Βικιπαίδεια

Παλλάδιο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Αναίρεση έκδοσης 7348494 από τον 176.58.226.254 (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Διαγραφή όλου του περιεχομένου της σελίδας
Ετικέτες: Άδειασμα περιεχομένου σελίδας άδειασμα
Γραμμή 1:
{{Προβεβλημένο λήμμα}}
{{άλλεςχρήσεις4|το χημικό στοιχείο}}
{{Πληροφορίες χημικού στοιχείου
|χρώμα =#ffc0c0
<!--------Χρώμα πίνακα--------->
|αριστερά =[[Ρόδιο]]
|δεξιά =[[Άργυρος]]
|πάνω =[[Νικέλιο|Ni]]
|κάτω =[[Λευκόχρυσος|Pt]]
<!-----Κυρίως πληροφορίες----->
|όνομα =Παλλάδιο
|σύμβολο =Pd
|εικόνα =Palladium 1-noReflection.jpg
|λεζάντα =Παλλάδιο, καθαρότητας 99,99%
|εικόνα2 =
|λεζάντα2 =
|ατομικός αριθμός =46
|κατηγορία =στοιχείο μετάπτωσης
|ομάδα =10
|περίοδος =5
|τομέας =d
|σχετική ατομική μάζα =106,42
|φυσική κατάσταση =στερεό
|ηλεκτρονική διαμόρφωση =[[Κρυπτό|[Kr]]] 4d<sup>10</sup>
|EINECS =231-115-6
|CAS numb =7440-05-3
|ατομική ακτίνα =140 pm
|ομοιοπολική ακτίνα =139 pm
|ακτίνα van der Waals =
|ηλεκτραρνητικότητα =2,20
|αριθμοί οξείδωσης =+3, +4
|ενέργειες ιονισμού =1η: 804,4 ΚJ/mol<br />2η: 1870 ΚJ/mol<br />3η: 3177 ΚJ/mol
|κρυσταλλικό σύστημα =κυβικό
|κρυσταλλικό πλέγμα =ολοεδρικά κεντρωμένο
|σημείο τήξης =1554,9&nbsp;°C (2830&nbsp;°F) (1828,06 K)
|σημείο βρασμού =2963&nbsp;°C (5365&nbsp;°F) (3236,16 K)
|τριπλό σημείο =
|κρίσιμο σημείο =
|πυκνότητα =12,023 g/cm<sup>3</sup>
|ενθαλπία τήξης =16,74 KJ/mol
|ενθαλπία εξάτμισης =362 KJ/mol
|ειδική θερμοχωρητικότητα =25,98 J/mol·K
|μαγνητική συμπεριφορά =παραμαγνητικό
|ειδική ηλεκτρική αντίσταση =99,6 nΩ·m
|ειδική ηλεκτρική αγωγιμότητα =10,04 MS/m
|ειδική ηλεκτρική αγωγιμότητα =
|ειδική θερμική αγωγιμότητα =75,3 W/(m K)
|σκληρότητα Mohs =4,75
|σκληρότητα Vickers =461 MPa
|σκληρότητα Brinell =37,3 MPa
|μέτρο ελαστικότητας =121 GPa
|μέτρο ολίσθησης =44 GPa
|μέτρο ελαστικότητας όγκου =180 GPa
|λόγος Poison =0,39
|ταχύτητα του ήχου =(20&nbsp;°C) 3070 m/s
<!--------Ενότητα: Επικινδυνότητα ---------------->
|επικινδυνότητα = ναι <!---ναι/όχι--->
<!-----Εικόνες επικινδυνότητας------>
|διαβρωτικό = <!---ναι/όχι--->
|εκρηκτικόΕικ = <!---ναι/όχι--->
|επιβλαβές = <!---ναι/όχι--->
|ερεθιστικό = <!---ναι/όχι--->
|εύφλεκτο = <!---ναι/όχι--->
|πολύ εύφλεκτο = <!---ναι/όχι--->
|επικίνδυνο για το περιβάλλον = <!---ναι/όχι--->
|τοξικό = <!---ναι/όχι--->
|πολύ τοξικό = <!---ναι/όχι--->
|οξειδωτικό = <!---ναι/όχι--->
|φράση-R = 12 (μόνο η σκόνη), 43
|φράση-S = 24, 25, 33
|LC50 =
|MSDS =
|NFPA1 =1
|NFPA2 =0
|NFPA3 =0
|NFPA4 =
|άλλοι κίνδυνοι =
<!------Ενότητα: Εκρηκτικό------>
|εκρηκτικό = <!---ναι/όχι--->
|ευαισθησία στην κρούση =
|ευαισθησία στην τριβή =
|ταχύτητα έκρηξης =
}}
 
Το [[χημικό στοιχείο]] '''παλλάδιο''' (''palladium'') είναι [[μέταλλα|μέταλλο]] με [[ατομικός αριθμός|ατομικό αριθμό]] 46 και [[ατομικό βάρος|σχετική ατομική μάζα]] 106,42. Το χημικό του σύμβολο είναι «'''Pd'''». Ανήκει στην ομάδα 10, στην περίοδο 5 και στο d-block του περιοδικού πίνακα, της 2ης κύριας σειράς των [[Στοιχεία μετάπτωσης|στοιχείων μετάπτωσης]].<br />
Είναι σπάνιο, ασημόγκριζο μέταλλο με έντονη μεταλλική λάμψη και με [[σημείο τήξης|θερμοκρασία τήξης]] 1554,9&nbsp;°C και [[θερμοκρασία βρασμού]] 2963&nbsp;°C.<ref name="WA">[http://www.wolframalpha.com/input/?i=palladium&a=*C.palladium-_*Element-. WolframAlpha : Palladium]</ref><br />
Ανακαλύφθηκε από τον Άγγλο χημικό Ουόλλαστον στο Λονδίνο το 1803 και πήρε το όνομά του από τον αστεροειδή «Παλλάς» που είχε ανακαλυφθεί δυο χρόνια νωρίτερα.<br />
Το παλλάδιο θεωρείται ευγενές μέταλλο μαζί με το [[ρουθήνιο]], το [[ρόδιο]], το [[ιρίδιο]], τον [[άργυρος|άργυρο]], το [[όσμιο]], το [[λευκόχρυσος|λευκόχρυσο]] και το [[χρυσός|χρυσό]]. Για τις συναλλαγές μετράται με την [[ουγγιά]]<ref group="Σημ.">[http://www.troy-ounce.com/ What is a Troy Ounce?]. Η ουγγιά, για την ακρίβεια η ''ευγενής ουγγιά'' (troy ounce, ozt), είναι η παραδοσιακή μονάδα μέτρησης της μάζας των ευγενών μετάλλων. 1 ozt = 31,1035 g. Η ''κοινή ουγγιά'' (ounce, oz) χρησιμοποιείται για άλλα εμπορεύματα και 1 oz = 28,3495 g</ref> και τίθεται υπό διαπραγμάτευση, όπως και τα άλλα πολύτιμα μέταλλα στις διεθνείς χρηματαγορές.
Από άποψη χημικής συμπεριφοράς, ανήκει στην «ομάδα του λευκόχρυσου», '''PGM''', Platinum Group Metals.
{| class="collapsible collapsed" style="width:50%; text-align:left;"
|-
! ''Μέταλλα της ομάδας του λευκόχρυσου''
|-
|
<div style="float:center; margin:10px;">
{|
|-
! white;| H|| colspan="17" |&nbsp; ||He
|-
!Li||Be|| colspan="11" |&nbsp; ||B || white;|C || white;|N || white;|O ||F ||Ne
|-
! |Na||Mg|| colspan="11" |&nbsp; ||Al||Si||P ||S ||Cl||Ar
|-
! |K ||Ca||Sc||&nbsp;||Ti||V||Cr||Mn||Fe||Co||Ni||Cu||Zn||Ga||Ge||As||Se||Br||Kr
|-
!|Rb||Sr||Y ||&nbsp;||Zr||Nb||Mo||Tc|| style="background:#90ff00;"|Ru|| style="background:#90ff00;"|Rh|| style="background:#90ff00;"|Pd||Ag||Cd||In||Sn||Sb||Te||I ||Xe
|-
!Cs||Ba||La||* ||Hf||Ta||W ||Re|| style="background:#90ff00;"|Os|| style="background:#90ff00;"|Ir|| style="background:#90ff00;"|Pt||Au||Hg||Tl||Pb||Bi||Po||At||Rn
|-
!Fr||Ra||Ac||** ||Rf||Db||Sg||Bh||Hs||Mt||Ds||Rg||
|-
| colspan="19"|&nbsp;
|-
! colspan="3"|&nbsp; ||* ||Ce||Pr||Nd||Pm||Sm||Eu||Gd||Tb||Dy||Ho||Er||Tm||Yb||Lu||
|-
! colspan="3"|&nbsp; ||**||Th||Pa||U ||Np||Pu||Am||Cm||Bk||Cf||Es||Fm||Md||No||Lr||
|}
 
{|
|-
| style="background:#90ff00;"|Platinum group metals (PGM)
|}</div>
|}
 
Εκτεταμένα [[κοίτασμα|κοιτάσματα]] παλλαδίου και των συγγενών μετάλλων έχουν βρεθεί στη Νότια Αφρική, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά και στη Ρωσία. Η [[ανακύκλωση]] είναι επίσης μια πηγή παλλαδίου, ως επί το πλείστον από τους ανενεργούς [[κατάλυση|καταλυτικούς μετατροπείς]].<br />
Το παλλάδιο και οι ενώσεις του χρησιμοποιούνται ευρύτατα ως καταλύτες σε οργανικές χημικές αντιδράσεις αλλά και στους καταλυτικούς μετατροπείς των αυτοκινήτων. Επίσης χρησιμοποιούνται σε [[ολοκληρωμένο κύκλωμα|ολοκληρωμένα κυκλώματα]], στην οδοντιατρική, τον καθαρισμό του [[υδρογόνο]]υ, στην κατασκευή κοσμημάτων, ανθεκτικών εργαλείων και οργάνων ακριβείας.<br />
Το παλλάδιο που υπάρχει στη φύση είναι μείγμα έξι [[ισότοπο|ισοτόπων]] με [[ατομικός αριθμός|ατομικούς αριθμούς]] 102, 104, 105, 106, 108 και 110.
 
== Ιστορία ==
 
Το στοιχείο Παλλάδιο ανακαλύφθηκε το [[1803]]<ref name="Histo">{{cite journal|journal = Platinum Metals Review|url = http://www.platinummetalsreview.com/dynamic/article/view/47-4-175-183|title = Rhodium and Palladium - Events Surrounding Its Discovery|author = W. P. Griffith|volume = 47|issue = 4|year = 2003|pages = 175–183}}{{Dead link|date=June 2015}}</ref> από τον Ουίλλιαμ Χάιντ Ουόλλαστον <ref group="Σημ.">Ο William Hyde Wollaston (1766-1828) ήταν Άγγλος χημικός και φυσικός. Το 1801 απομόνωσε για πρώτη φορά σε καθαρή κατάσταση το λευκόχρυσο. Ανακάλυψε επίσης τα χημικά στοιχεία παλλάδιο και ρόδιο.</ref> (William Hyde Wollaston). Το όνομα δόθηκε από τον ίδιο το 1804 και προέρχεται από τον αστεροειδή «[[2 Παλλάς|Παλλάς]]». Ο αστεροειδής αυτός πήρε το όνομά του από την προσφώνηση της «Αθηνάς Παλλάδας», Θεάς των Αρχαίων Ελλήνων, και είχε ανακαλυφθεί δύο χρόνια νωρίτερα.
[[Αρχείο:Wollaston William Hyde Jackson color.jpg|thumb|left|120px|William Hyde Wollaston (1766-1828)]]
Σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τις τεχνικές ανακάλυψης και απομόνωσης του παλλάδιου μυστικές, ο Ουόλλαστον, τον Απρίλιο του 1803, προσέφερε δείγματα του νέου μετάλλου για πώληση ανώνυμα.<ref name="Histo"/> Είναι το μόνο από τα χημικά στοιχεία που πρώτα προσφέρθηκε προς πώληση με διαφημίσεις στις εφημερίδες της εποχής και μετά αποκαλύφθηκε η τεχνική απομόνωσής του. Οι σύγχρονοί του όμως επιστήμονες υποψιάζονταν ότι ήταν κράμα πλατίνας και αυτό τον ανάγκασε να δημοσιεύσει την ανακάλυψή του το 1805.<ref>{{cite journal|title=On the Discovery of Palladium; With Observations on Other Substances Found with Platina|author=William Hyde Wollaston|journal=Phil. Trans. R. Soc. Lond.|volume=95|issue=|year=January 1, 1805|pages=316-330|url=http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cd/Wollaston-Palladium_and_Other_Substances_Found_with_Platina.pdf}}</ref> Παρόλο όμως που παρασκεύαζε και πωλούσε παλλάδιο, δε δημοσίευσε τις λεπτομέρειες της παρασκευής παρά λίγο πριν το θάνατό του το 1826.<ref name="metal21"/><br />
Ο Ουόλλαστον επεξεργάστηκε ακατέργαστο μετάλλευμα λευκόχρυσου από τη Νότια Αμερική, διαλύοντάς το σε [[βασιλικό νερό]] και εξουδετερώνοντας το διάλυμα με [[υδροξείδιο του νατρίου]] (NaOH). Στη συνέχεια, με κατεργασία με [[χλωριούχο αμμώνιο]] (NH<sub>4</sub>Cl), καταβύθισε το λευκόχρυσο με μορφή χλωρολευκοχρυσικού αμμωνίου. Μετά απομόνωσε το παλλάδιο ως [[κυανιούχο παλλάδιο]] (PdCN) με κατεργασία με [[κυανιούχο υδράργυρο]], Hg(CN)<sub>2</sub>. Το παλλάδιο τελικά παράχθηκε με θέρμανση από το άλας του με κυάνιο. <br />
Το χημικό σύμβολο του παλλαδίου ήταν αρχικά Pl, το 1814 ο Γιονς Γιάκομπ Μπερτσέλιους (Jöns Jakob Berzelius) πρότεινε το σύμβολο Pa<ref>{{cite journal|title=Essay on the Cause of Chemical Proportions, and on Some Circumstances Relating to Them: Together with a Short and Easy Method of Expressing Them.|author=Jöns Jacob Berzelius|journal=Annals of Philosophy|volume= 2,3|year=1813,1814|pages=443-454, 51-2, 93-106, 244-255, 353-364|url=http://web.lemoyne.edu/~giunta/berzelius.html#foot1}}</ref>
και σήμερα είναι Pd.<br />
Κατά την περίοδο 1803 - 1821, o Ουόλλαστον απομόνωσε 255 ουγγιές ροδίου και 302 ουγγιές παλλαδίου (καθαρότητας περίπου 89 % w/w) από 47000 περίπου ουγγιές καταλοίπων πλατίνας,<ref name="Histo"/> κατέγραψε δύο βιομηχανικές εφαρμογές ροδίου και παλλαδίου και χρησιμοποίησε κράμα παλλαδίου-χρυσού για να κατασκευάσει επιστημονικά όργανα ανθεκτικά στη διάβρωση. Τα κράματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν επίσης σε εξάντες αλλά και στον επιτοίχιο Πρώτο Μεσημβρινό του Βασιλικού Παρατηρητηρίου του Γκρήνουιτς (Royal Observatory Greenwich) που ανεγέρθηκε από τον Άγγλο κατασκευαστή επιστημονικών οργάνων Έντουαρντ Τρουτόν (Edward Troughton) το 1812.<ref name="Histo"/><br />
Ο μεταλλουργός Νόρτον Τζόνσον (Norton Johnson), ιδρυτής της Βρεττανικής χημικής εταιρείας Johnson Matthey, αναφέρει το 1837 τη χρήση κραμάτων παλλαδίου σε χρονόμετρα και σε χάλυβες καθώς και οδοντιατρικά κράματα με περιεκτικότητα 80 % σε παλλάδιο και 20 % σε ασήμι. Η χρήση Pd σε οδοντιατρικά κράματα συνεχίζεται μέχρι σήμερα.<ref name="Histo"/><br />
Το 1840, ο Άγγλος χημικός και χειρουργός Άλφρεντ Σμί (Alfred Smee) δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο «Στοιχεία Ηλεκτρομεταλλουργίας» στο οποίο περιγράφονται οι διαδικασίες επιπλατίνωσης και επιπαλλαδίωσης με χρήση συνεχούς ρεύματος.<ref>{{cite book|title=Elements of electro-metallurgy, or, The art of working in metals by the galvanic fluid : containing the laws regulating the reduction of the metals |author= Alfred Smee|year=1841|publisher=London : E. Palmer and Longman, Rees, Orme, Brown and Longman|pages = xxv|url= http://books.google.gr/books?id=wUmRI_7XWvgC&printsec=frontcover&dq=Elements+of+electro-metallurgy+by+Alfred+Smee&source=gbs_similarbooks_s&cad=1#v=onepage&q=palladiating&f=false}}</ref> <br />
Το 1866 ο Τόμας Γκρέαμ (Thomas Graham), πρώην Καθηγητής της Χημείας στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου, σημείωσε ότι το παλλάδιο μπορούσε να απορροφήσει μέχρι και 600 φορές τον όγκο του σε υδρογόνο και υπέθεσε ότι παλλάδιο και υδρογόνο αποτελούν ένα κράμα το οποίο ονόμασε «παλλαδιο-υδρογόνο».<ref name="Histo"/>
Στα τέλη του 19ου αιώνα, άλατα του παλλαδίου της μορφής Na<sub>2</sub>[PdCl<sub>4</sub>] χρησιμοποιήθηκαν μαζί με άλατα του τύπου Κ<sub>2</sub>[PtCl<sub>4</sub>], για την κατασκευή φωτογραφικών εκτυπώσεων από παλλάδιο ή από παλλαδιο-πλατίνα. Οι τεχνικές αυτές χρησιμοποιούνται περιστασιακά μέχρι σήμερα.<br />
Η καταλυτική δράση του παλλαδίου (αλλά και των άλλων PGMs) ήταν ήδη γνωστή από το 19ο αιώνα. Ο Τενάρ (Thénard) έδειξε ότι σκόνη από ρόδιο, ιρίδιο ή παλλάδιο δρα ως καταλύτης στην ένωση υδρογόνου και οξυγόνου.<ref name="Histo"/><br />
Τον 20ο αιώνα, το παλλάδιο γίνεται ευρέως γνωστό πλέον<ref name="metal21"/> : Το 1924 ανακαλύφθηκαν τα μεγάλα κοιτάσματα των PGMs στη Νότια Αφρική, το 1930 η Διεθνής Εταιρεία Νικελίου του Καναδά άρχισε μαζική παραγωγή παλλαδίου, το 1931 η Γερμανική εταιρεία [http://www.heraeus-specialmetals.com/en/werkstoffe/metalinformationsheets/Palladium.aspx Heraeus Kulzer GmbH]{{Dead link|date=June 2015}} ανέπτυξε και κατοχύρεσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας κράματα παλλαδίου με ασήμι και χρυσό τα οποία αποδείχθηκαν άριστα οδοντιατρικά υλικά και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Από τη δεκαετία του 1970, το παλλάδιο άρχισε να χρησιμοποιείται σε τεχνολογίες αντιρρύπανσης, σε ηλεκτρονικά κυκλώματα και στους καταλύτες των αυτοκινήτων.
 
== Εμφανίσεις - Εξόρυξη - Απομόνωση του μετάλλου ==
 
[[Αρχείο:Pd supply 2007 (8585000 ουγγιές).png|thumb|300px|right|Προμηθευτές παλλαδίου το 2007<ref name="Plati">{{cite journal|title=PLATINUM 2008|author=Jollie D.|journal=Johnson Matthey, England|volume=|issue=|year=May 2008|pages=52-54}}</ref> (8585000 ουγγιές)]]
Το 2007, η [[Ρωσία]] ήταν ο κορυφαίος παραγωγός παλλαδίου, με περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας παραγωγής, ακολουθούμενη από τη Νότια Αφρική, τον Καναδά και τις Η.Π.Α.<ref name="Plati"/>
Για να εξαχθεί μόνο μία [[ουγγιά]] παλλαδίου πρέπει να υποστούν επεξεργασία πολλοί τόννοι μεταλλεύματος. Εντούτοις, η εξαγωγή παλλαδίου εξακολουθεί να είναι επικερδής γιατί συνοδεύεται από την εξαγωγή νικελίου, χαλκού, λευκόχρυσου και ροδίου.<ref name="Hamm">{{cite book |title=The elements|author= C. R. Hammond|year=2000|publisher=CRC press|accessdate=16/6/2010|format=PDF|url= http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elements.pdf}}</ref><br />
Παλλάδιο επίσης μπορεί να εξαχθεί και από χρησιμοποιημένα πυρηνικά καύσιμα σε αντιδραστήρες σχάσης, αν και η παραγόμενη ποσότητα μ' αυτόν τον τρόπο είναι αμελητέα.<br />
Η ανακύκλωση των ανενεργών [[κατάλυση|καταλυτών]] των αυτοκινήτων και των ηλεκτρονικών προσφέρει επίσης ικανοποιητικές ποσότητες παλλαδίου οι οποίες το 2008 ανήλθαν σε 1.600.000 ουγγιές όταν από τα ορυχεία προέκυψαν την ίδια χρονιά περίπου 6.100.000 ουγγιές παλλαδίου.<ref name="NAP">[http://www.napalladium.com/palladium_supply.htm North American Palladium Ltd.]{{Dead link|date=June 2015}}</ref> Η ανάκτηση του Pd από «δηλητηριασμένους» καταλύτες αυτοκινήτων γίνεται με διάφορες μεθόδους και κυμαίνεται από 80 % έως και 96 %.
 
=== Εμφανίσεις ===
 
{{Κύριο|Κοιτάσματα PGM}}
 
Τα PGM στη φύση ανευρίσκονται ως αυτοφυή µέταλλα, ως κράµατα μεταξύ τους, µε τη µορφή θειούχων ή αρσενικούχων ενώσεών τους αλλά και ως οξείδια ή υδροξείδια. Τα κοιτάσματά τους προέρχονται κυρίως από κλασματική [[κρύσταλλος|κρυστάλλωση]] ρευστού [[μάγμα]]τος.
 
Οι σπουδαιότερες συγκεντρώσεις των PGEs, οικονοµικής σηµασίας, έχουν βρεθεί σε καθορισµένους στρωµατογραφικούς ορίζοντες συµπλεγµάτων στρωµατόµορφου τύπου:
 
* [[Σύμπλεγμα Bushveld]] της [[Νότια Αφρική|Νότιας Αφρικής]] που είναι και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας PGM. Τα πετρώματα αυτά έχουν ηλικία 2,1 δις χρόνια και έκταση 96.000 Km<sup>2</sup>.<ref name="Patra">{{cite book|title=Σημειώσεις Κοιτασματολογίας|author= |year= |publisher=Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Γεωλογίας|pages=110-136|url= http://www.geology.upatras.gr/files/shmioseis/koitasmatologia.pdf}}{{Dead link|date=June 2015}}</ref> Τα PGM που εξορύσσονταν στη Νότια Αφρική περιέχουν κατά μέσο όρο 32 % Pd.<ref name="a1992">{{cite book|url = http://books.google.com/books?id=Wm6QMRaX9C4C&pg=PA69|page =69|isbn = 9780873351003|editor = Hartman, H. L.; Britton, S. G.|year = 1992|publisher = Society for Mining, Metallurgy, and Exploration|location = Littleton, Colo.|title = SME mining engineering handbook}}</ref>
 
<div style="float:right; margin:5px">
{|class="wikitable"
|-
! colspan=3|Περιεκτικότητα Pd<br />σε διάφορα περιβάλλοντα<ref name="webel">[http://www.webelements.com/palladium/ webelements : palladium]</ref>
|-
!Περιβάλλον !!ppb<br />κατά βάρος !! ppb<br />κατά άτομο
|-
|Σύμπαν||2||0,02
|-
|Ήλιος||3||0,04
|-
|Μετεωρίτες||670||130
|-
|Λιθόσφαιρα||6,3||1
|}
</div>
 
* Κοιτάσματα νικελίου -χαλκού-PGM της χερσονήσου Ταιμύρ (Taimyr) στο Νόριλσκ (Norilsk) της [[Σιβηρία]]ς και του Μόντσεγκορσκ (Monchegorsk) της χερσονήσου Κόλα κοντά στη Φινλανδία. Τα PGM περιέχουν κατά μέσο όρο 67 % Pd.<ref name="a1992"/> Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας παλλαδίου στον κόσμο.<ref name="Oiko">{{cite book|title=Πηγές, χρήση και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τα στοιχεία της ομάδας του λευκόχρυσου (PGE) |author= Μαρία Οικονόμου|year= 2008|accessdate=16/6/2010|format=PDF|publisher=ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος|pages=|url= http://users.uoa.gr/~econom/pdf/PGE.pdf}}</ref>
 
* Σύμπλεγμα Στιλγουώτερ (Stillwater) της Νότιας [[Μοντάνα]] των Η.Π.Α. Εκεί υπάρχουν πετρώματα ηλικίας 2,7 δις χρόνων που έχουν διεισδύσει σε ιζηματογενή πετρώματα ηλικίας 3,14 δις χρόνων.
 
* Στην περιοχή (λεκάνη) του Σάντμπερυ (Sudbury) του [[Οντάριο]] του [[Καναδάς|Καναδά]]. Επίσης στο Χωκ Ρίτζ (Hawk Ridge), στη Μανιτόμπα (Manitoba)και στην περιοχή Λακ ντεζιλ (Lac des Iles).<ref name="Babel">{{cite book|title=P.G.M Μέταλλα της ομάδας του Λευκόχρυσου |author= Καζάκης Ν., Βαβελίδης Μ.|year=2006|publisher=Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Γεωλογίας|pages=1-23|url= http://www.geo.auth.gr/courses/gmo/gmo645y/pdf_theory/p.g.m.pdf}}</ref>
 
* Στην περιοχή Γκρέιτ Ντάικ (Great Dyke) της Ζιμπάμπουε. Εκεί έχουν εντοπιστεί υψηλά αποθέματα PGM (περίπου 8.000 τόννοι) ηλικίας 2,5 δις χρόνων.<ref name="Patra"/>
 
Υπάρχουν όμως και ιζηματογενή κοιτάσματα PGM που έχουν προκύψει από την αποσάθρωση συνεκτικών πετρωμάτων και τη μεταφορά και απόθεση των υλικών σε άλλες θέσεις εξαιτίας της μεταφορικής δράσης ρεμάτων και ποταμών. Τέτοια κοιτάσματα έχουν εντοπιστεί σε πολλά μέρη του κόσμου. Λίγα είναι όμως οικονομικά εκμεταλλεύσιμα όπως αυτά στην περιοχή Τσόκο (Choco) της [[Κολομβία]]ς, σε διάφορα ποτάμια του Καναδά και στο Βιτβάτερσραντ (Witwatersrand) της Ν. Αφρικής.
 
=== Εξόρυξη - Προκατεργασία ===
 
Η εξόρυξη των μετάλλων της ομάδας του λευκόχρυσου αποτελεί σημαντική πλουτοπαραγωγική πηγή για τις χώρες στις οποίες αυτά παράγονται. Συνήθως, απαιτούνται έως 3 μήνες για να ληφθούν 7 έως 12 τόννοι μεταλλεύματος από τους οποίους θα εξαχθεί 1 ουγγιά (31,135 g) λευκόχρυσου και μικρότερη ποσότητα παλλαδίου.<br />
Το μετάλλευμα εξάγεται από υπόγεια [[ορυχείο|ορυχεία]] με διάφορες μεθόδους που εξαρτώνται από τη μορφολογία του εδάφους και τον προσανατολισμό των κοιτασμάτων<ref>[http://www.stillwatermining.com/ Stillwater Mining Company]</ref> και σπανιότερα από επιφανειακές εμφανίσεις. Στη συνέχεια, μεταφέρεται στην επιφάνεια του εδάφους,<ref name="metal21">[http://www.stillwaterpalladium.com/index.html Palladium. Metal of the 21st Century]</ref> με ιμάντες μεταφοράς, με εκτόξευση με δυνατή εμφύσηση ή με βαγονάκια, όπου συνθλίβεται, κατακερματίζεται σε μικρότερα κομμάτια βράχων, αλέθεται και ανακατεύεται με νερό και με κατάλληλα αντιδραστήρια, οπότε δημιουργείται ένας «αφρός επίπλευσης».<ref>[http://www.savetanglelakes.org/docs/PGMuse.pdf Mining PGMs]{{Dead link|date=June 2015}}</ref> Τα μικρά κομμάτια, πλούσια στα PGM, προσκολλώνται στις φυσαλίδες που δημιουργούνται από τη διαδικασία, επιπλέουν στην επιφάνεια και απομακρύνονται. Το υπόλοιπο υλικό περνάει από την ίδια διαδικασία για δεύτερη φορά. Στη συνέχεια, το εμπλουτισμένο [[μετάλλευμα]] ξηραίνεται σε [[θερμοκρασία|θερμοκρασίες]] που μπορεί να είναι πάνω από 1500&nbsp;°C, οπότε το μίγμα των PGM διαχωρίζεται από ανεπιθύμητα [[ορυκτό|ορυκτά]], όπως του [[σίδηρος|σιδήρου]] και του [[θείο]]υ, τα οποία απομακρύνονται με διοχέτευση ρευμάτων αέρα. Ακολουθεί μετά μια μακρά και περίπλοκη σειρά από χημικές διεργασίες που σκοπό έχουν να διαχωρίσουν μεταξύ τους τα PGM, για να ληφθούν αυτά σε καθαρή κατάσταση.<br />
Στο χυτήριο, το οποίο μπορεί να έχει μια ικανότητα επεξεργασίας έως και 100 τόνους/ημέρα, το μετάλλευμα κατεργάζεται σε ηλεκτρική κάμινο σε θερμοκρασίες κοντά στους 1600&nbsp;°C για να απομακρυνθούν διάφορα άχρηστα υλικά και τελικά, μετά από διπλή επεξεργασία, προκύπτει μια «σκουριά» (matte) από PGMs και άλλα μέταλλα. Το matte υφίσταται περαιτέρω επεξεργασία κατά την οποία τα βασικά μέταλλα, όπως ο χαλκός, το νικέλιο και το κοβάλτιο, απομακρύνονται οπότε απομένει ένα μίγμα λεπτόκοκκων PGMs.
 
=== Διαχωρισμός - Απομόνωση του παλλαδίου ===
 
[[Αρχείο:Palladium.jpg|thumb|130px|Κρύσταλλοι καθαρού παλλαδίου]]
Το τελικό βήμα στην παραγωγή είναι ο διαχωρισμός και ο καθαρισμός των PGMs σε ξεχωριστά μέταλλα. Αυτό είναι και το πιο δύσκολο κομμάτι της όλης διαδικασία και συνδυάζει χημικές μεθόδους, αποστάξεις και τεχνικές ανταλλαγής ιόντων. Η βασική διαδικασία σε γενικές γράμμες είναι η εξής: Στα μεταλλεύματα των PGM μπορεί να συνυπάρχουν και [[χρυσός]] (Au) ή/και [[άργυρος]] (Ag) που πρέπει επίσης να απομακρυνθούν, οπότε το matte κατεργάζεται με [[βασιλικό νερό]] και δημιουργείται ένα διάλυμα που περιέχει σύμπλοκα χρυσού (AuCl<sub>4</sub><sup>-</sup>) και λευκόχρυσου (PtCl<sub>6</sub><sup>2-</sup>) καθώς και χλωροπαλλαδικό οξύ, H<sub>2</sub>PdCl<sub>4</sub>. Ο χρυσός απομακρύνεται από το διάλυμα ως χλωριούχος χρυσός(ΙΙΙ) AuCl<sub>3</sub> με κατεργασία με χλωριούχο σίδηρο(ΙΙ) (FeCl<sub>2</sub>), ενώ ο λευκόχρυσος καθιζάνει ως κίτρινο στερεό χλωρολευκοχρυσικό αμμώνιο,(NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>PtCl<sub>6</sub>, μετά από επίδραση χλωριούχου αμμωνίου, NH<sub>4</sub>Cl. Έτσι στο διάλυμα παραμένει πλέον μόνο το H<sub>2</sub>PdCl<sub>4</sub>.<ref name="Manous2">{{cite book|title=Γενική και Ανόργανη Χημεία
|author= Μανουσάκης Γ.Ε.|year=1983|volume=τόμος 2
|publisher=Εκδοτικός Οίκος Αφων Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη|pages=474|url= }}</ref> Το Pd απομακρύνεται ως σύμπλοκο PdCl<sub>2</sub>(NH<sub>3</sub>)<sub>2</sub> με κατεργασία πρώτα με υδατικό διάλυμα [[αμμωνία]]ς (ΝΗ<sub>3</sub>) και μετά με οξίνιση με [[υδροχλωρικό οξύ]] (HCl). Με [[πύρωση]] του συμπλόκου παράγεται καθαρό παλλάδιο.<ref name="webel"/>
 
== Οικονομικά στοιχεία ==
[[Αρχείο:Διακύμανση τιμών Pd 1992-2009.PNG|400px|right|thumb|Διακύμανση τιμών παλλαδίου σε δολάρια/ουγγιά από το 1992 έως και το 2009 <ref>[http://www.kitco.com/scripts/hist_charts/yearly_graphs.plx Διακυμάνσεις τιμών ευγενών μετάλλων]</ref>]]
 
Η μέση τιμή για το παλλάδιο στο χρηματιστήριο του Λονδίνου για το 2014 (Ιανουάριος - Ιούλιος) ήταν περίπου 792 δολάρια/ουγγιά <ref>[http://www.kitco.com/scripts/hist_charts/yearly_graphs.plx London Fix Historical gold - result<!-- Bot generated title -->]</ref>.
 
Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η ρωσική διάθεση παλλαδίου στην παγκόσμια αγορά αναβλήθηκε επανειλημμένα για διάφορους λόγους. Στα τέλη του 2000, το Ρωσικό Δημόσιο Ταμείο ανακοίνωσε ότι δεν θα πουληθούν άλλες ποσότητες PGM μέσα στο 2001 εξαιτίας της υπερπαραγωγής που είχε παρατηρηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο.<ref name="metal21"/> Οι χρήστες του μετάλλου άρχισαν να δημιουργούν αποθεματικά και η τιμή του παλλαδίου ανέβηκε στα 956 δολάρια/ουγκιά. Το Ιανουάριο του 2001 έφθασε στα 1090 δολάρια/ουγκιά. Τότε, η εταιρεία [[Ford Motor Company|Ford]], φοβούμενη τη διακοπή παραγωγής καταλυτών και κατ' επέκταση και οχημάτων εξαιτίας της πιθανής έλλειψης παλλαδίου, διέθεσε στην αγορά μεγάλες ποσότητες του μετάλλου που είχε αποθηκευμένες, χάνοντας έτσι περίπου 1 δις δολάρια και ρίχνοντας την τιμή του μετάλλου κατά 75 %.<ref>{{cite web|date = 2002-01-16|title = Ford fears first loss in a decade|publisher = BBC News|url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/1763406.stm|accessdate = 27-5-2010}}</ref>
 
== Ιδιότητες ==
=== Φυσικές ===
 
[[Αρχείο:Cubic-face-centered.svg|thumb|left|Κρύσταλλος Pd,<br />α = 389,07 pm]]
Μετρήσεις παλμικής θερμικής μεθόδου το 1981 έδωσαν για το σημείο τήξης του παλλαδίου 1553,85&nbsp;°C.<ref>{{cite journal|title=The melting point of palladium by a pulse heating method|author=A. P. Miiller and A. Cezairliyan|journal=International Journal of Thermophysics|volume= 2|year=1981|pages=63-70|publisher=Springer Νetherlands|url=http://www.springerlink.com/content/l41m0474t18t2x58/}}</ref>
Το 2004 θερμομετρικές μέθοδοι<ref>{{cite journal|title=Noise temperature measurements for the determination of the thermodynamic temperature of the melting point of palladium |author=F. Edler, M. Kühne and E.Tegeler |journal=Metrologia|volume= 41|year= 2004|url=http://iopscience.iop.org/0026-1394/41/1/007/}}</ref> έδωσαν 1552,95&nbsp;°C±0,21 K ενώ το αποδεκτό σημείο τήξης του παλλαδίου είναι σήμερα 1554,9&nbsp;°C που είναι και το 23ο μεγαλύτερο<ref name="WA"/> [[σημείο τήξης]] μεταξύ των χημικών στοιχείων αλλά το χαμηλότερο από τα άλλα μέταλλα της ομάδας του λευκόχρυσου. Το Pd έχει επίσης και τη μικρότερη [[πυκνότητα]]<ref name=autogenerated1>[http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elements.pdf C.R.Hammond : THE ELEMENTS]</ref> μεταξύ των PGMs.<br />
Το παλλάδιο δε θαμπώνει με το πέρασμα του χρόνου έχει όμως το μειονέκτημα ότι μπορεί να αποχρωματιστεί σε ψηλές θερμοκρασίες όπως είναι εκείνες που επικρατούν στις συγκολλήσεις μετάλλων μεταξύ τους. Έτσι γίνεται εύθραυστο με τις συνεχείς θερμάνσεις και ψύξεις, και ευπρόσβλητο στα ισχυρά οξέα.<ref name="Hamm"/><br />
Το παλλάδιο είναι παραμαγνητικό μέταλλο διότι έχει μονήρη ηλεκτρόνια (είναι τα μονήρη στα τροχιακά 5s και 4d, βλέπε χημικές ιδιότητες) τα οποία συμπεριφέρονται ως στοιχειώδεις μαγνήτες και έλκονται από μαγνητικά πεδία. Έχει μάλιστα την υψηλότερη μαγνητική επιδεκτικότητα<ref group="Σημ.">Η μαγνητική επιδεκτικότητα εκφράζει την ευκολία ή δυσκολία με την οποία μαγνητίζεται ένα υλικό.</ref> από όλα τα PGMs ενώ είναι αγώγιμο και [[κρύσταλλος|κρυσταλλώνεται]] στο κυβικό σύστημα. <br />
Η τάση των ατμών του είναι αμελητέα και μετρήσιμη μόνο σε υψηλές θερμοκρασίες: στους 1721&nbsp;°C είναι μόνο 10<sup>−5</sup> Atm και φθάνει στην 1 Atm στους 3234&nbsp;°C.
 
'''Μηχανικές ιδιότητες'''<ref group="Σημ.">Στις μηχανικές ιδιότητες ανήκει και η ελατότητα (malleability) και η ολκιμότητα (ductility). Ελατότητα μετάλλου ή μεταλλικού κράματος είναι η φυσική ιδιότητα με βάση την οποία τα υλικά μετατρέπονται στην επιθυμητή μορφή με σφυρηλάτηση. Ολκιμότητα είναι η φυσική ιδιότητα που έχουν πολλά μέταλλα και η οποία τα επιτρέπει να μετατρέπονται σε νήματα ή σύρματα.</ref>
 
Είναι περίπου 12 % σκληρότερο από το λευκόχρυσο και περισσότερο ελατό από αυτόν. Είναι 28ο στη δοκιμή σκληρότητας Vickers μεταξύ όλων των χημικών στοιχείων.<ref name="WA"/> Η σκληρότητα Brinell<ref group="Σημ.">Η δοκιμή σκληρότητας Brinell αναφέρεται στην κόπωση που προκαλείται σε ένα υλικό από επαναλαμβανόμενες υπερφορτώσεις.</ref> του παλλαδίου του εμπορίου είναι 308,9 MPa. Με κατεργασία εν ψυχρώ προκαλείται απότομη αύξηση της σκληρότητας και της αντοχής του σε εφελκυσμό. Με παραμόρφωση 10%, η σκληρότητα του ακατέργαστου παλλαδίου φτάνει τα 598,2 MPa.<ref name="PGM">[http://www.platinummetalsreview.com/jmpgm/index.jsp The PGM database]{{Dead link|date=June 2015}}</ref> Η αύξηση της σκληρότητας γίνεται αναλογικά μικρότερη καθώς αυξάνεται η παραμόρφωση και φτάνει τα 774,7 MPa όταν η παραμόρφωση αγγίξει το 90%. Η θερμοκρασία στην οποία το παλλάδιο μετατρέπεται από εύθρυπτο μέταλλο σε όλκιμο είναι -196&nbsp;°C.<ref name="PGM"/> Το παλλάδιο μπορεί να μορφοποιηθεί σε φύλλα με πάχος μέχρι και 100&nbsp;nm (=10<sup>−7</sup> m).<ref name="Hamm"/>
 
'''Θερμικές ιδιότητες'''
 
Το Pd έχει την 26η μεγαλύτερη θερμική αγωγιμότητα μεταξύ των χημικών στοιχείων και παραμένει σχεδόν σταθερή μεταξύ 0&nbsp;°C και 100&nbsp;°C, περίπου στα 74 W/(m.K) και στους 27&nbsp;°C είναι 75.3 W/(m.K), ελάχιστα μεγαλύτερη από του Pt και μικρότερη από τις θερμικές αγωγιμότητες των άλλων PGM.<ref name="PGM"/><br />
Από τους 200&nbsp;°C (75 W.m<sup>−1</sup>.K<sup>−1</sup>) έως τους 700&nbsp;°C (93 W.m<sup>−1</sup>.K<sup>−1</sup>) παρατηρείται μια εντυπωσιακή άνοδος της θερμικής αγωγιμότητας του παλλαδίου, η οποία πάντως παραμένει η μικρότερη μεταξύ των μετάλλων της ομάδας του λευκόχρυσου.<ref name="PGM"/>
 
'''Οπτικές ιδιότητες'''
 
Ανακλά το ορατό [[φως]] από 54 % έως 67 %.<ref name="PGM"/> Είναι μέταλλο με την ίδια λαμπρότητα με το λευκόχρυσο, αλλά λιγότερο λαμπερό από το ρόδιο, το χρυσό, τον άργυρο και το ιρίδιο.
 
'''Ηλεκτρικές ιδιότητες'''
 
Όπως όλα τα μέταλλα, το παλλάδιο είναι καλός αγωγός του [[ηλεκτρικό ρεύμα|ηλεκτρικού ρεύματος]]. Η ειδική ηλεκτρική του αγωγιμότητα στους 25&nbsp;°C (1×10<sup>7</sup> S/m) είναι η 24η μεγαλύτερη μεταξύ των χημικών στοιχείων.<ref name="WA"/> Το κράμα του παλλαδίου περιεκτικότητας 1 % κατά άτομο τελλούριο (Te), έχει αγωγιμότητα 1,661×10<sup>7</sup> S/m ενώ κράμα παλλαδίου με 1 % κατ' άτομο χρυσό (Au) έχει αγωγιμότητα 1,54×10<sup>8</sup> S/m δηλ. εννιά φορές μεγαλύτερη. Γενικά τα κράματα του Pd με ευγενή μέταλλα είναι πιο αγώγιμα από το καθαρό Pd.<ref name="PGM"/>
 
=== Χημικές ===
Το παλλάδιο ανήκει στη β' σειρά των μεταβατικών μετάλλων (ή στοιχείων) ή στοιχείων μετάπτωσης. Στα μέταλλα μετάπτωσης ανήκουν τα χημικά στοιχεία που έχουν ασυμπλήρωτη την ομάδα των d ατομικών τροχιακών της προτελευταίας ηλεκτρονιακής στιβάδας. Το Pd έχει δομή εξώτατης στιβάδας 4s<sup>2</sup> 2p<sup>6</sup> 4d<sup>9</sup> 5s<sup>1</sup> που είναι ασταθής και μετατρέπεται σε 4s<sup>2</sup> 2p<sup>6</sup> 4d<sup>10</sup>, οπότε το προτελευταίο τροχιακό δεν παραμένει ασυμπλήρωτο, όπως στα άλλα PGM.<br />
Το φάσμα εκπομπής του Pd είναι περίπλοκο επειδή διαθέτει πολλά τροχιακά παραπλήσιας ενέργειας και τα ηλεκτρόνια έχουν πολλές επιλογές όταν μεταβαίνουν από το ένα τροχιακό στο άλλο. Η μεταβάσεις αυτές προϋποθέτουν απορρόφηση ενέργειας και στη συνέχεια επανεκπομπή της. Έτσι παρουσιάζεται το διάχυτο φάσμα εκπομπής και γι' αυτό το παλλάδιο ανήκει στο d-block (το d στα αγγλικά αντιπροσωπεύει τη λέξη diffuse που σημαίνει διάχυτος).<ref name="Mpa">{{cite book |author= Μπαζάκης Ι.Α. |title= Γενική Χημεία |publisher= Αθήνα }}</ref><br />
Οι ενέργειες ιονισμού (σε KJ/mol) των σταδιακών μετατροπών του παλλαδίου σε ιόντα από Pd<sup>+</sup> έως Pd<sup>10+</sup> καθώς και τα δυναμικά ημιαντιδράσεων αναγωγής διαφόρων ενώσεων και ιόντων του Pd, βρίσκονται στους «κρυμμένους» πίνακες που ακολουθούν:
 
{| class="collapsible collapsed" style="width:70%; text-align:left;"
|-
! ''Ενέργειες ιονισμού και ημιαντιδράσεις αναγωγής ενώσεων του παλλάδιου''
|-
|
{| class="wikitable" style="float:left;"
|-
|+ Ενέργειες ιονισμού
!Μετατροπή !! Ενέργεια<br />
ιονισμού (KJ/mol)
|-
|Pd - Pd<sup>+</sup> || 804
|-
| Pd<sup>+</sup> - Pd<sup>2+</sup> || 1870
|-
| Pd<sup>2+</sup> - Pd<sup>3+</sup> || 3177
|-
| Pd<sup>3+</sup> - Pd<sup>4+</sup> || 4700
|-
| Pd<sup>4+</sup> - Pd<sup>5+</sup> || 6300
|-
|Pd<sup>5+</sup> - Pd<sup>6+</sup> || 8700
|-
| Pd<sup>6+</sup> - Pd<sup>7+</sup> || 10700
|-
|Pd<sup>7+</sup> - Pd<sup>8+</sup> || 12700
|-
|Pd<sup>8+</sup> - Pd<sup>9+</sup> || 15000
|-
|Pd<sup>9+</sup> - Pd<sup>10+</sup> || 17200
|}
{| class="wikitable" style="margin:auto;"
|-
|+ Δυναμικά αναγωγής
!Ημιαντίδραση !! Δυναμικό Ε<sup>0</sup> (V)
|-
|Pd<sup>2+</sup> + 2e<sup>-</sup> ⇆ Pd || +0.987
|-
|PdO<sub>3</sub> + 2H<sup>+</sup> + 2e<sup>-</sup> ⇆ PdO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O || +1.22
|-
|PdO<sub>2</sub> + H<sub>2</sub>O + 2e<sup>-</sup> ⇆ PdO + 2OH<sup>-</sup> || +0.73
|-
|PdO<sub>2</sub> + 4H<sup>+</sup> + 2e<sup>-</sup> ⇆ Pd<sup>2+</sup> + 2H<sub>2</sub>O || +1.194
|-
|PdCl<sub>6</sub><sup>2-</sup> + 2e<sup>-</sup> ⇆ PdCl<sub>4</sub><sup>2-</sup> + 2Cl<sup>-</sup> || +1.288
|-
|PdCl<sub>6</sub><sup>2-</sup> + 4e<sup>-</sup> ⇆ Pd + 6Cl<sup>-</sup> || +0.96
|-
|PdBr<sub>6</sub><sup>2-</sup> + 2e<sup>-</sup> ⇆ PdBr<sub>4</sub><sup>2-</sup> + 2Br<sup>-</sup> || +0.994
|-
|Pd(OH)<sub>4</sub> + 2e<sup>-</sup> ⇆ Pd(OH)<sub>2</sub> + 2OH<sup>-</sup> || +0.73
|-
|Pd(OH)<sub>2</sub> + 2e<sup>-</sup> ⇆ Pd + 2OH<sup>-</sup> || +0.07
|}
|}
 
<div style="float:right; margin:5px">
{| class="wikitable" style="float:left;"
|-
|+Χημικά στοιχεία 10ης ομάδας <br />του περιοδικού πίνακα
![[Ατομικός αριθμός|Ατομικός<br />αριθμός (Ζ)]]!! [[Χημικό στοιχείο]]!![[ηλεκτρόνιο|Ηλεκτρόνια<br /> ανά στιβάδα]]
|-
| 28 || [[Νικέλιο]] || 2, 8, 16, 2
|-
| 46 || Παλλάδιο || 2, 8, 18, 18
|-
| 78 || [[Λευκόχρυσος]] || 2, 8, 18, 32, 17, 1
|-
| 110 || [[Νταρμστάντιο]] || 2, 8, 18, 32, 32, 17, 1
|}
</div>
 
[[Αρχείο:EcPd.svg|thumb|325px|right|<div style="text-align:center;">
Ηλεκτρονιακή διαμόρφωση Pd</div>]]
 
Όπως φαίνεται σ' αυτούς τους πίνακες, το κανονικό δυναμικό αναγωγής της αντίδρασης: Pd<sup>2+</sup> + 2e<sup>-</sup> ⇆ Pd είναι θετικό (+ 0,987 V) πράγμα που σημαίνει ότι το μέταλλο βρίσκεται μετά το υδρογόνο στην ηλεκτροχημική σειρά των μετάλλων, δεν αντικαθιστά το Η στις ενώσεις του (π.χ οξέα) και χημικώς θεωρείται ευγενές μέταλλο.<br />
Το παλλάδιο, όπως και τα άλλα μέταλλα της ομάδας του λευκόχρυσου, είναι σχετικά αδρανές [[χημικό στοιχείο|στοιχείο]].<br />
Σχηματίζει οργανομεταλλικές ενώσεις και σύμπλοκα με δεσμό μετάλλου-υδρογόνου (Pd-H). Όταν βρίσκεται σε κολλοειδείς διαστάσεις δηλ. απο 10<sup>−7</sup> έως 10<sup>−5</sup> cm, μπορεί ένας όγκος του να προσροφήσει 900 όγκους υδρογόνου.<ref name="Hamm"/> Το υδρογόνο που προσροφάται δρα με έντονο αναγωγικό χαρακτήρα, γι' αυτό το παλλάδιο είναι άριστος καταλύτης στις διάφορες υδρογονώσεις.
 
'''Επίδραση [[οξύ|οξέων]]'''
 
Όταν η θερμοκρασία είναι 20&nbsp;°C, το παλλάδιο δεν επηρεάζεται από [[υδροφθορικό οξύ]] 40 %, από [[υδροχλωρικό οξύ]] 36 %, και από [[θειικό οξύ]] 96 %.<ref name="PGM"/> Όταν η θερμοκρασία ανέβει στους 100&nbsp;°C, τότε διαβρώνεται αρκετά από υδροχλωρικό οξύ 36 %, έντονα από [[υδροβρωμικό οξύ]] 60 % και πολύ από θειικό οξύ 96 %.<ref name="Hamm"/> <br />
Διαλύεται εύκολα στο πυκνό [[νιτρικό οξύ]] και στο [[βασιλικό νερό]] και μάλιστα με εξάτμιση του διαλύματος μέχρι «ξηρού» λαμβάνονται κρύσταλλοι ένυδρου χλωριούχου παλλάδιου (PdCl<sub>2</sub>.2H<sub>2</sub>O) που έχουν σκούρο κόκκινο χρώμα. Τα οργανικά οξέα και το [[υδρόθειο]] δεν επιδρούν στο παλλάδιο.
 
'''Επίδραση [[βάση|βάσεων]]'''<ref name="PGM"/>
 
Το παλλάδιο γενικά δε διαβρώνεται από τις βάσεις. Σε πολύ δραστικές συνθήκες (1 ώρα, 410&nbsp;°C, ξηρό περιβάλλον, ατμόσφαιρα με 100 % Ο<sub>2</sub>), από επιφάνεια 8&nbsp;cm<sup>2</sup> Pd χάνονται περίπου 3,6 g υλικού όταν επιδράσει λιωμένο [[υδροξείδιο του νατρίου|NaOH]], ενώ όταν επιδράσει λιωμένο [[υδροξείδιο του καλίου|ΚΟΗ]] στις ίδιες συνθήκες, υπάρχει απώλεια μεγαλύτερη από 5 g. Αν η ατμόσφαιρα περιέχει 25 % υγρασία και 20 % Ο<sub>2</sub>, τότε με επίδραση λιωμένου NaOH σε 8&nbsp;cm<sup>2</sup> Pd για 1 ώρα στους 410&nbsp;°C, υπάρχει απώλεια περίπου 7 g μετάλλου. Από την επίδραση λιωμένου NaOH στους 350&nbsp;°C παρατηρείται, επιφανειακή απώλεια 1,92&nbsp;mg Pd/cm<sup>2</sup> την ημέρα.
 
'''Επίδραση [[άλας|αλάτων]]'''<ref name="PGM"/>
 
Κατά την επίδραση διαλυμάτων [[υποχλωριώδες νάτριο|υποχλωριώδους νατρίου]] (NaOCl), [[κυανιούχο κάλιο|κυανιούχου καλίου]] (ΚCN) και χλωριούχου χαλκού(ΙΙ) (CuCl<sub>2</sub>), παρατηρείται πλήρης διάβρωση μόνο στους 100&nbsp;°C. Από την επίδραση λιωμένου ΚCN στο στους 700&nbsp;°C παρατηρείται, επιφανειακή απώλεια 320&nbsp;mg Pd/cm<sup>2</sup> την ημέρα, η μεγαλύτερη από όλα τα PGM. Από την επίδραση λιωμένου ανθρακικού νατρίου (Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>) στους 920&nbsp;°C παρατηρείται επικάλυψη από οξείδιο μάζας 1,08&nbsp;mg/cm<sup>2</sup> την ημέρα. Τήγμα όξινου θειικού καλίου (KHSO<sub>4</sub>) προκαλεί επιφανειακή απώλεια 4,32&nbsp;mg Pd/cm<sup>2</sup> την ημέρα στους 440&nbsp;°C. Τήγμα [[υπεροξείδιο του νατρίου|υπεροξείδιου του νατρίου]] (Na<sub>2</sub>O<sub>2</sub>) προκαλεί επιφανειακή απώλεια 3,6&nbsp;mg Pd/cm<sup>2</sup> την ημέρα στους 350&nbsp;°C.
 
'''Αντιδράσεις του παλλαδίου με Ο<sub>2</sub>'''
 
Θερμαινόμενο με αέριο Ο<sub>2</sub> το στερεό παλλάδιο μετατρέπεται σε στερεό [[οξείδιο]] (PdO):<ref name="webel"/>
: 2Pd + O<sub>2</sub> → PdO (μαύρο)
το οποίο είναι σταθερό μέχρι τους 700&nbsp;°C και διασπάται στα στοιχεία του πάνω από τους 870&nbsp;°C.<ref name="Cott">Cotton S.A., "Chemistry of Precious Metals", New York, 1997</ref>
 
'''Αντιδράσεις του παλλαδίου με τα [[αλογόνα]]'''
 
Πολλά αλογονίδια του Pd σχηματίζονται με απευθείας αντίδρασή του με αλογόνα<ref name="Cott"/> <br />
Το ξηρό χλώριο προκαλεί γρήγορη διάβρωση στους 20&nbsp;°C, ενώ το υγρό χλώριο προκαλεί σοβαρή διάβρωση στην ίδια θερμοκρασία.<ref name="PGM"/> Σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 260&nbsp;°C το Pd αντιδρά με το Cl<sub>2</sub> :
: Pd + Cl<sub>2</sub> → PdCl<sub>2</sub> (κόκκινο)
Με επίδραση HBr/Br<sub>2</sub> στους 500&nbsp;°C με επαναρροή :
: Pd + Br<sub>2</sub> → PdBr<sub>2</sub> (καφέ)
Το PdF<sub>3</sub> έχει τη δομή Pd<sup>2+</sup>PdF<sub>6</sub><sup>2-</sup> :
: 2Pd + 3F<sub>2</sub> → 2PdF<sub>3</sub> (μαύρο)
Το PdF<sub>3</sub> με F<sub>2</sub> στους 300&nbsp;°C δίνει το PdF<sub>4</sub>, το μόνο σταθερό αλογονίδιο του Pd<sup>4+</sup>:
: 2PdF<sub>3</sub> + F<sub>2</sub> → 2PdF<sub>4</sub> (σκούρο κόκκινο)
Το [[φθόριο]] δε διαβρώνει το παλλάδιο,<ref name="PGM"/> αλλά με ατομικό φθόριο ([F]) σε πιέσεις 900-1700 Pa πραγματοποιείται η αντίδραση :
: Pd + 6[F] → PdF<sub>6</sub> (σκούρο κόκκινο)
Η ύπαρξη του PdF<sub>6</sub> όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί<ref name="Cott"/><br />
Το υγρό [[ιώδιο]] προκαλεί ελαφρά διάβρωση στο Pd στους 20&nbsp;°C.
 
=== Το παλλάδιο και οι ενώσεις του ως καταλύτες ===
 
Το παλλάδιο, ιδιαίτερα όταν είναι προσροφημένο σε άνθρακα, και οι ενώσεις του είναι από τους καλύτερους καταλύτες στην οργανική σύνθεση και περισσότερες από 10 βιομηχανικές μέθοδοι βασίζονται στην κατάλυση μ' αυτό. Προτιμάται στην κατάλυση κυρίως διότι :
* Είναι κατάλληλο για πολλές αντιδράσεις σχηματισμού δεσμού C-C.
* Είναι ανεκτικό σε πολλές χαρακτηριστικές ομάδες, π.χ. C=O, OH.
* Πολλές αντιδράσεις καταλυόμενες από παλλάδιο γίνονται χωρίς προστασία αυτών των ομάδων.
* Πολλά αντιδραστήρια και καταλύτες του παλλαδίου είναι σταθερά στο [[οξυγόνο]] και την υγρασία.
* Το κόστος του είναι πολύ μικρότερο από ότι του ροδίου, λευκόχρυσου και οσμίου.
* Είναι μάλλον φιλικό προς το περιβάλλον.
Το παλλάδιο χρησιμοποιείται στην ομογενή κατάλυση αλλά και στην ετερογενή κατάλυση μέσα στους πολύ σημαντικούς '''καταλύτες Lindlar'''.<ref>{{cite journal|title=Palladium Catalyst for Partial Reduction of Acetylenes|author=Lindlar, H.; Dubuis, R. |journal=Org. Synth.|volume= 5|year=1973|pages=880|url=http://www.orgsyn.org/orgsyn/orgsyn/prepContent.asp?prep=CV5P0880}}</ref> Αυτοί οι ετερογενείς καταλύτες παρασκευάστηκαν για πρώτη φορά το 1952 από τον H. Lindlar και αποτελούνται από παλλάδιο προσροφημένο σε ανθρακικό ασβέστιο (CaCO<sub>3</sub>) ενώ έχουν υποστεί και κατεργασία με διάφορες μορφές μολύβδου. Χρησιμοποιούνται ευρύτατα στη μερική υδρογόνωση
σχεδόν κάθε τριπλού δεσμού, η οποία οδηγεί στο σχηματισμό διπλού δεσμού και μάλιστα αν γίνει αναγωγή διπλά υποκατεστημένου ακετυλενίου, τότε προκύπτει cis-αλκένιο.
[[Αρχείο:Tetrakis(triphenylphosphine)palladium(0).PNG|thumb|right|180px|<div style="text-align:center;">Ο καταλύτης Pd(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub></div>]]
 
Τα καρβονύλια του Pd δε χρησιμοποιούνται τόσο πολύ στην κατάλυση ίσως επειδή «δηλητηριάζονται» από το μονό στρώμα του CO.<ref name="Crab"/><br />
Σημαντικές οργανικές αντιδράσεις ομογενούς κατάλυσης στις οποίες γίνονται συνενώσεις δύο ανθρακούχων ομάδων όπως π.χ. δύο αλκυλίων ή δύο αρυλίων (''coupling reactions'', αντιδράσεις σύζευξης) με καταλύτες ενώσεις του παλλαδίου έχουν μελετηθεί από τον Τσούζι (Tsuji) και τον Τροστ (Trost) και σήμερα κατέχουν δεσπόζουσα θέση στη φαρμακευτική βιομηχανία.<ref name="Crab"/> Το 2010 ο Αμερικανός χημικός Έκ (Richard Heck, 1931-) από το πανεπιστήμιο του Delaware και οι Ιάπωνες Νεγκίσι (Ei-ichi Negishi, 1935-) από το πανεπιστήμιο του Purdue και Σουζούκι (Akira Suzuki, 1930-) από το πανεπιστήμιο του Hokkaido, μοιράστηκαν το Nobel Χημείας για τις αντιδράσεις σύζευξης που αναφέρονται παρακάτω τις οποίες επινόησαν και μελέτησαν<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2010/ The Nobel Prize in Chemistry 2010 : Richard F. Heck, Ei-ichi Negishi, Akira Suzuki]</ref> :
* '''[[Αντίδραση Στιλ|Αντίδραση Stille]] (ή Kosugi-Migita-Stille)'''<ref name="Reactions">[http://www.cem.msu.edu/~reusch/VirtTxtJml/orgmetal.htm#met14f Carbon-Carbon Bond Formation]{{Dead link|date=June 2015}}</ref> στην οποία χρησιμοποιείται ως καταλύτης μεταλλικό Pd προσροφημένο πάνω σε άνθρακα αλλά και το σύμπλοκο τρις(διβενζυλιδενοακετονατο)διπαλλάδιο(0), Pd<sub>2</sub>(dba)<sub>3</sub>.
 
* '''[[Αντίδραση Χεκ|Aντίδραση Heck]] (ή Mizoroki - Heck)'''<ref name="Crab"/><ref>
{{cite journal|title=Palladium(0)-Catalyzed Cyclization|author=Doi and Yamamoto|journal=Current Organic Chemistry
|volume= 1|year= Σεπτ. 1997|pages= 232-233
|url=http://books.google.gr/books?id=RGFIrgsI_ukC&pg=PA233&dq=Mizoroki+-+Heck&as_brr=1&cd=1#v=onepage&q=Mizoroki%20-%20Heck&f=false
}}
</ref> Ο καταλύτης μπορεί να είναι το Pd(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub>, το PdCl<sub>2</sub> αλλά και το (CH<sub>3</sub>COO)<sub>2</sub>Pd.
 
* '''[[Αντίδραση Τσούζι - Τροστ|Αντίδραση Tsuji - Trost]]'''.<ref>
{{cite book
|title=Palladium in organic synthesis
|author= Jirō Tsuji
|year=2005
|publisher=Springer
|pages = 212
|url= http://books.google.gr/books?id=w7TvZid_8gQC&pg=PA212&dq=Tsuji+-+Trost&as_brr=3&cd=6#v=onepage&q=212&f=false
}}
</ref> Καταλύτης το Pd(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub>).
 
* '''[[Αντίδραση Σουζούκι|Aντίδραση Suzuki]] (ή Miyaura−Suzuki)'''.<ref name="Crab"/><ref name="Reactions"/> Ο καταλύτης είναι το Pd(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub>.
 
* '''[[Αντίδραση Χιιάμα|Αντίδραση Hiyama]]'''.<ref name="Jie"/> Ως καταλύτης χρησιμοποιείται το «τριώροφο» σύμπλοκο sandwitch διμερές χλωρο(αλλυλο)παλλάδιο(ΙΙ), η<sup>3</sup>-C<sub>3</sub>H<sub>5</sub>)<sub>2</sub>Pd<sub>2</sub>Cl<sub>2</sub>
 
* '''[[Αντίδραση Σονογκασίρα|Αντίδραση Sonogashira]]'''.<ref>
{{cite book
|title=Metal catalysed reactions in ionic liquids
|author= Paul J. Dyson,Tilmann J. Geldbach
|year=2005
|publisher=Springer
|pages=146
|url= http://books.google.gr/books?id=mBKJEgEnTHkC&pg=PA146&dq=Sonogashira&as_brr=3&cd=7#v=onepage&q=Sonogashira&f=false
}}</ref> Ο καταλύτης μπορεί να είναι το Pd(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub> αλλά και το PdCl<sub>2</sub>(PPh<sub>3</sub>)<sub>2</sub>.
 
* '''[[Αντίδραση Νεγκίσι|Αντίδραση Negishi]]'''.<ref name="Reactions"/> Καταλύτης το Pd(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub> ή το [[νικέλιο]].
 
* '''Αντίδραση Buchwald-Hartwig'''.<ref name="Jie">
{{cite book|title=Palladium in heterocyclic chemistry : a guide for the synthetic chemist
|author= Jie Jack Li; Gordon W Gribble
|year=2000|publisher=Pergamon|pages=|url= http://books.google.gr/books?id=mzv-PGGFJl0C&pg=PP1&dq=Palladium+in+heterocyclic+chemistry:+a+guide+for+the+synthetic+chemist&cd=1#v=onepage&q&f=false
}}</ref><ref>{{cite book
|title= Name Reactions of Functional Group Transformations
|edition = 5η|chapter = |author= Jie Jack Li, E. J. Corey|editor= |year= 2007|publisher=Jhon Wiley & Sons|pages = 564-567|url= http://books.google.gr/books?id=WZ0DxnPNAdAC&pg=PA67&dq=Sharpless+reaction&cd=10#v=onepage&q=Sharpless%20reaction&f=false}}</ref> Καταλύτης το Pd<sub>2</sub>(dba)<sub>3</sub>.
 
== Ισότοπα ==
 
{{Κύριο|Ισότοπα του παλλαδίου}}
 
Το παλλάδιο που υπάρχει στη φύση είναι μίγμα έξι [[ισότοπο|ισοτόπων]] με [[ατομικός αριθμός|ατομικούς αριθμούς]] 102 (περιεκτικότητα στο φυσικό στοιχείο 1.02 %), 104 (11.04 %), 105 (22.33 %), 106 (27.33 %), 108 (26.46 %) και 110 (11.72 %). Το <sup>110</sup>Pd είναι εξόχως μακρόβιο ραδιοϊσότοπο (ημιζωή >6×10<sup>15</sup> χρόνια) Το σταθερότερο από τα άλλα ραδιοϊσότοπα είναι το <sup>107</sup>Pd που έχει χρόνο ημιζωής 6.5×10<sup>6</sup> χρόνια. Τα ραδιοϊσότοπα <sup>100</sup>Pd, <sup>101</sup>Pd και <sup>103</sup>Pd διασπώνται με αρπαγή [[ηλεκτρόνιο|ηλεκτρονίου]] προς ισότοπα του [[ρουθήνιο|ρουθηνίου (Rh)]] με τον ίδιο [[μαζικός αριθμός|μαζικό αριθμό]], ενώ τα ισότοπα <sup>107</sup>Pd, <sup>109</sup>Pd, διασπώνται με β<sup>-</sup>διάσπαση προς ισότοπα του [[άργυρος|αργύρου (Ag)]] με τον ίδιο μαζικό αριθμό και τα <sup>111</sup>Pd, <sup>112</sup>Pd προς τα ισότοπα του [[κάδμιο|καδμίου]] <sup>111</sup>Cd και <sup>112</sup>Cd αντίστοιχα.<ref>[http://www.periodictable.com/Elements/046/data.html Palladium technical data]</ref>
 
== Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι - Βιολογικός ρόλος - Προφυλάξεις ==
 
=== Βιολογικός ρόλος του παλλαδίου ===
 
Το μεταλλικό παλλάδιο θεωρείται χαμηλής τοξικότητας και απορροφάται ελάχιστα από τον οργανισμό του ανθρώπου. Μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς στο δέρμα, στα μάτια ή ερεθισμό του αναπνευστικού συστήματος.<br />
Εργαζόμενοι που εκθέτονται επαγγελματικά στο παλλάδιο είναι όσοι εργάζονται σε ορυχεία εξόρυξης, οι οδοντοτεχνίτες και οι εργαζόμενοι σε χημικά εργαστήρια. Οι τελευταίοι μάλιστα εκθέτονται και σε άλατα παλλάδιου αρκετά από τα οποία μπορούν να προκαλέσουν δερματοπάθειες και ερεθισμούς στα μάτια. Οι περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με το παλλάδιο, κυρίως μέσω των βλεννογόνων, οδοντοστοιχιών, κοσμημάτων και ενδεχομένως και μέσω των εκπομπών παλλάδιου από καταλύτες. Σε περίπτωση κατάποσης δεν πρέπει να προκληθεί εμετός ενώ σε περίπτωση επαφής, πρέπει να πλυθούν τα μάτια ή το δέρμα με άφθονο νερό. Σε γενικές γραμμές, σε ασθενείς που είναι ευαίσθητοι και έχουν αλλεργία στο παλλάδιο, δεν πρέπει να τοποθετούνται τεχνητές οδοντοστοιχίες που το περιέχουν αν και ο κίνδυνος φαίνεται να είναι μικρός.<br />
Όλες οι ενώσεις του παλλάδιου θα πρέπει να θεωρούνται εξαιρετικά τοξικές και καρκινογόνες. Το χλωριούχο παλλάδιο, (PdCl<sub>2</sub>), παρόλο που χρησιμοποιήθηκε παλιότερα για τη φυματίωση σε ποσότητα 0,065 g ανά ημέρα<ref name="lenn">[http://www.lenntech.com/periodic/elements/pd.htm Water Treatment Solutions ''LENNTECH'']</ref> χωρίς πάρα πολλές άσχημες παρενέργειες, αποδείχθηκε ότι είναι τοξικό, ερεθιστικό, επιβλαβές σε περίπτωση κατάποσης, εισπνοής ή απορρόφησης από το δέρμα. Προκαλεί βλάβες στο μυελό των οστών, στο συκώτι καθώς και νεφρικές βλάβες σε πειραματόζωα.<br />
Η προστασία μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση κραμάτων μεγάλης αντοχής στη διάβρωση και μικρής περιεκτικότητας σε Pd.
 
=== Το παλλάδιο στο περιβάλλον και στα τρόφιμα ===
 
Γενικά το παλλάδιο έχει μηδαμινές συνέπειες στο περιβάλλον. Βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα σε ορισμένα εδάφη ενώ έχει βρεθεί και σε φύλλα δέντρων σε περιεκτικότητα περίπου 0,4 [[ppm (μονάδα μέτρησης)|ppm]]. Τα περισσότερα φυτά ανέχονται το παλλάδιο αν και η ανάπτυξή τους επηρεάζεται σε επίπεδα άνω των 3 ppm.<ref name="lenn"/><br />
Προβλήματα παρουσιάζονται μόνο στις χώρες παραγωγής. Η εξόρυξη και επεξεργασία των PGMs απαιτεί πάρα πολύ μεγάλα ποσά ενέργειας και νερού. Τα ποσά αυτά αυξάνονται κάθε χρόνο με τις ανάλογες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Δεν υπάρχει σχετική νομοθεσία προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά γίνεται μια προσπάθεια από τις εταιρείες που εκμεταλλεύονται τα PGMs (International Platinum Group Metals Association - IPA) να νομοθετηθούν τα όρια. <br />
Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο όσον αφορά στην τοξικότητα του παλλάδιου στα τρόφιμα, δεδομένου ότι οι συγκεντρώσεις είναι εξαιρετικά χαμηλές.<ref>[http://www.food-info.net/gr/metal/palladium.htm Food-info]</ref>
 
== Ενώσεις του παλλαδίου ==
{| class="wikitable" style="float:right;"
|+'''Χρώματα αλογονιδίων του παλλαδίου'''<ref name="Cott" />
!Ένωση||Χρώμα||Ένωση ||Χρώμα
|-
|<div style="text-align:center;">PdCl<sub>2</sub></div>|| style="background:#600; color:#fff;"|
|<div style="text-align:center;">PdF<sub>6</sub></div> || style="background:FireBrick; color:#000;"|
|-
|<div style="text-align:center;">PdI<sub>2</sub></div> || style="background:#303; color:#fff;"|
|<div style="text-align:center;">PdF<sub>2</sub></div> || style="background:Plum; color:#000;"|
|-
|<div style="text-align:center;">PdF<sub>3</sub></div> || style="background:#000; color:#000;"|
|<div style="text-align:center;">PdF<sub>4</sub></div> || style="background:DarkRed; color:#000;"|
|}
 
Οι περισσότερες ενώσεις του παλλαδίου (αλλά και γενικά των στοιχείων μετάπτωσης) είναι έγχρωμες γιατί ο αριθμός των διαθέσιμων τροχιακών στα οποία μπορεί να μεταπηδήσει ένα ηλεκτρόνιο όταν διεγερθεί είναι μεγάλος, οπότε η ενέργεια που χρειάζεται για να αλλάξει τροχιακό είναι πολύ μικρή και η ενέργεια της ορατής περιοχής του φάσματος είναι επαρκής. Έτσι, απορροφούνται ορισμένα μήκη κύματος του ορατού φωτός και οι ενώσεις φαίνονται έγχρωμες.<ref name="Mpa"/>
 
Οι γνωστότερες δυαδικές ενώσεις του Pd<sup>+2</sup> και του Pd<sup>+4</sup> με αμέταλλα στοιχεία βρίσκονται στους «κρυμμένους» πίνακες που ακολουθούν :
{| class="collapsible collapsed" style="width:70%; text-align:left;"
|-
! ''Δυαδικές ενώσεις του παλλάδιου''
|-
|
{| class="wikitable" style="float:left;"
|-
|+ Ενώσεις του Pd<sup>+2</sup>
!Όνομα ένωσης !! Χημικός τύπος
|-
|Φθοριούχο παλλάδιο(ΙΙ) || PdF<sub>2</sub>
|-
|Χλωριούχο παλλάδιο(ΙΙ) || PdBr<sub>2</sub>
|-
|Ιωδιούχο παλλάδιο(ΙΙ) || PdI<sub>2</sub>
|-
|Θειούχο παλλάδιο(ΙΙ) || PdS
|-
|Σεληνιούχο παλλάδιο(ΙΙ) || PdSe
|-
|Τελλουριούχο παλλάδιο(ΙΙ) || PdTe
|-
|Οξείδιο παλλάδιου(ΙΙ) || PdO
|}
{| class="wikitable" style="margin:auto;"
|-
|+ Ενώσεις του Pd<sup>+4</sup>
!Όνομα ένωσης !! Χημικός τύπος
|-
|Φθοριούχο παλλάδιο(ΙV) || PdF<sub>4</sub>
|-
|Θειούχο παλλάδιο(ΙV) || PdS<sub>2</sub>
|-
|Σεληνιούχο παλλάδιο(ΙV) || PdSe<sub>2</sub>
|-
|Τελλουριούχο παλλάδιο(ΙV) || PdTe<sub>2</sub>
|-
|Οξείδιο παλλάδιου(ΙV) || PdO<sub>2</sub>
|}
|}
 
Το παλλάδιο έχει [[αριθμός οξείδωσης|αριθμούς οξείδωσης]] στις ενώσεις του κυρίως +2 και +4. Έρευνες με περίθλαση ακτίνων-Χ έδειξαν ότι ενώσεις που αρχικά έδειχναν να περιέχουν παλλάδιο με αριθμό οξείδωσης +3, ήταν στην πραγματικότητα διμερή όπου το Pd είχε αριθμούς οξείδωσης +2 και +4. Πρόσφατα, παρασκευάστηκαν και ενώσεις όπου το παλλάδιο έχει αριθμό οξείδωσης +6.<br />
Μερικές από τις ενδιαφέρουσες ενώσεις είναι :
* '''Υδρίδια του παλλαδίου''', PdH<sub>x</sub>. Τα υδρίδια του Pd δεν έχουν καθορισμένο χημικό τύπο. Αναφέρονται οι μορφές PdH<sub>0,03</sub>, PdH<sub>0,56</sub>. Η μεγαλύτερη αναλογία που έχει επιτευχθεί είναι H:Pd = 0,83:1. Έχουν παρασκευαστεί και τριτοταγή υδρίδια όπως A<sub>2</sub>PdH<sub>4</sub> (A = Rb, Cs) και A<sub>3</sub>PdH<sub>5</sub> (A = K, Rb, C).<ref name="Cott"/>
 
[[Αρχείο:Palladium(II) acetate.jpg|thumb|150px|Οξικό παλλάδιο(ΙΙ)]]
* '''Αιθανικό (ή οξικό) παλλάδιο (ΙΙ)''', (CH<sub>3</sub>COO)<sub>2</sub>Pd. Αποτελεί άριστο καταλύτη πολλών οργανικών αντιδράσεων όπως π.χ. βινυλιώσεων, καρβονυλιώσεων, μεταθέσεων, μετατροπών του βενζολίου σε φαινόλη ή βενζοικό οξύ<ref name="Cott"/> κλπ. Έχει χρησιμοποιηθεί επίσης στη βιομηχανική παραγωγή αιθανικού βινυλεστέρα (CH<sub>3</sub>COOCH=CH<sub>2</sub>) από αιθάνιο. Συνήθως η δράση του συνδυάζεται με την παρουσία υπεροξειδίων ή O<sub>2</sub>.
[[Αρχείο:Palladium(II) chloride.jpg|thumb|150px|PdCl<sub>2</sub>]]
 
* '''Χλωριούχο παλλάδιο(ΙΙ)''', PdCl<sub>2</sub>. Το γεγονός ότι το υδατικό διάλυμα PdCl<sub>2</sub> οξειδώνει το αιθυλένιο (CH<sub>2</sub>=CH<sub>2</sub>) προς αιθανάλη (ακεταλδεΰδη, CH<sub>3</sub>CHO) ήταν γνωστό από τον 19ο αιώνα.<ref name="Crab"/> Σήμερα, το PdCl<sub>2</sub> αποτελεί πρόδρομη ένωση για τη σύνθεση πολλών άλλων ενώσεων του παλλαδίου. Το ξηρό PdCl<sub>2</sub> έχει την ικανότητα να διαβρώνει γρήγορα τον ανοξείδωτο χάλυβα. Έτσι, χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της αντοχής στη διάβρωση του ατσαλιού. Το υδατικό διάλυμα του χλωριούχου παλλαδίου όταν αντιδράσει με [[μονοξείδιο του άνθρακα]] (CO) ανάγεται προς μαύρο ίζημα κολλοειδούς μεταλλικού Pd. Η αντίδραση αυτή χρησιμοποιήθηκε παλιότερα για την ανίχνευση και τον ποσοτικό προσδιορισμό του μονοξειδίου του άνθρακα<ref name="Manous2"/> : PdCl<sub>2</sub> + CO + H<sub>2</sub>O → Pd + CO<sub>2</sub> + 2HCl. Σήμερα αυτή η εργαστηριακή μέθοδος δε βρίσκει μεγάλη εφαρμογή στην ανάλυση αέριων ρυπαντών λόγω των πολλών παρεμποδίσεων και του σχετικά μεγάλου χρόνου που απαιτείται για την εκτέλεση του προσδιορισμού.<ref>{{cite book|title=Χημεία περιβάλλοντος|author= Γ.Σ. Βασιλικιώτης|year=1986|publisher=University studio press|pages = 242}}</ref>
 
=== Σύμπλοκα του παλλαδίου ===
 
Σύμπλοκα του παλλαδίου ήταν γνωστά από το 19ο αιώνα όπως το ροζ [Pd(NH<sub>3</sub>)<sub>4</sub>]PdCl<sub>4</sub> που ονομαζόταν ''άλας του Βωκλέν'' (Vauqelin's salt)<ref name="Cott"/> και ανακαλύφθηκε το 1813, χωρίς βέβαια να διευκρινιστεί η δομή του, από τον Καθηγητή της Χημείας στο Κολλέγιο της Γαλλίας, L.N. Vauquelin.<br />
Σήμερα, πολλές ενώσεις συναρμογής του παλλαδίου χρησιμοποιούνται ευρύτατα ως καταλύτες στις οργανικές συνθέσεις σε ποσότητες που ποικίλουν από 10-15 % κατά mole (σε μη βελτιστοποιημένες αντιδράσεις) έως λιγότερο από 0.1 % κατά mole (σε βελτιστοποιημένες αντιδράσεις). Ορισμένες από αυτές έχουν μοναδικές ιδιότητες, όπως το PdSiO, ένα πολύ ασταθές μόριο υπαρκτό μόνο σε χαμηλές θερμοκρασίες, που είναι το μόνο γνωστό σύμπλοκο του οξειδίου του πυριτίου (SiO).<ref name="Crab">Crabtree R.H., "The Organometallic Chemistry of the Transition Metals", Yale University, New Haven, Connecticut, 2005</ref> Η βιοχημεία επίσης μελετά γιγαντιαία μόρια όπως το Pd<sub>69</sub>(CO)<sub>36</sub>(PEt<sub>3</sub>)<sub>18</sub> και το Pd<sub>145</sub>(CO)<sub>x</sub>(PEt<sub>3</sub>)<sub>30</sub>.<ref name="Crab"/>
[[Αρχείο:Tetrakis(triphenylphosphine)palladium(0).jpg|thumb|150px|<div style="text-align:center;">
Pd(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub></div>]]
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν τα '''σύμπλοκα με τριτοταγή φωσφίνη''' διότι είναι τα σημαντικότερα από όλα στα οποία ο αριθμός οξείδωσης του κεντρικού μετάλλου είναι 0. Παρασκευάζονται εύκολα κυρίως από το PdCl<sub>2</sub> ή παράγωγά του και έχουν γενικά τη δομή Pd(PR<sub>3</sub>)<sub>n</sub> όπου P είναι το στοιχείο [[φωσφόρος]], n = 2, 3, 4 και R είναι μια μεγάλη ποικιλία ομάδων όπως Bu, Et, cy, Me, Pr, bz, Ph.<ref group="Σημ.">Me = μεθύλιο (CH<sub>3</sub>-), Et=αιθύλιο (C<sub>2</sub>H</sub><sub>5</sub>-), Pr=προπύλια (C<sub>3</sub>H<sub>7</sub>-), Bu=βουτύλια (C<sub>4</sub>H<sub>9</sub>-), cy=κυκλοεξίλιο (κυκλο-C<sub>6</sub>H<sub>11</sub>-), bz=βενζύλιο (C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>CH<sub>2</sub>-), Ph=φαινύλιο (C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>-)</ref><ref name="Cott"/> Το τετρα(τριφαινυλοφωσφινο)παλλάδιο(0), Pd[P(C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>)<sub>3</sub>]<sub>4</sub>, συντομογραφικά Pd(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub>, ή και PdP<sub>4</sub>, είναι κίτρινο κρυσταλλικό στερεό που γίνεται καφέ όταν εκτεθεί στον αέρα, έχει τετραεδρική δομή<ref name="Crab"/> και χρησιμοποιείται περισσότερο από όλα τα άλλα ως καταλύτης.
 
Το ιόν [PdCl<sub>4</sub>]<sup>2-</sup>, μαζί με χλωριούχο χαλκό(ΙΙ), είναι οι καταλύτες στη βιομηχανική '''μέθοδο Wacker''' ή '''Hoechst-Wacker''' κατά την οποία παράγεται ακεταλδεύδη από οξείδωση αιθυλενίου με απόδοση 95 % στους 50-130&nbsp;°C και πίεση 3-10 Αtm.<ref name="metal21"/> Στη συνέχεια η ακεταλδεύδη μετατρέπεται σε αιθανόλη. Με τις ίδιες βασικές αντιδράσεις παράγονται και άλλες [[αλδεΰδες]] από [[οξειδοαναγωγή|οξείδωση]] [[αλκένια|αλκενίων]]. Οι αντιδράσεις πραγματοποιούνται σε υδατικά διαλύματα και κάθε χρόνο παράγονται περίπου 4 εκατομμύρια τόννοι αλδεϋδών από αλκένια.<ref name="Crab"/> Σε μικρή κλίμακα η μέθοδος είναι γνωστή ως ''οξείδωση Tsuji - Wacker'' και σ'αυτήν χρησιμοποιείται ως καταλύτης το PdCl<sub>2</sub>.<ref>{{cite journal|title=A general synthetic method for the preparation of methyl ketones from terminal olefins : 2-decanone|author=Jiro Tsuji, Hideo Nagashima, and Hisao Nemoto|journal=Organic Syntheses|volume=62|year= 1984 |pages= 9|url=http://www.orgsyn.org/orgsyn/prep.asp?prep=cv7p0137}}</ref>
 
== Χρήσεις - Εφαρμογές ==
<div style="float:right; margin:5px">
{|class="wikitable"
|-
! colspan=4| Ζήτηση Pd ανά εφαρμογή<br />2006-2007<ref name="Plati"/>-2008<ref name="NAP"/> (ουγγιές)
|-
!Εφαρμογές!!2006!!2007!!2008
|-
|Καταλύτες<br /> αυτοκινήτων||4015000 <br />(54,2%)|| 4450000<br /> (56,8%)||3793000<br />(49%)
|-
|Ηλεκτρονικές||1205000 <br />(16,3%) || 1285000<br /> (16,4%)||1006330<br />(13%)
|-
|Κοσμήματα||995000<br /> (13,4%) || 740000<br /> (9,4%)||619280<br />(8%)
|-
|Οδοντιατρικές||620000<br /> (8,4%) || 635000<br /> (8,1%)||696690<br />(9%)
|-
|Χημικές||440000<br /> (6%) ||370000<br /> (4,7%)||
|-
|Έρευνα||50000<br />(0,7%)|| 260000<br /> (3,3%)||
|-
|Άλλες||85000<br /> (1%)|| 95000<br /> (1,3%)||1625610<br />(21%)<ref group="Σημ.">Συμπεριλαμβάνονται οι χημικές και ερευνητικές εφαρμογές</ref>
|-
|Συνολική ζήτηση||7410000||7835000||7741000
|}
</div>
 
=== Εφαρμογές στην κατάλυση ===
Η μεγαλύτερη χρήση παλλαδίου σήμερα (πάνω από το 50 %) γίνεται στους καταλύτες των βενζινοκινητήρων των αυτοκινήτων<ref name="unctad">{{cite web|publisher = United Nations Conference on Trade and Development|url = http://www.unctad.org/infocomm/anglais/palladium/uses.htm|title = Palladium}}{{Dead link|date=June 2015}}</ref> ενώ γίνεται προσπάθεια αντικατάστασης σ' αυτούς των πολύ πιο ακριβών ροδίου και λευκόχρυσου από παλλάδιο. Οι κινητήρες Diesel προς το παρόν χρησιμοποιούν καταλύτες βασισμένους στο λευκόχρυσο επειδή το [[θείο]] που περιέχεται στο πετρέλαιο τείνει να συγκεντρώνεται και να δηλητηριάζει περισσότερο το Pd παρά τον Pt.<ref name="metal21"/> Η ζήτηση για το Pd σε καταλύτες άρχισε να αυξάνεται σημαντικά κατά τη δεκαετία του 1970, όταν η σχετική νομοθεσία άρχισε να εφαρμόζεται στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Από το 1980 έως το 2005 η χρήση του στα αυτοκίνητα σχεδόν τετραπλασιάστηκε. Επίσης, το παλλάδιο σε πολύ λεπτό διαμερισμό αποτελεί εξαιρετικό καταλύτη για διάφορες χημικές αντιδράσεις, όπως η υδρογόνωση, η αφυδρογόνωση, η καταλυτική αναμόρφωση κλασμάτων πετρελαίου κατά την οποία παράγεται βενζίνη πολλών οκτανίων και το παλλάδιο είναι προσροφημένο σε αλουμίνα (οξείδιο του αργιλίου, Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub>).<br />
Ενώσεις του Pd χρησιμοποιούνται ως καταλύτες σε αντιδράσεις σχηματισμού δεσμών C-C και C-F.<ref>{{cite journal | url =http://pubs.acs.org/cen/science/86/8635sci3.html | journal = Chemical & Engineering News | volume = 86 | issue = 35 | year = 2008 | title = Palladium's Hidden Talent | pages = 53–56 | first =Carmen | last = Drahl}}{{dead link|date=June 2015}}</ref>
 
=== Εφαρμογές στα ηλεκτρονικά ===
Η δεύτερη ευρύτερη εφαρμογή (πάνω από 15 %) του παλλάδιου είναι στη βιομηχανία ηλεκτρονικών.
 
Τα εξαρτήματα που περιέχουν παλλάδιο χρησιμοποιούνται σχεδόν σε κάθε είδους ηλεκτρονική συσκευή, από τα βασικά καταναλωτικά προϊόντα έως πολύπλοκες στρατιωτικές συσκευές. Αν και κάθε συσκευή περιέχει μόνο κλάσμα του γραμμαρίου του μετάλλου, ο τεράστιος όγκος των παραγόμενων συσκευών οδηγεί σε σημαντική κατανάλωση παλλαδίου.
 
Η σημαντικότερη χρήση παλλαδίου στον τομέα της ηλεκτρονικής είναι σε πολλαπλά στρώματα κεραμικών πυκνωτών (MLCC).<ref name=unctad/> Οι πυκνωτές σ'ένα κυκλώμα, αποθηκεύουν ενέργεια και αποτελούνται από στρώματα αγώγιμου υλικού (συνήθως Pd ή κράμα Pd-Ag) το οποίο τοποθετείται μεταξύ μονωτικών κεραμικών πλακιδίων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι κατασκευαστές MLCC μείωσαν την ποσότητα παλλαδίου ανά μονάδα και από το 1997 και μετά, όταν άρχισε να αυξάνεται η τιμή του μετάλλου, το αντικατέστησαν με [[νικέλιο]].
 
Μικρότερα ποσά χρησιμοποιούνται στα αγώγιμα κομμάτια των υβριδικών ολοκληρωμένων κυκλωμάτων (HIC).
Ένα υβριδικό ολοκληρωμένο κύκλωμα αποτελείται από ένα κεραμικό υπόστρωμα πάνω στο οποίο έχουν συναρμολογηθεί διάφορα ηλεκτρονικά εξαρτήματα, συμπεριλαμβανομένων των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων και των πυκνωτών. Αυτά, συνδέονται μεταξύ τους με πολύ μικρές ποσότητες κραμάτων Ag-Pd. Ο [[άργυρος]] είναι το μέταλλο με τη μεγαλύτερη ηλεκτρική αγωγιμότητα και το παλλάδιο χρησιμεύει για να τον σταθεροποιεί στη θέση του. Η αυτοκινητοβιομηχανία είναι η μεγαλύτερη αγορά των HIC.
 
To Pd χρησιμοποιείται επίσης και για επιμετάλλωση (επιπαλλαδίωση) των συνδέσεων αλλά και στα πλαίσια των διαφόρων αγωγών. Τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα των υπολογιστών, συνδέονται με υποδοχές επενδυμένες με ένα αγώγιμο στρώμα από πολύτιμα μέταλλα. Το παλλάδιο αντικαθιστά το χρυσό, επειδή έχει μικρότερη πυκνότητα και συνεπώς μικρότερο συνολικό βάρος για επίστρωση παρόμοιου πάχους.
 
=== Εφαρμογές στα κοσμήματα και στη διακόσμηση ===
 
Το παλλάδιο χρησιμοποιείται στην κατασκευή κοσμημάτων από το 1939 αντικαθιστώντας το χρυσό και το λευκόχρυσο επειδή είναι πιο προσιτό μέταλλο και έχει μια από τις εντονότερες μεταλλικές λάμψεις.
[[Αρχείο:Palladium Plated Belt Buckle.jpg|thumb|left|150px|Αγκράφα ζώνης από παλλάδιο]]
Μαζί με το νικέλιο και το ασήμι, είναι ένα από τα τρία μέταλλα με τα οποία φτιάχνονται τα κράματα «[[κράμα#Γενικά|λευκού χρυσού]]».<ref name="unctad"/> Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο λευκόχρυσος ανακηρύχθηκε «στρατηγικό μέταλλο», πολλά κοσμήματα φτιάχνονταν από παλλάδιο. Μετά το τέλος του πολέμου και μέχρι το 2001 το παλλάδιο ήταν ακριβότερο από την πλατίνα<ref>{{cite web|publisher = Johnson Matthey|title = Daily Metal Prices: September 2001|url = http://www.platinum.matthey.com/prices/September2001.php}}</ref> και σπάνια χρησιμοποιούνταν πλέον για την κατασκευή κοσμημάτων λόγω και των δυσκολιών της χύτευσής του. Τα τεχνικά προβλήματα της κατεργασίας του παλλάδιου όμως ξεπεράστηκαν και άρχισε πάλι να χρησιμοποιείται στα κοσμήματα εξαιτίας και της υψηλής τιμής του λευκόχρυσου κυρίως από το 2004 και μετά. Με την είσοδο της Κίνας στην κατασκευή κοσμημάτων, το παλλάδιο άρχισε να χρησιμοποιείται και πάλι ευρύτατα και η παγκόσμια ζήτησή του, μετά το 2005, σημείωσε αξιόλογη άνοδο με το 21 % των προμηθειών σε παλλάδιο να επικεντρώνεται στην Κίνα.<ref>{{cite web|publisher = Associated Press|title = Stillwater Mining Up on Jewelry Venture|url = http://www.luxurypalladium.com/english/inthenews/031108_StillwaterMiningUp%5BForbes%5D.pdf}}{{Dead link|date=June 2015}}</ref>
 
Το καφετιέρα Royal Palladium<ref>[http://www.royalcoffeemaker.com/paladium-modern-coffeemaker.html Royal Coffee Maker]{{Dead link|date=June 2015}}</ref> χρησιμοποιεί ένα γαλλικό σχέδιο καφετιέρας το οποίο χρονολογείται από τα μέσα της δεκαετίας του 1800, και περιλαμβάνει ένα κάνιστρο από παλλάδιο συνδεδεμένο με σιφώνιο με γυάλινη καράφα. Στο μεταλλικό δοχείο βράζει το νερό και μετά, μέσω του σιφωνίου, μεταφέρεται στη γυάλινη καράφα η οποία περιέχει τον αλεσμένο καφέ. Όταν έχει μεταφερθεί όλο το νερό, σταματάει ο βρασμός και ο καφές, έτοιμος για σερβίρισμα, επιστρέφει στο μεταλλικό δοχείο.
 
=== Οδοντιατρικές και ιατρικές εφαρμογές ===
Στην οδοντιατρική έχουν χρησιμοποιηθεί κράματα χρυσού που περιέχουν και πλατίνα για πολλές δεκαετίες, αλλά η χρήση του παλλαδίου είναι σχετικά πρόσφατη.<ref>{{cite journal|title=Palladium in Restorative Dentistry : Superior physical properties make palladium an ideal dental metal|author=Roy Rushforth|journal=Platinum Metals Review|volume= 48|issue= 1|year=January 2004|pages=30-31|url=http://www.platinummetalsreview.com/dynamic/article/view/48-1-030-031}}{{Dead link|date=June 2015}}</ref>
Κατά τη δεκαετία του 1980, μια αύξηση της τιμής του χρυσού ενθάρρυνε τη χρήση του Pd ως εναλλακτική λύση χαμηλότερου κόστους. Όταν η τιμή του παλλαδίου αυξήθηκε απότομα την περίοδο 1996 - 2003, η τάση αυτή αντιστράφηκε. Ωστόσο, το 2010 η τιμή του παλλαδίου είναι χαμηλότερη κατά πολύ από του χρυσού ή της πλατίνας και η κατανάλωση Pd στα οδοντιατρικά κράματα έχει αυξηθεί.<br />
Το παλλάδιο συνήθως αναμιγνύεται με χρυσό ή ασήμι, αλλά και με [[χαλκός|χαλκό]] και [[ψευδάργυρος|ψευδάργυρο]] με διαφορετικές αναλογίες για την παραγωγή κραμάτων κατάλληλων για στεφάνες και γέφυρες. Μερικές φορές προσθέτονται και μικρές ποσότητες [[ρουθήνιο|ρουθηνίου]] και [[ιρίδιο|ιριδίου]]. Η πιο κοινή εφαρμογή είναι σε κορώνες, όπου το κράμα σχηματίζει τον πυρήνα, πάνω στον οποίο «χτίζεται» το τεχνητό πορσελάνινο δόντι. Ο σκοπός της χρήσης των PGMs στα οδοντιατρικά κράματα είναι να παρέχουν αντοχή και ακαμψία.<ref name="metal21"/><br />
Η χώρα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση Pd στην οδοντιατρική είναι η Ιαπωνία, όπου όλα τα οδοντιατρικά κράματα που επιδοτούνται από το κράτος πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον 20 % Pd. Αυτό το κράμα που είναι γνωστό ως «''κράμα kinpala''»<ref>{{cite book|title=Precious metals trading: how to profit from major market moves|author= Philip Gotthelf|year=2005|publisher=John Wiley & Sons Ltd|pages = 276|url= http://books.google.gr/books?id=e53Xtf414N8C&pg=PA276&lpg=PA276&dq=kinpala+alloy&source=bl&ots=LwbsuK31MR&sig=gbdbCxcxX8RnSBUKx_v5QKF7pcs&hl=el&ei=gc7dS7SrK5jYmwPNq6jSBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CBIQ6AEwAjgK#v=onepage&q=kinpala%20&f=false}}</ref> χρησιμοποιείται στο 90 % περίπου του συνόλου των ιαπωνικών οδοντιατρικών θεραπειών.
 
Η χρήση του παλλαδίου στην ιατρική είναι περιορισμένη σε σύγκριση με άλλα μέταλλα. Μικρά κομμάτια (σπόροι) του ραδιοϊσοτόπου <sup>103</sup>Pd χρησιμοποιούνται στην καταπολέμηση του ταχέως εξελισσόμενου καρκίνου του προστάτη και στον καρκίνο του μαστού με βραχυθεραπεία. Οι σπόροι έχουν μέγεθος κόκκου ρυζιού και παρέχουν υψηλές δόσεις ακτινοβολίας για μικρό χρονικό διάστημα στο εσωτερικό του προστάτη ή του μαστού, με αποτέλεσμα λιγότερες ζημιές στα περιβάλλοντα υγιή κύτταρα.<ref name="metal21"/> Μετά καθίστανται ανενεργοί και δε χρειάζεται να αφαιρεθούν. Αν η θεραπεία ξεκινήσει έγκαιρα, ο οργανισμός απαλλάσσεται κατά 90 % από τα καρκινικά κύτταρα. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι η βραχυθεραπεία με <sup>103</sup>Pd είναι προτιμότερη για επιθετικούς όγκους,<ref>[http://www.americanbrachytherapy.org/aboutBrachytherapy/qanda.cfm American Brachytherapy Society (ABS)]</ref> ενώ το ισότοπο <sup>125</sup>Ι συνίσταται για τη θεραπεία όγκων βραδείας ανάπτυξης.<br />
Ορισμένα σύμπλοκα του Pd<sup>2+</sup> υπήρξαν πολύ αποτελεσματικά στην καταπολέμηση βακτηρίων όπως ο σταφυλόκοκκος αλλά δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα σε βακτήρια όπως το E.coli.<ref>{{cite book|title=Metallotherapeutic drugs and metal-based diagnostic agents: the use of metals in medicine|author= Marcel Gielen,Edward R. T. Tiekink|year=2005|publisher=John Wiley & Sons Ltd|pages = 399-404|url= http://books.google.gr/books?id=dxkgabssOu0C&pg=PT446&lpg=PT446&dq=Palladium+in+medicine&source=bl&ots=xoyq61OGA-&sig=dP4K5_uLKQzh0LvZTPJBa7DJRvk&hl=el&ei=qXzgS_ywONT2OeusrcAI&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CD4Q6AEwCQ#v=onepage&q=Palladium%20in%20medicine&f=false}}</ref> Κάποια άλλα σύμπλοκα, επίσης του Pd<sup>2+</sup>, καταπολέμησαν τα E. coli σε μικρές συγκεντρώσεις αλλά δεν έφεραν αποτέλεσμα όταν η συγκέντρωση αυξήθηκε.
 
=== Χημικές - Τεχνολογικές εφαρμογές ===
Μετά το 2001 και την πτώση των τιμών, αυξήθηκε η ποσότητα παλλαδίου που χρησιμοποιείται σε χημικές εφαρμογές. Το Pd χρησιμοποιείται στην παρασκευή χρωμάτων, επιστρώσεων, κολλητικών ουσιών και καθαρού τερεφθαλικού οξέος.<ref name="metal21"/><br />
Πολλές παλλαδιούχες ενώσεις έχουν επίσης ενδιαφέρουσες εφαρμογές. Το PdCl<sub>2</sub> χρησιμοποιούνταν παλιότερα στην ανίχνευση και ποσοτικό προσδιορισμό του μονοξειδίου του άνθρακα ενώ χρησιμοποιήθηκε και στη θεραπεία της φυματίωσης έως ότου αντικαταστάθηκε από πιο αποτελεσματικά φάρμακα.
 
'''Παραγωγή νιτρικού οξέος'''
 
Το παλλάδιο χρησιμοποιείται στην παραγωγή νιτρικού οξέος από το οποίο φτιάχνονται τεχνητά λιπάσματα. Όταν το νιτρικό οξύ άρχισε να παράγεται βιομηχανικά το 1904, χρησιμοποιήθηκε μόνο λευκόχρυσος ως καταλύτης. Μετά από λίγο καιρό προστέθηκε σ' αυτόν και ρόδιο για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και αναπλήρωση των απωλειών της πλατίνας. Παρόλα αυτά υπήρχε απώλεια καταλύτη μέχρι και 300&nbsp;mg ανά τόνο παραγόμενου οξέος. Το 1968 προστέθηκαν στην παραγωγή νιτρικού οξέος «παγίδες» παλλαδίου κατ' αντιρροή των αερίων που παράγονταν για να δεσμεύουν τους ατμούς των PGMs.
 
'''Κυψέλες καυσίμου υδρογόνου'''
 
Σε θερμοκρασία δωματίου και κανονική ατμοσφαιρική πίεση, το παλλάδιο μπορεί να απορροφήσει<ref>[http://www.theodoregray.com/periodictabledisplay/Elements/046/index.s9.html Κομμάτια και καταλύτης που περιέχει παλλάδιο]</ref> αντιστρεπτά έως και 900 φορές τον ίδιο όγκο υδρογόνου.<ref group="Σημ.">Ο καθηγητής Γκέρχαρντ Έρτλ (Gerhard Ertl), Βραβείο Nobel Χημείας 2007, ασχολήθηκε με την προσρόφηση του Η από Pd, Pt και Ni</ref> Αυτή η ιδιότητα διερευνάται σήμερα διεξοδικά διότι η αποθήκευση του υδρογόνου στο κρυσταλλικό πλέγμα του παλλαδίου μπορεί να αξιοποιηθεί στις ''κυψέλες καυσίμου'' των υδρογονοκίνητων αυτοκινήτων.<ref>[http://www.platinum.matthey.com/applications/fuel-cells/ PLATINUM Today. Johnson Matthey]</ref> Η, Ρωσικών συμφερόντων, εταιρεία Norilsk Nickel που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός νικελίου και παλλαδίου στον κόσμο, από το 2003 και σε συνεργασία με Ρώσους επιστήμονες<ref>{{cite journal|title=Russian scientists and Norilsk Nickel agree to co-operate in hydrogen energy |journal=Mining environmental management|year=2003|url=http://www.nornik.org/upload/FuelCells/MEM_031120.pdf}}{{Dead link|date=June 2015}}</ref> προσπαθεί να αναπτύξει τέτοιες κυψέλες και να δημιουργήσει νέες αγορές για το παλλάδιο που παράγει. Πάντως, η ιδέα αποθήκευσης υδρογόνου στο παλλάδιο έχει προς το παρόν μεγάλο κόστος.
 
'''Επεξεργασία υπόγειων νερών'''
 
Το τριχλωρο-αιθυλένιο (TCE, ClHC=CCl<sub>2</sub>) και το τετραχλωρο-αιθυλένιο (PCE, Cl<sub>2</sub>C=CCl<sub>2</sub>) είναι κοινοί ρυπαντές των υπόγειων νερών, με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Χρησιμοποιούνται ευρέως στο στεγνό καθάρισμα, στον καθαρισμό από λίπη, στην παρασκευή χρωμάτων και συγκολλητικών υλών. Μετά τη χρήση τους, μπορούν να διαφύγουν στους υδροφόρους ορίζοντες ρυπαίνοντας για πολλά χρόνια τα υπόγεια νερά. Οι υπάρχουσες τεχνολογίες απομάκρυνσης των ρυπαντών αυτών από το νερό, έχουν ορισμένα μειονεκτήματα όπως το ότι δεν εφαρμόζονται σε μεγάλα βάθη και το ότι στην πραγματικότητα δεν απομακρύνουν τους ρύπους αλλά τους μεταφέρουν σε άλλα μέρη.<ref name="metal21"/>
Αν η περιεκτικότητα των ρυπαντών είναι υψηλή (> 1&nbsp;mg/L),<ref name="Lebron">{{cite journal|title=In-Situ Catalytic Groundwater Treatment Using Palladium Catalysts and Horizontal Flow Treatment Wells (ER-0012)|author=Ms. Carmen Lebrón|journal=Environmental Security Technology Certification Program|year= 2010 |url=http://www.estcp.org/Technology/ER-0012-VFS.cfm}}{{Dead link|date=June 2015}}</ref> και τα υπόγεια νερά αναμιχθούν in situ (επί τόπου) με αέριο υδρογόνο και χρησιμοποιηθεί ως καταλύτης το παλλάδιο, που έχει εξαιρετικά γρήγορη καταλυτική δράση, τα TCE και PCE μετατρέπονται σε αβλαβείς μη χλωριωμένους κορεσμένους υδρογονάνθρακες, σύμφωνα με τα σχήματα : ClHC=CCl<sub>2</sub> + 4Η<sub>2</sub> → CH<sub>3</sub>CH<sub>3</sub> + 3HCl και Cl<sub>2</sub>C=CCl<sub>2</sub> + 5H<sub>2</sub> → CH<sub>3</sub>CH<sub>3</sub> + 4HCl. Η απορρύπανση μπορεί να εφαρμοστεί και σε αναερόβιες συνθήκες και φθάνει το 99 %. Για ρυπαντές όμως κορεσμένους όπως το 1,1,1-τριχλωροαιθάνιο, το 1,2-διχλωροαιθάνιο και το μεθυλενοχλωρίδιο, η μέθοδος δεν είναι αποτελεσματική.<ref name="Lebron"/>
 
=== 'Αλλες χρήσεις ===
 
'''Νομίσματα'''
 
[[Αρχείο:25 rubles palladium 1989 Ivan III.jpg|250px|thumb|Αναμνηστικό κέρμα από Pd της (πρώην) ΕΣΣΔ, αξίας 25 ρουβλίων που απεικονίζει τον Ιβάν Γ'. Έχει μάζα 31,1 g και κυκλοφόρησε στις 31/8/1989 σε 12.000 κομμάτια]]
To παλλάδιο αναγνωρίζεται διεθνώς ως μέταλλο κοπής [[Νόμισμα (Κέρμα)|νομισμάτων]] βάσει του [[ISO 4217]]. Η Σιέρα Λεόνε «έκοψε» το πρώτο κέρμα από παλλάδιο, το 1966 για να γιορτάσει τα 5 χρόνια από την ανεξαρτησία της.<ref>[http://www.rene-finn.de/English/palladiumtabeng.html List of all Palladium coins (1966-2010)]</ref> Από τότε, αρκετές χώρες έχουν εκδώσει κέρματα παλλάδιου όπως ο Καναδάς, η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Ρωσία, η Κίνα, η Αυστραλία, οι Η.Π.Α. κ.ά. Τα περισσότερα από τα κέρματα αυτά είναι σήμερα συλλεκτικά.
 
'''Παλλαδιοτυπίες'''
 
[[Αρχείο:Robert Louis StevensonJune 1885.jpg|left|thumb|Πλατινοτυπία του 1885 που αναπαριστά τον Robert Louis Stevenson. Πραγματικό μέγεθος : 36,90 x 29,20 cm. Από τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης της Σκωτίας]]
Όπως ο χρυσός, έτσι και το παλλάδιο, μπορεί να μορφοποιηθεί σε πολύ λεπτά φύλλα<ref>{{cite web| publisher = Theodore Gray|title = Palladium Leaf|url = http://www.theodoregray.com/PeriodicTable/Samples/046.6/index.s12.html}}</ref> πάχους περίπου 100&nbsp;nm. Τα φύλλα αυτά μπορούν να αντικαταστήσουν το ασήμι στις επαργυρωμένες σκαλιστές εικόνες επειδή αυτό μαυρίζει εύκολα ειδικά όταν βρίσκεται σε εξωτερικούς χώρους, και χρειάζεται συνεχείς καθαρισμούς και επειδή το παλλάδιο έχει εξίσου έντονη μεταλλική λάμψη. Το παλλάδιο όμως είναι περίπου 70 φορές ακριβότερο από το ασήμι. Οι παλλαδιοτυπίες (φωτογραφικές εκτυπώσεις με χρήση παλλαδίου) ήταν γνωστές από τις αρχές της δεκαετίας του 1800 αλλά λόγω του πολύ υψηλού κόστους του μετάλλου δεν χρησιμοποιήθηκαν ευρέως μέχρι το 1910 γιατί οι φωτογράφοι προτιμούσαν τις πλατινοτυπίες.<ref name="metal21"/> Το πρώτο εμπορικά διαθέσιμο φωτογραφικό χαρτί με βάση το Pd παρουσιάστηκε το 1917. Το ενδιαφέρον των φωτογράφων για το παλλάδιο και την πλατίνα ανανεώθηκε ξανά τη δεκαετία του 1970. Σήμερα πολλοί καλλιτέχνες ανακατεύουν τα δύο μέταλλα σε διάφορες αναλογίες για να πετύχουν ακόμα καλύτερα αποτελέσματα. Το παλλάδιο γενικά αποτελεί καλύτερη επιλογή από το λευκόχρυσο γιατί παράγει πιο «ζεστή» εικόνα με λίγο μεγαλύτερη αντίθεση.<ref>{{cite journal|title=Photography in Platinum and Palladium|author=Ware, Mike|journal=Platinum Metals Review|volume= 49|year= 2005|pages= 190-195(6)|url=http://www.ingentaconnect.com/content/matthey/pmr/2005/00000049/00000004/art00009?token=00691e37351c78214488286b64277b6876275045416762492673655d375c6b687b76504c486625252c2a7b2f7c3f42763134e1150}}</ref>
 
'''Εξαρτήματα - Εργαλεία'''
 
Το παλλάδιο χρησιμοποιείται επίσης στην κατασκευή οργάνων και εξαρτημάτων ακριβείας όπως είναι χρονόμετρα και μπουζί αεροσκαφών, σε μουσικά όργανα (φλάουτο),<ref>{{cite book|title = The flute book: a complete guide for students and performers | first = Nancy|last = Toff|publisher = Oxford University Press|year = 1996|pages =20 |isbn = 9780195105025 |url = http://books.google.com/books?id=pCSanDD4CtsC&pg=PA20}}</ref> στην κατασκευή χειρουργικών εργαλείων και νυστεριών και σε καλώδια διασύνδεσης<ref>[http://rscables.ipower.com/page6.html RS Audio Cables, LLC]{{Dead link|date=June 2015}}</ref> που φέρουν το σήμα από μια πηγή ήχου, όπως ένα CD player, στον ενισχυτή.
 
== Δείτε επίσης ==
* [[Λευκόχρυσος]][[Αρχείο:LinkFA-star.png]]
* [[Ιρίδιο]][[Αρχείο:LinkFA-star.png]]
* [[Ρόδιο]][[Αρχείο:LinkFA-star.png]]
* [[Όσμιο]][[Αρχείο:LinkFA-star.png]]
* [[Ρουθήνιο]][[Αρχείο:LinkFA-star.png]]
 
== Σημειώσεις ==
<div class="references-2column">
<references group ="Σημ."/>
</div>
 
== Παραπομπές ==
<references />
 
== Επιλεγμένη βιβλιογραφία ==
<div class="references-small" style="font-size:90%;">
* {{cite book |last=Bασιλικιώτης |first=Γεώργιος Σ. |title=Χημεία περιβάλλοντος |year=1993 |publisher=University Studio Press |location=Θεσσαλονίκη |ISBN=978-960-120225-9}}
* {{cite book |last=Cotton |first=Simon A. |title=Chemistry of Precious Metals |year=1997 |publisher=Springer |location=New York |ISBN=978-0-7514-0413-5}}
* {{cite book |last= Crabtree |first=Robert H. |title=The Organometallic Chemistry of the Transition Metals |year=2005 |edition=4η |publisher=Wiley-Interscience |location=Yale University, New Haven, Connecticut |ISBN=0-4716-6256-9}}
* {{cite book |last1=Dyson |first1=Paul J. |last2=Geldbach |first2=Tilmann J. |title=Metal catalysed reactions in ionic liquids |year=2005 |publisher=Springer |location=Dordrecht |ISBN=978-1-4020-3914-0 |oclc=607684194}}
* {{cite book |last1=Ebbing |first1=Darrell D. |last2=Gammon |first2=Steven D. |title=General Chemistry |edition=9η |year=2008 |publisher=Cengage Learning |ISBN=0-618-85748-6}}
* {{cite book |last1=Gielen |first1=Marcel |last2=Tiekink |first2=Edward R. T. |title=Metallotherapeutic Drugs and Metal-Based Diagnostic Agents: The Use of Metals in Medicine |year=2005 |publisher=John Wiley & Sons Ltd |ISBN=978-0-470-86403-6 |oclc=442657144 |doi=10.1002/0470864052}}
* {{cite book |last=Gotthelf |first=Philip |title=Precious metals trading: how to profit from major market moves |year=2005 |edition=1η |publisher=John Wiley & Sons Ltd |ISBN=978-0-4717-1151-3 |oclc=70720186}}
* {{cite book |last1=Greenwood |first1=Norman Neill |last2=Earnshaw |first2=Alan |title=Chemistry of the Elements |year=1997 |edition=2η |publisher=Butterworth–Heinemann |location=Oxford |ISBN=0-7506-3365-4}}
* {{cite book |last=Hammond |first=C. R. |title=The elements in Handbook of Chemistry and Physics |year=2000 |edition=81η |publisher=CRC press |ISBN=0-849-30481-4}}
* {{cite book |last=Hartman |first=Howard L. |title=SME Mining engineering handbook, Τόμος 1 |year=1992 |publisher=Society for Mining, Metallurgy, and Exploration |ISBN=978-0-8733-5100-3}}
* {{cite book |last1=Housecroft |first1=Catherine E. |last2=Sharpe |first2=Alan G. |title=Inorganic chemistry |year=2005 |publisher=Pearson Education Limited |ISBN=978-0-1317-5553-6}}
* {{cite book |last=Jollie |first=David |title=Platinum 2008 |year=2008 |publisher=Johnson Matthey |location=England |issn=0268-7305}}
* {{cite book |last1=Kotz |first1=John C. |last2=Treichel |first2=Paul |last3=Weaver |first3=Gabriela C. |title=Chemistry and chemical reactivity |year=2005 |edition=6η |ISBN=978-0-534-99766-3 |publisher=Thomson Brooks/Cole}}
* {{cite book |last1=Mackay |first1=Ken M. |last2=Mackay |first2=Rosemary Ann |last3=Henderson |first3=W. |title=Introduction to modern inorganic chemistry |year=2002 |edition=6η |publisher=CRC Press |url=http://books.google.gr/books?id=STxHXRR4VKIC&pg=PR13&lpg=PR13&dq=%22Introduction+to+modern+inorganic+chemistry%22&source=bl&ots=EF4qHL8__-&sig=59HPZLdZGl94Cb8krZBzperMzug&hl=el&sa=X&ei=oFvcUpbhCo3zyAP1s4HgBw&ved=0CGkQ6AEwBw#v=onepage&q&f=false |accessdate=23 Ιανουαρίου 2014 |ISBN=978-0-7487-6420-4}}
* {{cite book |last1=Morrison |first1=Robert Thornton |last2=Boyd |first2=Robert Neilson |title=Οργανική Χημεία (3 Τόμοι) |year=1988 |edition=4η |url=http://195.251.197.63/ipac20/ipac.jsp?session=1390175V69YV8.102099&profile=clib--1&uri=link=3100006~!1065714~!3100001~!3100002&aspect=subtab13&menu=search&ri=2&source=~!uoi_library&term=%CE%9F%CF%81%CE%B3%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE+%CF%87%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%B1&index=ALTITLE |accessdate=23 Ιανουαρίου 2014 |publisher=Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων |ISBN=0-1364-3669-2}} (μετάφραση: Σακαρέλλος, Κωνσταντίνος; Πηλίδης, Γεώργιος Α.; Γεροθανάσης, Ιωάννης Π.; ''κ.ά.'').
* {{cite book |last=Μανουσάκης |first=Γεώργιος Ε. |title=Γενική και Ανόργανη Χημεία |year=1994 |publisher=Αφοί Κυριακίδη |location=Θεσσαλονίκη |ISBN=960-343-272-5}}
* {{cite book |last=Mπαζάκης |first=Ιωάννης Α. |title=Γενική Χημεία |year= |location=Αθήνα |publisher= |ISBN=}}
* {{cite book |last=Pauling |first=Linus |title=General Chemistry |edition=3η |year=1988 |publisher=Dover Publications |ISBN=978-04866-5622-9}}
* {{cite book |last=Toff |first=Nancy |title=The flute book: a complete guide for students and performers |year=1996 |publisher=Oxford University Press |ISBN=978-0-195-10502-5}}
* {{cite book |last=Tsuji |first=Jirō |title=Palladium in organic synthesis |year=2005 |publisher=Springer |ISBN=978-3-540-23982-6 |language=γερμανικά}}
* {{cite book |last=Tοσσίδης |first=Ιωάννης Α. |title=Χημεία Ενώσεων Συναρμογής |year=2001 |publisher=Εκδόσεις Ζήτη |location=Θεσσαλονίκη |ISBN=978-96043-1754-7}}
</div>
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Βικιλεξικό}}
{{commonscat}}
* [http://www.platinum.matthey.com/production/mining-glossary/ Mining Glossary]
* [http://kinetics.nist.gov/kinetics/rpSearch?cas=7440053 National Institute of Standards and Technology (NIST) : Kinetics Database Resources]
* [http://www.theodoregray.com/periodictabledisplay/Elements/046/index.s9.html Chunks, leaf, catalytic converter]
* [http://www.webmineral.com/chem/Chem-Pd.shtml Mineral Species containing Palladium (Pd )]
* [http://www.periodicvideos.com/videos/046.htm The periodic table of videos]
* [http://www.3dchem.com/element.asp?selected=Pd Collection of 14 structures for the element Pd]{{Dead link|date=June 2015}}
* [http://www.kitco.com/charts/livepalladium.html 24-hour Spot Chart - Palladium]
* [http://www.alternativephotography.com/process_platino.html The platino-palladiotype process]
* [http://www.jewelpedia.com/index.php jewelpedia]
 
 
{{Περιοδικός πίνακας}}
{{Authority control}}
 
[[Κατηγορία:Χημικά στοιχεία]]
[[Κατηγορία:Μέταλλα]]
[[Κατηγορία:Στοιχεία μετάπτωσης]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Παλλάδιο"