρκίας για να σωθεί η ζωή τους.<ref name=":8">{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.tr/cyprus-_historical-overview_.en.mfa|title=Cyprus (Historical Overview)|last=|first=|date=|website=|publisher=Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών|accessdate=}}</ref>
 
Στο θέμα των αγνοουμένων, ισχυρίζονται ότι έγινε πολιτική εκμετάλλευση του ανθρώπινου δράματος από τους ελληνοκύπριους πολιτικούς, οι οποίοι παραδέχτηκαν πως γνώριζαν για τον θάνατο των αγνοουμένων. Επίσης ισχυρίζονται πως η λίστα με τους αγνοούμενους περιλάμβανε και ανθρώπους που λάμβαναν σύνταξη από την Κυπριακή Δημοκρατία. Ισχυρίζονται ότι οι περισσότεροι από τους αγνοούμενους πιθανότερο είναι να έχουν εξαφανιστεί από τη χούντα του Νίκου Σαμψών παρά από τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις. <ref name=":8" />
Γραμμή 318 ⟶ 319 :
=== Άλλες γνώμες ===
 
==== Κριτική για το "«H Kύπρος κείται μακράν"» του Κ. Καραμανλή ====
Με την έναρξη της δεύτερης εισβολής ο νέος Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κ. Καραμανλής προέδρευσε στις 6 το πρωΐ, σε πολεμικό συμβούλιο, στο τέλος του οποίου δήλωσε πως η Ελλάδα αδυνατεί να συνδράμει την Κυπριακή Δημοκρατία. Στο πολεμικό συμβούλιο, ο Κ. Καραμανλής είχε ζητήσει να σταλεί βοήθεια στην Κύπρο (να αποσταλεί 1 μεραρχία, 3 υποβρύχια να πλεύσουν προς την Κύπρο για να βυθίσουν τουρκικά πλοία και να σταλεί αεροπορική ενίσχυση από τα αεροπλάνα που στάθμευαν στο [[Ηράκλειο Κρήτης|Ηράκλειο]] Κρήτης), αλλά συνάντησε την αντίθετη συμβουλή των στρατιωτικών λόγω της αποσύνθεσης των Ενόπλων δυνάμεων και του φόβου επέκτασης του πολέμου στην Ελλάδα<ref>{{Cite book|title=Η Αλήθεια|last=Μπονάνος|first=Γρηγόριος|publisher=Ιδιώτης|year=1986|isbn=|location=Αθήνα|page=342-343}}</ref><ref name=":03">{{Cite book|title=1974 Το άγνωστο Παρασκήνιο της Τούρκικης Εισβολής|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|publisher=Αλφάδι|year=2002|isbn=9963-631-03-7|location=Λευκωσία|page=170}}</ref>. Οι στρατιωτικοί έπεισαν τον Καραμανλή για το ανεφάρμοστο μια δυναμικής στρατιωτικής εμπλοκής διότι ούτε θα βοηθούσαν ουσιαστικά την άμυνα της Κύπρου αλλά ούτε και θα έσωζαν την τιμή των όπλων για την Ελλάδα<ref>{{Cite book|title=Η αποχώρηση της Ελλάδας απο το στρατιωτικό Σκέλος του ΝΑΤΟ το 1974|last=Αρχιμανδρίτου-Οικονόμου|first=Έλενα|publisher=Παν. Μακεδονίας|year=2012-2013|isbn=|location=Μακεδονία|page=92}}</ref>. Κατά τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων που είχε ορίσει η Χούντα, Γρηγόριο Μπονάνο, οι στρατιωτικοί γνώριζαν πως η επιστράτευση στην Ελλάδα είχε αποτύχει πριν λίγες μέρες και επιπλέον φοβόντουσαν συνδυασμένη επίθεση στον [[Έβρος (Θράκη)|Έβρο]] απο Τουρκία, [[Βουλγαρία]] καθώς και επίθεση από τη Γιουγκοσλαβία, σύμφωνα με πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών.<ref>{{Cite book|title=Η Αλήθεια|last=Μπονάνος|first=Γρηγόριος|publisher=Ιδιώτης|year=1986|isbn=|location=Αθήνα|page=255-256}}</ref> Στο διάγγελμά του ο Κ. Καραμανλής δήλωσε πως η αποστολή δυνάμεων στο νησί «''καθίστατο αδύνατος και λόγω της απόστασης και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήτο δυνατόν να επιχειρηθή χωρίς τον κίνδυνον εξασθένησεως της άμυνης αυτής ταύτης της Ελλάδος»''.<ref name=":03" />
 
Η δήλωση του αυτή έμεινε γνωστή με τη φράση «''H Kυπρος κείται μακράν»'' και δέχθηκε κριτική, κυρίως από οπαδούς της Χούντας<ref>{{Cite web|url=http://xristospappas.blogspot.com.cy/2016/08/blog-post_13.html|title="Η Κύπρος κείται μακράν"! - Αυτοί είναι οι υπεύθυνοι της Κυπριακής τραγωδίας...και προδοσίας|last=|first=|date=|website=ΧΡΗΣΤΟΣ Η. ΠΑΠΠΑΣ|publisher=|accessdate=6/9/2017}}</ref> που ήθελαν να αποσείσουν της ευθύνες από το καθεστώς της 21ης Απριλίου.<ref>{{Cite web|url=H ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΥΛΗΘΗΚΕ ΕΠΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ Α΄|title=http://antistasi.org/?p=5130|last=|first=|date=|website=antistasi.org|publisher=|accessdate=9/6/2017}}</ref> Όμως η επιτυχής εμπλοκή της Ελλάδας σε πόλεμο ήταν δυνατή μόνο κατά την διάρκεια της πρώτης εισβολής, πριν η Τουρκία κατορθώσει να δημιουργήσει υπεροπλία δυνάμεων στην Κύπρο.<ref name=":2" />
 
==== Ο λόγος του Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ====
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δέχεται επικρίσεις πως κάλεσε τους Τούρκους να εισβάλουν στο νησί με την ομιλία του στο [[Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών|Συμβούλιο Ασφαλείας]] της 19ης Ιουλίου<ref>{{Cite web|url=http://antistasi.org/?p=36911|title=Ο Μακάριος ζητούσε επίμονα να πεισθεί η Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο για να τον επαναφέρει στον προεδρικό θώκο|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/san-shmera-o-makarios-kalei-tous-tourkous-sthn-kupro|title=Σαν Σήμερα: Ο Μακάριος καλεί τους Τούρκους να επέμβουν στην Κύπρο!|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>. [Τα συγκεκριμένα λόγια: "«''Καλώ το Συμβούλιο Ασφαλείας να κάνει χρήση όλων των τρόπων και μέσων που διαθέτει, ώστε να αποκατασταθούν χωρίς καθυστέρηση η συνταγματική τάξη και τα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού της Κύπρου. Όπως ανέφερα ήδη, τα γεγονότα της Κύπρου δεν αποτελούν εσωτερική υπόθεση των Ελληνοκυπρίων. Αφορούν και επηρεάζουν και τους Τουρκοκυπρίους. Το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας αποτελεί εισβολή, και οι συνέπειές του πλήττουν ολόκληρο τον κυπριακό λαό, Έλληνες και Τούρκους."»'']<ref>{{Cite web|url=http://www.lykionellinidon.org.cy/likeio/userfiles/documents/omilia_Makariou_sto_simvoulio_asfaleias_to_1974.pdf|title=Ομιλία Μακαρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας στις 19 Ιουλίου 1974|last=|first=|date=|website=Λύκειο Ελληνίδων|publisher=|accessdate=31/5/2017}}</ref>
 
Στην πραγματικότητα όμως, η εισβολή είχε ήδη ξεκινήσει πριν ο Μακάριος εκφωνήσει τον λόγο του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αφού τα πλοία είχαν ήδη αναχωρήσει από τη Μερσίνα. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας είχε ξεκαθαρίσει πως δεν θα ανεχόταν αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων υπέρ της Ελλάδας στην Κύπρο. Όμως ο Μακάριος πράγματι ενίσχυσε τα νομικά επιχειρήματα της Τουρκίας. Ήταν αναγκασμένος όμως να το πράξει αφού είχε αποφασίσει να διεθνοποιήσει το ζήτημα της Κύπρου και να το μεταφέρει στα Ηνωμένα Έθνη. Άρα δεν είχε άλλη επιλογή από το να καταγγείλει την Ελλάδα για εισβολή. Εάν αντιμετώπιζε το πραξικόπημα ως εσωτερική υπόθεση της Κύπρου, δεν θα μπορούσε να ζητήσει τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας και πολύ περισσότερο τη βοήθειά του για αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στο νησί.<ref>{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=301&-V=history|title=Παπαφιλίππου κατά Μακαρίου στη Νέα Υόρκη|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=}}</ref>
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Τουρκική_εισβολή_στην_Κύπρο"