Μάρκος Α΄ Σανούδος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
{{Πληροφορίες μονάρχη
|όνομα = Μάρκος Α΄
Γραμμή 21 ⟶ 20 :
|θρησκεία = [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία|Καθολικός Χριστιανός]]
}}
Ο '''Μάρκος Α' Σανούδος''' (Marco I Sanudo, [[2 Δεκεμβρίου]] [[1153]] - [[12 Μαΐου]] [[1227]]) επιφανής Βενετός ευγενής, μέλος του [[Οίκος των Σανούδων|Οίκου των Σανούδων]] ήταν μεγαλύτερος γιος του Βενετού ευγενούς Πιέτρο Σανούδου και μιας αδελφής του υπέργηρου Βενετού δόγη [[Ενρίκο Ντάντολο]]. Ο Μάρκος Σανούδος με την συμμετοχή του [[Δ΄ Σταυροφορία]] έγινε ο ιδρυτής και πρώτος δούκας του [[Δουκάτο της Νάξου|Δουκάτου του Αρχιπελάγους του Αιγαίου]] με έδρα την Νάξο. Συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις με τις οποίες η [[Δημοκρατία της Βενετίας]] αγόρασε την [[Κρήτη]] από τον [[Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός|Βονιφάτιο τον Μομφερρατικό]].
Η [[Κωνσταντινούπολη]] έπεσε στα χέρια των Σταυροφόρων και δημιουργήθηκε η [[Λατινική Αυτοκρατορία]] (1204), τα επόμενα χρόνια ο Μάρκος Σανούδος συγκέντρωσε στόλο κατέλαβε την Νάξο και με έδρα το νησί ίδρυσε το Δουκάτο το Αρχιπελάγους. Χρησιμοποίησε την Νάξο σαν βάση για τις επόμενες επιχειρήσεις του, έκτισε την [[Νάξος (πόλη)|Χώρα της Νάξου]] με το λιμάνι που διατηρείται πρωτεύουσα τον νησιού μέχρι και σήμερα. Την περίοδο της ηγεμονίας του στο Δουκάτο ανέμειξε τα Βυζαντινά έθιμα με τα Λατινικά. Έγινε υποτελής του Λατίνου αυτοκράτορα [[Ερρίκος της Φλάνδρας|Ερρίκου της Φλάνδρας]] (1210) και πολέμησε στο πλευρό του απέναντι στην [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας]], συμμετείχε επίσης στην εκστρατεία των Βενετών εναντίον της Κρήτης (1211)
==Πρώτα χρόνια==
===Ιστορικές πηγές===
Όλες οι βιογραφίες για τον Μάρκο Σανούδο γράφτηκαν πολλά χρόνια μετά την εποχή του, οι περισσότεροι Βενετοί χρονικογράφοι έζησαν τον 14ο και τον 15ο αιώνα. Η ''"Ιστορία της Ρωμανίας"'' που έγραψε ο [[Μαρίνος Σανούδος ο Πρεσβύτερος]] μέλος του Οίκου των Σανούδων γράφει μονολεκτικά :
''"Κατέκτησε όλα τα νησιά"''.<ref>Guillaume Saint-Guillain, p. 130.</ref>
Ο δόγης [[Ανδρέα Ντάντολο]] έγραψε ένα έργο για την [[Βενετία]] γύρω στο 1350, στο σχετικό κείμενο με την κατάκτηση των νησιών του Αιγαίου γράφει :<ref>Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 140-142.</ref>
''"Το 1207 ο Μάρκος Σανούδος μαζί με άλλους Σταυροφόρους, κυρίως Βενετσιάνικης καταγωγής αφού διαχωρίστηκε από τους υπόλοιπους κατέκτησε την [[Νάξος|Νάξο]], την [[Πάρος|Πάρο]], την [[Μήλος|Μήλο]] και την [[Σαντορίνη]]. Ο [[Μαρίνο Ντάντολο]] κατέκτησε την [[Άνδρος|Άνδρο]], ο [[Ανδρέας Γκίζι]] και ο [[Ιερεμίας Γκίζι]] κατέκτησαν την [[Τήνος|Τήνο]], την [[Μύκονος|Μύκονο]], την [[Σκύρος|Σκύρο]], την [[Σκόπελος|Σκόπελο]] και την [[Σκιάθος|Σκιάθο]]."''
Ένα Βενετσιάνικο έγγραφο (1360 - 1362) που πιστώνεται σε κάποιον Ενρίκο Ντάντολο δίνει μια σύντομη βιογραφία του Μάρκου Σανούδο, ξεκινά με μια διαμάχη του στην Κρήτη με τον Ενρίκο Πεσκατόρε, το κείμενο θεωρείται αναξιόπιστο και δεν επιβεβαιώνεται επίσημα. Το κείμενο καταγράφει για πρώτη φορά την συγγένεια ανάμεσα στον Μάρκο Σανούδο και τον δόγη Ενρίκο Ντάντολο.<ref>Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 149-152.</ref> Ο Φλάβιος Μπιόντο στο έργο του ''"Αρχές της Βενετσιάνικης κυριαρχίας"'' (1454) μεταφέρει τις πληροφορίες του Ανδρέα Ντάντολο, γράφει ότι η [[Δημοκρατία της Βενετίας]] έδωσε άδεια σε όλους τους ευγενείς της πόλης να καταλάβουν νησιά της Ανατολής και να τα έχουν υπό την προσωπική τους κυριαρχία. Ο μοναδικός όρος της συμφωνίας ήταν τα νησιά να μην μεταβιβαστούν ποτέ σε μη Βενετούς. Η θεωρία αυτή που προτάθηκε πρώτη φορά τον 15ο αιώνα βασίστηκε σε πηγές της εποχής.<ref>Guillaume Saint-Guillain, p. 160-164.</ref> Οι πιο αξιόπιστες πληροφορίες με πολλές γεωγραφικές και ιστορικές λεπτομέρειες δίνονται από τον Ντανιέλ Μπαρμπάρο (1514 - 1570) που συνδυάζει όλες τις παλιότερες πηγές ειδικά τα έργα των δυο Ντάντολο. Η έκδοση του έγινε η βάση για μετέπειτα ιστορικούς όπως ο Τζον Νάιτ Φόδερινγκχαμ (1874 - 1936). Ο Γουίλιαμ Σαιντ-Γκουιγιάν έγραψε ένα νέο άρθρο (2004) που βασίστηκε σε όλες τις πρόσφατες εργασίες με τα επίσημα έγγραφα της εποχής.<ref>Guillaume Saint-Guillain, p. 127 et 178.</ref>
Ένα άλλο έργο με τίτλο ''"Αρχαίοι δούκες του Αρχιπελάγους"'' έγραψε ο Φάδερ Σόλγκερ, Ιησουίτης Γάλλος μοναχός στο μοναστήρι της Νάξου τον 17ο αιώνα.
===Καταγωγή===
Η αρχική καταγωγή της Οικογένειας Σανούδου ήταν η Ηράκλεια στον κόλπο της Τεργέστης λίγο βόρεια της Βενετίας, η οικογένεια μετανάστευσε στα Βενετικά νησιά μετά την καταστροφή της πόλης τον 9ο αιώνα. Η Οικογένεια λεγόταν πολλούς αιώνες ''"Καντιάνο"", με το όνομα αυτό ανέβηκαν πολλά μέλη της στην θέση του δόγη της Βενετίας όπως ο [[Πιέτρο Α' Καντιάνο]] (887 - 888), ο [[Πιέτρο Β' Καντιάνο]] (932 - 939), ο [[Πιέτρο Γ' Καντιάνο]] (942 - 959), ο [[Πιέτρο Δ' Καντιάνο]] (959 - 976) και ο [[Βιτάλε Καντιάνο]] (978 - 979). Οι τελευταίοι εκπρόσωποι της οικογένειας Καντιάνο προσπάθησαν να αποκτήσουν κληρονομική εξουσία στην [[Βενετία]] τον 10ο αιώνα, το όνομα από τότε εξαφανίζεται και η οικογένεια εμφανίζεται με το νέο επώνυμο ''"Σανούδος"''.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 1-12.</ref> Το επώνυμο ''"Καντιάνο"'' σχετίζεται με την ''"Κανδία"'' την ονομασία που χρησιμοποιούσαν οι Βενετοί για την Κρήτη, ο όρος ''"Καντιάνο"'' μεταφράζεται στην Βενετική γλώσσα σαν ''"Κρητικός"'' αλλά η σχέση της οικογένειας με το νησί παραμένει άγνωστη. Πολλές γενεές μετά τον Πιέτρο Δ΄ καταγράφεται στην οικογένεια ο Μάρκος Σανούδος ως ''"Καπετάνιος"'' και ''"Σύμβουλος"''. Ο Μάρκος ήταν πρέσβης στην [[Κωνσταντινούπολη]] και συμμετείχε σε διαπραγματεύσεις να αναγνωρίσει ο αυτοκράτορας την κυριαρχία της Βενετίας στην [[Δαλματία]] και την [[Κροατία]] (1084 - 1085). Την ίδια εποχή απέκτησε πολλές φιλίες και σχέσεις στον Ελληνικό χώρο ιδιαίτερα το [[Αιγαίο Πέλαγος]], πήρε το ψευδώνυμο ''"Κωνσταντινουπολίτης"''. Ο Μάρκος Σανούδος απέκτησε έναν γιο τον Πιέτρο που παντρεύτηκε μια αδελφή του δόγη Ενρίκο Ντάντολο και απέκτησε τρεις γιους : τον Μάρκο, τον Μπερνάρντο και τον Λουνάρδο.<ref>Mihail-Dimitri Sturdza, Dictionnaire Historique et Généalogique des Grandes Familles de Grèce, d'Albanie et de Constantinople, Paris: Sturdza, 1983, p. 549.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 12-13.</ref>
===Πρώτες καταγραφές===
Ο Μπερνάρντο Σανούδο σαν νέος άντρας βρισκόταν ανάμεσα στους εκλέκτορες του δόγη Ενρίκο Ντάντολο (1192). Ο Λουνάρδο ήταν ένας από τους αξιωματούχους του Βενετσιάνικου στόλου που επιτέθηκε στην [[Άβυδος Αιγύπτου|Άβυδο]] (1196). Ο Λουνάρδο σύμφωνα με Βενετούς ιστορικούς της εποχής ήταν ο αρχηγός του στόλου του Ενρίκο Ντάντολο όταν οι Σταυροφόροι κατέκτησαν την Κωνσταντινούπολη (1204).<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 13.</ref> Η πραγματική ημερομηνία που γεννήθηκε ο Μάρκος δεν είναι γνωστή, οι ιστορικοί προσπαθούν να την προσδιορίσουν με βάση την ημερομηνία του θανάτου του, ο Σόλγκερ γράφει ότι το 1220 ήταν 67 ετών.<ref>J.K. Fotheringham considers he died in 1229 and G. Saint-Guillain in 1227.</ref> Το πιο πιθανό είναι να γεννήθηκε γύρω στο 1153 αναφέρεται για πρώτη φορά η παρουσία του στην εκστρατεία του Βενετικού στόλου με 30 γαλέρες υπό τον Δόγη Σεμπάστιαν Τζιάνι εναντίον των 30 γαλέρων του Γερμανού πρίγκιπα [[Όθων Α΄ της Βουργουνδίας]] γιου του [[Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα|Φρειδερίκου Βαρβαρόσσα]] (1176 - 1177). Η εκστρατεία δεν έχει αποδειχτεί ιστορικά.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 14-15.</ref> Η πρώτη βέβαιη παρουσία του Μάρκου Σανούδου ήταν η συμμετοχή του στην Δ΄ Σταυροφορία. Δεν είναι γνωστά πολλά γεγονότα για τον Μάρκο, η μόνη πληροφορία γράφει ότι είχε μεγάλο θάρρος στις πολιορκίες της Ζάρας και της Κωνσταντινούπολης αλλά δεν φαίνεται πουθενά το όνομα του στην διοίκηση των πλοίων. Ανήκε πιθανότατα στο πλήρωμα κάποιας γαλέρας που κυβερνούσε ένας από τους αδελφούς του ή ο θείος του δόγης Ενρίκο Ντάντολο.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 15.</ref>
===Οι Κυκλάδες το Βυζάντιο===
Ο αυτοκράτορας [[Ηράκλειος]] οργάνωσε τον 7ο αιώνα την Βυζαντινή Αυτοκρατορία σε [[Θέμα (Βυζάντιο)|Θέματα]]. Τον 10ο αιώνα δημιουργήθηκε το θέμα του Αιγαίου στο οποίο ανήκαν : οι [[Κυκλάδες]], οι [[Σποράδες]], η [[Χίος]], η [[Λέσβος]] και η [[Λήμνος]] αλλά η κεντρική Βυζαντινή διοίκηση δεν μπορούσε να ελέγξει όλα τα απομονωμένα νησιά. Στις αρχές του 13ου αιώνα ανέλαβε την διοίκηση των Κυκλάδων ο άρχοντας της Ρόδου [[Λέων Γαβαλάς]] για να τις προστατεύσει από την απειλή της επέλασης των Σταυροφόρων που είχαν καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, πήρε τον τίτλο του ''"Άρχοντα της Ρόδου και των Κυκλάδων"''.<ref>P. Hetherington, op. cit., p. xiv et xvi et Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 6-9.</ref> Ο Λέων Γαβαλάς δεν κατάφερε ωστόσο ούτε να συλλέξει τους φόρους, ούτε να προστατεύσει τα νησιά από Γενοβέζους και Τούρκους πειρατές.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 15.</ref>
Την ίδια εποχή οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τις παραλιακές περιοχές και εγκαταστάθηκαν σε ορεινούς οικισμούς όπως το οροπέδιο του Τραγκέα στην Νάξο.<ref>Guide Bleu. Îles grecques., p. 298.</ref>
==Δ΄ Σταυροφορία==
===Εμπορικές δραστηριότητες των Βενετών===
Από τον 11ο αιώνα οι μεγάλες Ιταλικές πόλεις ιδιαίτερα η Δημοκρατία της Βενετίας και η [[Δημοκρατία της Γένοβας]] ξεκίνησαν έντονες εμπορικές δραστηριότητες με την Ανατολή ιδιαίτερα την Κωνσταντινούπολη και την [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], οι κύριοι εμπορικοί σταθμοί για τον δρόμο του μεταξιού. Τα πλοία της Βενετίας εξέπλεαν μέσω των ανατολικών ακτών στην [[Αδριατική θάλασσα]] με σταθμούς στην Ζάρα, το [[Δυρράχιο]] και την [[Κέρκυρα]], από εκεί μέσω των δυτικών ακτών της Πελοποννήσου έφταναν στην [[Κορώνη]], από την Κορώνη με στάσεις στην Νάξο, την [[Εύβοια]] και την [[Θεσσαλονίκη]] έφταναν στη Κωνσταντινούπολη ή μέσω Κρήτης, [[Αλεξάνδρεια|Αλεξάνδρειας]] και [[Συρία|Συρίας]] στην Αίγυπτο. Τα πλοία της Γένοβας περνούσαν από το [[Στενό της Μεσσήνης]] στο [[Στενό του Οτράντο]], έκαναν τον γύρο της Πελοποννήσου με στάση στην [[Μονεμβασιά]], από εκεί έφταναν μέσω της Χίου στην Κωνσταντινούπολη ή μέσω Μήλου, Νάξου και [[Αμοργός|Αμοργού]] στην Αίγυπτο και την Συρία.<ref>Anna Avramea, « Land and Sea Communications. 4th-15th centuries », in Economic History of Byzantium., p. 87.</ref> Οι Ιταλικές πόλεις ήθελαν να έχουν την κατοχή των εμπορικών σταθμών για να ακολουθήσουν αυτές τις διαδρομές.
Οι εμπορικές δραστηριότητες των Βενετών αυξήθηκαν κατακόρυφα τον 12ο αιώνα με τα μεγάλα προνόμια που τους έδωσε ο αυτοκράτορας [[Ισαάκιος Β΄ Άγγελος]]. Ο διάδοχος του [[Αλέξιος Γ´ Άγγελος]] που ανέτρεψε τον αδελφό του ακύρωσε πολλά από τα προνόμια της Βενετίας και τα παραχώρησε στην Γένοβα και την [[Πίζα]]. Τα Γενοβέζικα πλοία που ενισχύθηκαν σημαντικά διέλυσαν τους πειρατές που ρήμαζαν μέχρι τότε τους εμπορικούς σταθμούς της Βενετίας και του Βυζαντίου.
===Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους===
Η Γενοβέζικη συνοικία στην Κωνσταντινούπολη ενισχύθηκε σημαντικά (1201), την ίδια εποχή ενισχύθηκε και η συνοικία της Πίζας στην Θεσσαλονίκη. Οι Βενετοί έντονα ενοχλημένοι αποφάσισαν να διεκδικήσουν τα παλιά τους προνόμια, όταν ο νεαρός [[Αλέξιος Δ΄ Άγγελος]] γιος του εκθρονισθέντος Ισαάκιου Β΄ ζήτησε την βοήθεια των Βενετών για να ανατρέψει τον θείο του δέχτηκαν πρόθυμοι να του την προσφέρουν. Οι Βενετοί ήταν βέβαιοι με τον νεαρό αυκτοράτορα θα ανακτούσαν τα παλιά προνόμια που είχαν στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 17-20.</ref>
Οι Βενετοί Σταυροφόροι ανέτρεψαν τον Αλέξιο Γ΄ και τοποθέτησαν στον αυτοκρατορικό θρόνο τον ανιψιό του Αλέξιο Δ΄ που από την πρώτη στιγμή κυβέρνησε αυταρχικά και έβαλε τεράστιους φόρους για να συγκεντρώσει τα απαραίτητα χρήματα που είχε υποσχεθεί στους Σταυροφόρους. Οι Κωνσταντινουπολίτες εξεγέρθηκαν με επικεφαλής τον Μέγα Δομέστικο Αλέξιο Δούκα, με την βοήθεια που [[Βάραγγοι|Βαράγγων]] ανέτρεψε τον Αλέξιο Δ΄ και ανακηρύχτηκε νέος αυτοκράτορας ως [[Αλέξιος Ε΄ Δούκας]].<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 20-21.</ref><ref>P. Hetherington, op. cit., p. xvii-xviii.</ref> Η βασιλεία του Αλέξιου Ε΄ ή Αλέξιου Μούρτζουφλου κράτησε μόλις δυο μήνες (8 Φεβρουαρίου 1204 - 12 Απριλίου 1204). Την 13η Απριλίου 1204 οι Σταυροφόροι που οι Βυζαντινοί έλεγαν ''"Λατίνους"'' ή ''"Φράγκους"''' κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη και δημιούργησαν την [[Λατινική Αυτοκρατορία]].
===Διανομή των εδαφών===
Η διανομή αποφασίστηκε από συμβούλιο 24 ευγενών στο οποίο συμμετείχαν 12 Βενετοί και 12 μη Βενετοί. Το 1/4 δόθηκε στον [[Βαλδουίνος Α΄ της Κωνσταντινούπολης|Βαλδουίνο Θ΄ της Φλάνδρας]] που εξελέγη ο πρώτος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης, από τα υπόλοιπα μερίδια τα 3/8 δόθηκαν στους Βενετούς και τα τελευταία 3/8 στους υπόλοιπους Σταυροφόρους. Οι [[Κυκλάδες]] δεν αναφέρονται στην διανομή σε αντίθεση με τις [[Σποράδες]] και τα [[Ιόνιο Πέλαγος|Ιόνια Νησιά.]] Μονάχα η Άνδρος και η Τήνος βρίσκονται στην διανομή, η πρώτη δόθηκε στους Βενετούς και η δεύτερη στην διάθεση του Λατίνου αυτοκράτορα.
Οι ιστορικοί έψαξαν αναλυτικά για τα υπόλοιπα νησιά αλλά χωρίς αποτέλεσμα, ο Πολ Χέθερινγκτον έκπληκτος παρατηρεί την απουσία νησιών των Κυκλάδων ιδιαίτερα της Νάξου που ήταν το μεγαλύτερο νησί του Αιγαίου. Η Συνθήκη πιθανότατα έκλεισε βάση των φόρων που είχαν συγκεντρωθεί το 2003 και οι Κυκλάδες δεν είχαν πληρώσει φόρους. Η Βενετία γνώριζε πολύ καλά το Αιγαίο περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πόλη στην δύση, φρόντισε επιμελώς να παραμεληθούν τα νησιά από την συνθήκη για να μπορέσει να τα καταλάβει εύκολα κάτι που έγινε.
===Κατάληψη της Νάξου===
Μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης ο Μάρκος Σανούδος διορίστηκε δικαστής και συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Δημοκρατία της Βενετίας και τον Βονιφάτιο τον Μομφερρατικό για την πώληση της Κρήτης στην Βενετία.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 12.</ref> Ο [[Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός]] ήταν περισσότερο συνδεδεμένος με τους Γενουάτες παρά με τους Βενετούς γι'αυτό δεν πήρε το Λατινικό στέμμα, του έδωσαν σαν αποζημίωση το [[Βασίλειο της Θεσσαλονίκης]] και την [[Κρήτη]].<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 24-31.</ref> Η [[Μακεδονία]] δεν είχε ακόμα κατακτηθεί και ο Βονιφάτιος επαναστάτησε με την δικαιολογία ότι ήθελε ο αυτοκράτορας να του πάρει το μερίδιο του και πολιόρκησε την [[Αδριανούπολη]]. Ο Ενρίκο Ντάντολο έστειλε μια αποστολή για να διαπραγματευτεί με τον Βονιφάτιο, συμμετείχαν ο Μάρκος Σανούδος και ο ιστορικός [[Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος]]. Ακολούθησε η ''Συνθήκη της Ανδριανούπολης'' (12 Αυγούστου 1204) με την οποία ο Βονιφάτιος πούλησε την Κρήτη στους Βενετούς και ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Θεσσαλονίκης.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 32-33.</ref>
Οι Μεσαιωνικοί χρονικογράφοι αναφέρουν ότι ο Μάρκος Σανούδος πήρε εδάφη στην Κρήτη σύμφωνα με την συνθήκη αλλά αυτό δεν φαίνεται στο αρχικό κείμενο.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 35. et Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 150.</ref>
Οι Βενετοί ήταν τότε σε σκληρή σύγκρουση με τους Γενουάτες, οι Γενουάτες εκμεταλλεύτηκαν τις ταραχές στην Ανατολική Μεσόγειο για να κερδίσουν εδάφη και απειλούσαν τους Βενετούς με πόλεμο αν δεν εγκαταλείψουν την Κρήτη.<ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 39.</ref> Στις αρχές του 1205 έφτασε στο Αιγαίο ένας στόλος από την Γένοβα, ο Μάρκος Σανούδος και ο θείος του Ενρίκο Ντάντολο εξόπλισαν οκτώ γαλέρες με Βενετούς ναύτες έτοιμοι να τους αντιμετωπίσουν.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 12.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 41.</ref> Ο έλεγχος της Νάξου ήταν βασική προτεραιότητα για τους Βενετούς, ο στόλος τους άραξε στα νοτιοδυτικά του νησιού κοντά στις Ναϊάδες. Ο κύριος στόχος των Βενετών ήταν το κάστρο του Απαλίρου περίπου τρία χιλιόμετρα εσωτερικά που είχε Ελληνική και Γενοβέζικη φρουρά. Ο Μάρκος Σανούδος δεν δίστασε ακόμα και να κάψει τα πλοία του για να παρακινήσει τους στρατιώτες του να επιτεθούν, η πολιορκία κράτησε πέντε βδομάδες και η κατάληψη του κάστρου έδωσε στον Μάρκο Σανούδο την κυριαρχία σε ολόκληρο το νησί.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 13.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 42-44.</ref>
==Δούκας του Αρχιπελάγους==
===Στέψη===
Ο Μάρκος Σανούδος έπρεπε να δεχτεί επιβεβαίωση για τις κατακτήσεις του από την [[Λατινική Αυτοκρατορία]] αλλά ο αυτοκράτορας Βαλδουίνος συνελήφθη αιχμάλωτος στην ''μάχη της Ανδριανούπολης'' (1205) και ο υπέργηρος θείος του Ενρίκο Ντάντολο πέθανε τον Ιούνιο. Το Συμβούλιο των Βενετών στην Κωνσταντινούπολη νομιμοποίησε τις κατακτήσεις του υπό τον όρο ότι δεν θα κληρονομηθούν από μη Βενετούς.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 13.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 46-47.</ref> Τον Ιούλιο του 1205 ο Μάρκος Σανούδος αναχώρησε για την Βενετία για να αναγγείλει στην κυβέρνηση τον θάνατο του θείου του και να ζητήσει την επιβεβαίωση των κατακτήσεων του, στην Βενετία συμμετείχε στην εκλογήν του νέου δόγη Πιέτρο Ζιανί. Το Συμβούλιο επικύρωσε τις κατακτήσεις του για όλα τα νησιά στις Κυκλάδες που δεν συμμετείχαν στην αρχική διανομή του 1204, έδωσε ταυτόχρονα δικαιώματα σε όλους τους Βενετούς πολίτες να κάνουν το ίδιο.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 13-14.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 48-49.</ref>
Οι Γενοβέζοι είχαν κατακτήσει κάστρα στην Κρήτη και απειλούσαν τους Βενετούς, η [[Δημοκρατία της Βενετίας]] εξόπλισε στόλο να τους διώξει, στην εκστρατεία συμμετείχε και ο Μάρκος Σανούδος επειδή είδε ότι απειλούνται και οι δικές του κατακτήσεις. Ο Ενρίκο Πεσκατόρε που βρισκόταν στην υπηρεσία της Γένοβας εξόπλισε έναν στόλο με οκτώ γαλέρες και έφτασε στην Κρήτη (1206), οι Βενετοί κυρίευσαν τις οκτώ Γενοβέζικες γαλέρες στην [[Σπιναλόγκα]] απέκτησαν τον έλεγχο στις ακτές του νησιού αλλά δεν έκαναν προσπάθειες να το καταλάβουν ολόκληρο. Όταν τελείωσε η εκστρατεία οι Βενετοί επέστρεψαν στην πατρίδα τους και ο Μάρκος Σανούδο πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να ζητήσει επιβεβαίωση των κτήσεων από τον αυτοκράτορα και να πάρει την άδεια για να κατακτήσει και τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 14.</ref><ref>J.K. Fotheringham, op. cit., p. 51-55.</ref>
===Κατάκτηση των υπόλοιπων νησιών===
Η εξουσία που δόθηκε από τις Βενετικές και αυτοκρατορικές αρχές έδωσε ιδέες σε νέους τυχοδιώκτες την διετία 1206 - 1207 να συνεχίσουν τις κατακτήσεις. Την ίδια χρονιά οι συγγενείς του Μάρκου Σανούδου είχαν την εξουσία στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, o ξάδελφος του [[Μαρίνο Ντάντολο]] επίσης ανιψιός του Μαρίνο Ντάντολο έγινε Άρχοντας της Άνδρου ενώ τα αδέλφια Ανδρέας και Ιερεμίας Γκίζι έγιναν Κύριοι της Τήνου, της Μυκόνου, των Σποράδων και πήραν δώρα την Κέα και την Σέριφο.<ref>Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 182, using archives says that the Ghisi came to the Aegean only half a century later. Thus they could not have taken part to this expedition.</ref> Η Πίζα μοιράστηκε την Κέα με τους Γκίζι, τους Μιτσιέλι και τους Ιουστινιάνι. Ο Τζάκομο Μπαρότσι από την [[Μπολόνια]] κατέλαβε την [[Σαντορίνη]] και η [[Ανάφη]] δόθηκε στον Λεονάρντο Φόσκολο. Ο Πιέτρο Ιουστινιάνης και ο Ντομένικο Μιτσιέλι πήραν το ένα τέταρτο της Σερίφου και το ένα τέταρτο της Κέας. Ο Μάρκος Σανούδος δέχτηκε 12 από τα μεγαλύτερα νησιά του Αιγαίου : [[Νάξος]], [[Πάρος]], [[Αντίπαρος]], [[Μήλος]], [[Κίμωλος]], [[Ίος]], [[Αμοργός]], [[Σίκινος]], [[Σύρος]], [[Φολέγανδρος]] και [[Κύθνος]], οι Καστέλλι και οι Γκοζαντίνο ήταν υποτελείς τους.<ref>Jean Longnon, p. 91, P. Hetherington, p.xix. et J.K. Fotheringham, p. 56-59.</ref> Μερικές πηγές αναφέρουν ότι πολύ πιθανό την ίδια εποχή κατέλαβε και την [[Σμύρνη]].<ref>J.K. Fotheringham, p. 62-65.</ref>
Η κατάκτηση όλων αυτών των νησιών έγινε ειρηνικά, δεν υπάρχει καμιά πληροφορία για πολέμους ή αιματοχυσίες, η μόνη ενέργεια που έκαναν οι κατακτητές ήταν να εμφανιστούν στο λιμάνι και να ανακοινώσουν την κυριότητα του νησιού. Οι ερμηνείες σχετικά με το φαινόμενο αυτό είναι πολλές, οι πειρατές ρήμαζαν τις ακτές του νησιού και μόνο ο ισχυρός στόλος της Βενετίας μπορούσε να τους αντιμετωπίσει, οι νέοι άρχοντες εμφανίστηκαν επίσης σαν ιδιωτικά πρόσωπα και όχι σαν εκπρόσωποι της Βενετίας. Ο Μάρκος Σανούδος προσπάθησε να κρατήσει καλές σχέσεις με την προηγούμενη άρχουσα τάξη των Ελλήνων, τους επέτρεψε να διατηρήσουν τα έθιμα, τα προνόμια και την θρησκεία τους κάτι που έφερε ασφάλεια στον τοπικό πληθυσμό.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 15.</ref>
===Εναλλακτικές θεωρίες===
Ο συγγραφέας Γουίλιαμ Σαιντ-Γκουιλαίν σε άρθρο που δημοσίευσε σε συνεργασία με σύγχρονους ιστορικούς (2006) απέδειξε ότι δεν είναι αξιόπιστες οι πηγές των ιστορικών που έζησαν την ίδια εποχή με τον Μάρκο Σανούδο. Ο πρώην Ορθόδοξος αρχιεπίσκοπος των Αθηνών [[Άγιος Μιχαήλ Χωνιάτης ή Ακομινάτος]] μετά την κατάκτηση της Αθήνας από τους Λατίνους κατέφυγε στην Κέα, στις αρχές του 1209 έγραψε γράμμα στον Ορθόδοξο Οικουμενικό πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης στο οποίο αρνήθηκε το αίτημα του να αναλάβει την κενή θέση του επισκόπου της Πάρου και της Νάξου. Θεωρείται απίθανο να δραπέτευσε από μια περιοχή που κατακτήθηκε από τους Λατίνους για να καταφύγει σε άλλη Λατινοκρατούμενη περιοχή, στο ποίημα του ''"Θεανώ"'' εξυμνεί την αντίσταση των Ελλήνων στους Λατίνους. Την εποχή που έγραφε το ποίημα (1212) δεν είχε κατακτηθεί όπως φαίνεται η Κέα από τους Λατίνους. Στο ίδιο ποίημα κάνει υπαινιγμούς για μια απόπειρα των Λατίνων να κατακτήσουν την Κέα (1205) αλλά δεν υπάρχει το όνομα του Μάρκου Σανούδου, όπως προκύπτει οι Κυκλάδες κατακτήθηκαν αργότερα από τους Βενετούς.<ref>Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 204-214.</ref> Οι βασικές αρχές του Μάρκου Σανούδου και όλων των διαδόχων του δουκών του αρχιπελάγους ήταν οι καλές σχέσεις με τους Έλληνες κατοίκους και η ανεξαρτησία από την κεντρική εξουσία στην Βενετία.<ref>B. J. Slot, Archipelagus Turbatus., p. 36.</ref>
===Η φεουδαρχία στον Ελληνικό χώρο===
Ο Μάρκος Σανούδος έδωσε όρκο υποτέλειας στον Λατίνο αυτοκράτορα [[Ερρίκος της Φλάνδρας|Ερρίκο της Φλάνδρας]] (1210), σαν αντάλλαγμα πήρε τον Βυζαντινό τίτλο του ''"Δούκα του Αρχιπελάγους"''.<ref>It's the date generally used by all sources, although there are no real proof the homage took place then. 1207, 1209 and 1212 have also been suggested (J.K. Fotheringham, op. cit., p. 60-61).</ref><ref>B. J. Slot, Archipelagus Turbatus, p. 35.</ref> Η αποδοχή ενός Ελληνικού τίτλου δείχνει ότι είχε την τάση να ανεξαρτητοποιηθεί από την Βενετία και να κυβερνήσει μια Ελληνική περιοχή με τοπικό τίτλο ώστε να έχει την αντίστοιχη βοήθεια σε στρατιωτικά και πολιτικά θέματα.<ref>P. Hetherington, p.xviii-xix</ref><ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 16.</ref>
Την ίδια εποχή ξεκίνησε το φεουδαρχικό σύστημα στην Ελλάδα, εκτός από την [[Οικογένεια Γκίζι]] που ήταν υποτελείς του Λατίνου αυτοκράτορα όλοι οι Βενετοί κυρίαρχοι στα νησιά των Κυκλάδων ακολούθησαν την ίδια τακτική. Ο Μάρκος Σανούδος έδωσε ανταμοιβή με γή και τίτλους σε όλους τους στρατιώτες που τον είχαν βοηθήσει σύμφωνα με τα φεουδαρχικά πρότυπα της δύσης, οι οπαδοί του έγιναν φεουδάρχες και η άρχουσα τάξη, κέρδιζαν όλα τα έσοδα από τα εδάφη τους. Τα νέα έφτασαν στην δυτική Ευρώπη με αποτέλεσμα πολλοί ιππότες από την Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία να έρθουν στις Κυκλάδες για να κερδίσουν εδάφη και τίτλους.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 16-17.</ref>[43] Ο Μάρκος Σανούδος αναγνώρισε όλους τους τίτλους και τα δικαιώματα των Ελλήνων αρχόντων, στην Νάξο τα μισά από τα 56 φεουδαρχικά δώρα παρέμειναν σε Έλληνες. Πολλά εδάφη που ανήκαν στην πρώην Βυζαντινή αυτοκρατορία παρέμειναν έρημα και αναξιοποίητα, ο Μάρκος Σανούδος τα έδωσε σε Λατίνους χωρίς να υποχρεωθεί να κάνει κατάσχεση στα εδάφη των Ελλήνων.
Οι Βενετοί έκαναν παράλληλα στην Κρήτη κατάσχεση περιουσίας των Ελλήνων αρχόντων που αρνήθηκαν να δηλώσουν την υποταγή τους, στις Κυκλάδες δεν είχαν παρόμοια προβλήματα.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 17.</ref><ref>J.K. Fotheringham, p. 73.</ref> Το Λατινικό φεουδαρχικό σύστημα λειτουργούσε παράλληλα με το Βυζαντινό των προκατόχων τους, οι παλιές Βυζαντινές τακτικές συλλογής φόρων διατηρήθηκαν και στα νέα φέουδα.<ref>B. J. Slot, Archipelagus Turbatus.</ref> Οι παλιοί Βυζαντινοί νόμοι διατηρήθηκαν για τον τοπικό πληθυσμό σε θέματα γάμου και περιουσίας.<ref>Article « Naxos » in Oxford Dictionary of Byzantium., Oxford U.P, 1991.</ref> Η ίδια οργάνωση παρέμεινε και στην εκκλησία, η Ορθόδοξη ιεραρχία υπήρχε παράλληλα με την Καθολική και σε έλλειψη Καθολικών ιερέων μπορούσαν να τους αναπληρώσουν οι Ορθόδοξοι.<ref>B. J. Slot, Archipelagus Turbatus.</ref> Η Λατινική και η Ελληνική κοινότητα ενώθηκαν εκμηδενίζοντας τις διαφορές τους, η άρχουσα τάξη των Ελλήνων και των Φράγκων μιλούσε τα Λατινικά και οι χωρικοί μιλούσαν μια μορφή Λατινο-Ελληνικής γλώσσας, με αυτόν τον τρόπο μπορούσαν να συνεννοηθούν άνετα μεταξύ τους.<ref>J.K. Fotheringham, p. 79.</ref>
===Διακυβέρνηση===
Ο Μάρκος Σανούδος είχε την απ'ευθείας διακυβέρνηση στην Νάξο και την Μήλο, στα υπόλοιπα νησιά διόρισε υποτελείς του. Ο Φάδερ Σόλκερ γράφει ότι ο Σανούδος δημιούργησε όλους τους θεσμούς του δουκάτου αλλά σύμφωνα με τον Σλοτ δεν υπάρχει καμιά απόδειξη για αυτό.<ref>B. J. Slot, Archipelagus Turbatus., p. 36.</ref> Ο Μάρκος Σανούδος κυβέρνησε με ένα συμβούλιο σύμφωνα με τα πρότυπα της κυβέρνησης της Βενετίας με Έλληνες και Λατίνους, πιθανότατα έφερε τον θεσμό του ''Βικάριου'' που ήταν αντικαταστάτης του όταν έλλειπε. Υπήρχε επίσης ο Ελληνικός θεσμός του Καπετάνιου σαν αρχηγός του στρατού, ο θησαυροφύλακας, ο Καγκελάριος και μια δικαστική διοίκηση, έκοψε επίσης το δικό του νόμισμα το ''"Δουκάτο"''.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 18.</ref><ref>J.K. Fotheringham, p. 80.</ref>
Ο Μάρκος Σανούδος άλλαξε την όψη του νησιού μετακινώντας την πρωτεύουσα του την σημερινή χώρα της Νάξου από το εσωτερικό στην παραλία σύμφωνα με τα πρότυπα της αρχαιότητας, το λιμάνι ήταν καλύτερο από ποτέ και είχε τουλάχιστον μια προβλήτα. Οι πηγές της εποχής περιγράφουν μια μικρή νησίδα που είχε σύνδεση με το κυρίως νησί, πάνω στην νησίδα ήταν χτισμένος ένας ναός, ο ναός ήταν η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα και η νησίδα βρισκόταν στο κέντρο του λιμανιού πάνω στην προβλήτα. Ο Μάρκος Σανούδος έκτισε το κάστρο του στην παλιά Ακρόπολη της πόλης με τα ανάκτορα, τους εξωτερικούς τοίχους, μια τράπεζα, ένα Γοτθικό παρεκκλήσι, τα σπίτια των Λατίνων ευγενών και τον Λατινικό Καθεδρικό ναό. Οι Έλληνες κατοικούσαν ανάμεσα στο λιμάνι και το κάστρο με πιο βασικούς οικισμούς το Μπουργκού και το Νεοχώρι.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 20-21.</ref><ref>J.K. Fotheringham, p.70-72.</ref> Την ίδια τακτική ακολούθησε και στην Μήλο όπου οικοδόμησε ένα κάστρο για τους Λατίνους του νησιού στην παραλία : το Απονόκαστρο.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 43.</ref>
===Σχέσεις των Λατίνων με τους Έλληνες===
Οι λαοί από την Δυτική Ευρώπη ήταν πολύ λίγοι στο δουκάτο του Σανούδου, στην Νάξο συγκεκριμένα αποτελούσαν το 10% του συνολικού πληθυσμού στην Χώρα και το 5% στο υπόλοιπο νησί. Οι Λατίνοι και οι Έλληνες αναμείχθηκαν σύντομα σε έναν λαό, οι Λατίνοι ευγενείς δεν ήταν πρόθυμοι να κάνουν μακρινά ταξίδια στην Ευρώπη για να παντρέψουν τις κόρες τους και τις πάντρεψαν όλες με Έλληνες.<ref>Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 17.</ref>
Ο Μάρκος Σανούδος πέθανε το 1227, δυο χρόνια μετά την αναχώρηση του πρώτου [[Δουκάτο των Αθηνών|Δούκα των Αθηνών]] [[Όθων ντε Λα Ρος]] για την Ευρώπη, τρία χρόνια μετά την κατάρρευση του βασιλείου της Θεσσαλονίκης και λίγο πριν τον θάνατο του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου. Η πολιτική κατάσταση στην Φραγκοκρατούμενη Ελλάδα σύντομα άλλαξε ριζικά.
==Οικογένεια==
Ο ιστορικός Γουίλιαμ Μίλλερ με βάση τα Ιταλικά Χρονικά αναφέρει ότι ο Μάρκος Σανούδος παντρεύτηκε μια σύζυγο από την [[Δυναστεία των Λασκαριδών]], αδελφή του [[Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης|Θεοδώρου Α΄ Λάσκαρη]] και του [[Κωνσταντίνος (ΙΑ΄) Λάσκαρης|Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Λάσκαρη]].<ref>William Miller, The Latins in the Levant. A History of Frankish Greece (1204–1566) (1908).</ref> Το ''"Ιστορικό Λεξικό των μεγάλων Οικογενειών της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Κωνσταντινούπολης"'' του Μιχαήλ Στούρτζα που βασίστηκε στις πρωτογενείς Βυζαντινές πηγές απορρίπτει αυτή την θεωρία.<ref>Cawley, Charles, Profile of "Laskaraina", Medieval Lands database, Foundation for Medieval Genealogy.</ref> Σε κάθε περίπτωση ο Μάρκος Σανούδος είχε έναν γιο τον διάδοχο του [[Άγγελος Α΄ Σανούδος|Άγγελο Α΄ Σανούδο]], ο Μαρίνος Σανούδος ο Πρεσβύτερος θεωρείται απόγονος του αλλά δεν είναι γνωστή η ακριβής γενεαλογική γραμμή.<ref>Cawley, Charles, Profile of Marco I.</ref>
==Παραπομπές==
<references />
==Πηγές==
*J.K. Fotheringham and L.R.F. Williams, Marco Sanudo, conqueror of the Archipelago, Clarendon Press, Oxford, 1915.
*Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece: The Dukes of the Archipelago, Adolf M. Hakkert, Amsterdam, 1988.
*Paul Hetherington, The Greek Islands: Guide to the Byzantine and Medieval Buildings and their Art, Londres, 2001.
*(in French) Guillaume Saint-Guillain, «Les Conquérants de l'Archipel. L'Empire latin de Constantinople, Venise et les premiers seigneurs des Cyclades.», in Gherardo Ortali, Giorgio Ravegnani et Peter Schreiner (dir.), Quarta Crociata. Venezia - Bisanzio - Impero Latino., Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, Venise, 2006.
*Setton, Kenneth M. (general editor), A History of the Crusades: Volume II — The Later Crusades, 1189–1311. Robert Lee Wolff and Harry W. Hazard, editors. University of Wisconsin Press: Milwaukee, 1969.
*(in French) J. Slot, Archipelagus Turbatus. Les Cyclades entre colonisation latine et occupation ottomane. c.1500–1718., Publications de l'Institut historique-archéologique néerlandais de Stamboul, 1982.
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Βικιφθέγματα}}
*[http://www2.egeonet.gr/aigaio/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaId=10639 Το Δουκάτο του Αιγαίου] από την Πολιτιστική Πύλη του Αρχιπελάγους του Αιγαίου
(Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
{{ενσωμάτωση κειμένου|en|Marco Sanudo}}
{{ενσωμάτωση κειμένου|fr|Marco Sanudo}}
{{DEFAULTSORT:Σανουντο Μαρκο}}
[[Κατηγορία:Οίκος των Σανούδων|Μάρκος Α]]
| |||