Γελαδάρης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''γελαδάρης''' (''Bubulcus ibis'' - Βοσκός η ίβις) είναι ένα κοσμοπολίτικο ημιυδρόβιο πτηνό της [[Οικογένεια (βιολογία)|οικογένειας]] των [[Ερωδιίδαι|Ερωδιίδων]]. Η επιστημονική του ονομασία προέρχεται από τηντη λατινική λέξη ''Bubulcus'' που σημαίνει βοσκός και από την λέξη ίβις (''Ibis'') που στα [[Ελληνικά]] και [[Λατινικά]] χρησιμοποιούνταν για να ονομάσουν ένα άλλο πτηνό που ήταν ιερό για τους αρχαίους Αιγυπτίους.

Ο Γελαδάρης περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον [[Λινναίος|Λινναίο]] το [[1758]] που τον κατέταξε στο [[Γένος (βιολογία)|γένος]] [[Ερωδιός]] (Ardea), στο οποίο ανήκουν οι μεγαλύτεροι σε μέγεθος Ευρωπαϊκοί ερωδιοί, με το όνομα Ardea ibis (Ερωδιός η ίβησίβης). Το [[1855]] ο [[Charles Lucien Bonaparte]] θα τον κατατάξει στο γένος [[Βοσκός]] (Bubulcus). Και τα δύο αυτά γένη ανήκουν στην ίδια [[Οικογένεια (βιολογία)|οικογένεια]] των [[Ερωδιίδαι|Ερωδιίδων]]. Μέχρι σήμερα ήταν ο μόνος αντιπρόσωπος του γένους του αλλά πρόσφατα ένα [[Υποείδος (βιολογία)|υποείδος]] του ανάχθηκε σε [[Είδος (βιολογία)|είδος]] αν και αυτή η αλλαγή δεν έχει γίνει ακόμα αποδεκτή από όλη την επιστημονική κοινότητα. Στο είδος ανήκουν τα υποείδη:

* '''''Bubulcus ibis ibis''''' Λινναίος 1758. Πρόκειται για το πιο διαδεδομένο από τα υποείδη και το βρίσκουμε στηνσε [[Αφρική]], [[Ευρώπη]] και [[Αμερική]].

* '''''Bubulcus ibis coromandus''''' Pieter Boddaert [[1783]]. Είναι το υποείδος της [[Ασία]]ς και της [[Αυστραλία]]ς και είναι αυτό που για μέρος των επιστημόνων αποτελεί διαφορετικό είδος, '''''Ανατολικός Γελαδάρης''''' ''Bubulcus coromandus''.

Είναι ένας ερωδιός μεσαίου μεγέθους με σώμα πιο στιβαρό σε σχέση με τους άλλους ερωδιούς. Ο [[λαιμός]] του είναι πιο χοντρός και έχει μικρότερο μήκος από το σώμα του, σε αντίθεση με τους περισσότερους ερωδιούς που ο λαιμός τους είναι, σε μήκος, τουλάχιστον όσο το σώμα τους. Το συνολικό τους μήκος κυμαίνεται μεταξύ 46 και 56 εκατοστά και το βάρος του 300 με 400 γραμμάρια. Το άνοιγμα των [[Φτερούγα (ανατομία)|φτερούγων]] του είναι 88 με 96 εκατοστά. Σε αυτό το είδος δεν παρατηρείται [[σεξουαλικός διμορφισμός]], δηλαδή τα [[Αρσενικό|αρσενικά]] και τα [[Θηλυκό|θηλυκά]] είναι εμφανισιακά ίδια. Το [[φτέρωμα|φτέρωμά]] του είναι, κατά τηντη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου, [[λευκό]], με το [[ράμφος]] [[κίτρινο]], τα [[Πόδι (ζωολογία)|πόδι]]α, που είναι σχετικά κοντά, [[κίτρινα]]–πρασινωπά και τα μάτια κιτρινωπά. Κατά τηντη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου στο [[κεφάλι]] εμφανίζεται ένα λοφίο [[κόκκινο]]υ–[[καφέ]] χρώματος. Του ίδιου χρώματος [[Φτερό|φτερά]] εμφανίζονται και στην [[Πλάτη (ανατομία)|πλάτη]] και το [[Στήθος (ανατομία)|στήθος]]. Η περιοχή γύρογύρω από τα [[μάτι]]α παίρνει ένα βαθύ κόκκινο χρώμα. Τα νεαρά άτομα έχουν [[μαύρο]] ράμφος. Όταν στέκεται όρθιος παίρνει μια κυρτή στάση.

Ο Γελαδάρης είναι ένα μερικώς [[Μεταναστευτικό (ζωολογία)|μεταναστευτικό]] πτηνό. Οι συνήθειες μετακίνησης εξαρτώνται από την περιοχή διαβίωσης, τις κλιματολογικές συνθήκες και τηντη διαθεσιμότητα τροφής. Στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές εξάπλωσηςεξάπλωσής του δεν θεωρείται μεταναστευτικό παρόλο που μπορεί να κάνει κάποιες μετακινήσεις, ακόμα και σε σχετικά μεγάλες αποστάσεις, που επηρεάζονται από τις περιόδους των βροχοπτώσεων και από τηντη διαθεσιμότητα των θηραμάτων του. ΌσωνΌσον αφορά τις βορειότερες περιοχές εξάπλωσηςεξάπλωσής του είναι καθαρά μεταναστευτικό.

Πρόκειται για ένα κοινωνικό πτηνό κατά την διάρκεια όλου του χρόνου. Οι ομάδες που σχηματίζει δεν έχουν πραγματική κοινωνική συνοχή, τα άτομα που τις αποτελούν δεν συνεργάζονται μεταξύ τους σε καμία από τις όψηςόψεις της ζωής τους. Πιθανότατα αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ο Γελαδάρης χρησιμοποιεί σπάνια τηντη φωνή του, εκτός της [[Αναπαραγωγική περίοδος (ζωολογία)|αναπαραγωγικής περιόδου]], αφού δεν έχει την ανάγκη επικοινωνίας με τα άλλα μέλη της ομάδας. Συνήθως τον βρίσκουμε σε μικρές ομάδες των 10 με 20 ατόμων αλλά μπορούν να σχηματίσουν και μεγαλύτερες που, σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορούν να φτάσουν μερικές χιλιάδες, (αυτό συμβαίνει κυρίως στην [[Αφρική]] και εξαρτάτεεξαρτάται από τηντη διαθεσιμότητα της τροφής). Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτού του είδους είναι ότι δεν υπερασπίζονται μία περιοχή και δεν αναπτύσσονται διαμάχες μεταξύ των μελλώνμελών της ομάδας, εκτός από την περίοδο της αναπαραγωγής. Πρόκειται για [[Ημερόβιο (ζωολογία)|ημερόβια]] πτηνά τα οποία όταν νυχτώνει μετακινούνται σε σμήνη στις περιοχές κουρνιάσματος, που μπορεί να βρίσκονται και σε μεγάλη απόσταση, και όπου περνάνε την νύχτα σε ομάδες που συνήθως αριθμούν μερικές εκατοντάδες άτομα.

Η διατροφή του βασίζεται κυρίως στα έντομα. ΣυλαμβάνειΣυλλαμβάνει και τρώει [[Ακρίδα|ακρίδες]], [[Κολεόπτερα|σκαθάρια]], [[Γρύλος|γρύλους]], [[Μύγα|μύγες]], [[Λιβελλούλα|λιβελλούλες]] και άλλα [[Έντομο|έντομα]], [[Αράχνη|αράχνες]], [[Σαρανταποδαρούσα|σαρανταποδαρούσες]] και [[Σκουλήκι|σκουλήκια]]. Λιγότερο συχνά στα θηράματαθηράματά του συγκαταλέγονται [[Βάτραχος|βατράχια]], [[Ερπετό|ερπετά]], [[Αβγό|αβγά]], μικρά πουλιά και ψάρια. Οι περιοχές κυνηγιού, σε αντίθεση με τους άλλους ερωδιούς, αποτελούνται από ανοιχτές χορτολιβαδικές εκτάσεις και σπάνια κυνηγάει σε [[Υγροβιότοπος|υγροβιότοπους]]. Κατά τηντη διάρκεια της ημέρας μετακινείται στις περιοχές διατροφής του σε μικρές ή μεγάλες ομάδες όπου και αναμιγνύεται με τις αγέλες μεγάλων [[Χορτοφάγα|χορτοφάγων]]. Στην Αφρική τον βρίσκουμε ανάμεσα σε [[Ελέφαντας|ελέφαντες]], [[Βούβαλος|βούβαλους]], [[Ζέβρα|ζέβρες]], [[Αντιλόπη|αντιλόπες]] και άλλα άγρια χορτοφάγα ζώα. Για να πιάσει τα θηράματαθηράματά του περπατάει ανάμεσα στα άλλα ζώα, ακλουθώνταςακολουθώντας με έναν ταλαντευόμενο βηματισμό εκείνα που μετακινούνται και με μία γρήγορη κίνηση του λαιμού του συλλαμβάνει τα έντομα που ενοχλημένα προσπαθούν να απομακρυνθούν. Κάποιοι από τους ΓελαδάριδεςΓελαδάρηδες κάθονται πάνω στην πλάτη των μεγάλων χορτοφάγων και τρέφονται με τα παρασιτικά έντομα που βρίσκονται σε αυτά ή πετάνε γύρογύρω τους. Στις περιοχές με ανεπτυγμένη κτηνοτροφία αντικαθιστούν τα άγρια ζώα με οικόσιτα, όπως [[Πρόβατο|πρόβατα]] και [[Αγελάδα|αγελάδες]], από τις οποίες πήρε και το όνομα του, διατηρώντας την ίδια τεχνική. Κατά την περίοδο του οργώματος των χωραφιών δεν είναι σπάνιο να τους συναντήσουμε να ακολουθούν τα γεωργικά μηχανήματα και να πιάνουν τα ενοχλημένα έντομα και σκουλήκια που προσπαθούν να διαφύγουν. Εάν το θήραμα είναι μικρό σε μέγεθος το καταπίνουν άμεσα, εάν όμως είναι μεγαλύτερο ή θα το χτυπήσουν πρώτα στο έδαφος ή θα το βουτήξουν στο νερό, όμως και σε αυτή την περίπτωση θα το καταπιούν ολόκληρο. Οι διατροφικές του συνήθειες και ο τρόπος κυνηγιού του το καθιστούν ένα χρήσιμο είδος γιατί μειώνει τον αριθμό των παρασιτικών και βλαβερών, για την γεωργία και [[κτηνοτροφία]], ζωυφίων.

Ο Γελαδάρης είναι ένα εποχιακά μονογαμικό πτηνό, δηλαδή σε μία [[Αναπαραγωγική περίοδος (ζωολογία)|αναπαραγωγική περίοδο]] δημιουργεί σταθερά ζεύγη. Η περίοδος ζευγαρώματος διαφέρει ανάλογα με την περιοχή διαμονής. Οι πληθυσμοί που ζουν σε τροπικές περιοχές αναπαράγονται όλο τον χρόνο με μεγαλύτερη συχνότητα την εποχή των βροχών οπότε υπάρχει μεγαλύτερη διαθεσιμότητα τροφής. Στις εύκρατες περιοχές η αναπαραγωγική περίοδος πάει από την [[άνοιξη]] μέχρι τις αρχές του [[Καλοκαίρι|καλοκαιριού]]. Αρχικά το αρσενικό επιλέγει μία με δύο περιοχές, που υπερασπίζεται από τα άλλα άτομα του είδους και εκεί προσπαθεί να προσελκύσει τα θηλυκά. Όταν δημιουργηθεί το ζευγάρι, θα επιλέξουν την τοποθεσία που θα χτίσουν την [[φωλιά]] τους και εκεί θα ζευγαρώσουν. Στο χτίσιμο της φωλιάς συμμετέχουν και τα δύο φύλα και για τον σκοπό χρησιμοποιούν χλωρά και ξερά φυτικά υλικά. Οι φωλιές χτίζονται σε αποικίες, συνήθως μαζί με άλλα είδη ερωδιών, σε καλαμιώνες, πάνω σε θάμνους ή δέντρα, σχεδόν πάντα κοντά στο νερό. Μετά το πέρας της κατασκευής το θηλυκό γεννάει 1 με 9 αβγά, συχνότερα 3 με 4, [[Γαλάζιο|γαλάζιου]] χρώματος. Η εναπόθεση γίνεται με διαφορά μίας με δύο ημέρες το ένα αβγό από το άλλο αλλά η επώαση δεν ξεκινάει πριν εναποτεθεί και το τελευταίο. Στην επώαση συμμετέχουν και οι δύο γονείς και διαρκεί περίπου 24 ημέρες. Για όλη τη διάρκεια του μεγαλώματος των [[Νεοσσός|νεοσσών]] και οι δύο γονείς τους προμηθεύουν με τροφή. Σε ηλικία 14 με 21 ημερών οι νεοσσοί μπορούν να βγουν από τντη φωλιά και να αναρριχηθούν στην γύρογύρω βλάστηση και στις 45 περίπου μέρες κάνουν τις πρώτες τους μικρές πτήσεις, εξαρτώνται όμως ακόμα από τους γονείς τους για την τροφή. Σε ηλικία 60 περίπου ημερών ακολουθούν τα ενήλικα στους τόπουτόπους κυνηγιού και γίνονται ανεξάρτητοίανεξάρτητοι. Η αναπαραγωγική ζωή τους ξεκινάει σε ηλικία δύο ετών.

Πρόκειται για τον πιο κοσμοπολίτικο ερωδιό και τον βρίσκουμε σε όλες τις ηπείρους εκτός της [[Ανταρκτική]]ς. Είναι το λιγότερο συνδεδεμένο, με τους υγροβιότοπους, είδος της οικογένειας. Προτιμάει τις ανοιχτές περιοχές όπως [[λιβάδι]]α, [[Σαβάνα|σαβάνες]], βοσκοτόπια, ημιερήμους. Συχνά τον βρίσκουμε και σε [[Υγροβιότοπος|υγροβιότοπους]] όπως βάλτους, πλημυρισμέναπλημμυρισμένα λιβάδια, [[Λίμνη|λίμνες]], ποτάμια και [[Ορυζώνας|ορυζώνες]]. Συνήθως αποφεύγει τα δάση και τις περιοχές κοντά στο αλμυρό νερό. Η κατανομή του πάει από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1500 μέτρα.

Ο Γελαδάρης είναι ένα είδος που κατάγεται από την [[Αφρική]] και τηντη νότια [[Ισπανία]]. Κατά τον 20ο αιώνα παρατηρήθηκε μια έκρηξη του πληθυσμού του και μια επέκταση της εξάπλωσηςεξάπλωσής του που ήχεείχε σαν αποτέλεσμα σήμερα να έχει εξαπλωθεί σε όλες τις ηπείρους. Οι πληθυσμοί που ζουν στο μεγαλύτερο μέρος της [[Ευρώπη]]ς, της βορείου [[Αμερική]]ς και της κεντρικής [[Ασία]]ς είναι μεταναστευτικοί. Στην [[Ελλάδα]] το είδος πρωτοεμφανίστηκε τον 20ο αιώνα και μέχρι σήμερα αποτελεί έναν σχετικά σπάνιο και μη σταθερό επισκέπτη. Μέχρι σήμερα έχει παρατηρηθεί σε διάφορες περιοχές της χώρας όπως τηντη [[λίμνη Κερκίνη]], την [[Κρήτη]], τοντο [[Θερμαϊκός κόλπος|Θερμαϊκό κόλπο]], τα νησιά του Ιονίου και αλλού. Η πρώτη επιβεβαιωμένη περίπτωση αναπαραγωγής του είδους στηνστη χώρα παρατηρήθηκε το [[1991]] στο [[Δέλτα Αξιού]].

Τον τελευταίο αιώνα το είδος εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και ο αριθμός των ατόμων έχει πολλαπλασιαστεί. Αυτά τα δεδομένα οδήγησαν το [[IUCN]] να κατατάξει το είδος ανάμεσα στα [[είδη ελάχιστης ανησυχίας (LC)]]. Αυτή η μεγάλη επιτυχία του είδους εν μέρει οφείλεται στον καιροσκοπισμό του Γελαδάρη και στην ικανότηταικανότητά του να επωφελείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως γεωργία και κτηνοτροφία. Οι απειλές για το είδος είναι συνδεδεμένες με τις αλλαγές του περιβάλλοντος με κυριότερες τις αλλαγές που προκαλούν οι ανθρώπινες ενέργειες στους βιοτόπους που συνδέονται με το νερό, περιοχές με μεγάλη σημασία για την αναπαραγωγή του είδους.