Αικατερίνη Σφόρτσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Ετικέτα: επεξεργασία κώδικα 2017
μ Προσθήκη παραπομπών
Γραμμή 5:
 
=== Τα πρώτα χρόνια ===
Η Κατερίνα Σφόρτσα γεννήθηκε στο Μιλάνο το 1463 και ήταν νόθα κόρη του [[Γκαλεάτσο Μαρία Σφόρτσα]] και της ερωμένης του, της Κόμισσας [[Λουκριτία Λαντριάνι|Λουκριτίας Λαντριάνι]]. Η Λουκριτία και ο Γκαλεάτσο έκαναν μαζί συνολικά τέσσερα παιδιά από τα οποία η Κατερίνα ήταν το δεύτερο.<ref name=":0">{{Cite book|title=The monstrous regiment of women : female rulers in early modern Europe|first=Sharon L.|last=Jansen|publisher=Palgrave/Macmillan|isbn=0312213417|year=2002|date=2002|edition=1st ed|location=New York|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/49384068|id=49384068}}</ref> Παρά το γεγονός ότι ήταν νόθο παιδί, μεγάλωσε και μορφώθηκε στο σπίτι του πατέρα της σαν να ήταν νόμιμη γιατί μία κόρη ήταν πάντα μία καλή επένδυση για έναν πολιτικό καθώς μία μέρα θα μπορούσε να εξαργυρώσει τον γάμο της με μία πολύτιμη πολιτική συμμαχία. Το 1468 ο Γκαλεάτσο παντρεύτηκε την [[Μπόνα της Σαβοΐας]] η οποία «υιοθέτησε» την Κατερίνα και την μεγάλωσε σαν να ήταν δικό της παιδί.<ref name=":0" /> Η Κατερίνα μεγάλωσε και εκπαιδεύτηκε από δύο ισχυρές γυναίκες με έντονη πολιτική δράση, την Μπόνα της Σαβοΐας, και την γιαγιά της, την μητέρα του πατέρα της, την [[Μπιάνκα Μαρία Βισκόντι]],<ref name=":1">{{Cite book|title=Daughters of alchemy : women and scientific culture in early modern Italy|first=Meredith K.|last=Ray|isbn=9780674504233|year=2015|location=Cambridge, Massachusetts|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/905902839|id=905902839}}</ref> ενώ, όπως θα διαφαίνονταν σε πολλές περιπτώσεις αργότερα στη ζωή της, δέχτηκε τεράστια επιρροή από τον αδίστακτο και δυναμικό πατέρα της. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η Κατερίνα ανέπτυξε την έντονη και δυναμική προσωπικότητα που θα χαρακτήριζε αργότερα όλη της τη ζωή ενώ έχει υποτεθεί πως τότε άρχισε να ενδιαφέρεται για την φαρμακοποιία και τις φαρμακευτικές ιδιότητες των φυτών υπό την επιρροή της Μπόνας της Σαβο[[Μπόνα της Σαβοΐας|ΐ]]<nowiki/>ας που διατηρούσε βοτανικό κήπο καθώς και προσωπικό φαρμακοποιό<ref name=":1" />.
 
=== Ο γάμος της και η κατάληψη του Κάστρου Σαντ’ Άντζελο ===
Ακριβώς όπως υπολόγιζε ο Γκαλεάτσο Σφόρτσα, η Κατερίνα αρραβωνιάστηκε το [[1473]] σε ηλικία 10 ετών τον 25χρονο τότε Τζιρόλαμο Ριάριο, ανιψιό του πάπα [[Πάπας Σίξτος Δ΄|Σίξτου Δ΄]], που είχε στην κατοχή του την [[Ίμολα]], και την έδωσε ως [[Φεουδαρχία|φέουδο]] στην οικογένεια των Ριάριο, γεγονός που έδωσε ακόμα μεγαλύτερη ισχύ στην ήδη ισχυρή οικογένεια Σφόρτσα. Η Κατερίνα ήταν ακόμα πολύ μικρή για να παντρευτεί αλλά ο αρραβώνας της και η προοπτική του γάμου της ήταν αρκετά για να επισφραγίσουν την συμμαχία. Το 1476 όμως ο Γκαλεάτσο δολοφονήθηκε από πολιτικούς του αντιπάλους και Πάπας Σίξτος και ο ανιψιός του, ο Τζιρόλαμο, βιάστηκαν να προχωρήσουν τον γάμο προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιρροή τους στο Μιλάνο, που διοικητικά ανήκε στην οικογένεια Σφόρτσα. Έτσι η Κατερίνα παντρεύτηκε μέσω αντιπροσώπου (γιατί ήταν ακόμα πολύ μικρή) τον Τζιρόλαμο τον Ιανουάριο του 1477 και, μετά από μια θριαμβευτική είσοδο στην Ίμολα μετακόμισε με τον νέο της σύζυγο στην Ρώμη.
 
Εκεί η Κατερίνα έκανε τον πρώτο της γιο με τον Τζιρόλαμο, τον Οκταβιανό που ήταν και ο διάδοχός του και για μερικά χρόνια άρχισε να παίζει τον αναμενόμενο ρόλο της ως σύζυγος, μητέρα, διαχειρίστρια της περιουσίας της οικογένειάς της ενώ άρχισε να αναπτύσσει ένα δίκτυο διπλωματικών σχέσεων με άλλες ισχυρές οικογένειες της Ιταλίας. Την ίδια στιγμή ο Τζιρόλαμο ασχολούνταν με πολιτικές διεκδικήσεις. Με τη βοήθεια του πάπα απέσπασε την ηγεμονία του [[Φορλί]] από το Φραγκίσκο Ε΄ Ορντελάφι, συμμετείχε κεκαλυμμένα στην συνωμοσία εναντίων των [[Οίκος των Μεδίκων|Μεδίκων]] και οργάνωνε τον στρατό του καθώς εκείνη την εποχή τα βασίλεια της Ιταλίας βρίσκονταν σε συνεχείς εχθροπραξίες. Αν και η Κατερίνα προσπάθησε να συμπεριφερθεί όπως απαιτούσε η εποχή από μία παντρεμένη γυναίκα πολύ σύντομα διαπίστωσε ότι ο Τζιρόλαμο ήταν αδικαιολόγητα σκληρός και τυρρανικός, έβαζε υπερβολικά υψηλούς φόρους στους υποτελείς του, ενώ ταυτόχρονα ήταν εξαιρετικά δειλός και ανεύθυνος.<ref name=":0" /> Αυτή του η συμπεριφορά είχε αρχίσει να δημιουργεί πολλούς εχθρούς και έθετε σε κίνδυνο την οικογένειά του και την περιουσία του. Έτσι η Κατερίνα, που ας μην ξεχνάμε ότι ήταν η κόρη του αδίστακτου Γκαλεάτσο Σφόρτσα και είχε εκπαιδευτεί από μικρή κοντά του στην στρατιωτική και πολιτική στρατηγική, προκειμένου να εξασφαλίσει το μέλλον του γιου της, αποφάσισε να αναλάβει δράση και άρχισε να εμπλέκεται στις πολεμικές υποθέσεις και να βοηθά τον σύζυγό της στην συγκέντρωση στρατού. Πολύ σύντομα, εφαρμόζοντας όσα έμαθε από τον πατέρα της αλλά και όσα είχε μάθει παρατηρώντας την πολιτική σκηνή της Ρώμης κατά την διάρκεια του γάμου της, απέκτησε μεγάλη φήμη λόγω της πολεμικής και στρατηγικής της δεξιότητας καθώς και για τον σκληρό και αδίστακτο χαρακτήρα της. Μέχρι το 1484 Κατερίνα είχε καταφέρει στα 21 της χρόνια να γίνει η διάσημη «Κόμισσα του Φορλί» που και μόνο το όνομά της προκαλούσε τον φόβο και τον σεβασμό. Ο σύγχρονός της Πιερ Ντεζιντέριο Παζολίνι έγραψε χαρακτηριστικά για εκείνη:<blockquote>«Σοφή, γενναία, ψηλή, με λευκή επιδερμίδα, όμορφη, λιγομίλητη… έσπερνε τον φόβο στους στρατιώτες και τους ιππείς γιατί, όταν κρατούσε όπλο στο χέρι, ήταν τρομερή και αδίστακτη.»<ref name=":0" /></blockquote>Τον Αύγουστο του 1484  ο Σίξτος πέθανε και η οικογένεια της Κατερίνας έχασε τον ισχυρό της προστάτη. Όταν τα νέα έγιναν γνωστά η Κατερίνα, που τότε ήταν επτά μηνών έγκυος, και ο Τζιρόλαμο πολιορκούσαν την πόλη του Παλιάνο. Αμέσως εγκατέλειψαν την πολιορκία και επέστρεψαν με τα άλογα στην Ρώμη όπου είχαν ξεσπάσει μεγάλες αναταραχές και μάλιστα πλήθος είχε μπει και σε μία κατοικία τους και την λεηλάτησε. Όταν έφτασαν στις πύλες της πόλης στρατιώτες τους εμπόδισαν να μπουν μέσα και τότε η Κατερίνα πήρε το άλογό της και έσπευσε στο [[Καστέλ Σαντ'Άντζελο|Κάστρο του Σαντ΄ Άντζελο]], την επίσημη παπική κατοικία, και την κατέλαβε ώστε να προλάβει οποιαδήποτε αρνητική εξέλιξη από το κονκλάβιο. Όταν προσπάθησαν να την πείσουν να αφήσει το κάστρο με την υπόσχεση να γίνουν συνομιλίες και διαπραγματεύσεις εκείνη απάντησε χαρακτηριστικά ότι διέθετε «το μυαλό του Δούκα Γκαλεάτσο, του πατέρα της, όπως επίσης και το πνεύμα του».<ref name=":0" /> Τότε οι καρδινάλιοι αναγκάστηκαν να δηλώσουν ότι στηρίζουν τους Ριάριο και μάλιστα έδωσαν στον Τζιρόλαμο τον τίτλο του Στρατηγού της Εκκλησίας και 8.000 δουκάτα ως αποζημίωση για τις ζημιές που είχε υποστεί η περιουσία του. Ακόμα και τότε όμως η Κατερίνα δεν ήθελε να παραδώσει το κάστρο αλλά τελικά το παρέδωσε έντεκα μέρες αργότερα μετά από την μεσολάβηση του συζύγου της. Τότε ήταν που η Κατερίνα απέκτησε και την μεγαλύτερη φήμη της ως τρομερή και αδίστακτη πολεμίστρια. Ο Μπρέισαχ έγραψε: «Στο Κάστρο Σαντ΄ Άντζελο μπήκε μία νεαρή ευγενής γυναίκα και μετά από μερικές ημέρες βγήκε μία πολεμίστρια.»<ref>{{Cite book|title=Caterina Sforza: A Renaissance Virago|first=Ernst|last=Breisach|publisher=University of Chicago Press|isbn=0226072711|year=1968|location=|page=}}</ref>
 
=== Η δολοφονία του Τζιρόλαμο, η εκδίκησή της και ο θρίαμβός της ===
Η Κατερίνα επέστρεψε στις κομητείες [[Φορλί]] και [[Ίμολα]] όπου μαζί με τον σύζυγό της προσπάθησε να αποσπάσει την εύνοια του λαού ανεγείροντας εκπληκτικά κτήρια και καταργώντας όλους τους φόρους. Τότε περίπου άρχισε να ασχολείται με την φαρμακοποιία και την αλχημεία και κατασκεύασε βοτανικούς κήπους στην Ίμολα και το Φορλί όπου καλλιεργούσε πολλά από τα συστατικά που χρειαζόταν για τα πειράματά της<ref name=":1" />.Ο Τζιρόλαμο όμως συνέχισε τις τυρρανικέςτυραννικές τακτικές του ενώ η υγεία του άρχισε να κλονίζεται. Την ίδια στιγμή η φήμη και η εξουσία της Κατερίνας μεγάλωνε. Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν το 1487 το κάστρο του Ραβαλντίνο στο Φορλί καταλήφθηκε από συνωμότες, ο κυβερνήτης του Φορλί ζήτησε βοήθεια, όχι από τον Τζιρόλαμο, αλλά από την Κατερίνα.<ref name=":0" /> Εκείνη, πάλι σε κατάσταση προχωρημένης εγκυμοσύνης εκείνη την εποχή, πήρε το άλογο και έτρεξε στο κάστρο και μετά από διαπραγματεύσεις τριών ημερών κατάφερε να ανακτήσει το κάστρο. Τοποθέτησε καστελάνο τον Τομάζο Φέο και αναχώρησε πάλι με το άλογο για την Ίμολα. Την επόμενη μέρα κιόλας μέρα γέννησε το έβδομο παιδί της. Συνολικά η Κατερίνα έκανε με τον Τζιρόλαμο οκτώ παιδιά, δύο από τα οποία δεν έζησαν μέχρι την ενηλικίωσή τους. Ο Τζιρόλαμο, λόγω της άσχημης υγείας του, της έδωσε εξουσιοδότηση να χειρίζεται όλα τα θέματα του Φορλί εξ΄ονόματός του.<ref name=":2">{{Cite book|title=The tigress of Forlì : Renaissance Italy's most courageous and notorious countess, Caterina Riario Sforza de' Medici|first=Elizabeth|last=Lev|publisher=Mariner Books/Houghton Mifflin Harcourt|isbn=9780547844169|year=2012|date=[2012], ©2011|location=Boston|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/772099669|id=772099669}}</ref>
 
Τελικά  ο Τζιρόλαμο Ριάριο δολοφονήθηκε το [[1488]] από τρεις συνωμότες της οικογένειας των Όρσι. Η Κατερίνα αμέσως έστειλε μήνυμα στον θείο της στο Μιλάνο να δώσει εντολή στον καστελάνο της, τον Τομάζο Φέο, να μην παραδώσει το κάστρο της σε κανέναν ακόμα και αν προκύψουν τα χειρότερα νέα και οχυρώθηκε μαζί με τα παιδιά της και άλλα μέλη της οικογένειάς της στην κατοικία της. Οι συνωμότες όμως κατάφεραν να μπουν μέσα, πήραν αιχμαλώτους την Κατερίνα, την μητέρα της, τα παιδιά της, τον νόθο γιο του Τζιρόλαμο και δύο από τις αδελφές της Κατερίνας.
Γραμμή 51:
 
== Η Κατερίνα Σφόρτσα ως αλχημίστρια ==
Κατά την διάρκεια της ζωής της η Κατερίνα Σφόρτσα ασχολήθηκε με πάθος με την [[αλχημεία]]<ref name=":4" /><ref name=":1" /> και σε εκείνη μάλιστα οφείλεται και η αγάπη που επέδειξαν μετέπειτα και οι [[Οίκος των Μεδίκων|Μεδίκοι]] για την αλχημεία.<ref name=":1" /> Επειδή η ενασχόληση με την αλχημεία ήταν κάτι συνηθισμένο και διαδεδομένο για τις ευγενείς γυναίκες εκείνης της εποχής<ref name=":4" /><ref name=":1" />, κατά πάσα πιθανότητα η Κατερίνα μυήθηκε στα μυστικά της από τις άλλες γυναίκες της οικογένειάς της όπως η γιαγιά της η [[Μπιάνκα Μαρία Βισκόντι]] και η μητριά της η [[Μπόνα της Σαβοΐας]], δύο ισχυρές γυναίκες με έντονη πολιτική δράση που φρόντισαν για την ανατροφή της<ref name=":1" />. Το ότι οι γυναίκες της οικογένειας Σφόρτσα ασχολούνταν με την αλχημεία φαίνεται και από το γεγονός ότι μία συνταγή για την ενυδάτωση των χεριών αποδίδεται στην ανιψιά της Κατερίνα, την [[Ιππολύτη Μαρία Σφόρτσα]]<ref name=":1" />.
 
Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε η Σφόρτσα όταν έγινε δούκισσα του Φορλί ήταν να φτιάξει βοτανικούς κήπους για να καλλιεργεί μόνη της τα συστατικά για τα πειράματά της, αλλά και δημόσιους κήπους στους οποίους καλλιεργούνταν διάφορα φυτά και φιλοξενούνταν πολλά ζώα.<ref name=":1" /> Ένας από τους λόγους της ενασχόλησής της με την αλχημεία ήταν η συνεχής ανάγκη της για χρήματα προκειμένου να τροφοδοτεί τις πολεμικές της επιχειρήσεις καθώς η αλχημεία υποσχόταν ένα μέσο δημιουργίας χρυσού (ή έναν τρόπο ώστε να "μεταμφιέζει" φθηνά μέταλλα σε "χρυσό"). Για να μπορεί να προμηθεύεται μάλιστα τα απαραίτητα υλικά για να κατασκευάζει τις συνταγές αυτές, είχε φροντίσει να δημιουργήσει να καλλιεργήσει στενή επαγγελματική σχέση με φαρμακοποιό στο Φορλί, τον Λοντοβίκο Αλμπερτίνι, στον οποίον μάλιστα, όταν πέθανε, άφησε χρέος πάνω από 857 φιορίνια, γεγονός που δείχνει τον βαθμό στον οποίον χρησιμοποιούσε τις υπηρεσίες του.<ref name=":4" /> Επίσης αντάλλασσε συνταγές και με τον αυτοκράτορα [[Μαξιμιλιανός Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας|Μαξιμιλιανό Α΄]], το σύζυγο της αδελφής της, της [[Μπιάνκα Μαρία Σφόρτσα]].<ref name=":1" /> Για την Σφόρτσα η αλχημεία ήταν τόσο σημαντική και τόσο συνδεδεμένη με την καθημερινότητά της που δεν την εγκατέλειψε ακόμα και τις ημέρες που ετοιμαζόταν για την επερχόμενη πολιορκία του Καίσαρα Βοργία στο Φορλί. Σε γράμμα της προς τον εξομολογητή της, τον Φραντσέσκο Φορτουνάτο, λίγες μέρες πριν την πολιορκία, ζητά να της φέρει ορισμένα γυάλινα δοχεία και κάποιες ουσίες και συστατικά που χρειαζόταν για τα αλχημικά της πειράματα.<ref name=":4" /> Αυτή της η ενασχόληση με την [[αλχημεία]] θα γινόταν η αφορμή για να κατηγορηθεί για την απόπειρα δολοφονίας του Πάπα [[Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄|Αλέξανδρου ΣΤ΄]] μετά την ήττα της καθώς στα πειράματά της ασχολούνταν και με την κατασκευή δηλητηρίων.
Γραμμή 61:
Μετά τον θάνατό της άφησε το βιβλίο με τις αλχημικές συνταγές της κληρονομιά στον μικρότερο γιο της, τον [[Τζοβάνι νταλε Μπάντε Νέρε|Τζοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε]] ξεκινώντας μια αλχημική παράδοση που χαρακτήρισε τους Μεδίκους στις επόμενες γενιές.<ref name=":5" /><ref>{{Cite journal|url=http://www.persee.fr/doc/rhs_0151-4105_2002_num_55_3_2161_t1_0439_0000_2|title=Alfredo Perifano, L'Alchimie à la cour de Côme Ier de Médicis : Savoirs, culture et politique (Paris : Honoré Champion, 1997|journal=Revue d'histoire des sciences|issue=3|volume=55|language=fr-FR}}</ref> Είναι χαρακτηριστικό ότι ο εγγονός της (γιος του Τζιοβάνι νταλε Μπάντε Νέρε), ο [[Κόζιμο Α΄ των Μεδίκων|Κόζιμο Α΄]], που ήταν Δούκας της Φλωρεντίας και της Τοσκάνης, έφτιαξε διυλιστήριο στο [[Παλάτσο Βέκιο]] και λέγεται πως εφηύρε ένα ισχυρό αντιπυρετικό<ref name=":1" /> ενώ ο δισέγγονός της (γιος του Κόζιμου) έφτιαξε εργαστήριο στο Σαν Μάρκο.<ref name=":1" /> Επίσης οι Μεδίκοι, μετά την επίδραση της Κατερίνα Σφόρτσα, έφτιαξαν βοτανικούς κήπους στην Φλωρεντία και την Πίζα με σκοπό να καλλιεργούν μόνοι τους τα συστατικά για τα αλχημικά τους πειράματα.<ref name=":1" /> Το γεγονός ότι ο γιος της Τζοβάνι θεώρησε το βιβλίο που του άφησε η μητέρα του εξαιρετικά σημαντικό φαίνεται από ένα γράμμα του προς το προσωπικό του σπιτιού της στο οποίο έγραφε: "Ανακαλύψαμε ότι από τα χρηματοκιβώτιά μας στην Ρώμη λείπει ένα χειρόγραφο βιβλίο με συνταγές και άλλα πράγματα. Πρέπει να το βρούμε γιατί το θέλουμε οπωσδήποτε".<ref name=":1" />
 
Το πρωτότυπο βιβλίο σήμερα έχει εξαφανιστεί αλλά υπάρχει αντίγραφο που φρόντισε να φτιαχτεί ο Τζιοβάνι στο οποίο αναγράφεται ότι είναι πιστή μεταγραφή του πρωτοτύπου<ref name=":1" />.
 
== Η Κατερίνα Σφόρτσα στην τέχνη της εποχής της ==