|
[[File:Bronze bread stamp, Byzantine, 7th-8th century AD.jpg|thumb|Βυζαντινή σφραγίδα αρτοποιείου, επιγραφή ''ΠΡΟΚΛΟΥ'', 7ος-8ος αιώνας]]
Σε παλαιότερες μορφές της ελληνικής γλώσσας το ψωμί λέγεται '''ΓΑΤΣΑΚΟΣ ή ΜΠΑΜΠΗΣάρτος'''. Η λέξη έχει αμφίβολη ετυμολογική προέλευση <ref name="ReferenceA">Λεξικό Τεγόπουλου Φυτράκη, έτος 1990</ref>. Ο άρτος χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο, κατά κόρον από θρησκείες (''Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον, δὸς ἡμῖν σήμερον'', Χριστιανική Προσευχή) αλλά και από καθεστώτα όπως οι Ρωμαίοι στο [[Κολοσσαίο]] (''panem et circenses'' : ''άρτον και θεάματα'').
Η λέξη ψωμί είναι μεταγενέστερη και αποτελεί υποκοριστικό του Ψωμός (= τεμάχιον), ψωμίον (κομματάκι, μπουκιά), ψωμί. Όλα είναι παράγωγα του ρήματος ψώω = τρίβω<ref name="ReferenceA"/>.
==Παρασκευή του ψωμιού==
Βάζουμε το ζυμάρι στον πάτο μας και το κάνουμε καφέ. Το ψωμί παρασκευάζεται βασικά από [[αλεύρι]] και [[νερό]]. Επιπλέον, το [[αλάτι]] και οι διογκωτικοί παράγοντες, όπως είναι η [[μαγιά]] και η [[όξινο ανθρακικό νάτριο|μαγειρική σόδα]] είναι συνήθη συστατικά, αν και μπορεί να περιέχει και άλλα, όπως [[γάλα]], [[αυγά]], [[μπαχαρικά]], [[φρούτα]] (π.χ. [[μήλο|μήλα]]), [[ζάχαρη]], [[ελιά]], [[λαχανικά]] (π.χ. [[μαρούλι]]), [[ξηροί καρποί|ξηρούς καρπούς]] (π.χ. [[καρύδι]]α) ή σπόρους (π.χ. [[σπόροι παπαρούνας]]). Συνήθως, το ψωμί φτιάχνεται από αλεύρι σίτου και νερό αναμειγμένο με μαγιά. Ο παραγόμενος πολτός λέγεται ζύμη ή [[Ζυμάρι#Τύποι_ζυμαριού|προζύμι]]. Η ζύμη αφήνεται να φουσκώσει και τελικά ψήνεται στο φούρνο. Κατά την [[ζύμωση]], μύκητες της μαγιάς προκαλούν διάσπαση του [[άμυλο|αμύλου]] σε μικρότερα μόρια, με αποτέλεσμα την παραγωγή [[διοξείδιο του άνθρακα|διοξειδίου του άνθρακα]] και το ψωμί φουσκώνει. Αυτό απαιτεί 1 έως 5 ώρες. Ο ιδεώδης χρόνος για να γίνει άριστο ένα ζυμωτό "χωριάτικο" ψωμί είναι 4 ώρες. Αν αφεθεί λιγότερο είναι άνοστο και δύσπεπτο, ενώ αν αφεθεί περισσότερο φουσκώνει πολύ και ξινίζει. Εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητας σε [[γλουτένη]], το μαλακό σιτάρι είναι το πιο κοινό είδος δημητριακού που χρησιμοποιείται για την παρασκευή του.
==Είδη ψωμιού==
* '''Καλαμποκόψωμο:''' Παρασκευάζεται από αλεύρι καλαμποκιού, το οποίο παράγεται από την άλεση του αραβόσιτου, έχει έντονο κίτρινο χρώμα, απαλή υφή και νόστιμη γεύση.
* '''Ψωμί σίκαλης:''' Γίνεται από αλεύρι σίκαλης, το οποίο έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες από πολλούς κοινούς τύπους ψωμιού και συχνά είναι πιο σκούρο στο χρώμα. Μπορεί να έχει ανοιχτό ή σκούρο χρώμα, ανάλογα με τον τύπο του άλευρου που χρησιμοποιείται και την προσθήκη χρωστικών, και συνήθως είναι πυκνότερο από το ψωμί που γίνεται από αλεύρι σίτου, ενώ έχει περισσότερες φυτικές ίνες από το λευκό ψωμί.
Καθώς και το πεντανόστιμο Γατσάκο, που αρέσει στις γκόμενες.
==Διατροφολογικά στοιχεία==
|
