Το '''Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα''' ('''Π.Α.Κ.''') ήταν μια πολιτική αντιδικτατορική οργάνωση που ιδρύθηκε από τον [[Ανδρέας Παπανδρέου|Ανδρέα Παπανδρέου]] στην [[Στοκχόλμη]] της [[Σουηδία|Σουηδίας]] το [[1968]] με στόχο τημια δυναμική και συντονισμένη αντίσταση στη [[Χούντα των Συνταγματαρχών| δικτατορίαΔικτατορία]] που είχε επιβληθεί στην [[Ελλάδα]]. ▼{{Κουτί πληροφοριών οργάνωσης
| όνομα = Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα
| τοπική ονομασία =
| εικόνα =
| μέγεθος εικόνας =
| alt =
| λεζάντα =
| map =
| map_size =
| map_alt =
| map_caption =
| map2 =
| map2_size =
| map2_alt =
| map2_caption =
| συντομογραφία = Π.Α.Κ.
| σύνθημα =
| επαγγελματική ονομασία =
| προηγούμενη ονομασία = Πανελλήνια Απελευθερωτική Κίνηση
| ίδρυση = [[27 Φεβρουαρίου]] [[1968]]
| ιδρυτής = [[Ανδρέας Παπανδρέου]]
| διάλυση =
| τύπος οργάνωσης =
| νομική υπόσταση =
| κατάσταση =
| σκοπός =
| έδρα = [[Στοκχόλμη]]
| τοποθεσία =
| συντεταγμένες =
| περιοχή =
| υπηρεσίες =
| πεδίο =
| μέλη =
| γλώσσα =
| διοικητικό συμβούλιο =
| γενικός γραμματέας =
| τίτλος αρχηγού =
| όνομα αρχηγού =
| τίτλος αρχηγού2 =
| όνομα αρχηγού2 =
| τίτλος αρχηγού3 =
| όνομα αρχηγού3 =
| τίτλος αρχηγού4 =
| όνομα αρχηγού4 =
| άνθρωποι κλειδιά =
| προσωπικό =
| εθελοντές =
| κύριο όργανο =
| μητρική οργάνωση =
| θυγατρικές =
| προκάτοχος =
| διάδοχος =
| συγχωνεύτηκε =
| συγχώνευση =
| αποσχίσεις =
| συνεργασία =
| προϋπολογισμός =
| σλόγκαν =
| ιστοσελίδα =
| παρατηρήσεις = Ιδεολογία:<br>[[Δημοκρατικός σοσιαλισμός]]<br>[[Προοδευτισμός]]<br>[[Βενιζελισμός]]<br>[[Φεμινισμός]]<br>[[Κίνημα των Αδεσμεύτων]]<br>Αντίσταση στη [[χούντα των Συνταγματαρχών]]
| υποσημείωση =
}}
▲Το '''Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα''' ('''Π.Α.Κ.''') ήταν μια πολιτική αντιδικτατορική οργάνωση που ιδρύθηκε από τον [[Ανδρέας Παπανδρέου|Ανδρέα Παπανδρέου]] στην [[Στοκχόλμη]] της [[Σουηδία|Σουηδίας]] το [[1968]] με στόχο τη δυναμική και συντονισμένη αντίσταση στη [[Χούντα των Συνταγματαρχών|δικτατορία]] που είχε επιβληθεί στην [[Ελλάδα]].
== Ίδρυση ==
Το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα ιδρύθηκε στη Στοκχόλμη στις [[26 Φεβρουαρίου]] του [[1968]], (με αρχική ονομασία "Πανελλήνια Απελευθερωτική Κίνηση"), από τον Ανδρέα Παπανδρέου που είχε καταφύγει εκεί μετά την διακοπή της κράτησής του από την Χούντα και της έκδοσης άδειας εξόδου από τη Χώρα. Δύο ημέρες αργότερα (28 Φεβρουαρίου) πραγματοποιήθηκε μια ιστορική ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου στην αίθουσα του Συλλόγου Ελλήνων Μεταναστών. Αργότερα κυκλοφόρησε το ''«Εγχειρίδιο και το Πολιτικό Δίκτυο Εσωτερικού»'' του Π.Α.Κ. Την ηγεσία του Π.Α.Κ. εσωτερικού είχε αναλάβει ο [[Γιάννης Αλευράς]].
Τα χαράματα της [[16 Ιανουαρίου|16ης Ιανουαρίου]] του 1968 ο Ανδρέας Παπανδρέου αναχώρησε για το [[Παρίσι]]. Η χούντα τον είχε απελευθερώσει από τις [[φυλακές Αβέρωφ]] την παραμονή των [[Χριστούγεννα|Χριστουγέννων]] και το βράδυ της [[15 Ιανουαρίου|15ης Ιανουαρίου]] ο ίδιος ο υπουργός Εσωτερικών του καθεστώτος και εκ των πρωτεργατών του πραξικοπήματος [[Στυλιανός Παττακός]] τού είχε δώσει προσωπικά το διαβατήριό του.
Στα τέλη Φεβρουαρίου ο Ανδρέας Παπανδρέου επισκέφτηκε τη [[Σκανδιναβία]]. Στις [[27 Φεβρουαρίου]], στη Στοκχόλμη, ανακοίνωσε την ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (Π.Α.Κ., με αρχική ονομασία "Πανελλήνια Απελευθερωτική Κίνηση"). Σκοπός της ίδρυσης του Π.Α.Κ. ήταν η ανατροπή της δικτατορίας, ενώ ταυτόχρονα διακήρυττε «την αποδέσμευση της χώρας από την ξένη εξάρτηση» και «την πραγματοποίηση ριζικών αλλαγών, με τελικό στόχο το [[σοσιαλισμός|σοσιαλιστικό]] μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας». ▼[[File:Andreas Papandreou (1968) 2.jpg|thumb|Ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1968.]]
"''Η διαδικασία της οργάνωσης έχει ήδη αρχίσει''", δήλωσε στις [[24 Ιανουαρίου]] ο Ανδρέας Παπανδρέου στον Ερίκ Ρουλό της [[Γαλλία|γαλλικής]] ''Μοντ''. "''Θέλετε να πείτε ότι η Ένωση Κέντρου, την οποία εκπροσωπείται, προπαρασκευάζεται για μια ενδεχόμενη ένοπλη εξέγερση;''" τον ρώτησε έκπληκτος αυτός, χωρίς να λάβει σαφή απάντηση<ref>''Ο Α. Παπανδρέου ιδρύει το ΠΑΚ'', Ιστορικό Λεύκωμα 1968, σελ. 82-83, Καθημερινή (1998)</ref>.
▲Στα τέλη Φεβρουαρίου ο Ανδρέας Παπανδρέου επισκέφτηκε τη [[Σκανδιναβία]]. Στις [[27 Φεβρουαρίου]], στη Στοκχόλμη, ανακοίνωσε την ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (Π.Α.Κ., με αρχική ονομασία "Πανελλήνια Απελευθερωτική Κίνηση"). Σκοπός της ίδρυσης του Π.Α.Κ. ήταν η ανατροπή της δικτατορίας, ενώ ταυτόχρονα διακήρυττε «την αποδέσμευση της χώρας από την ξένη εξάρτηση» και «την πραγματοποίηση ριζικών αλλαγών, με τελικό στόχο το [[σοσιαλισμός|σοσιαλιστικό]] μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας».
Στη διακήρυξη του ΠΑΚ που δόθηκε στη δημοσιότητα, ο Παπανδρέου τόνισε: "''Ο Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας απαιτεί την κινητοποίηση του λαού μας για μια μαχητική-δυναμική αντίσταση. Αντίσταση με βάση πρόγραμμα μακροπρόθεσμο, σε οργάνωση σύγχρονη και με υπεύθυνη και αντιπροσωπευτική ηγεσία. Η επίτευξη της ενότητας συνδυάζεται αναγκαστικά με την ωρίμανση του απελευθερωτικού κινήματος. Πρέπει το γρηγορότερο δυνατό να παραμερισθούν οι συγχύσεις της ηγεσίας. Με καθαρή καρδιά και καθαρή σκέψη να προχωρήσουμε ενωμένοι στο δύσκολο και ευγενικό αγώνα για μια Ελεύθερη Ελλάδα...''".
Την επόμενη κιόλας μέρα ο Ανδρέας Παπανδρέου κλήθηκε να μιλήσει στο σουηδικό κοινοβούλιο, σε μία πρωτοφανή ένδειξη αλληλεγγύης του πολιτικού κόσμου της Σουηδίας προς τον [[Ελλάδα|ελληνικό]] αντιδικτατορικό αγώνα αλλά και το πρόσωπο του Α. Παπανδρέου. "''Είναι η πρώτη φορά που όλα τα σουηδικά πολιτικά κόμματα προσκαλούν μια ξένη προσωπικότητα να λάβει τον λόγο στο κοινοβούλιο''", γράφει στις [[29 Φεβρουαρίου]] η γαλλική ''Μοντ'' εντυπωσιασμένη.
Η σουηδική βοήθεια δεν σταμάτησε εδώ. Στις [[28 Φεβρουαρίου]] ο πρόεδρος του [[Σουηδικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα|Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος]] και ταυτόχρονα πρωθυπουργός της χώρας Τάγκε Ερλάντερ προέβη σε μία εντυπωσιακή δήλωση: "''Είναι βέβαιο ότι το κόμμα μας θα προσφέρει βοήθεια στο ΠΑΚ. Επειδή η οργάνωση αυτή βρίσκεται στο στάδιο του ανασχηματισμού της, το ύψος της βοήθειας θα κανονισθεί όταν πληροφορηθούμε τις συνθήκες υπό τις οποίες εργάζεται.
Στις [[8 Μαρτίου]] ο Α. Παπανδρέου επισκέφτηκε την [[Ουάσινγκτον]]. "''Οι συζητήσεις μου με τους αντιπροσώπους της αμερικανικής κυβέρνησης μου προξένησαν βαθιά απογοήτευση... Όπως είχαν τα πράγματα, το καθεστώς των συνταγματαρχών θα μπορούσε άνετα να στερεωθεί στην εξουσία''" διαπίστωσε ο αρχηγός του ΠΑΚ. Μοναδικό ενθαρρυντικό σημείο η στάση του [[Ρόμπερτ Κένεντι]], ο οποίος βεβαίωσε τον Α. Παπανδρέου ότι θα διέκοπτε την [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|αμερικανική]] βοήθεια προς τη χούντα, αν εκλεγόταν πρόεδρος. "''Αλλά αυτή η ελπίδα, η ελπίδα της αλλαγής της πολιτικής της αμερικανικής κυβέρνησης, πέθανε μαζί με τον Ρόμπερτ Κένεντι στο Λος Άντζελες''", έγραψε ο Α. Παπανδρέου.
Στο μεταξύ το ΠΑΚ άρχισε να απλώνεται και στο εσωτερικό της Ελλάδας, με ηγετικό στέλεχος και εντολοδόχο του Α. Παπανδρέου τον [[Ιωάννης Αλευράς|Γιάννη Αλευρά]], ο οποίος συνελήφθη τον Αύγουστο.
Στις [[4 Αυγούστου]] η αντίσταση του εξωτερικού παρουσίασε μία ελπιδοφόρα εξέλιξη: Στην [[Ιταλία]], ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο [[Αντώνης Μπριλλάκης]] συμφώνησαν να συνεργαστούν στο εξής το ΠΑΚ και το ΠΑΜ ([[Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο]]) τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Στο κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε τονίστηκε μεταξύ άλλων:
"''Το ΠΑΜ και το ΠΑΚ υπογραμμίζουν τη βαριά ευθύνη όλων εκείνων που δεν δέχονται τη συνεργασία και οδηγούν προς την ανοικτή αντιμετώπιση των διαφόρων μερίδων του λαού...''".
Στο μεταξύ, η Δημοκρατική Άμυνα είχε ήδη συνάψει παρόμοια συμφωνία με το ΠΑΜ. Έτσι, οι τρεις μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις (Δημοκρατική Άμυνα-ΠΑΚ-ΠΑΜ) σχημάτισαν ενιαίο μέτωπο, το οποίο η [[Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά|Ε.Δ.Α.]] στην Ελλάδα χαιρέτισε θερμότατα με προκηρύξεις που εμφανίστηκαν στους δρόμους της [[Αθήνα|Αθήνας]] την [[6 Αυγούστου|6η Αυγούστου]].
Οι ολοένα και μαχητικότερες θέσεις που υιοθετούσε ο Παπανδρέου προκάλεσαν την αντίδραση των συντηρητικών κύκλων της [[Ένωσις Κέντρου|Ένωσης Κέντρου]]. Στα μέσα Αυγούστου, όταν ο [[Αλέξανδρος Παναγούλης]] έκανε την αποτυχημένη απόπειρα εναντίον του δικτάτορα [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Γεώργιου Παπαδόπουλου]] και ο Παπανδρέου επικρότησε με θερμές εκφράσεις την ενέργειά του, αποκαλώντας τον εθνικό ήρωα, ακόμη και ο πατέρας του, [[Γεώργιος Παπανδρέου]], αποκήρυξε πολιτικά τον Ανδρέα, δίνοντας στη δημοσιότητα την ακόλουθη δήλωση: "''Προκαλούμαι, και όχι δια πρώτην φοράν, να προσδιορίσω τας σχέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου προς την Ένωσιν Κέντρου. Αλλά έχει επανειλημμένως δημοσιευθεί εις τον Τύπον ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου, εις το εξωτερικόν, προέβη εις την ίδρυσιν ιδίας οργανώσεως υπό την επωνυμίαν ΠΑΚ. Κατά συνέπειαν, και οι λόγοι και οι πράξεις του αφορούν τον ίδιον και την οργάνωσίν του, δεν αφορούν την Ένωσιν Κέντρου...''".
==Σκοποί και οργάνωση του Π.Α.Κ. ==
Bάση της ιδρυτικής διακήρυξής του, το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα ιδρύθηκε «για να αποτελέσει το κέντρο της δημοκρατικής αντιστάσης στην Ελλάδα». Ως καθήκον του, η [http://www.agp.gr/agp/content/Document.aspx?d=7&rd=5499005&f=1403&rf=1842884619&m=4730&rm=11848657&l=2 διακήρυξη] όριζε «τον συντονισμό της αντίστασης στην Ελλάδα» και σκοπό του «την ανατροπή της χούντας και την εγκαθίδρυση γνήσιων δημοκρατικών διαδικασιών που θα ήταν εγγύηση της πλήρους και άνευ όρων λαϊκής κυριαρχίας θεμελιώμενης σε μια μόνιμη και στερεή βάση».
== Ιδεολογία ==
== Δράση του ΠΑΚ ==
Η δράση του ΠΑΚ συνεχίστηκε και μετά την δικτατορία και μετονομάσθηκεαφού σεμετονομάσθηκε Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αγωνιστών ΠΑΚ με πρόεδρο τον Διονύση Καρυπίδη.
== Βιβλιογραφία ==
* Δαμ. Βασιλειάδης "Ο μύθος του Ανδρέα. Οι θεωρητικές βάσεις της Ένωσης Κέντρου, του ΠΑΚ και του ΠΑΣΟΚ και η πρακτική τους κατάληξη". Εναλλακτικές εκδόσεις, Αθήνα 2007.
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι == ▼== Παραπομπές ==
{[reflist}}
▲== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* [http://www.agp.gr/agp/content/Document.aspx?d=7&rd=5499005&f=1403&rf=1842884619&m=4730&rm=11848657&l=2 Σκοποί και οργάνωση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος]
* [http://www.pasok.gr/portal/gr/63/35473/7/7/1/showdoc2.html Ομιλίες με θέμα: «Ανδρέας Γ. Παπανδρέου, Π.Α.Κ. και αντιδικτατορικός αγώνας»]
| 