|
[[Αρχείο:Solar eclipse 1999 4 NR.jpg|220px|thumb|Μια ολική έκλειψη ηλίου. (Γαλλία, 11 Αυγούστου 1999)]]<br />
'''Έκλειψη''' στην [[αστρονομία]] είναι το φαινόμενο κατά το οποίο επηρεάζεται η φωτεινότητα ενός ουράνιου σώματος, είτε διότι εισέρχεται στη σκιά ενός άλλου ουράνιου σώματος, είτε διότι ένα άλλο ουράνιο σώμα εισέρχεται ανάμεσα σε εκείνο και τον παρατηρητή. Η έκλειψη είναι μία μορφή [[συζυγία (αστρονομία)|συζυγίας]].
Συνήθως, ο όρος έκλειψη χρησιμοποιείται για την περιγραφή μιας [[Έκλειψη ηλίου|έκλειψης Ηλίου]] ή μιας [[Έκλειψη Σελήνης|έκλειψης Σελήνης]]. Την σημερινή εποχή, η έκλειψη Ηλίου μπορεί να είναι ''μερική'', όταν ο παρατηρητής στη Γη βλέπει τη Σελήνη να καλύπτει ένα τμήμα απο τον δίσκο του Ήλιου, ''ολική'', όταν η Σελήνη καλύπτει ολόκληρο τον Ηλιακό δίσκο ή '' δακτυλιοειδής'', όταν η Σελήνη αφήνει ακάλυπτη την περιφέρεια του Ηλιακού δίσκου ο οποίος μοιάζει με φωτεινό δαχτυλίδι. Η έκλειψη Σελήνης μπορεί να είναι '' μερική'', όταν μόνο ενα τμήμα της Σελήνης εισέρχεται στη σκιά της Γης, ''ολική'', όταν ολόκληρη η Σελήνη εισέρχεται μέσα στη Γήινη σκιά ή '' παρασκιώδης'', όταν η Σελήνη εισέρχεται μόνο στην παρασκιά της Γης και ο παρατηρητής στη Γη αντιλαμβάνεται απλώς μια μείωση της φωτεινότητας της Σελήνης.Η '' παρασκιώδης'' έκλειψη μπορεί να είναι είτε ''μερική'' είτε ''ολική'' καθώς η Σελήνη μπορεί να εισέλθει είτε εν μέρει είτε ολόκληρη μέσα στην Γήινη παρασκιά.
Εκλείψεις μπορούν να παρατηρηθούν και σε συστήματα πέρα από το σύστημα Γη-Σελήνη, όπως για παράδειγμα σε πλανήτες με δορυφόρους, σε δορυφόρους που περνούν στην σκιά άλλου δορυφόρου, ή σε διπλούς αστεροειδείς.
==Γενικά==
Προϋπόθεση για να συμβεί μία έκλειψη είναι η ευθυγράμμιση τριών ουρανίων σωμάτων από τα οποία το ένα τουλάχιστον είναι αυτόφωτο ([[αστέρας]]). Ο όρος είναι ευρύτερα γνωστός από τις εκλείψεις της [[Σελήνη|Σελήνης]] και του [[Ήλιος|Ηλίου]] που παρατηρούμε από τη Γη. Στις εκλείψεις αυτές το αυτόφωτο σώμα είναι ο Ήλιος και τα άλλα δύο σώματα που ευθυγραμμίζονται με τον Ήλιο είναι η Γη και η Σελήνη.
Εκτός από τις εκλείψεις της Ηλίου και Σελήνης υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις, όπως όταν ο φυσικός [[φυσικός δορυφόρος|δορυφόρος]] ενός [[πλανήτης|πλανήτη]] του [[ηλιακό σύστημα|ηλιακού μας συστήματος]] εισέρχεται στη σκιά του πλανήτη, ή στην περίπτωση ενός διπλού ζεύγους αστέρων που το επίπεδο της [[τροχιά|τροχιάς]] τους διέρχεται από τη Γη. Στην τελευταία περίπτωση η φωτεινότητα του ζεύγους αυξομειώνεται περιοδικά καθώς ο ένας αστέρας «κρύβεται» πίσω από τον άλλον. Η περίπτωση μεταβολής της φωτεινότητας μερικών αστέρων αποδίδεται σήμερα στην ύπαρξη γιγαντιαίων πλανητών (μεγαλύτερου μεγέθους από τον [[Δίας (πλανήτης)|Δία]]) στο πλανητικό σύστημα του αστέρα, όταν παρεμβάλλονται μεταξύ του αστέρα και της Γης. Η μελέτη της μεταβολής της φωτεινότητας και της περιόδου του φαινομένου έδωσε για πρώτη φορά αποδείξεις για την ύπαρξη πλανητών εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
[[Έκλειψη Σελήνης]]: Φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο η Σελήνη σταματάει να δέχεται το φως του Ήλιου καθώς ανάμεσα στα δύο αυτά ουράνια σώματα παρεμβάλλεται η Γη. Έκλειψη Σελήνης μπορεί να παρατηρηθεί κατά τη νύχτα και όταν η Σελήνη βρίσκεται στη φάση της Πανσελήνου.
[[Έκλειψη Ηλίου]]: Φυσικό φαινόμενο κατά το οποίο η Σελήνη παρεμβάλλεται ανάμεσα στον Ήλιο και στη Γη με αποτέλεσμα ορισμένες περιοχές της Γης να δέχονται λιγότερο φως από ότι συνήθως. Έκλειψη Ηλίου μπορεί να παρατηρηθεί κατά την ημέρα και όταν η Σελήνη βρίσκεται στη φάση της νέας Σελήνης.
==Εξήγηση των εκλείψεων Ηλίου και Σελήνης==
[[Εικόνα:eklipsi_selinis.jpg|thumb|300px|right|Σχηματική παράσταση της Έκλειψης Σελήνης]]
Κάθε ετερόφωτο ουράνιο σώμα του ηλιακού μας συστήματος όταν δέχεται από την μία πλευρά του το φως του Ήλιου δημιουργεί από την άλλη του πλευρά μία περιοχή που ονομάζεται '''κώνος σκιάς''' ή '''σκιά''' του σώματος αυτού. Στην περιοχή της σκιάς δενν μπορούν να φτάσουν οι ακτίνες του Ήλιου. Όταν ένα δεύτερο σώμα βρεθεί στην περιοχή της σκιάς αυτής τότε σταματάει να δέχεται το φως του Ήλιου και το φαινόμενο αυτό ονομάζεται έκλειψη του δεύτερου σώματος. Στην πλευρά της σκιάς δημιουργείται επίσης και μία περιοχή στην οποία αποκόπτεται τμήμα της [[ακτινοβολία|ακτινοβολίας]] του Ήλιου. Η περιοχή αυτή ονομάζεται '''παρασκιά'''. Όταν ένα ουράνιο σώμα βρεθεί στην παρασκιά ενός άλλου ουράνιου σώματος δέχεται λιγότερο φως από ότι συνήθως με αποτέλεσμα η φωτεινότητά του να ελαττώνεται.
Η Σελήνη και η Γη ανήκουν στα ετερόφωτα ουράνια σώματα όπως όλοι οι πλανήτες και οι φυσικοί δορυφόροι τους. Το φως που παρατηρούμε να εκπέμπει τη νύχτα η Σελήνη προέρχεται από την [[ανάκλαση]] του φωτός του Ήλιου στην επιφάνειά της. Ανάλογα με τη θέση της Γης, του Ήλιου και της Σελήνης δημιουργούνται οι [[φάσεις της Σελήνης]] (νέα Σελήνη, πρώτο ή τελευταίο τέταρτο, πανσέληνος). Για να συμβεί έκλειψη Σελήνης θα πρέπει αυτή να βρεθεί στη σκιά της Γης. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο όταν ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη βρίσκονται πάνω στην ίδια ευθεία γραμμή ή περίπου πάνω στην ίδια ευθεία γραμμή και με τη Γη να βρίσκεται ανάμεσα στα δύο ουράνια σώματα. Ανάλογα για να συμβεί έκλειψη Ηλίου θα πρέπει η Γη να βρεθεί στη σκιά της Σελήνης. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο όταν ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη βρίσκονται πάνω στην ίδια ευθεία γραμμή ή περίπου πάνω στην ίδια ευθεία γραμμή και όταν η Σελήνη βρίσκεται ανάμεσα στα δύο ουράνια σώματα.
| 