|
ΕΙΝΑΙ ΠΟΥΤΑΝΕΣ
{{coord|41.35|19.9833|type:country|format=dms|display=title}}
{{Πληροφορίες Χώρας
| εθνικό_όνομα = ''Republika e Shqipërisë''
| προφορά_ονόματος =
| εθνικό όνομα ελληνικά = "Δημοκρατία της Αλβανίας "
| σημαία = Flag of Albania.svg
| άρθρο σημαίας = Σημαία της Αλβανίας
| εθνόσημο = Albania state emblem.svg
| πλάτος εθνόσημου = 70px
| άρθρο εθνόσημου = Εθνόσημο της Αλβανίας
| εθνικό_σύνθημα = Εσύ Αλβανία μου δίνεις τιμή, μου δίνεις το όνομα Αλβανός<br>
([[Αλβανική γλώσσα|αλβανικά]]: Ti Shqipëri më jep nder, më jep emrin Shqipëtar)
| εθνικός_ύμνος = [[Hymni i Flamurit|Ύμνος στη Σημαία]]<br>([[Αλβανική γλώσσα|αλβανική]]: Himni i Flamurit)<center>[[File:Hymni i Flamurit instrumental.ogg]]</center>
| χάρτης = Europe-Albania.svg
| λεζάντα_χάρτη = Η θέση της Αλβανίας (πράσινο) <br>στην [[Ευρώπη|Ευρωπαϊκή ήπειρο]] (σκούρο γκρι)
| λεζάντα_αριστερά =
| πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη = [[Τίρανα]]
| συντεταγμένες_πρωτεύουσας = {{coord|41.33|19.82|type:city|format=dms|display=inline|name=Τίρανα}}
| μεγαλύτερη_πόλη =
| επίσημες_γλώσσες = [[Αλβανική γλώσσα|Αλβανικά]]
| πολίτευμα = [[Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]]
| τίτλοι_ηγετών = [[Πρόεδρος της Αλβανίας|Πρόεδρος]]<br>[[Πρωθυπουργός της Αλβανίας|Πρωθυπουργός]]
| ονόματα_ηγετών = [[Ιλίρ Μέτα]]<br>[[Έντι Ράμα]]
| βουλή_όνομα = [[Βουλή της Αλβανίας|Συνέλευση]]
| τύπος_κυριαρχίας =
| γεγονός_κυριαρχίας = • Πριγκιπάτο του Άρβανον <br>• Σύνδεσμος της Λέζας <br>• Ανεξάρτητη Αλβανία <br>• Πριγκιπάτο της Αλβανίας <br>• Ισχύον [[Σύνταγμα]]
| ημερομηνίες_κυριαρχίας = [[1190]] <br><br> [[2 Μαρτίου]] [[1444]] <br> [[28 Νοεμβρίου]] [[1912]] <br> [[29 Ιουλίου]] [[1913]] <br><br> [[28 Νοεμβρίου]] [[1998]]
| θέση_έκτασης = 143
| έκταση = 28.748
| ποσοστό_νερού = 4,7
| σύνορα = 717
| ακτογραμμή = 362
| θέση_πληθυσμού = 139
| πληθυσμός = 2.831.741 <ref>[http://www.geohive.com/cntry/albania.aspx GeoHive - Albania population statistics<!-- Bot generated title -->]</ref>
| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2011
| πυκνότητα_πληθυσμού = 99,6
| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 111
| εκτίμηση_πληθυσμού = 2.862.427<ref name="stat">[http://www.instat.gov.al/en/themes/demography-and-social-indicators/population/#tab2 Επίσημη εκτίμηση]</ref>
| χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού = 1-2019
| χρονιά_ΑΕΠ = 2016
| ΑΕΠ = 34,155 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=57&pr.y=1&sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=914&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Αλβανία |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate=09-05-2017}}</ref>
| θέση_ΑΕΠ = 113
| ΑΕΠ_κατακεφαλή = 11.840 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή = 95
| χρονιά_ΑΕΠ_Ον = 2016
| ΑΕΠ_Ον = 12,126 δισ. $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_Ον = 113
| ΑΕΠ_κατακεφαλή_Ον = 4.203 $<ref name="imf"/>
| θέση_ΑΕΠ_κατά_κεφαλή_Ον = 99
| HDI_έτος = 2017
| HDI = {{increase}} 0,785 <ref name="UNDP2018">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/2018-update |title= Human Development Report 2018|publisher=HDRO (Human Development Report Office)|accessdate=10-2-2019}}</ref>
| HDI_κατάταξη = 68
| HDI_κατηγορία = <span style="color:#009900;">υψηλός</span>
| νόμισμα = [[Λεκ]]
| κωδικός_νομίσματος = ALL
| ώρα_ζώνης = [[Ώρα Κεντρικής Ευρώπης|CET]]
| διαφορά_UTC = +1
| θερινή_διαφορά_UTC = +2
| top_level_domain = [[.al]]
| οδηγούν_από = δεξιά
| κωδικός_κλήσης = 355
| σημειώσεις =
}}
Η '''Αλβανία ειnαι μια χωρα με κοινη λεξη tsifsacarry τιν εχει δημιουργισει ο ahmed hassan εαν τουσ δειτε στον δρομο μην τους δοσετε τιποτα και περνουν απο της γυναικεσ την παρθενια και ονομαζονται Ο ΓΑΜΙΑΣ ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ'''
Η Αλβανία είναι μέλος του [[ΟΗΕ]], του [[ΝΑΤΟ]], του [[Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη|Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη]], του [[Συμβούλιο της Ευρώπης|Συμβουλίου της Ευρώπης]], του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου|Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου]], του [[Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης|Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης]] και είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη της [[Ένωση για τη Μεσόγειο|Ένωσης για τη Μεσόγειο]]. Η Αλβανία είναι υποψήφια προς ένταξη χώρα στην [[Ευρωπαϊκή Ένωση]]. Η χώρα έκανε επίσημη αίτηση για [[Διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης|ένταξη]] στην [[ΕΕ]] στις [[28 Απριλίου]] [[2009]] και έλαβε καθεστώς επίσημης υποψήφιας στις [[24 Ιουνίου]] [[2014]].<ref>[http://www.tanea.gr/news/politics/article/5134574/benizelos-shmantiko-thema-apodosh-sthn-albania-kathestwtos-ypopshfias-xwras/ Καθεστώς υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ έλαβε η Αλβανία], Τα Νέα, 24 Ιουνίου 2014</ref>
Η σημερινή επικράτεια της Αλβανίας ήταν σε πολλές φάσεις της ιστορίας μέρος των Ρωμαϊκών επαρχιών της Δαλματίας (νότιο Ιλλυρικό), της [[Μακεδονία (Ρωμαϊκή επαρχία)|Μακεδονίας]] (συγκεκριμένα της Νέας Ηπείρου) και της [[Μοισία]]ς. Το σημερινό κράτος έγινε ανεξάρτητο μετά τη κατάρρευση της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]] στην Ευρώπη μετά τους [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους]]. Η Αλβανία ανακήρυξε ανεξαρτησία στις [[28 Νοεμβρίου]] [[1912]] (αναγνωρίστηκε το [[1913]]) και πρώτος κυβερνήτης της ήταν ο [[Ισμαήλ Κεμάλι]] (Ismail Qemali). Πέρασε μέσα από πολιτικά καθεστώτα Πριγκιπάτου, Δημοκρατίας και Βασιλείου μέχρι την εισβολή των Ιταλών το 1939, όποτε έγινε και προτεκτοράτο. Το 1944 έγινε Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία υπό τον [[Ενβέρ Χότζα]] και το Εργατικό Κόμμα (PPSH).
Εθνικός ήρωας της Αλβανίας είναι ο [[Σκεντέρμπεης]] (Skendërbej), γνωστός και ως Γεώργιος Καστριώτης (Gjergj Kastrioti).
Η Αλβανία είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με Μεταβατική Οικονομία. Οι μεταρρυθμίσεις ελεύθερης αγοράς έχουν ανοίξει τη χώρα σε διεθνείς επενδύσεις, κυρίως στον τομέα της ενέργειας και των υποδομών μεταφοράς.
== Ετυμολογία - ονομασίες ==
Το όνομα ''Αλβανία'' από τη μεσαιωνική [[Ελληνική γλώσσα|ελληνική]] λέξη Αλβανός (Αλβανών, Αλβανόπολις), φέρεται να υποδεικνύεται, για πρώτη φορά, από τον Πτολεμαίο τον Γεωγράφο (''Γεωγραφικά'', 3, 12, 20) και αφορά κάποια αντίστοιχη φυλή της περιοχής.<ref>Vasiliev (1952), ''[http://books.google.com/books?id=2X8LtjDLNl8C&lpg=PA613&dq=ptolemy%20albania&as_brr=3&hl=el&pg=PA613#v=onepage&q=&f=false History of the Byzantine Empire, 324-1453]'', The University of Wisconsin Press, 1958, σ. 613. Αντίθετα, ο [[Στράβων]]ας περιγράφει ένα άλλο [[Αλβανία (Καύκασος)|βασίλειο]] με αυτό το όνομα, στην περιοχή του σημερινού [[Νταγκεστάν]] στην [[Καυκασία]].</ref> Παρόλα αυτά, οι πρώτες πηγές που αναφέρονται με βεβαιότητα στο συγκεκριμένο Βαλκανικό λαό βρίσκονται σε ανώνυμο Βουλγαρικό γραπτό του 11ου αιώνα<ref>[https://web.archive.org/web/20110811074422/http://www.albanianhistory.net/texts15/AH1000.html Extract from: Radoslav Grujic: Legenda iz vremena Cara Samuila o poreklu naroda. in: Glasnik skopskog naucnog drustva, Skopje, 13 (1934), p. 198 200. Translated from the Old Church Slavonic by Robert Elsie. First published in R. Elsie: Early Albania, a Reader of Historical Texts, 11th - 17th Centuries, Wiesbaden 2003, σ. 3]</ref> και στο έργο του [[Μιχαήλ Ατταλειάτης|Μιχαήλ Ατταλειάτη]].<ref>[https://web.archive.org/web/20110811072257/http://www.albanianhistory.net/texts15/AH1038.html Extracts from: Michaelis Attaliotae: Historia, Bonn 1853, p. 8, 18, 297. Translated by Robert Elsie. First published in R. Elsie: Early Albania, a Reader of Historical Texts, 11th - 17th Centuries, Wiesbaden 2003, p. 4-5.]</ref>
Οι Βυζαντινοί συγγραφείς ονομάζουν τη σημερινή χώρα Αλβανία και τους κατοίκους Αλβανούς και Αρβανίτες από τον 11ο αιώνα. Εκτός όμως της ονομασίας αυτής ιστορικά υπάρχουν κι άλλες:
* Οι ίδιοι οι Αλβανοί ονομάζουν τους εαυτούς τους ''Σκιπτάρ'' και τη χώρα τους ''Σκιπερία'', δηλαδή χώρα των αετών.
* Οι Τούρκοι τους ονομάζουν ''Αρναούτ''.
* Στη [[Γκεγκική διάλεκτος|γκεγκική διάλεκτο]], η χώρα λεγόταν ''Άρμπεν'' και οι κάτοικοι (''Arbesh dhe Arberesh'') ''Άρμπενες'' - ''Αρμπινέοι'' (πληθ.) και ''Αρμπαναίοι''.
* Οι Έλληνες, εκ του προηγουμένου, ''Αρβανίτες''.
* Οι Σλάβοι, ομοίως με τους Έλληνες, ''Αρμπανάς'' και ''Αρμπανάδες''.
== Ιστορία ==
=== Αρχαιότητα ===
[[File:Parku Arkeologjik i Apollonisë 04.jpg|thumb|right|250px|Η αρχαία Απολλωνία ήταν μία σημαντική Ελληνική πόλη, η οποία υπήρξε αιτία του Πελοποννησιακού πολέμου.]]
Οι αρχαίοι κάτοικοι του μεγαλύτερου μέρους της περιοχής που καλύπτει σήμερα η Αλβανία (και του μεγαλύτερου μέρους της πρώην [[Γιουγκοσλαβία]]ς) ήταν οι [[Ιλλυριοί]]. Τα αρχαιολογικά ευρήματα συγκεντρωμένα στις παράκτιες περιοχές δεν αποδίδουν έως τώρα σαφή εικόνα του [[πολιτισμός (αρχαιολογία)|πολιτισμού]] αυτών των ανθρώπων.
Η επικρατέστερη άποψη των ιστορικών είναι ότι οι σύγχρονοι Αλβανοί προέρχονται από τους γηγενείς αρχαίους Ιλλυριούς, και από άλλους αρχαίους βαλκανικούς λαούς ([[Θράκες]] και [[Δακία|Δάκες]]).
Στην ευρύτερη περιοχή η παρουσία των Ιλλυριών ανιχνεύεται στο σχηματισμό πολιτικής δομής κατά τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ.. Οι Ιλλυριοί πάντως σχημάτισαν βασίλεια γύρω από πολέμαρχους που αντιμάχονταν μεταξύ τους στο μεγαλύτερο τμήμα της ιστορίας τους (δεν υπήρχε ενότητα των ιλλυρικών φυλών). Κατά την αρχαιότητα, είχαν αναπτύξει σχέσεις με τους Έλληνες. Κατά περιόδους, είχαν συγκρούσεις με ελληνικές φυλές, κατά των [[Χάονες|Χαόνων]] και των [[Μολοσσοί|Μολοσσών]] στην [[Ήπειρος|Ήπειρο]] και κατά του [[μακεδονικό βασίλειο|Μακεδονικού βασιλείου]], μα και κατά την ίδρυση ελληνικών αποικιών σε μέρη που κατοικούσαν Ιλλυριοί ([[Επίδαμνος]], [[Απολλωνία η Ιλλυρική|Απολλωνία]]).
=== Ρωμαϊκή κυριαρχία και Μεσαίωνας ===
[[Αρχείο:Το Άρβανον.jpg|thumb|left|Η περιοχή που θεωρείται κοιτίδα των Αρβανιτών]]
Κατακτημένη από τη [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία]], η Ιλλυρία οργανώθηκε ως ρωμαϊκή επαρχία με το όνομα ''Illyricum'' (''Ιλλυρικόν''), η οποία διαιρέθηκε αργότερα στις επαρχίες της [[Δαλματία]]ς και της [[Παννονία]]ς. Οι γαίες που συνιστούν τη σύγχρονη Αλβανία περιλαμβάνονταν στη [[Δαλματία]]. Αργότερα, στο ''Ιλλυρικόν'' θα περιληφθεί μεγάλο μέρος της βαλκανικής χερσονήσου, συμπεριλαμβανόμενης της [[Ελλάδα]]ς, καθώς ο [[Αρχαία Ελλάδα|ελληνικός πολιτισμός]] που επικρατούσε την εποχή εκείνη στην ευρύτερη περιοχή, είναι φανερός και αποδίδεται στα ελληνικά ονόματά τους.
Η σημερινή Αλβανία παρέμεινε υπό Ρωμαϊκή και στη συνέχεια [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινή]] κυριαρχία, μέχρις ότου άρχισαν να την κατακλύζουν οι [[Σλάβοι]] από το 548 και μετά και καταλήφθηκε από τη [[Βουλγαρία|Βουλγαρική Αυτοκρατορία]] τον 9ο αιώνα. Μετά την εξασθένηση της Βυζαντινής και της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας στα μέσα και στα τέλη του 13ου αιώνα, μερικά από τα εδάφη της σημερινής Αλβανίας καταλήφθηκαν από το [[Μεγάλο Πριγκιπάτο της Ράσκας|Σερβικό Πριγκιπάτο]]. Γενικά οι επιδρομείς κατέστρεφαν ή εξασθενούσαν τα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά πολιτιστικά κέντρα στην περιοχή της μελλοντικής Αλβανίας.
Ο εδαφικός πυρήνας του Αλβανικού κράτους σχηματίστηκε το Μεσαίωνα ως Πριγκιπάτο του Αρβάνου (Αλβανικά: Αρμπέρ) και Βασίλειο της Αλβανίας. Το Πριγκιπάτο του Αρβάνου ήταν το πρώτο Αλβανικό κράτος κατά το Μεσαίωνα και ιδρύθηκε από τον άρχοντα Πρόγονο στην περιοχή της [[Κρούγια]]ς γύρω στα 1190. Τον ιδρυτή Πρόγονο διαδέχθηκαν οι γιοί του Τζην και Δημήτριος, με το δεύτερο το βασίλειο να φτάνει στο ανώτερο σημείο του. Μετά το θάνατο του Δημήτριου, τελευταίου της οικογένειας των Προγόνων, το πριγκιπάτο περιήλθε στον Έλληνα Γρηγόριο Καμονά και στη συνέχεια στον Αλβανό γαμπρό του Γουλαμό, για να διαλυθεί τελικά το 1255. Από ορισμένους ιστορικούς θεωρείται ότι το Πριγκιπάτο του Αρβάνου ήταν το πρώτο δείγμα «Αλβανικού κράτους» και ότι διατήρησε ημιαυτόνομο καθεστώς ως το δυτικό άκρο μιας αυτοκρατορίας (υπό τους [[Δυναστεία Δουκών|Δούκες]] της [[Δεσποτάτο της Ηπείρου|Ηπείρου]] ή τους [[Δυναστεία των Λασκαριδών|Λασκαρίδες]] της [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Νίκαιας]]).
=== Οθωμανική κυριαρχία ===
[[Αρχείο:Gjergj Kastrioti.jpg|thumb|Πορτρέτο του Γεωργίου Καστριώτη [[Σκεντέρμπεης|Σκεντέρμπεη]]]]
Στις αρχές της εγκαθίδρυσης της [[Οθωμανική αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]] στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, το γεωπολιτικό σκηνικό χαρακτηριζόταν από διάσπαρτα βασίλεια μικρών πριγκιπάτων. Οι Οθωμανοί είχαν στήσει τις φρουρές τους σε όλη τη νότια Αλβανία το 1415 και κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της Αλβανίας το 1431. Εντούτοις το 1443 ξέσπασε μια μεγάλη και μακροχρόνια εξέγερση υπό την ηγεσία του Αλβανού εθνικού ήρωα [[Σκεντέρμπεης|Σκεντέρμπεη]], που διήρκεσε μέχρι το 1479, νικώντας πολλές φορές μεγάλους Οθωμανικούς στρατούς υπό τους σουλτάνους [[Μουράτ Β΄]] και [[Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής|Μωάμεθ Β΄]]. Ο Σκεντέρμπεης συνένωσε αρχικά τους Αλβανούς πρίγκιπες και κατόπιν εγκαθίδρυσε μια κεντρική εξουσία στο μεγαλύτερο μέρος των μη κατακτημένων εδαφών και έγινε Άρχοντας της Αλβανίας. Προσπάθησε επίσης ακατάπαυστα αλλά μάλλον ανεπιτυχώς να δημιουργήσει ένα συνασπισμό των Ευρωπαίων κατά των Οθωμανών. Ματαίωσε κάθε προσπάθεια των Οθωμανών να ανακτήσουν την Αλβανία, που την οραματίζονταν ως εφαλτήριο για την εισβολή στην Ιταλία και στη Δυτική Ευρώπη. Ο άνισος αγώνας του κατά της ισχυρότερης δύναμης της εποχής κέρδισε την εκτίμηση της Ευρώπης καθώς και κάποια υποστήριξη με τη μορφή χρημάτων και στρατιωτική βοήθειας από τη [[Νάπολη]], τους [[Πάπας|πάπες]], τη [[Βενετία]] και τη [[Ντουμπρόβνικ|Ραγούζα]].
[[Αρχείο:Assault on Turkish encampment.jpg|left|thumb|Aλβανικές δυνάμεις υπό το Σκεντέρμπεη επιτίθενται σε Οθωμανικό στρατόπεδο το 1457]]
Με την άφιξη των Τούρκων το Ισλάμ εισήχθη στην Αλβανία ως τρίτη θρησκεία. Ο προσηλυτισμός αυτός προκάλεσε μαζική μετανάστευση Αλβανών προς τις Χριστιανικές Ευρωπαϊκές χώρες. Πολλοί Αλβανοί διέφυγαν στη γειτονική Ελλάδα όπως επίσης στην [[Ιταλία]], κυρίως στην [[Καλαβρία]] και τη [[Σικελία]]. Μαζί με τους [[Βόσνιοι Μουσουλμάνοι|Βόσνιους]] οι Αλβανοί Μουσουλμάνοι κατείχαν εξέχουσα θέση στην αυτοκρατορία και ήταν το κύριο στήριγμα της Οθωμανικής πολιτικής στα Βαλκάνια.
[[Αρχείο:Mehmedpasha.jpg|thumb|upright|Ο Κιοπρουλού Μεχμέτ Πασάς ήταν ο αποτελεσματικότερος και ισχυρότερος από τους Μεγάλους Βεζίρηδες Αλβανικής καταγωγής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]]
Με αυτή την προνομιακή θέση στην αυτοκρατορία οι Αλβανοί Μουσουλμάνοι κατέλαβαν διάφορες διοικητικές θέσεις, με πάνω από 25 [[Μεγάλος Βεζίρης|Μεγάλους Βεζίρηδες]] Αλβανικής καταγωγής, όπως ο Στρατηγός Κιοπρουλού Μεχμέτ Πασάς, που διοικούσε τις Οθωμανικές δυνάμεις κατά τους Οθωμανοπερσικούς Πολέμους, ο Στρατηγός [[Κιοπρουλού Φαζίλ Αχμέτ πασάς|Κιοπρουλού Φαζίλ Αχμέτ]], που ηγείτο του Οθωμανικού στρατού κατά τον Αυστροτουρκικό Πόλεμο (1663–1664) και αργότερα ο [[Μεχμέτ Αλή Πασάς]] της [[Αίγυπτος|Αιγύπτου]].
Το 15ο αιώνα, όταν οι Οθωμανοί εδραίωσαν την παρουσία τους στην περιοχή, οι Αλβανικές πόλεις οργανώθηκαν σε τέσσερα κύρια [[σαντζάκι]]α. Η κυβέρνηση προώθησε το εμπόριο ιδρύοντας μια σημαντική Εβραϊκή αποικία προσφύγων που είχαν φύγει διωγμένοι από την Ισπανία (στα τέλη του 15ου αιώνα). Από τα λιμάνια του [[Αυλώνας|Αυλώνα]] περνούσαν εμπορεύματα εισαγόμενα από την Ευρώπη, όπως βελούδα, βαμβακερά, μάλλινα, χαλιά, μπαχαρικά και δέρματα από την [[Προύσα]] και την [[Κωνσταντινούπολη]]. Μερικοί πολίτες του Αυλώνα είχαν ακόμη και εμπορικούς συνεργάτες στην Ευρώπη.
Αλβανοί υπήρχαν επίσης σε όλη την αυτοκρατορία, στο [[Ιράκ]], στην Αίγυπτο, στην [[Αλγερία]] και σε όλο το [[Μαγκρέμπ]], ως ζωτικής σημασίας στρατιωτικοί και διοικητικοί λειτουργοί. Αυτό οφειλόταν εν μέρει στο [[Παιδομάζωμα]]. Η διαδικασία του [[εξισλαμισμός|εξισλαμισμού]] υπήρξε σταδιακή, αρχίζοντας με την άφιξη των Οθωμανών το 19ο αιώνα (σήμερα μια μειονότητα Αλβανών είναι Καθολικοί ή Ορθόδοξοι Χριστιανοί, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία έχει γίνει Μουσουλμανική). Οι [[Τιμάριο|τιμαριούχοι]], το υπόβαθρο της πρώιμης Οθωμανικής εξουσίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, δεν ήταν κατ' ανάγκη προσήλυτοι στο Ισλάμ και κατά καιρούς εξεγείρονταν. Διασημότερος από αυτούς τους επαναστάτες είναι ο Σκεντέρμπεης (που η μορφή του θα χρησιμοποιείτο αργότερα το 19ο αιώνα ως κεντρικό στοιχείο της Αλβανικής εθνικής ταυτότητας). Η σημαντικότερη επίπτωση στους Αλβανούς ήταν η σταδιακή διαδικασία εξισλαμισμού της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού, αν και αυτό έγινε πιο πλατειά μόνο το 17ο αιώνα.
Πολλοί Καθολικοί προσηλυτίσθηκαν το 17ο αιώνα, ενώ οι Ορθόδοξοι Αλβανοί τους ακολούθησαν το 18ο αιώνα. Την, αρχικά περιορισμένη στα κύρια αστικά κέντρα [[Ελμπασάν]] και [[Σκόδρα]], νέα θρησκεία, ασπάσθηκε την περίοδο αυτή και η ύπαιθρος. Τα κίνητρα για τον προσηλυτισμό ήταν, σύμφωνα με τους μελετητές ποικίλα, ανάλογα με την περίπτωση. Η έλλειψη πρωτογενών πηγών δεν βοηθάει τη διερεύνηση τέτοιων ζητημάτων.
Η Αλβανία παρέμεινε υπό την Οθωμανική εξουσία ως τμήμα της επαρχίας της [[Ρούμελη (Οθωμανική)|Ρούμελης]] μέχρι το 1912, όταν ανακηρύχθηκε η ανεξάρτητη Αλβανία.
[[Αρχείο:Albanian vilayet.jpg|240px|thumb|Το Αλβανικό [[Βιλαέτι]], που διεκδικήθηκε από τη Λίγκα του Πρίζρεν]]
=== Η εποχή του εθνικισμού ===
Ο Σύνδεσμος της Πρίζρενης δημιουργήθηκε την 1 Ιουνίου 1878, στο [[Πρίζρεν]] του [[Βιλαέτι του Κοσσυφοπεδίου|Βιλαετίου του Κοσσυφοπεδίου]] της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αρχικά οι Οθωμανικές αρχές υποστήριξαν τον Σύνδεσμο, που η αρχική του θέση βασιζόταν στη θρησκευτική αλληλεγγύη των Μουσουλμάνων γαιοκτημόνων και των ανθρώπων που συνδέονταν με την [[Υψηλή Πύλη|Οθωμανική διοίκηση]], που τόνιζε τη Μουσουλμανική αλληλεγγύη και έκανε έκκληση για υπεράσπιση των Μουσουλμανικών εδαφών, περιλαμβανομένης της σημερινής [[Βοσνία και Ερζεγοβίνη|Βοσνίας και Ερζεγοβίνης]]. Αυτός ήταν ο λόγος που ο Σύνδεσμος ονομάστηκε ''Επιτροπή των Πραγματικών Μουσουλμάνων'' (Αλβανικά ''Komiteti i Myslimanëve të Vërtetë''). Ο Σύνδεσμος εξέδωσε ένα διάταγμα, γνωστό ως ''Καραρνάμε'', όπου περιεχόταν ανακοίνωση ότι οι άνθρωποι από «Βόρεια Αλβανία, την Ήπειρο και τη Βοσνία» είναι πρόθυμοι να υπερασπισθούν την «εδαφική ακεραιότητα» της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας «με όλα τα δυνατά μέσα» από τα στρατεύματα της [[Βουλγαρία]]ς, της [[Σερβία]]ς και του [[Μαυροβούνιο|Μαυροβουνίου]]. Υπογράφτηκε από 47 Μουσουλμάνους εκπροσώπους στις 18 Ιουνίου 1878. Στη συνέλευση συμμετείχαν 300 περίπου Μουσουλμάνοι, περιλαμβανομένων συνέδρων από τη Βοσνία και του μουτασαρίφ (σαντζάκμπεη) του [[Σαντζάκι του Πρίζρεν|Σαντζακίου του Πρίζρεν]] ως αντιπροσώπου των κεντρικών αρχών και χωρίς συνέδρους από το Βιλαέτι της Σκόδρας.
Οι Οθωμανοί ακύρωσαν την υποστήριξή τους όταν ο Σύνδεσμος, υπό την επιρροή του Αμπντίλ μπέη Φρασέρι, εστίασε τη δράση της προς την Αλβανική αυτονομία και ζήτησε τη συνένωση των τεσσάρων Οθωμανικών βιλαετίων (Κοσόβου, Σκόδρας, [[Μπίτολα|Μοναστηρίου]] και [[Ιωάννινα|Ιωαννίνων]]) σε ένα νέο [[βιλαέτι]] της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (το Αλβανικό Βιλαέτι). Αργότερα η Αλβανική εξέγερση του 1912, η ήττα των Οθωμανών κατά τους [[Βαλκανικοί πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους]] και η προέλαση των στρατών των Μαυροβουνίων, των Σέρβων και των Ελλήνων στα εδάφη που διεκδικούσαν και οι Αλβανοί, οδήγησαν στην εδραίωση του αλβανικού εθνικού κινήματος.
==== Κρυφά σχολεία ====
Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, και ειδικά μετά τον ρωσο-τουρκικό πόλεμο του 1877-78, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία εισερχόταν σε κατάσταση αποσύνθεσης, μεταξύ των άλλων εθνών εκδηλώθηκε και το αποσχιστικό κίνημα των Αλβανών. Για να ελέγξουν αυτή την κατάσταση οι Οθωμανοί επιχείρησαν να επιβάλλουν την τουρκική γλώσσα στους Αλβανούς όπως και τους Πομάκους. Σε αντίδραση, οι Αλβανοί σχημάτισαν μυστικές κοινότητες σε γειτονικές βαλκανικές χώρες όπου σε κρυφά σχολεία διδασκόταν η αλβανική.<ref>[https://books.google.gr/books?id=0JqPscM-kcYC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=secret%20schools&f=false Selçuk Akşin Somel, The Modernization of Public Education in the Ottoman Empire, 1839-1908. BRILL, 2001, σ. 206.]</ref> Στη συντήρηση της αλβανικής συνέβαλε και το τάγμα των [[Μπεκτασήδες δερβίσηδες|Μπεκτασήδων]] με τη λειτουργία κρυφών σχολείων κατά την ύστερη τουρκοκρατία. Το 1902 ο σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ διέταξε το κλείσιμο των σχολείων και την απαγόρευση των βιβλίων στην αλβανική γλώσσα. Τότε οι τεκέδες των Μπεκτασήδων σχημάτισαν ένα δίκτυο παράνομων σχολείων όπου μορφωμένοι δερβίσηδες συντηρούσαν τον εθνικό πολιτισμό των Αλβανών.<ref>{{cite book|last=Clayer|first=Natalie|chapter=Bektachisme et nationalisme albanais|location=Istanbul|publisher=Isis|year=1995|title=Bektachiyya: Études sur l'ordre mystique des Bektachis et les groupes relevant de Hadji Bektach|editor1-last=Popovic|editor1-first=Alexandre|editor2-last=Veinstein|editor2-first=Gilles|page=281}}<br>ελληνική μετάφραση: {{cite book|author=Natalie Clayer|chapter=Μπεκτασισμός και Αλβανικός Εθνικισμός|title=Μπεκτασήδες, Δερβίσηδες και Εθνικό Κίνημα στην Αλβανία|editor=Ευστράτιος Ζεγκίνης|publisher=Ισνάφι|location=Ιωάννινα|year=2005|page=99}}</ref>
=== Ανεξαρτησία ===
[[Αρχείο:28nentor.jpg|thumb|Ο Ισμαήλ Κεμάλ και το υπουργικό του συμβούλιο κατά τον εορτασμό της πρώτης επετείου της ανεξαρτησίας στον Αυλώνα στις 28 Νοεμβρίου 1913]]
Στις 28 Νοεμβρίου 1912 συνήλθε συνέδριο των Αλβανών αντιπροσώπων στον Αυλώνα. Η 83μελής συνέλευση που το απάρτιζε ανακήρυξε την Αλβανία ανεξάρτητο κράτος και σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση. H Προσωρινή Κυβέρνηση της Αλβανίας συστάθηκε στη δεύτερη σύνοδο της συνέλευσης, στις 4 Δεκεμβρίου 1912. Ηταν δεκαμελής υπό τον Ισμαήλ Κεμάλ μέχρι την παραίτησή του στις 22 Ιανουαρίου 1914. Η Συνέλευση ίδρυσε επίσης τη Γερουσία (Αλβανικά: ''Pleqësi''), με ρόλο συμβουλευτικό της κυβέρνησης, αποτελούμενη από 18 μέλη της Συνέλευσης.
Η ανεξαρτησία της Αλβανίας αναγνωρίσθηκε από τη Διάσκεψη του Λονδίνου, στις 29 Ιουλίου 1913, αλλά η χάραξη των συνόρων του νεοϊδρυθέντος Πριγκιπάτου της Αλβανίας αγνόησε τη δημογραφική πραγματικότητα της εποχής. Στις 15 Οκτωβρίου 1913 συστάθηκε, από τις Μεγάλες Δυνάμεις, η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου, για να αναλάβει τη διοίκηση της νεοϊδρυθείσας Αλβανίας μέχρι να ενισχυθούν οι τοπικοί πολιτικοί θεσμοί. Η έδρα της ήταν στον Αυλώνα. Η Διεθνής Χωροφυλακή συστάθηκε ως η πρώτη αστυνομική δύναμη του Πριγκιπάτου της Αλβανίας. Ως πρώτος πρίγκιπας επιλέχθηκε ο [[Γουλιέλμος του Βιντ]].
[[Αρχείο:King Zog.jpg|150px|thumb|left|Αχμέτ Ζόγου - Βασιλιάς των Αλβανών]]
Το Νοέμβριο του 1913 οι Αλβανικές φιλοοθωμανικές δυνάμεις είχαν προσφέρει το θρόνο της Αλβανίας στον Οθωμανό υπουργό πολέμου, Αλβανικής καταγωγής, [[Αχμέτ Ιζέτ Πασάς|Ιζέτ Πασά]]. Οι φιλοοθωμανοί χωρικοί πίστευαν ότι το νέο καθεστώς του Πριγκιπάτου της Αλβανίας ήταν ένα εργαλείο των έξι Χριστιανικών [[Μεγάλες Δυνάμεις|Μεγάλων Δυνάμεων]] και ντόπιων γαιοκτημόνων που κατείχαν το μισό της καλλιεργήσιμης γης.
Η εξέγερση των Αλβανών χωρικών κατά του νέου Αλβανικού καθεστώτος ξέσπασε υπό την ηγεσία της ομάδας Μουσουλμάνων κληρικών συγκεντρωμένων γύρω από τον [[Εσάντ Πασάς|Εσάντ Πασά Τοπτανί]], που αυτοανακηρύχθηκε σωτήρας της Αλβανίας και του Ισλάμ. Για να κερδίσει την υποστήριξη των Καθολικών εθελοντών της Μιρντίτα από τα βουνά στο βορρά ο Πρίγκιπας Βιντ διόρισε τον ηγέτη τους, Πρενκ Μπίμπε Ντόντα, υπουργό εξωτερικών του Πριγκιπάτου της Αλβανίας. Το Μάιο και τον Ιούνιο του 1914 η Διεθνής Χωροφυλακή, από κοινού με τον Ισα Μπολετίνι και τους άνδρες του, κυρίως από το Κοσσυφοπέδιο, και τους Καθολικούς της Μιρντίτα από το βορρά ηττήθηκαν από τους επαναστάτες, που κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής Αλβανίας ως το τέλος του Αυγούστου του 1914. Το καθεστώς του Πρίγκιπα του Βιντ κατέρρευσε και ο ίδιος έφυγε από τη χώρα στις 3 Σεπτεμβρίου 1914.
[[File:AutonomyDeclaration1914.jpg|right|thumb|250 px|Οι Ελληνες της Βορείου Ηπείρου ανακύριξαν την [[Προσωρινή Κυβέρνηση της Βορείου Ηπείρου]] το 1914.]]
Το 1913, σε μία διάσκεψη πρεσβευτών στο [[Λονδίνο]], αποφασίστηκε ότι σύμφωνα με τον οθωμανικό κανόνα το αλβανικό έδαφος έπρεπε να διαιρεθεί μεταξύ της Σερβίας και της Ελλάδας. Δεν ήταν όλοι οι συμμετέχοντες υπέρ της συγκεκριμένης πρότασης και έτσι αναγνωρίστηκε η δημιουργία του αλβανικού κράτους, αλλά ένα τμήμα των εδαφών δόθηκε στη [[Σερβία]] και στην [[Ελλάδα]]. Μετά από το δεύτερο βαλκανικό πόλεμο, οι Οθωμανοί απομακρύνθηκαν από την Αλβανία και υπήρξε πάλι η πιθανότητα απορρόφησης των εδαφών από τη Σερβία και την Ελλάδα. Τούτη η απόφαση εξόργισε τους Ιταλούς που δεν επιθυμούσαν να έχει η Σερβία εκτεταμένη ακτογραμμή, και εξόργισε επίσης τους Γερμανούς, που ήθελαν την ανάπτυξη ενός σιδηροδρόμου που θα οδηγούσε στην Ανατολή. Η [[Γερμανία]] οργάνωσε κατόπιν σειρά διαβουλεύσεων με τη Ρωσία και την Ελλάδα. Ωστοσο, η επικυριαρχία στις νότιες περιοχές ([[Βόρεια Ήπειρος]]), δεν υπήρξε δυνατή, ακόμη και μετά την αποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων, καθώς εκδηλώθηκε αυτονομιστικό κίνημα ενάντια στην επιδίκαση της περιοχή στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος, που οργανώθηκε από την [[Προσωρινή Κυβέρνηση της Βορείου Ηπείρου]]. Τελικά, αποφασίστηκε ότι η χώρα δεν έπρεπε να διαιρεθεί αλλά αντ' αυτού να παγιωθεί σε πριγκιπάτο της Αλβανίας υπό τον Γερμανό πρίγκιπα William Wied. Όταν ο Γερμανός πρίγκιπας εκδιώχθηκε μετά από 6 μήνες, το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], η [[Γαλλία]], και η [[Ιταλία]], ως μέλη της Κοινωνίας των Εθνών, θέλησαν να διαιρέσουν οριστικά τη χώρα αλλά η επέμβαση των [[ΗΠΑ]] με τον πρόεδρο Woodrow Wilson (άσκησε βέτο στην ψηφοφορία) επέτρεψε στην Αλβανία να διατηρήσει την οντότητά της. Από το 1928, η χώρα κυβερνήθηκε από το βασιλιά [[Αχμέτ Ζόγκου]].<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2003/09/02/opinion/02iht-edold_ed3__3.html?pagewanted=all|title=1928:Zogu Made King of Albania : IN OUR PAGES:100, 75 AND 50 YEARS AGO|date=02-09-2003|work=The New York Times|accessdate=17-01-2011}}</ref>
Τη βραχύβια μοναρχία (1914-1925) διαδέχθηκε η ακόμη πιο βραχύβια πρώτη Αλβανική Δημοκρατία (1925–1928), που αντικαταστάθηκε από νέα μοναρχία (1928–1939). Το βασίλειο υποστηρίχτηκε από το [[Φασισμός|φασιστικό]] καθεστώς της [[Ιταλία]]ς και οι δύο χώρες διατήρησαν στενές σχέσεις μέχρι την ξαφνική [[Ιταλική εισβολή στην Αλβανία|εισβολή της Ιταλίας στη χώρα]] το 1939. Η Αλβανία καταλήφθηκε από τη Φασιστική Ιταλία και στη συνέχεια από τη [[Ναζιστική Γερμανία]] κατά το [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]].
=== Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος ===
Μετά τη [[Ιταλική εισβολή στην Αλβανία|στρατιωτική κατάληψή της από την Ιταλία]], από το 1939 ως το 1943 το [[Βασίλειο της Αλβανίας (1939-1943)]] ήταν [[προτεκτοράτο]] εξαρτώμενο από την Ιταλία και κυβερνώμενο από το Βασιλιά της [[Βιτόριο Εμανουέλε Γ΄ της Ιταλίας|Βιτόριο Εμανουέλε Γ΄]] και την κυβέρνησή του. Μετά την εισβολή του Αξονα στη [[Γιουγκοσλαβία]] τον Απρίλιο του 1941, τα εδάφη της Γιουγκοσλαβίας με σημαντικό Αλβανικό πληθυσμό προσαρτήθηκαν στην Αλβανία. Η Αλβανία προσάρτησε το μεγαλύτερο μέρος του Κοσσυφοπεδίου, καθώς και το δυτικό τμήμα της σημερινής [[Βόρεια Μακεδονία|Βόρειας Μακεδονίας]], την πόλη Τούτιν στην Κεντρική Σερβία και μια λωρίδα του Ανατολικού Μαυροβουνίου. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το 1943 την Αλβανία κατέλαβε η Γερμανία. Το εθνικιστικό ''Balli Κombetar'' (Εθνικό Μέτωπο), που είχε πολεμήσει κατά της Ιταλίας, σχημάτισε μια ουδέτερη κυβέρνηση στα Τίρανα και μαζί με τους Γερμανούς πολεμούσε κατά του καθοδηγούμενου από τους κομμουνιστές Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου της Αλβανίας.
[[Αρχείο:Flag of Albania 1946.svg|thumb|150 px|right|Η αλβανική σημαία επί κομμουνισμού]]
=== Κομμουνιστική Αλβανία ===
Με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η κύρια στρατιωτική και πολιτική δύναμη της χώρας (το Κομμουνιστικό Κόμμα) έστειλε το στρατό του στα βόρεια της Αλβανίας να καταστρέψει τις εθνικιστικές δυνάμεις και να εξαλείψει τους αντιπάλους του. Συνάντησαν σφοδρή αντίσταση στο Νικάι-Μερτούρ, το Ντουκαγκίν και το Κελμέμτ. Της φατρίας των Κελμεντί ηγείτο ο Πρεκ Κάλι. Στις 15 Ιανουαρίου 1945 διεξήχθη μια μάχη στη Γέφυρα Ταμάρα μεταξύ ανταρτών της πρώτης Ταξιαρχίας και εθνικιστικών δυνάμεων με αποτέλεσμα την ήττα των τελευταίων. Περίπου 150 από τους Κελμεντί σκοτώθηκαν ή βασανίστηκαν. Το γεγονός αυτό υπήρξε η αφετηρία άλλων τραγωδιών που συνέβησαν κατά τη δικτατορία του [[Ενβέρ Χότζα]]. Εφαρμόστηκε αυστηρά η ταξική πάλη, καταργήθηκαν η ανθρώπινη ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η περιοχή Κελμέντ απομονώθηκε τόσο από τα σύνορα, όσο και από έλλειψη δρόμων για 20 ακόμη χρόνια, η ίδρυση αγροτικών συνεταιρισμών επέφερε οικονομική καθυστέρηση. Πολλοί Κελμεντί διέφυγαν, μερικοί εκτελέστηκαν προσπαθώντας να περάσουν τα σύνορα.
[[Αρχείο:Partia e Punës e Shqipërisë.svg|thumb|Σύμβολο του Κόμματος Εργασίας της Αλβανίας]]
Μετά την απελευθέρωση της Αλβανίας από τη Ναζιστική κατοχή η χώρα έγινε [[Κομμουνιστικό κράτος]], η Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας (που μετονομάστηκε «Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αλβανίας» το 1976), υπό την ηγεσία του Ενβέρ Χότζα και του Κόμματος Εργασίας της Αλβανίας.
Η σοσιαλιστική ανοικοδόμηση της Αλβανίας ξεκίνησε αμέσως μετά την κατάργηση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση «Λαϊκής Δημοκρατίας». Το 1947 ολοκληρώθηκε η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή της Αλβανίας και οκτώ μήνες αργότερα η δεύτερη. Ψηφίστηκαν νόμοι αγροτικής μεταρρύθμισης, που παραχωρούσαν τη γη στους εργάτες και στους αγρότες που την καλλιεργούσαν. Η γεωργία άρχισε να γίνεται συνεταιριστική και η παραγωγή αυξήθηκε σημαντικά, καθιστώντας την Αλβανία γεωργικά αυτάρκη. Το 1955 ο αναλφαβητισμός είχε εξαλειφθεί στον πληθυσμό ενηλίκων της Αλβανίας.
Την περίοδο αυτή η Αλβανία εκβιομηχανίστηκε και γνώρισε γρήγορη οικονομική ανάπτυξη, καθώς και πρωτοφανή πρόοδο στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης. Το μέσο ετήσιο ποσοστό αύξησης του εθνικού εισοδήματος της Αλβανίας ήταν υψηλότερο κατά 29 % από το μέσο παγκόσμιο και 56 % από το μέσο Ευρωπαϊκό.
Οι θρησκευτικές ελευθερίες περιορίστηκαν δραστικά κατά την Κομμουνιστική περίοδο, με πολλές μορφές λατρείας να τίθενται εκτός νόμου. Τον Αύγουστο του 1945 ο Νόμος Αγροτικής Μεταρρύθμισης προέβλεπε την εθνικοποίηση μεγάλων τμημάτων της ακίνητης περιουσίας που κατείχαν θρησκευτικές ομάδες (κυρίως Ισλαμικά βακούφια), καθώς και κτημάτων μοναστηριών και επισκοπών. Πολλοί πιστοί, ουλεμάδες και ιερείς, συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν. Το 1949 ένα Νέο Διάταγμα για τις Θρησκευτικές Κοινότητες προέβλεπε ότι αυτές και όλες οι δραστηριότητές τους θα ελέγχονταν ποινικά μόνο από το κράτος.
Το 1967 ο Χότζα κήρυξε την Αλβανία το πρώτο «αθεϊστικό κράτος» στον κόσμο. Εκατοντάδες τζαμιά και δεκάδες Ισλαμικές βιβλιοθήκες - που περιελάμβαναν ανεκτίμητα χειρόγραφα - καταστράφηκαν. Δεν γλίτωσαν ούτε οι εκκλησίες και πολλές μετατράπηκαν σε πολιστικά κέντρα για τους νέους. Ο νέος νόμος απαγόρευε κάθε «φασιστική, θρησκευτική, πολεμοκάπηλη, αντισοσιαλιστική δραστηριότητα και προπαγάνδα». Το θρησκευτικό κήρυγμα επέσυρε ποινή φυλάκισης τριών έως δέκα ετών. Παρόλα αυτά πολλοί Αλβανοί συνέχισαν να θρησκεύονται μυστικά.
[[Αρχείο:Tirana Night View.jpg|thumbnail|left|Άποψη του Κέντρου των Τιράνων τη νύχτα]]
=== Η πτώση του Κομμουνισμού ===
Το 1985 ο Χότζα πέθανε και ανέλαβε στη θέση του ο [[Ραμίζ Αλία]]. Αρχικά ο Αλία προσπάθησε να ακολουθήσει τα βήματα του Χότζα, αλλά οι πολιτικοκοινωνικές αλλαγές στην ανατολική Ευρώπη είχαν ήδη ξεκινήσει. Στη Σοβιετική Ένωση ανέλαβε ο [[Μιχαήλ Γκορμπατσώφ]], εφαρμόζοντας τις πολιτικές της [[γκλάσνοστ]] και της [[περεστρόικα]]. Το αλβανικό καθεστώς βρέθηκε υπό την πίεση των [[ΗΠΑ]], της Ευρώπης και της εσωτερικής εξέγερσης. Μετά την εκτέλεση του [[Νικολάε Τσαουσέσκου]] (του κομμουνιστή ηγέτη της [[Ρουμανία]]ς) το 1989, ο Αλία υπέγραψε τη [[συμφωνία του Ελσίνκι]] για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επέτρεψε επίσης τον πλουραλισμό στην πολιτική έκφραση και, παρόλο που το κόμμα του κέρδισε τις εκλογές του 1991, έγινε φανερό ότι οι αλλαγές θα συνεχίζονταν. Το 1992 προκηρύχθηκαν και πάλι γενικές εκλογές τις οποίες κέρδισε το νέο Δημοκρατικό Κόμμα με ποσοστό 62%. Ο Αλία παραιτήθηκε και ο [[Σαλί Μπερίσα]] έγινε ο πρώτος πρόεδρος της μετακομμουνιστικής περιόδου{{πηγή}}.
Στις εκλογές του Ιουνίου του 1996 το Δημοκρατικό Κόμμα προσπάθησε να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία, νοθεύοντας τα αποτελέσματα, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των αντιπάλων του, και κατακτώντας το 85% των εδρών της Βουλής. Το 1997 το σκάνδαλο των πυραμίδων ταρακούνησε οικονομικά τη χώρα και οδήγησε σε κοινωνικές αναταραχές. Από αστυνομικούς σταθμούς και στρατιωτικές βάσεις εκλάπησαν {{πηγή||εκατομμύρια}} καλάσνικοφ και άλλα όπλα. Επικράτησε χάος και πολλές πόλεις ελέγχονταν από στρατιωτικά σώματα ή λιγότερο οργανωμένα σώματα ένοπλων πολιτών. Ακόμα και οι στρατιωτικοί σύμβουλοι των ΗΠΑ εγκατέλειψαν τη χώρα χάριν ασφαλείας. Η κυβέρνηση του [[Αλεξάντερ Μέξι]] (Aleksander Meksi) παραιτήθηκε και δημιουργήθηκε κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα κέρδισε τις εκλογές του 1997 και ο Μπερίσα παραιτήθηκε από πρόεδρος{{πηγή}}.
Ωστόσο, η σταθερότητα δεν αποκαταστάθηκε εύκολα. Οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στους διαφορετικούς πόλους εξουσίας στο Σοσιαλιστικό Κόμμα είχαν ως αποτέλεσμα μια σειρά βραχύβιων σοσιαλιστικών κυβερνήσεων. Η χώρα πλημμύρισε με πρόσφυγες από το γειτονικό [[Κόσοβο]] το 1998 και το 1999, κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τον Ιούνιο του 2002 εκλέχθηκε πρόεδρος ο [[Άλφρεντ Μοϊσιού]] (Alfred Moisiu), πρώην στρατηγός, στη θέση του [[Ρετζέπ Μεϊντάνι]] (Rexhep Meidani). Οι βουλευτικές εκλογές του Ιουλίου του 2005 έφεραν πίσω στην εξουσία τον Σαλί Μπερίσα, αρχηγό του Δημοκρατικού Κόμματος, που φέρεται από ορισμένους αναλυτές ότι κέρδισε χάρη στις εσωτερικές συγκρούσεις του Σοσιαλιστικού Κόμματος και μια σειρά σκανδάλων επί διακυβέρνησης [[Φατός Νάνο]] (Fatos Nano). Τον Ιούλιο του 2007 ο αντιπρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος, Μπαμίρ Τόπι, υποστηριζόμενος και από έξι βουλευτές του Σοσιαλιστικού Κόμματος, εξελέγη νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας.{{πηγή}}
Από το 1990 η Αλβανία είναι προσανατολισμένη διπλωματικά προς τη Δύση. Στις 28 Απριλίου του 2009 υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην [[ΕΕ]].<ref>[http://news.xinhuanet.com/english/2009-04/28/content_11276091.htm Xinhua], European Commission welcomes Albania's application for EU membership, 28 Απριλίου 2009.</ref> Το 2013 η [[Ευρωπαϊκή Επιτροπή]] γνωμοδότησε υπέρ της παραχώρησης καθεστώτος υποψήφιας χώρας από το [[Ευρωπαϊκό Συμβούλιο]], το οποίο όμως αρνήθηκε ύστερα από πιέσεις της Ολλανδικής κυβέρνησης τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους.<ref>[http://www.euractiv.com/enlargement/netherlands-vetoes-albania-eu-ca-news-532360 The Netherlands vetoes Albania’s EU candidate status | EurActiv<!-- Bot generated title -->]</ref> Η χώρα έγινε δεκτή στο [[Συμβούλιο της Ευρώπης]] και το 2009 έγινε μέλος του [[ΝΑΤΟ]]. Το εργατικό δυναμικό της χώρας συνέχισε να [[μετανάστευση|μεταναστεύει]] στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γερμανία και άλλες χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής.
=== Αλβανικός εθνικισμός ===
==== Αλβανική Αναγέννηση (Rilindja) ====
Ο αλβανικός [[εθνικισμός]] (γνωστός και ως ''Αλβανισμός'' ή ''Παναλβανισμός'') εμφανίστηκε μερικές δεκαετίες αργότερα από τον αντίστοιχο ελληνικό και σερβικό εθνικισμό. Αντίθετα από αυτούς, δεν έχει ως βασική αιτία εμφάνισής του τη διάθεση αποτίναξης της τουρκικής κυριαρχίας. Έχει σημείο εκκίνησης το φόβο διαμελισμού της Αλβανίας μεταξύ Σερβίας και Ελλάδας μετά τον [[Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-1878)|ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878]], αποτέλεσμα του οποίου ήταν η [[Σερβία|σερβική]] ανεξαρτησία.<ref>Lubonja (2002), σ. 91.</ref>
Στα 11 επόμενα χρόνια, ως εκπρόσωπος του αλβανικού εθνικού ρομαντισμού ξεπρόβαλε το κίνημα της ''αλβανικής αναγέννησης'' (''Rilindja''). Οι μύθοι που δημιούργησε και διέδωσε αυτό το κίνημα συγκαταλέγονται στους τυπικούς μύθους του ευρωπαϊκού ρομαντισμού του 19ου αιώνα και ενέπνευσαν στους Αλβανούς αίσθημα υπερηφάνειας για τη μοναδικότητα του λαού τους. Οι κυριότεροι από τους μύθους αυτούς εξήραν την αρχαιότητα των Αλβανών και της γλώσσας τους, θεωρώντας μάλιστα πως η τελευταία ανήκει στις παλαιότερες γλώσσες του κόσμου. Επίσης, προκειμένου οι Αλβανοί να διαχωριστούν από τους Έλληνες και τους Σέρβους, ακόμη και να καταδειχτεί πως είναι παλαιότεροι από αυτούς, η ''Rilindja'' υποστήριξε την προέλευσή τους από τους [[Πελασγοί|Πελασγούς]], οι οποίοι κατείχαν την βαλκανική χερσόνησο πριν αντικατασταθούν από τους [[Ιλλυριοί|Ιλλυριούς]]. Αυτές οι θέσεις οδήγησαν και στην κατασκευή Αλβανών ηρώων της αρχαιότητας, μεταξύ των οποίων ο [[Μέγας Αλέξανδρος]] και ο βασιλιάς [[Πύρρος της Ηπείρου]].<ref name=Lubonja92>Lubonja (2002), σ. 92.</ref>
Ο κεντρικός όμως χαρακτήρας γύρω από τον οποίο πλέχτηκε η μυθολογία του αλβανικού εθνικού ρομαντισμού είναι ο [[Σκεντέρμπεης]] (Γεώργιος Καστριώτης). Όμως η διστακτικότητα των Αλβανών να αποφασίσουν ανάμεσα στο χριστιανικό και το τουρκικό όνομα του Καστριώτη είναι ενδεικτική. Η αντικειμενική δυσκολία των τριών δογμάτων στα οποία ήταν διαιρεμένοι οι Aλβανοί (καθολικισμός, ορθοδοξία, ισλαμισμός) ξεπεράστηκε με την αποσύνδεση της προσωπικότητας του Σκεντέρμπεη από το θρήσκευμά του. Πρωτεργάτης αυτής της προσπάθειας ήταν ο [[Βάσο Πασάς]], Οθωμανός αξιωματούχος αλβανικής καταγωγής ο οποίος σε ένα από τα πιο φημισμένα ποιήματά του έγραψε πως «θρησκεία των Αλβανών είναι ο Αλβανισμός» Αλλά κύριος συνεισφέρων στην ενσωμάτωση του Σκεντέρμπεη στον αλβανικό εθνικιστικό μύθο ήταν ο εθνικός ποιητής Naim Frashëri (1846-1900). Το επικό ποίημά του ''Η ιστορία του Σκεντέρμπεη'' (''Historia e Skënderbeut''''), όπου υμνείται η ομορφιά της χώρας και της γλώσσας της, αποστηθίστηκε από κάθε Αλβανό που ολοκλήρωσε τη βασική εκπαίδευση, μετά την ανεξαρτησία της χώρας το 1912. Για να συμπληρωθεί όμως ο εθνικός μύθος, χρειαζόταν και η άλλη όψη του νομίσματος, οι δυνάμεις του κακού, τις οποίες εκπροσωπούσαν οι 4 αιώνες οθωμανικής κατοχής. Αυτοί οι αιώνες θεωρήθηκαν περίοδος πλήρους σκότους από το οποίο η Αλβανία αναδύθηκε με τη βοήθεια των ηρώων της ''Rilindja'' οι οποίοι, εμπνευσμένοι από τον Καστριώτη, πολέμησαν «με το τουφέκι και την πένα».<ref>Lubonja (2002), σ. 93.</ref>
Η κυριαρχία του ρομαντικού αλβανικού εθνικισμού στην εκπαίδευση της μεσοπολεμικής Αλβανίας συνέβαλε σημαντικά στον εθνικό απελευθερωτικό χαρακτήρα τον οποίο πήρε ο αγώνας των κατοίκων της χώρας, υπό την ηγεσία των κομμουνιστών, εναντίον των κατακτητών Ιταλών και Γερμανών.<ref>Lubonja (2002), σ. 93-94.</ref>
==== Κομμουνιστική περίοδος ====
Μετά τον πόλεμο, το καθεστώς του Ενβέρ Χότζα βρέθηκε μπροστά στο παράδοξο της ανάγκης να συμβιβάσει την παραδοσιακή εθνικιστική ιδεολογία της ''rilindja'' με τους νέους κομμουνιστικούς μύθους. Έτσι, το παρελθόν της Αλβανίας, κατ' αναλογία της θέσης της Παλαιάς Διαθήκης στο Χριστιανισμό, παρουσιάστηκε ως μια περίοδος ηρωικών αγώνων του αλβανικού λαού, οι οποίοι όμως δεν είχαν επιτυχή κατάληξη καθώς έλειπε ο πραγματικός ηγέτης.<ref>Βλ. ποίημα του Ισμαήλ Κανταρέ, ''Τι σκέφτονται αυτά τα βουνά'' (''Përse mendohen këta male'').</ref> Ως ορόσημα της προ-κομμουνιστικής εθνικής ιστορίας θεωρήθηκαν ο Σκεντέρμπεης, η Αλβανική Αναγέννηση και ο ανταρτοπόλεμος εναντίον των δυνάμεων του Άξονα, με αντιήρωες τους Τούρκους, τους Έλληνες, τους Σέρβους, τους φασίστες-ναζί και τους Αλβανούς συνεργάτες τους, ενώ αρνητικό ρόλο παίζουν επίσης η θρησκεία και οι κληρικοί, ιδιαίτερα οι καθολικοί.<ref name=Lubonja94ke>Lubonja (2002), σ. 94 κ.ε.</ref>
Ενώ στην καθημερινή ζωή έγινε συστηματική προσπάθεια να εισαχθούν εκσυγχρονιστικές κομμουνιστικές ιδέες, ο καθορισμός της αλβανικής εθνικής ταυτότητας (''ψυχής'') συνέχισε, μόνο θεωρητικά, να βασίζεται στις παραδοσιακές αξίες της τιμής (''ndera''), της ανδρείας (''burrnija'') και της ''μπέσας'' (''besa'', δηλ. του λόγου της τιμής),<ref>Schwandner-Sievers (2004), σ. 117.</ref> αξιών που αποτελούν και τη βάση των περισσότερων διηγημάτων του υποψήφιου για [[βραβείο Νόμπελ]] Αλβανού συγγραφέα [[Ισμαήλ Κανταρέ]].
Όσο για τις προσπάθειες, στη δεκαετία του '50, να συζητηθεί ανοιχτά μεταξύ των επιστημόνων της χώρας η ιστορική διαδικασία [[εθνογένεση]]ς των Αλβανών, αυτές σταμάτησαν όταν ο Ενβέρ Χότζα δήλωσε ότι η προέλευση του αλβανικού έθνους είναι ιλλυρική.
==== Μετά τον κομμουνισμό ====
Με την πτώση του [[Υπαρκτός σοσιαλισμός|υπαρκτού σοσιαλισμού]] έχουν υποστηριχθεί διάφορες θεωρίες από τοπικούς ιστορικούς ερευνητές που αναλύουν το αρχαίο παρελθόν της χώρας. Οι θεωρίες αυτές, ιδιαίτερα η υποστηριζόμενη σύνδεση με τους [[Πελασγοί|Πελασγούς]] και η προέλευση των Ευρωπαίων από τους τελευταίους, αποσκοπούν στην ανύψωση του εθνικού φρονήματος και λειτουργούν ως απάντηση στο φαντασιακό επίπεδο, στις δυσκολίες διάσχισης των συνόρων και την οικονομική και πολιτιστική διείσδυση της Ελλάδας. Αποτελούν παράδοξο στον τομέα της [[ανθρωπολογία]]ς της [[παγκοσμιοποίηση]]ς: Η σύγχρονη κοινωνία, αντιμετωπίζοντας τις δυσχέρειες του εκμοντερνισμού, βρίσκει συμβολισμούς και έννοιες μέσα από ένα ιδεώδες και ένδοξο αρχαίο παρελθόν.<ref>Gilles de Rapper. [http://halshs.archives-ouvertes.fr/docs/00/40/03/27/PDF/de_Rapper_2009_Pelasgic_Encounters.pdf ''Pelasgic encounter in the Greek-Albanian Borderland'']. Anthropological Journal of European Cultures, 2009, σελ. 11-13.</ref>
Το 2014 επιβεβαιώθηκε ότι η χώρα είναι υποψήφια για ένταξη στην [[ΕΕ]].<ref>[http://www.star.gr/Pages/Diethni.aspx?art=233759&artTitle=i_alvania_ypopsifia_gia_entaxi_stin_ee Η Αλβανία υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ], Star.gr, 24-6-2014.</ref>
== Σημαίες του Αλβανικού κράτους ==
{| class="wikitable"
|-
| 1912
| [[File:Flag of Albanian Provisional Government 1912-1914.svg|80x100px]]
| Αλβανική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας
| Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του Αλβανικού Βιλαετίου από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στον Αυλώνα στις 28 Noεμβρίου 1912.
|-
| {{nobr|1912–14}}
| [[File:Flag of Albanian Provisional Government 1912-1914.svg|80x100px]]
| Ανεξάρτητη Αλβανία
| Κοινοβουλευτικό κράτος και συνέλευση ιδρύονται στον Αυλώνα στις 28 Noεμβρίου 1912. Κυβέρνηση και γερουσία ιδρύονται στις 4 Δεκεμβρίου 1912. Ηγέτης Ισμαήλ Κεμάλ.
|-
| 1914–25
| [[File:Albania 1914 Flag.svg|80x100px]]
| Πριγκιπάτο της Αλβανίας.
| Βραχύβια μοναρχία υπό το Γουλιέλμο, Πρίγκιπα της Αλβανίας, μέχρι την κατάργηση της μοναρχίας το 1925.
|-
| 1925–28
| [[File:Flag of Albania 1926.svg|80x100px]]
| Αλβανική Δημοκρατία
| Επίσημο όνομα όπως καθιερώθηκε στο Σύνταγμα του 1925.<br/> Προτεκτοράτο του Βασιλείου της Ιταλίας μετά τις συνθήκες των Τιράνων του 1926 και 1927.
|-
|1928–39
| [[File:Flag Kingdom Of Albania.svg|80x100px]]
| Βασίλειο της Αλβανίας
| Συνταγματική μοναρχία μεταξύ 1928 και 1939. ''[[De facto]]'' προτεκτοράτο του Βασιλείου της Ιταλίας.
|-
| 1939–43
| [[File:Flag of Albania (1939).svg|80x100px]]
| Αλβανικό Βασίλειο υπό την Ιταλία
| Προτεκτοράτο του Βασιλείου της Ιταλίας υπό το Βιτόριο Εμανουέλε Γ΄. Διοικούμενο από Ιταλούς κυβερνήτες μετά τη στρατιωτική κατοχή από την Ιταλία μεταξύ 1939–43. Έπαψε να υπάρχει ως ανεξάρτητο κράτος. Τμήμα της [[Ιταλική Αποικιακή Αυτοκρατορία|Ιταλικής Αυτοκρατορίας]].
|-
|1943–44
| [[File:Flag of German occupied Albania.svg|80x100px]]
| Αλβανικό Βασίλειο υπό τη Γερμανία.
| ''de jure'' ανεξάρτητο κράτος, μεταξύ 1943 και 1944.<br/> Οι Γερμανοί ανέλαβαν την εξουσία μετά την Ανακωχή με την Ιταλία στις 8 Σεπτεμβρίου 1943.
|-
|1944–92
| [[File:Flag of Albania 1946.svg|80x100px]]
| Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αλβανίας
| Από το 1944 ως το 1946 ήταν γνωστή ως Λαοκρατική Κυβέρνηση της Αλβανίας.<br/> Από το 1946 ως το 1976 ήταν γνωστή ως Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας.
|-
| 1992 -σήμερα
| [[File:Flag of Albania.svg|80x100px]]
| Δημοκρατία της Αλβανίας
| Το 1991 το [[Σοσιαλιστικό Κόμμα Αλβανίας]] πήρε την εξουσία με δημοκρατικές εκλογές.<br/> Το 1992 τις νέες εκλογές κέρδισε το [[Δημοκρατικό Κόμμα Αλβανίας]].
|}
<gallery>
File:Gjergj Kastrioti.jpg|[[Σκεντέρμπεης|Γεώργιος Καστριώτης Σκεντέρμπεης]], εθνικός ήρωας <br/>(1405–1468)
File:Ismail Qemali.jpg|[[Ισμαήλ Κεμάλ]], ήρωας της Αλβανικής ανεξαρτησίας (1912–1914)
File:FAN NOLI.jpg|Φαν Στίλιαν Νόλι, ιδρυτής της [[Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας|Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας]] και Πρωθυπουργός της Αλβανίας (16 Ιουνίου 1924 – 23 Δεκεμβρίου 1924)
File:Kingzog.jpg|Πρόεδρος (1925–28)<br/> και Βασιλιάς (1928–39)<br/> [[Αχμέτ Ζόγου]]
File:HODŽA druhá míza.jpg|Πρώτος Γραμματέας [[Ενβέρ Χότζα]] <br/>(1944–1985)
</gallery>
== Γεωγραφία ==
[[Αρχείο:Albania-CIA WFB Map.png|thumb|202px|Χάρτης της Αλβανίας]]
[[File:Albania space.jpg|thumb|upright|Δορυφορική εικόνα της Αλβανίας]]
Η Αλβανία έχει συνολική έκταση 28.748 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ποσοστό 22 % εκείνης της Ελλάδας. Βρίσκεται μεταξύ των γεωγραφικών πλατών 39° και 43° Β και στο μεγαλύτερο μέρος της μεταξύ των γεωγραφικών μηκών 19° και 21° Α (μια μικρή περιοχή βρίσκεται ανατολικά του 21°). Το μήκος της ακτογραμμής της Αλβανίας είναι 476 χλμ., που εκτείνεται κατά μήκος της Αδριατικής και του Ιονίου. Οι δυτικές πεδιάδες βλέπουν στην Αδριατική. Προς τα νότια παράλια της χώρας δεσπόζει ο [[κόλπος του Αυλώνα]], ονομασμένος από την [[Αυλώνας|ομώνυμη πόλη]]. Στην είσοδο του κόλπου βρίσκεται το μεγαλύτερο νησί της χώρας, η νήσος [[Σάσων]].
Το 70 % της χώρας που είναι ορεινό είναι τραχύ και συχνά απροσπέλαστο. Ψηλότερο βουνό είναι το [[Κόραμπ]], που βρίσκεται στην [[Νομός Ντίμπρα|επαρχία της Δίβρης]], φτάνοντας στα 2.764 μέτρα. Το κλίμα στις ακτές είναι χαρακτηριστικά [[Μεσογειακό κλίμα|Μεσογειακό]] με ήπιους, υγρούς χειμώνες και ζεστά, με ήλιο και μάλλον ξηρά καλοκαίρια. Οι συνθήκες στο εσωτερικό διαφέρουν ανάλογα με το υψόμετρο, αλλά οι υψηλότερες περιοχές πάνω από τα 1500 μέτρα είναι μάλλον κρύες και συχνά με χιόνια το χειμώνα, εδώ οι χειμερινές συνθήκες με χιόνια παρατείνονται μέχρι την άνοιξη.
Εκτός της [[πρωτεύουσα]]ς, [[Τίρανα]], που έχει 420.000 κατοίκους, οι μεγαλύτερες πόλεις είναι το [[Δυρράχιο]] (Durrës), το [[Ελμπασάν]] (Elbasan), η [[Σκόδρα]] (Shkodër), το [[Αργυρόκαστρο]] (Gjirokastër), η [[Αυλώνα]] (Vlorë), η [[Κορυτσά]] (Korçë), το Κουκές (Kukës) και το Φιέρι (Fier).
Οι τρεις μεγαλύτερες και βαθύτερες τεκτονικές λίμνες της [[Βαλκάνια|Βαλκανικής Χερσονήσου]] βρίσκονται εν μέρει στην Αλβανία. Η [[Λίμνη Σκόδρας|Λίμνη της Σκόδρας]] στα βορειοδυτικά της χώρας και έχει επιφάνεια που μπορεί να ποικίλει μεταξύ 370 και 530 τ.χ. και της οποίας το ένα τρίτο ανήκει στην Αλβανία και το υπόλοιπο στο Μαυροβούνιο. Η Αλβανική ακτογραμμή της λίμνης είναι 57 χλμ. Η [[Οχρίδα|Λίμνη της Οχρίδας]] βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της χώρας και τη μοιράζονται η Αλβανία και η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (π.Γ.Δ.Μ.). Έχει μέγιστο βάθος 289 μέτρα και ποικιλία μοναδικής [[χλωρίδα]]ς και [[πανίδα]]ς, περιλαμβανομένων «ζωντανών απολιθωμάτων» και πολλών [[Ενδημισμός|ενδημικών ειδών]]. Λόγω της φυσικής και ιστορικής της αξίας η Λίμνη της Οχρίδας είναι υπό την προστασία της [[Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών|UNESCO]]. Οι [[Λίμνες Πρέσπες|Πρέσπες]] αποτελούν μια διάσημη για το φυσικό της κάλλος τριεθνή ορεινή λιμναία περιοχή στα νοτιοανατολικά σύνορα της Αλβανίας με την Ελλάδα και την π.Γ.Δ.Μ.. Βρίσκονται σε υψόμετρο 857 μέτρων η [[Μικρή Πρέσπα]] και περίπου 852 μέτρα η [[Μεγάλη Πρέσπα]]. Η Μεγάλη Πρέσπα χωρίζεται ανάμεσα στην Ελλάδα, την Π.Γ.Δ.Μ, και την Αλβανία και η Μικρή Πρέσπα ανήκει κυρίως στην Ελλάδα(τα 43,5 περίπου τ.χλμ.) ενώ το μικρότερο τμήμα της(λιγότερο από 4 τ.χλμ.), προς τα δυτικά, ανήκει στην Αλβανία. Λόγω της καθόδου της στάθμης του νερού στη Μικρή Πρέσπα, το κομμάτι που ανήκει στην Αλβανία, έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Υπάρχει τέλος η μικρή τεκτονική Λίμνη του [[Βουθρωτό|Βουθρωτού]], που βρίσκεται στο ομώνυμο εθνικό πάρκο.
=== Κλίμα ===
Με την ακτογραμμή της στην Αδριατική και το Ιόνιο, τα υψίπεδά της στην ανυψωμένη Βαλκανική ενδοχώρα και όλη τη χώρα σε ένα γεωγραφικό πλάτος υποκείμενο σε ποικιλία καιρικών συνθηκών, η Αλβανία έχει μεγάλο αριθμό κλιματικών περιοχών, σε σχέση με την έκτασή της. Οι παραλιακές πεδιάδες έχουν χαρακτηριστικά Μεσογειακό κλίμα, ενώ τα υψίπεδα Μεσογειακό ηπειρωτικό. Τόσο στις πεδιάδες όσο και στην ενδοχώρα ο καιρός ποικίλει αισθητά από το βορρά στο νότο.
Οι πεδιάδες έχουν ήπιους χειμώνες, με μέση θερμοκρασία περίπου 7 °C. Η μέση θερμοκρασία το καλοκαίρι είναι 24 °C. Στις νότιες πεδιάδες οι μέσες θερμοκρασίες είναι περίπου 5 °C υψηλότερες όλο το χρόνο. Η διαφορά είναι μεγαλύτερη το καλοκαίρι και κάπως μικρότερη το χειμώνα.
Οι θερμοκρασίες στην ενδοχώρα επηρεάζονται περισσότερο από τις διαφορές στο υψόμετρο παρά από το γεωγραφικό πλάτος ή οποιοδήποτε άλλο παράγοντα. Οι χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα στα βουνά οφείλονται στις ηπειρωτικές αέριες μάζες που επικρατούν στον καιρό της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. Τον περισσότερο καιρό φυσούν βόρειοι και βορειοανατολικοί άνεμοι. Οι μέσες θερμοκρασίες το καλοκαίρι είναι χαμηλότερες από ότι στις παραλιακές περιοχές και πολύ χαμηλότερες σε υψηλότερα υψόμετρα, αλλά οι ημερήσιες διακυμάνσεις είναι μεγαλύτερες. Οι μέγιστες θερμοκρασίες την ημέρα στις εσωτερικές λεκάνες και στις [[Κοιλάδα (γεωγραφία)|κοιλάδες ποταμών]] είναι πολύ υψηλές αλλά οι νύχτες είναι σχεδόν πάντα δροσερές.
Η μέση [[Υετός|βροχόπτωση]] είναι υψηλή, ως αποτέλεσμα της σύγκλισης των επικρατούντων αέριων ρευμάτων από τη Μεσόγειο και των ηπειρωτικών αέριων μαζών. Επειδή συναντώνται συνήθως εκεί όπου το έδαφος ανυψώνεται, οι περισσότερες βροχές πέφτουν στα κεντρικά υψίπεδα. Κάθετα ρεύματα που δημιουργούνται όταν ανέρχεται ο αέρας από τη Μεσόγειο προκαλούν επίσης συχνές καταιγίδες. Πολλές από αυτές συνοδεύονται από ισχυρούς τοπικούς ανέμους και καταρρακτώδεις βροχές.
[[Αρχείο:Albania pasture.jpg|thumb|left|Τοπίο της Αλβανικής υπαίθρου]]
Όταν οι ηπειρωτικές αέριες μάζες είναι αδύναμες οι Μεσογειακοί άνεμοι αποθέτουν την υγρασία τους βαθύτερα στην ενδοχώρα. Όταν επικρατούν οι ηπειρωτικές αέριες μάζες ο καθαρός αέρας ξεχύνεται στις πεδινές περιοχές, πράγμα που συμβαίνει συχνότατα το χειμώνα. Επειδή οι εποχιακές χαμηλότερες θερμοκρασίες καταστρέφουν καταστρέφουν τα ελαιόδεντρα και τα εσπεριδοειδή, οι ελαιώνες και οι οπωρώνες περιορίζονται σε προστατευμένα μέρη με νότιο και δυτικό προσανατολισμό, ακόμη και σε περιοχές με υψηλές μέσες χειμερινές θερμοκρασίες.
Η μέση βροχόπτωση στα πεδινά ποικίλει από 1000 έως πάνω από 1500 χιλιοστά, με τις μεγαλύτερες τιμές στο βορρά. Σχεδόν 95 % των βροχών πέφτουν το χειμώνα.
Η βροχόπτωση στις οροσειρές των υψιπέδων είναι μεγαλύτερη. Επαρκή αρχεία δεν είναι διαθέσιμα και οι εκτιμήσεις ποικίλουν πολύ, αλλά οι μέσες ετήσιες τιμές είναι πιθανόν γύρω στα 1800 χιλιοστά και φτάνουν τα 2550 χιλιοστά σε μερικές βόρειες περιοχές. Οι δυτικές Αλβανικές Άλπεις (κοιλάδα Μπόγκα) είναι από τις υγρότερες περιοχές της Ευρώπης, δεχόμενες κάπου 3100 χιλιοστά βροχής ετησίως. Η εποχική διακύμανση δεν είναι τόσο μεγάλη όσο στην παράκτια ζώνη.
Τα υψηλότερα βουνά της ενδοχώρας δέχονται λιγότερες βροχές από τα ενδιάμεσα υψίπεδα. Οι εδαφολογικές διαφορές προκαλούν ευρείες τοπικές διαφοροποιήσεις, αλλά η εποχιακή κατανομή είναι η σταθερότερη όλων των περιοχών.
Το 2009 μια αποστολή από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο ανακάλυψε τέσσερις μικρούς παγετώνες στα «Καταραμένα» βουνά της Βόρειας Αλβανίας. Οι παγετώνες βρίσκονται στο σχετικό χαμηλό υψόμετρο των 2000 μέτρων, σχεδόν μοναδικό για τόσο χαμηλό γεωγραφικό πλάτος.
=== Χλωρίδα και πανίδα ===
[[Αρχείο:Lynx lynx poing.jpg|thumb|upright|Ο [[λύγκας]] επιβιώνει ακόμη στην Αλβανία]]
Αν και μικρή χώρα η Αλβανία διακρίνεται για την πλούσια [[Βιοποικιλότητα|βιολογική ποικιλότητά]] της. Η ποικιλία της γεωμορφολογίας, του κλίματος και του εδάφους δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για πολλά ενδημικά και υποενδημικά είδη με απαντώμενα στη χώρα 27 ενδημικά και 160 υποενδημικά [[Ανώτερα φυτά|αγγειακά φυτά]]. Ο συνολικός αριθμός φυτών είναι πάνω από 3250 είδη, περίπου 30% του συνόλου των ειδών της χλωρίδας που απαντώνται στην Ευρώπη.
Πάνω από το ένα τρίτο του εδάφους της Αλβανίας - περίπου 10.000 τ. χλμ. - είναι δασωμένο και η χώρα έχει πολύ πλούσια χλωρίδα. Πολλά από τα είδη φυτών της χώρας χρησιμοποιούνται για ιατρικούς σκοπούς. Οι παραλιακές περιοχές και οι πεδιάδες έχουν χαρακτηριστική Μεσογειακή βλάστηση «μακί», ενώ δάση και βλάστηση [[βελανιδιά]]ς βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα. Μεγάλα δάση [[Μαύρη πεύκη|μαύρης πεύκης]], [[οξιά]]ς και [[ελάτη]]ς βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα και αλπικά λιβάδια σε υψόμετρα πάνω από τα 1800 μέτρα.
Σύμφωνα με το [[Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση|Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF)]] και τον Ψηφιακό Χάρτη των Ευρωπαϊκών Οικολογικών Περιοχών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για το Περιβάλλον το έδαφος της Αλβανίας μπορεί να υποδιαιρεθεί σε τρεις οικοπεριοχές: τα Ιλλυρικά δάση, τα μεικτά δάση των Ορέων της [[Πίνδος|Πίνδου]] και τα μεικτά δάση των [[Δειναρικές Άλπεις|Δειναρικών Άλπεων]]. Στα δάση ζει μεγάλη ποικιλία θηλαστικών, όπως [[Λύκος|λύκοι]], [[Αρκούδα|αρκούδες]], [[Αγριόχοιρος|αγριόχοιροι]] και αίγαγροι. [[Λύγκας|Λύγκες]], [[Αγριόγατα|αγριόγατες]] και [[Δενδροκούναβο|δενδροκούναβα]] σπανίζουν, αλλά επιβιώνουν σε ορισμένα μέρη της χώρας.
[[Αρχείο:Steinadler Aquila chrysaetos closeup2 Richard Bartz.jpg|thumb|left|[[Χρυσαετός]]– το εθνικό σύμβολο της Αλβανίας]]
Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί στην Αλβανία περίπου 760 είδη [[Σπονδυλωτό|σπονδυλωτών]]. Από αυτά είναι πάνω από 350 είδη πτηνών, 330 ψάρια του γλυκού και του θαλασσινού νερού και 80 είδη θηλαστικών. Υπάρχουν περίπου 91 παγκοσμίως απειλούμενα είδη, που βρίσκονται μέσα στη χώρα, μεταξύ αυτών ο [[αργυροπελεκάνος]], η [[λαγγόνα]] και ο [[Οξυρρυγχίδες|Ευρωπαϊκός θαλάσσιος οξύρρυγχος]]. Οι βραχώδεις παραλιακές περιοχές στο νότο παρέχουν καλούς οικοτόπους για την υπό εξαφάνιση [[Μεσογειακή φώκια]].
Από τα σημαντικότερα είδη πτηνών που βρίσκονται στη χώρα είναι ο [[χρυσαετός]] - γνωστή ως το εθνικό σύμβολο της Αλβανίας -, είδη [[Γύπας|γύπα]], ο αγριόκουρκος και πολλά υδρόβια. Τα Αλβανικά δάση διατηρούν ακόμη σημαντικές κοινότητες μεγάλων θηλαστικών, όπως η [[Καφέ αρκούδα]], ο λύκος, ο αίγαγρος και ο αγριόχοιρος. Τα βόρεια και ανατολικά βουνά της χώρας αποτελούν κατοικία του τελευταίου απομείναντα [[λύγκας|Βαλκανικού λύγκα]] - ένα κρίσιμα απειλούμενο πληθυσμό του [[Ευρασιατικός λύγκας|Ευρασιατικού λύγκα]].
== Οικονομία ==
[[Αρχείο:Tirana 001.jpg|thumb|Τίρανα, πρωτεύουσα και οικονομικό κέντρο της Αλβανίας]]
Η μετάβαση της Αλβανίας από μια [[Σοσιαλισμός|σοσιαλιστική]] κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία στον [[Καπιταλισμός|καπιταλισμό]] της ελεύθερης αγοράς υπήρξε σε μεγάλο βαθμό επιτυχής. Υπάρχουν σημάδια αύξησης των επενδύσεων και οι διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος έχουν μειωθεί τόσο ώστε η Αλβανία εξάγει ενέργεια. Το 2012 το [[Κατάλογος χωρών ανά κατά κεφαλήν ΑΕΠ (ονομαστικό)|κατά κεφαλή ΑΕΠ]] της, εκφρασμένο σε [[Αξία σε μονάδες αγοραστικής δύναμης|Αξία Αγοραστικής Δύναμης]] ήταν το 30 % του μέσου της ΕΕ, ενώ η Πραγματική Ιδιωτική Κατανάλωση ήταν 35 %. Η Αλβανία έχει επίσης δείξει προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης, καθώς όλο και περισσότερες επιχειρήσεις μετεγκαθίστανται εκεί και τα καταναλωτικά αγαθά καθίστανται διαθέσιμα από τους αναδυόμενους εμπόρους, στο πλαίσιο της τρέχουσας μαζικής παγκόσμιας διαδικασίας περικοπής του κόστους. Η Αλβανία, η [[Κύπρος]] και η [[Πολωνία]] ήταν οι μόνες Χώρες στην Ευρώπη. που κατέγραψαν οικονομική ανάπτυξη το πρώτο τέταρτο του 2010. Το [[Διεθνές Νομισματικό Ταμείο]] (ΔΝΤ) προέβλεψε 2,6 % ανάπτυξη για την Αλβανία το 2010 και 3,2 % για το 2011.
Η Αλβανία και η [[Κροατία]] έχουν συζητήσει τη δυνατότητα από κοινού κατασκευής πυρηνικού εργοστασίου στη Λίμνη Σκόδρα, κοντά στα σύνορα με το Μαυροβούνιο, σχέδιο που έχει επικριθεί από το Μαυροβούνιο λόγω της σεισμικότητας της περιοχής. Ακόμη είναι αμφίβολο αν η Αλβανία θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει ένα τέτοιο έργο με συνολικό εθνικό προϋπολογισμό λιγότερο από 4 δισ. ευρώ. Πάντως το Φεβρουάριο του 2009 η Ιταλική εταιρεία Enel ανακοίνωσε σχέδιό της να κατασκευάσει στην Αλβανία μια μονάδα παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα 800 MW για να διαφοροποιήσει τις πηγές ηλεκτρικής ενέργειας. σχεδόν το 100 % της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από γερασμένες υδροηλεκτρικές μονάδες, που γίνονται πιο αναποτελεσματικές λόγω αυξανόμενων ξηρασιών. Εντούτοις έχουν γίνει πολλές ιδιωτικές επενδύσεις στην κατασκευή νέων υδροηλεκτρικών μονάδων, όπως το Devoll Hydro, το Ashta κ.λπ.
H χώρα έχει μεγάλα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και παρήγαγε 26.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως το πρώτο τρίμηνο του 2014. Η παραγωγή φυσικού αερίου, εκτιμώμενη σε περίπου 30 εκατομ. κ.μ., επαρκεί για την κάλυψη των καταναλωτικών αναγκών. Άλλοι φυσικοί πόροι είναι άνθρακας, [[βωξίτης]], χαλκός και σιδηρομεταλλεύματα.
Η γεωργία είναι ο σημαντικότερος τομέας, απασχολώντας σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού και παράγοντας το 21% του ΑΕΠ. Η Αλβανία παράγει σημαντικές ποιότητες σταριού, [[Καλαμπόκι|καλαμποκιού]], καπνού, σύκων (13ος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο) και [[Ελιά|ελιών]].
Ο τουρισμός κερδίζει αξιόλογο τμήμα του ΑΕΠ της Αλβανίας με τους επισκέπτες να αυξάνονται κάθε χρόνο. Από τα στοιχεία του 2014 οι εξαγωγές φαίνεται να αποκτούν δυναμική και έχουν αυξηθεί κατά 300% από το 2008, αν και η συμβολή τους στο ΑΕΠ είναι ακόμη μικρή (οι εξαγωγές κατά κεφαλή ανέρχονται σήμερα σε 1000 ευρώ). Αν και η ανάπτυξη της Αλβανίας επιβραδύνθηκε το 2013 ο τουρισμός αναπτύσσεται ραγδαία και οι ξένες επενδύσεις αυξάνονται, καθώς η κυβέρνηση συνεχίζει τον εκσυγχρονισμό των θεσμών της χώρας.
=== Τουρισμός ===
[[Αρχείο:Butrint, Albania.jpg|thumb|Aρχαίο θέατρο [[Βουθρωτό|Βουθρωτού]]]]
[[Αρχείο:Ag.Saranta.jpg|thumb|Η παραθαλάσσια πόλη των [[Άγιοι Σαράντα|Αγίων Σαράντα]] απέναντι από την [[Κέρκυρα]]]]
Μεγάλο μέρος του εθνικού εισοδήματος της Αλβανίας προέρχεται από τον τουρισμό. Ο τουρισμός - με στοιχεία του 2013 - αποφέρει το 10% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί. H Αλβανία δέχθηκε 4,2 εκατομ. επισκέπτες το 2012, κυρίως από γειτονικές χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2011 η Αλβανία προτάθηκε ως κορυφαίος ταξιδιωτικός προορισμός από το Lonely Planet και το 2014 ανακηρύχθηκε υπ' αριθμόν 4 παγκόσμια τουριστικός προορισμός από τους [[Τάιμς της Νέας Υόρκης]]. Επίσης ο αριθμός των τουριστών έχει αυξηθεί κατά 20% το 2014.
Ο κύριος όγκος της τουριστικής βιομηχανίας είναι συγκεντρωμένος κατά μήκος των ακτών της Αδριατικής και του Ιονίου Πελάγους. Το δεύτερο διαθέτει τις ωραιότερες και πιο παρθένες παραλίες και συχνά ονομάζεται Αλβανική Ριβιέρα. Η Αλβανική παραλία έχει μήκος 450 χλμ., περιλαμβανομένης της περιοχής της [[λιμνοθάλασσα]]ς. Η παραλία έχει ιδιαίτερη φυσιογνωμία γιατί είναι πλούσια σε αμμώδεις παραλίες, ακρωτήρια, όρμους, σκεπαστούς κόλπους, λιμνοθάλασσες, μικρές παραλίες με χαλίκια, θαλασσινές σπηλιές, κλπ. Μερικά τμήματα της παραλίας αυτής είναι πολύ καθαρά οικολογικά, που αποτελούν από αυτή την άποψη ανεξερεύνητες περιοχές, πράγμα πολύ σπάνιο για τη Μεσόγειο.
Η αύξηση ξένων επισκεπτών είναι θεαματική. Η Αλβανία είχε μόνο 500.000 επισκέπτες το 2005, ενώ είχε (εκτίμηση) το 2012 4,2 εκατ. τουρίστες. Αύξηση 740% σε μόνο 7 χρόνια. Αρκετές από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας βρίσκονται κατά μήκος των παρθένων ακτών της Αδριατικής και του Ιονίου. Σημαντική πύλη για τη Βαλκανική Χερσόνησο, το διαρκώς αναπτυσσόμενο οδικό δίκτυο της Αλβανίας παρέχει πρόσβαση στους γείτονές της προς βορρά, νότο, ανατολή και δύση. Η Αλβανία είναι σε μικρή απόσταση από όλες τις μεγάλες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες με σύντομες πτήσεις δύο ή τριών ωρών, διαθέσιμες καθημερινά. Οι τουρίστες μπορούν να δουν και να γνωρίσουν το αρχαίο παρελθόν και τον παραδοσιακό πολιτισμό της Αλβανίας.
Το 70% του εδάφους της Αλβανίας είναι ορεινό και υπάρχουν κοιλάδες που απλώνονται σε ένα όμορφο μωσαϊκό δασών, βοσκότοποι, πηγές που πλαισιώνονται από ψηλές κορυφές καλυμμένες με χιόνι μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού.
Οι Αλβανικές Άλπεις, τμήμα των Προκλέτιγιε ή Καταραμένων Ορέων, εκτείνονται στη Βόρεια Αλβανία, και έχουν τις ψηλότερες βουνοκορφές. Οι ωραιότερες ορεινές περιοχές, εύκολα προσβάσιμες από τους τουρίστες, είναι οι Ντάιτι, Τέτι, Βοσκοπόγια, Βαλμπόνα, Κελμέντι, [[Λίμνες Πρέσπες|Πρέσπα]], Ντουκάτ και Σκρέλι.
==== Εθνικά πάρκα και Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς ====
[[Αρχείο:Thethi.jpg|thumb|Αλβανικές Άλπεις στη βόρεια Αλβανία]]
Η Αλβανία προσφέρει πολλά μέρη για πεζοπορία με θεαματικότερα τοπία εκείνα των εθνικών πάρκων.
Ένα από τα εντυπωσιακότερα ορεινά εθνικά πάρκα είναι το έκτασης 4.000 εκταρίων Εθνικό Πάρκο Τόμορ, που ιδρύθηκε νότια του [[Ποταμός Σκούμπιν|Ποταμού Σκούμπιν]] στα Όρη Τόμορ, λίγο ανατολικότερα της όμορφης πόλης-μουσείου του [[Μπεράτ]], και δεσπόζει πάνω από την πόλη Πόλιτσαν. Άλλα σημαντικά ορεινά εθνικά πάρκα είναι: το Εθνικό Πάρκο Θέθι στην κοιλάδα Σάλε γύρω από το Θεθ (2.630 εκτάρια), το Εθνικό Πάρκο Ντάιτι, 3.300 εκτάρια, του βουνού που δεσπόζει πάνω από την πρωτεύουσα Τίρανα και το Εθνικό Πάρκο της Κοιλάδας Βαλμπόνα στο ομώνυμο Φαράγγι, από την είσοδο του φαραγγιού μέχρι το Πρόγκαμ και τα γύρω βουνά.
Αν και σχετικά μικρή η Αλβανία έχει πολλές λίμνες. Οι τρεις μεγαλύτερες είναι η Σκόδρα, η Οχρίδα και η Μεγάλη Πρέσπα.
Η Αλβανία έχει δύο Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς (το Μπεράτ και το Αργυρόκαστρο απαριθμούνται μαζί)
*[[Βουθρωτό]], [[Αρχαία Ελλάδα|Αρχαιοελληνική]] και [[Αρχαία Ρώμη|Ρωμαϊκή]] πόλη
*[[Αργυρόκαστρο]], καλοδιατηρημένη [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανική]] μεσαιωνική πόλη
*[[Μπεράτ]], η 'πόλη των χιλίων ενός παραθύρων'
Οι περισσότεροι από τους ξένους τουρίστες που πηγαίνουν στην Αλβανία είναι από το Κοσσυφοπέδιο, την π.Γ.Δ.Μ., το Μαυροβούνιο, την Ελλάδα και την Ιταλία. Άλλοι ξένοι τουρίστες έρχονται κυρίως από την Ανατολική Ευρώπη, ιδιαίτερα από την Πολωνία και την Τσεχία αλλά επίσης από Δυτικοευρωπαϊκές χώρες, όπως Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Γαλλία, Σκανδιναβικές και άλλες.
== Δημογραφία ==
[[Αρχείο:Albania_minorities.png|μικρογραφία|263x263εσ|Περιοχές της Αλβανίας με πληθυσμούς ή γλώσσες άλλης εθνικότητας.]]
Κάπως ασυνήθιστο ανάμεσα στα βαλκανικά [[Έθνος (κοινωνιολογία)|έθνη]] είναι το γεγονός ότι η Αλβανία είναι σχετικά ομοιογενής. Η αλβανική κυβέρνηση έχει να πραγματοποιήσει απογραφή για την εθνολογική ανάλυση του πληθυσμού από το 1989, παρόλο που αποτελεί υπόσχεσή της προς την [[Ευρωπαϊκή Ένωση]]. Το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού είναι αλβανικής εθνικότητας (82,6% σύμφωνα με το CIA World Factbook, 2015).<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html CIA World Fact Book]</ref> Υπάρχει επίσης [[Βόρεια Ήπειρος|ελληνική μειονότητα]] στο νότιο τμήμα της χώρας (200.000-300.000 άτομα).<ref name="RFE/RL Research Report: Weekly Analyses from the RFE/RL Research Institute">{{cite book|title=RFE/RL Research Report: Weekly Analyses from the RFE/RL Research Institute|url=https://books.google.com/books?id=RxgkAQAAIAAJ|accessdate=22 December 2012|year=1993|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty, Incorporated|quote=Albanian officials alleged that the priest was promoting irredentist sentiments among Albania's Greek minority – estimated at between 60,000 and 300,000.}}</ref><ref name="BideleuxJeffries2006">{{cite book|author1=Robert Bideleux|author2=Ian Jeffries|title=The Balkans: A Post-Communist History|url=https://books.google.com/books?id=5jrHOKsU9pEC&pg=PA49|accessdate=6 September 2013|date=15 November 2006|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-96911-3|page=49|quote=The Albanian government claimed that there were only 60,000, based on the biased 1989 census, whereas the Greek government claimed that there were upwards of 300,000. Most Western estimates were around the 200,000 mark ...}}</ref><ref name="Ramet1998">{{cite book|author=Sabrina P. Ramet|title=Nihil Obstat: Religion, Politics, and Social Change in East-Central Europe and Russia|url=https://books.google.com/books?id=ZvMi6paTOlcC&pg=PA222|accessdate=6 September 2013|year=1998|publisher=Duke University Press|isbn=978-0-8223-2070-8|page=222|quote=that between 250,000 and 300,000 Orthodox Greeks reside in Albania}}</ref><ref name="Jeffries2002">{{cite book|author=Ian Jeffries|title=Eastern Europe at the Turn of the Twenty-first Century: A Guide to the Economies in Transition|url=https://books.google.com/books?id=L7PBtDujYt0C&pg=PA69|accessdate=6 September 2013|year=2002|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-23671-3|page=69|quote=It is difficult to know how many ethnic Greeks there are in Albania. The Greek government, it is typically claimed, says that there are around 300,000 ethnic Greeks in Albania, but most Western estimates are around the 200,000 mark.}}</ref><ref name="Publications2008">{{cite book|author=Europa Publications|title=The Europa World Year Book 2008|url=https://books.google.com/books?id=Oabsu05rJNoC|accessdate=22 December 2012|date=24 June 2008|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-85743-452-1|quote=... and Greece formally annulled claims to North Epirus (southern Albania), where there is a sizeable Greek minority. ... strained by concerns relating to the treatment of ethnic Greeks residing in Albania (numbering an estimated 300,000) ...}}</ref> Πληθυσμοί αλβανικής εθνικότητας ζουν επίσης στις γειτονικές χώρες: [[Σερβία]] (περ. 100.000) [[Κόσοβο]] (περ. 2.000.000), [[Μαυροβούνιο]] περίπου 50.000) και στη [[Βόρεια Μακεδονία]] (περ. 500,000).<ref>[http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf 2002 census results in English and Macedonian (PDF)]</ref> Από το [[1991]], μεγάλος αριθμός Αλβανών, που αντιστοιχεί συνολικά στο 1/5 του συνολικού πληθυσμού,<ref>Πρόγραμμα Γειτνίασης Ελλάδα-Αλβανία. [http://www.corfu-albania.com/web/guest/library/surveys?p_p_id=bs_documents&p_p_action=1&p_p_state=exclusive&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-2&p_p_col_pos=0&p_p_col_count=1&_bs_documents_struts_action=%2Fext%2Fdocuments%2Fget_file&_bs_documents_mainid=118&_bs_documents_loadaction=view Μελέτη Αποτύπωσης Αναπτυξιακής Φυσιογνωμίας στο Πλαίσια του Έργου: «Δημιουργία Δικτύων Ενίσχυσης ΜΜΕ»], σελ. 56</ref> μετανάστευσε στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γερμανία, την [[Ελβετία]] και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ειδικά στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα περί τους 442.000<ref>Απογραφή 2001.</ref> Αλβανούς μετανάστες, από τους οποίους οι 189.000 είναι μέλη της ελληνικής μειονότητας.<ref>[http://www.webcitation.org/query?id=1271667770612192&url=www.eliamep.gr/en/wp-content/uploads/2009/02/migration-and-migration-policy-in-greece-critical-review-and-policy-recommendations.pdf Migration and Migration Policy in Greece.] Critical Review and Policy Recommendations. Anna Triandafyllidou. Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), σελ. 5 "the total number of Albanian citizens residing in Greece, including 185,000 co-ethnics holding special identity cards"</ref>
Η κυρίαρχη γλώσσα είναι η [[Αλβανική γλώσσα|Αλβανική]], αν και η [[Ελληνική γλώσσα|Ελληνική]] ομιλείται επίσης από την ελληνική μειονότητα στις νότιες περιοχές της χώρας και από Αλβανούς μετανάστες στην Ελλάδα.
Οι Αλβανοί είναι στην πλειονότητά τους [[Ισλάμ|Μουσουλμάνοι]] (45%), αλλά κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής η [[θρησκεία]] είχε απαγορευτεί (ακόμη και σήμερα οι πολλοί Αλβανοί δεν μπορούν να θεωρηθούν ως «ενεργοί πιστοί», δηλαδή δεν προσεύχονται, πάνε σε εκκλησία ή τζαμί κ.λπ.). Πάντως οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι της χώρας αποτελούν το 20% του συνολικού πληθυσμού, ενώ οι καθολικοί το 15%, ενώ το υπόλοιπο 20% ανήκει σε διάφορα δόγματα (κυρίως Διαμαρτυρόμενοι) και σε άθεους/αγνωστικιστές. Παρ'όλο τον μουσουλμανικό πληθυσμό της, η Αλβανία δεν μπορεί να θεωρηθεί αυθεντική μουσουλμανική χώρα, καθώς η διαφορά του μουσουλμανικού με τον ορθόδοξο πληθυσμό είναι σχετικά μικρή. Η αλβανική κυβέρνηση ανακήρυξε την Αλβανία ως τη μόνη επίσημα [[Αθεϊσμός|αθεϊστική]] χώρα στον κόσμο. Έτσι, έγινε γνωστό ότι το 60-65% του πληθυσμού είχαν δηλώσει άθεοι. Μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην περίοδο 1989–1990, οι θρησκείες αποκαταστάθηκαν επίσημα. Ο θρησκευτικός φανατισμός φαίνεται πως δεν έχει θέση στην αλβανική κοινωνία, καθώς άνθρωποι διαφορετικών θρησκευτικών πεποιθήσεων ζουν αρμονικά μεταξύ τους.
Το [[προσδόκιμο ζωής]] στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2016 του [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας|Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]] ήταν 76,4 χρόνια (74,3 χρόνια οι άνδρες και 78,6 οι γυναίκες).<ref>[http://apps.who.int/gho/data/view.main.SDG2016LEXv?lang=en Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα]</ref>
===Ελληνική μειονότητα===
Η μεγαλύτερη σε αριθμό μειονότητα στην χώρα είναι η [[Έλληνες της Αλβανίας|Ελληνική μειονότητα]], η ''Βορειοηπειρώτες'', η οποία είναι συγκεντρωμένη στον νότο της χώρας, στην περιοχή κοινώς γνωστή ως [[Βόρεια Ήπειρος|Βόρειος Ήπειρος]]. Γνωστές πόλεις της περιοχής αυτής είναι οι [[Άγιοι Σαράντα]], το [[Αργυρόκαστρο]], η [[Κορυτσά]], το [[Δέλβινο]] και η [[Χειμάρρα]].<ref>,{{cite book|url=https://books.google.com/?id=9IbgsDdeVxsC|title=Albania: from anarchy to a Balkan identity|last=Miranda Vickers, James Pettifer|first=|publisher=C. Hurst & Co. Publishers|year=1997|isbn=0-7156-3201-9|location=London|page=187|pages=|ref=Petiffer97}}</ref>. Οι περισσότερες Δυτικές πηγές εκτιμούν τον αριθμό των Ελλήνων της Αλβανίας γύρω στις 200.000.<ref name="BideleuxJeffries2006">{{cite book|author1=Robert Bideleux|author2=Ian Jeffries|title=The Balkans: A Post-Communist History|url=https://books.google.com/books?id=5jrHOKsU9pEC&pg=PA49|accessdate=6 September 2013|date=15 November 2006|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-96911-3|page=49|quote=The Albanian government claimed that there were only 60,000, based on the biased 1989 census, whereas the Greek government claimed that there were upwards of 300,000. Most Western estimates were around the 200,000 mark ...}}</ref> Τα Ελληνικά είναι η δεύτερη γλώσσα στην Αλβανία, με τουλάχιστον δύο στις τρείς οικογένειες να έχουν ένα μέλος που μιλάει Ελληνικά. <ref name="kathimerini">{{cite web|title=The Greek language is widely spoken in Albania (H Ελληνική γλώσσα γίνεται καθομιλουμένη στην Αλβανία)|url=http://www.kathimerini.gr/138922/article/epikairothta/politikh/h-ellhnikh-glwssa-ginetai-ka8omiloymenh-sthn-alvania|publisher=Kathimerini|accessdate=12 June 2017}}</ref>
=== Ρομά (τσιγγάνοι) και Αιγύπτιοι ===
Αυτές οι δύο εθνοτικές ομάδες θεωρούνται συναφείς αλλά διακριτές σύμφωνα με το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιογραφίας, ενώ κατ’ άλλους εξετάζονται από κοινού υπό τον γενικό όρο «Ρομά». Οι ίδιες οι δύο μειονότητες αρνούνται ότι αποτελούν μια οντότητα.<br>
Η προέλευσή τους θεωρείται ασαφής. Βάσει γλωσσολογικών ενδείξεων οι μελετητές πιστεύουν ότι οι Ρομά άρχισαν να μεταναστεύουν προς τα δυτικά από την Ινδία τον 9ο αι. μ.Χ. Αντίθετα, για τους Αιγύπτιους (''Egyptians'' στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία) υπάρχουν τρεις απόψεις για την προέλευσή τους: α) ότι ήλθαν από την Αίγυπτο κατά την αρχαιότητα ή τον 4ο αι. μ.Χ. σαν Κόπτες β) ότι προέρχονται από Αιγύπτιους σκλάβους του Οθωμανικού στρατού και γ) ότι πρόκειται για ημι-αφομοιωμένους Ρομά που ενωρίτερα από τους υπολοίπους απώλεσαν τη νομαδική ζωή και τη γλώσσα τους.<br>
Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας (2003) ο συνολικός πληθυσμός Ρομά στην Αλβανία ήταν 95.000 ή 2% του γενικού πληθυσμού. Σύμφωνα με στοιχεία του State Department των ΗΠΑ (1997) οι Ρομά ήταν 100.000. Στοιχεία από τις ίδιες τις κοινότητες ανεβάζουν τους Ρομά σε 120.000 – 150.000 και τους Αιγύπτιους σε πάνω από 200.000.<ref>[http://elibrary.worldbank.org/doi/pdf/10.1596/0-8213-6171-6, Hermine G. De Soto, Sabine Beddies, Ilir Gedeshi, ''Roma and Egyptians in Albania''. World Bank Working Paper, No. 53. USA, 2000, σελ. xx (Πίν. 1), xx, xxiv (Πίν. 2), 9, 147.]</ref>
=== Θρησκεία ===
[[File:Orthodox Church Tirana 2016 albania.jpg|thumb|right|250px|Καθεδρικός Ναός της Αναστάσεως του Χριστού Τιράνων είναι ο μεγαλύτερος Ορθόδοξος ναός στην Ευρώπη.]]
[[Αρχείο:07Tirana Et'hem beu Mosque02.jpg|thumb|200px|[[Ετ'χεμ Μπέη Τζαμί]] στα Τίρανα]]
Δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία αναφορικά με το θρήσκευμα των κατοίκων της Αλβανίας με τις εκτιμήσεις να ποικίλουν, καθώς ορισμένες πηγές αναφέρουν ακόμα και την πλειοψηφία του πληθυσμού να μην ανήκει ή να ακολουθεί κάποιο δόγμα<ref name=freedom2007>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90160.htm Freedom of Religion 2007], Υπουργείο Εξωτερικών ΗΠΑ.{{en}}</ref>, ενώ η έκδοση World Factbook της CIA αναφέρει τους μουσουλμάνους στο 56,7%, τους χριστιανούς [[ορθόδοξοι|ορθόδοξους]] στο 6,8% και τους [[ρωμαιοκαθολική εκκλησία|ρωμαιοκαθολικούς]] στο 10%.<ref name="cia"/> Σύμφωνα με την Παγκόσμια Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια, το 40% των Αλβανών είναι μουσουλμάνοι και το 35% χριστιανοί.<ref>{{cite book
|title=World Christian Encyclopedia
|publisher=Oxford University Press
|year=2001
|page=σ. 51|isbn =0195079639}}</ref> Το 1945 σύμφωνα με μία απογραφή οι μουσουλμάνοι αντιπροσώπευαν το 70%, οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι το 20% και οι Χριστιανοί Ρωμαιο-καθολικοί το 10% ("The Albanians: A Modern History" by Miranda Vickers).
Οι Αλβανοί εμφανίστηκαν αρχικά, στις βυζαντινές πηγές στα τέλη του 11ου αιώνα, ως πλήρως εκχριστιανισμένος λαός. Τη θέση του χριστιανισμού κατέλαβε το [[Ισλάμ]], ως κύρια θρησκεία κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας από τον 15ο αιώνα, ως και το 1912. Μετά την ανεξαρτησία (1912) από την Οθωμανική αυτοκρατορία, το αλβανικό καθεστώς, δημοκρατικό, μοναρχικό και αργότερα κομμουνιστικό, ακολούθησε συστηματική πολιτική διαχωρισμού της θρησκείας από τις επίσημες κρατικές λειτουργίες και τον πολιτισμό. Έτσι, και υπό το δημοκρατικό και υπό το μοναρχικό καθεστώς, η Αλβανία δεν είχε ποτέ επίσημη θρησκεία. Με το μοναρχικό καθεστώς, η θέση του κλήρου όλων των δογμάτων εξασθένησε, ενώ αυτός εξαφανίστηκε στις δεκαετίες του 1940 και 1950, με την κρατική πολιτική απαγόρευσης κάθε θρησκευτικής εκδήλωσης στην επικράτεια της χώρας.
Το κομμουνιστικό καθεστώς που έλεγχε την Αλβανία μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο απαγόρευσε πλήρως τη θρησκεία και κατάργησε κάθε μορφή λατρείας και εκκλησίας, ώστε η χώρα αποτέλεσε στην ουσία το πρώτο [[αθεϊσμός|αθεϊστικό]] κράτος σε όλο τον κόσμο. Η ελευθερία της θρησκείας επανήλθε με την αλλαγή του καθεστώτος το 1992. Αλβανικοί μουσουλμανικοί πληθυσμοί, κυρίως πιστοί στο [[σουνίτες|σουνιτικό]] δόγμα, υπάρχουν σε όλη τη χώρα, ενώ χριστιανοί ορθόδοξοι καταγράφονται στο νότιο τμήμα, και ρωμαιοκαθολικοί στο βορρά της χώρας. Δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα για τη συμμετοχή των πιστών στις επίσημες λατρευτικές λειτουργίες κάθε δόγματος, οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από 25% έως 40%.<ref name=freedom2007/>
Σήμερα οι Μουσουλμάνοι Σουννίτες ανέρχονται στο 39%, οι Μπεκτασίδες (μουσουλμανική αίρεση) στο 4-9%, οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι στο 29,7%, οι Χριστιανοί Ρωμαιοκαθολικοί στο 9%, ενώ στο υπόλοιπο 14-19% συγκαταλέγονται άθεοι, Χριστιανοί Διαμαρτυρόμενοι/Προτεστάντες (Πεντηκοστιανοί, Ευαγγελικοί κ.α.), [[Μάρτυρες του Ιεχωβά]] (5.055 μέλη),<ref>''Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 2014'', Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σελ. 178</ref> [[Μορμόνοι]] (2.477 μέλη),<ref>[http://www.mormonnewsroom.org/facts-and-statistics/country/albania Albania - LDS Statistics and Church Facts | Total Church Membership<!-- Bot generated title -->]</ref> [[Αντβεντιστές της Έβδομης Μέρας]] (359 μέλη)<ref>[http://www.adventistyearbook.org/ Office of Archives, Statistics and Research]</ref> και κάποιες πολύ μικρές κοινότητες της μουσουλμανικής αίρεσης Αχμαντίγια , μιας ομάδας που κύριο πιστεύω τους είναι ότι υπήρχαν και άλλοι προφήτες μετά τον Μωάμεθ , και ελάχιστοι Μπαχάι.
== Πολιτισμός ==
=== Μουσική και λαϊκή παράδοση ===
[[File:Kole Idromeno, Motra tone.jpg|thumb|''Μότρα Τόνε'' από τον Κόλε Ιντρομένο]]
Η Αλβανική παραδοσιακή μουσική εντάσσεται σε τρεις υφολογικές ομάδες. Με άλλες σημαντικές μουσικές περιοχές γύρω από τη Σκόδρα και τα Τίρανα, οι μεγάλες ομάδες είναι οι [[Γκεγκική διάλεκτος|Γκέγκηδες]] στο βορρά και οι νότιοι [[Λιάπηδες]] και Τόσκηδες. Οι βόρειες και νότιες παραδόσεις ξεχωρίζονται από τον «τραχύ και ηρωικό» τόνο του βορρά και τη «χαλαρή» μορφή του νότου.
Αυτές οι διαφορετικές μορφές έχουν κοινό «την ένταση που τόσο οι εκτελεστές οσο και οι ακροατές δίνουν στη μουσική τους ως μέσο πατριωτικής έκφρασης και ως όχημα μεταφοράς της αφήγησης της προφορικής ιστορίας», καθώς και ορισμένα χαρακτηριστικά όπως η χρήση ρυθμών όπως 3/8, 5/8 και 10/8. Η πρώτη συλλογή Αλβανικής παραδοσιακής μουσικής έγινε από τον Πιέτερ Ντούγκου το 1940.
Τα Αλβανικά παραδοσιακά τραγούδια μπορούν να διαιρεθούν σε μεγάλες ομάδες, τα ηρωικά επικά του βορρά και τα γλυκά μελωδικά νανουρίσματα, ερωτικά τραγούδια, γαμήλια μουσική, τραγούδια της δουλειάς και άλλα. Η μουσική διάφορων φεστιβάλ και εορτών είναι επίσης σημαντικό κομμάτι του Αλβανικού παραδοσιακού τραγουδιού, ιδιαίτερα εκείνων της Ημέρας του Αγίου Λαζάρου, που εγκαινιάζει την άνοιξη. Τα νανουρίσματα και τα μοιρολόγια είναι σημαντικά είδη της Αλβανικής μουσικής και γενικά εκτελούνται σόλο από γυναίκες.
=== Αλβανική γλώσσα και λογοτεχνία ===
[[Αρχείο:Ismail Kadare.jpg|thumb|right|Ο [[Ισμαήλ Κανταρέ]] διαβάζοντας, 2007]]
Η Αλβανική αποδείχθηκε ότι είναι [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκή γλώσσα]] το 1854 από το Γερμανό [[Συγκριτική γλωσσολογία|γλωσσολόγο]] Φραντς Μποπ. Η Αλβανική γλώσσα αποτελεί ξεχωριστό κλάδο της Ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας.
Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι η Αλβανική προέρχεται από την [[Ιλλυρία|Ιλλυρική]], ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από τη [[Δακική γλώσσα|Δακο]]-[[Θράκες|Θρακική]] (η Ιλλυρική και η Δακο-Θρακική όμως μπορεί να ήταν στενά συνδεόμενες γλώσσες).
Δημιουργώντας πιο μακροχρόνιες σχέσεις η Αλβανική συγκρίνεται συχνά με τη [[Βαλτοσλαβικές γλώσσες|Βαλτοσλαβική]] αφ' ενός και τη Γερμανική αφ' ετέρου, που και οι δύο έχουν πολλά κοινά [[Ισόγλωσσο|ισόγλωσσα]] με την Αλβανική. Επίσης η Αλβανική έχει υποστεί μια [[Φθογγικές μεταβολές|φωνητική μεταβολή]] κατά την οποία το τονισμένο, μακρό ''ο'' έχει μεταπέσει σε ''α'', πολύ όμοια με την πρώτη και αντίθετα με τη δεύτερη. Ομοίως η Αλβανική έχει πάρει το παλιό αναφορικό ''jos'' και το χρησιμοποίησε καινοτόμα για να προσδιορίσει αποκλειστικά επίθετα, με τον ίδιο σχεδόν τρόπο, που η Βαλτοσλαβική έχει χρησιμοποιήσει τη λέξη αυτή για την οριστική κατάληξη των επιθέτων.
Η πολιτιστική αναγέννηση εκφράστηκε πρώτα απ' όλα με την ανάπτυξη της Αλβανικής γλώσσας στην περιοχή των εκκλησιαστικών κειμένων και εκδόσεων, κυρίως της Καθολικής περιοχής στο Βορρά, αλλά επίσης της Ορθόδοξης στο Νότο. Οι [[Προτεσταντισμός|Προτεσταντικές]] μεταρρυθμίσεις τόνωσαν τις ελπίδες για την ανάπτυξη της τοπικής γλώσσας και λογοτεχνικής παράδοσης όταν ο κληρικός Τζον Μπουζούκου μετέφερε στην Αλβανική γλώσσα την Καθολική λειτουργία, προσπαθώντας να κάνει για την Αλβανική γλώσσα ότι έκανε ο [[Μαρτίνος Λούθηρος|Λούθηρος]] για τη Γερμανική.
[[Αρχείο:Meshari.jpg|thumb|left|Απόσπασμα από το ''[[Μεσάρι]]'' του Τζον Μπουζούκου]]
Το ''[[Μεσάρι]]'' (Συναξάρι) του Τζον Μπουζούκου, που εκδόθηκε το 1555, θεωρείται το πρώτο λογοτεχνικό έργο στη γραπτή Αλβανική. Το εκλεπτυσμένο επίπεδο της γλώσσας και η παγιωμένη ορθογραφία πρέπει να είναι το αποτέλεσμα προγενέστερης παράδοσης γραπτής Αλβανικής, όχι πάντως αρκετά κατανοημένης. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες αποσπασματικές αποδείξεις, χρονολογούμενες πριν από το Μπουζούκου, που δείχνουν ότι η Αλβανική ήταν γραπτή γλώσσα τουλάχιστον από το 14ο αιώνα.
Η παλαιότερη μαρτυρία χρονολογείται από το 1332, με μια αναφορά στα Λατινικά του Γάλλου [[Τάγμα Δομινικανών|Τάγμα Δομινικανού]] Γουλιέλμου Αδάμ, [[Αρχιεπίσκοπος|Αρχιεπίσκοπου]] του [[Μπαρ (Μαυροβούνιο)|Αντιβαρίου]], που έγραφε ότι οι Αλβανοί χρησιμοποιούσαν Λατινικά γράμματα στα βιβλία τους, αν και η γλώσσα τους ήταν τελείως διαφορετική από τα Λατινικά. Άλλα σημαντικά παραδείγματα είναι : μία συνταγή [[Βάπτισμα (Χριστιανισμός)|βαπτίσματος]] (''Unte paghesont premenit Atit et Birit et spertit senit'') από το 1462, γραμμένη στα Αλβανικά με Λατινική γραφή από τον Επίσκοπο Δυρραχίου Παλ Εντζέλι, ένα γλωσσάρι Αλβανικών λέξεων του 1497 του Αρνολντ φον Χαρφ, Γερμανού που είχε ταξιδέψει στην Αλβανία και ένα απόσπασμα της Βίβλου του 15ου αιώνα του [[Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον|Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου]], επίσης στα Αλβανικά αλλά γραμμένο με Ελληνικά γράμματα.
Τα Αλβανικά κείμενα από τους αιώνες αυτούς δεν πρέπει να ήταν μόνο θρησκευτικά αλλά επίσης και ιστορικά χρονικά. Αναφέρονται από τον ανθρωπιστή [[Μαρίνο Μπαρλέτι]], που, στο βιβλίο του ''Rrethimi i Shkodrës (Η Πολιορκία της Σκόδρας)'' (1504), επιβεβαιώνει ότι ξεφύλλισε τέτοια χρονικά, γραμμένα στη γλώσσα του λαού ''(in vernacula lingua)''.
Το 16ο και 17ο αιώνα εκδόθηκαν στα Αλβανικά οι κατηχήσεις ''E mbësuame krishterë'' (Χριστιανικές Διδαχές) (1592) του Λέκε Ματρέγκα, ''Doktrina e krishterë'' (Το Χριστιανικό Δόγμα) (1618) και ''Rituale romanum'' (1621) του Πιέτερ Μπούντι, του πρώτου συγγραφέα πρωτότυπης Αλβανικής πεζογραφίας και ποίησης, μια απολογία για το Γεώργιο Καστριώτη (1636) από το Φραγκ Μπάρντι, που εξέδωσε επίσης ένα λεξικό και λαογραφικά κείμενα και το θεολογικοφιλοσοφικό δοκίμιο ''Cuneus Prophetarum'' (Η Ορχήστρα των Προφητών) (1685) του Πιέτερ Μπογκντάνι, της πιο οικουμενικής προσωπικότητας του Αλβανικού Μεσαίωνα. Ο διασημότερος Αλβανός συγγραφέας είναι ο [[Ισμαήλ Κανταρέ]].
== Εκπαίδευση ==
Η [[εκπαίδευση]] στην Αλβανία είναι δημόσια αλλά από το 2002 επετράπη η ίδρυση ιδιωτικών [[πανεπιστήμιο|πανεπιστημίων]]. Τα κύρια ανώτατα κρατικά εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι το [[Πανεπιστήμιο Τιράνων]] με όλες τις σχολές του, και τα Πανεπιστήμια Σκόδρων, Δυρραχίου, Αυλώνας, Κορυτσάς, Αργυροκάστρου και Ελμπασάν.
Ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι το [[Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Τιράνων]], το Πανεπιστήμιο Kristal, το Πανεπιστήμιο Marin Barleti, το Πανεπιστήμιο Zonja e Keshillit te Mire, το Πανεπιστήμιο UFO και η Νομική Σχολή Luarasi.
== Διοικητική διαίρεση ==
{{Κύριο|Νομοί της Αλβανίας}}
Η χώρα διαιρείται σε 12 περιφέρειες:
*[[Νομός Μπεράτ]]
*[[Νομός Ντίμπρα]]
*[[Νομός Δυρραχίου]]
*[[Νομός Ελβασάν|Νομός Ελμπασάν]]
*[[Νομός Φιέρ]]
*[[Νομός Αργυροκάστρου]]
*[[Νομός Κορυτσάς]]
*[[Νομός Κουκς]]
*[[Νομός Λεζ]]
*[[Νομός Σκόδρας]]
*[[Νομός Τιράνων]]
*[[Νομός Αυλώνα]]
* Νομός Σαραντα (Sarand)
== Οικονομία ==
Παρά τα πολλά συνταγματικά και νομοθετικά προβλήματα η κυβέρνηση των Τιράνων προσπαθεί να μπει σε τροχιά ένωσης με την [[Ευρωπαϊκή Ένωση]]. Τον Ιούνιο του 2006, η χώρα υπέγραψε Συμφωνία Σταθεροποίησης και Ένωσης ως πρώτο βήμα για την ένωση. Οι υπουργοί της ΕΕ ζήτησαν από την Αλβανία να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις που επικεντρώνονται στην ελευθερία του Τύπου, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, τον σεβασμό των εθνικών μειονοτήτων και την επίτευξη διεθνών προδιαγραφών στις δημοτικές εκλογές.
Η Αλβανία είναι ένα από τα μέτρια κράτη (Οικονομικά) της Ευρώπης με κατά κεφαλήν εισόδημα μικρότερο (μισό) από εκείνο της [[Βουλγαρία]]ς και σχεδόν 4/10 από εκείνο του Ηνωμένου Βασιλείου. Το οδικό και το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι φτωχό σε διεθνές και τοπικό επίπεδο. Το μισό του [[Οικονομία|οικονομικά]] ενεργού πληθυσμού απασχολείται με την [[Γεωργία (εργασία)|γεωργία]],εισαγωγές και εξαγωγές και το 1/5 εργάζεται στο εξωτερικό.
Η ακτογραμμή της Αλβανίας στο [[Ιόνιο Πέλαγος]], ιδιαίτερα κοντά στην [[Κέρκυρα]] είναι αξιοποιήσιμη τουριστικά εξαιτίας του σχετικά αδιατάρακτου φυσικού περιβάλλοντος και των παραλιών της. Η τουριστική βιομηχανία βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα, αλλά παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Η Αλβανία παρά την όχι και τόσο καλή οικονομική της κατάσταση, κάθε χρόνο επισκέπτεται από χιλιάδες τουρίστες. Το 2011 είχε βγει Νo1 στον τομέα του τουρισμού με επισκέπτες περισσότερους από 700.000.
Εξαγωγές: 708 εκατ. f.o.b. (2005 εκτ.)
Εισαγωγές: 2,473 δις f.o.b. (2005 εκτ.)
Εξωτερικό χρέος: 1,41 δις (2003 εκτ.)
Εξοπλιστικές δαπάνες: (n/a)
Παιδιά ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού: 1% των παιδιών ηλικίας 10–14 ετών.
H [[Παγκόσμια Τράπεζα]] χορήγησε στην Αλβανία κεφάλαιο εγγύησης ύψους 60 εκ. ευρώ, προς την εταιρία διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της βαλκανικής χώρας, OSSH.<ref>[http://www.enet.gr/?i=news.el.oikonomia&id=42042 Ελευθεροτυπία], Ενίσχυση της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Αλβανία, 7 Μαΐου 2009.</ref>
=== Ορυκτός πλούτος ===
Η Αλβανία έχει μεγάλα όμως λίγο αξιοποιημένα κοιτάσματα [[Φυσικό αέριο|φυσικού αερίου]] και [[Πετρέλαιο|πετρελαίου]].
[[Πετρολογία|Πετρολόγοι]] υπολογίζουν ότι τα κοιτάσματα του φυσικού αερίου περιέχουν 3.014 δισ. κυβικά μέτρα και τα κοιτάσματα του πετρελαίου 2.987 δισεκατομμύρια βαρέλια.{{πηγή}}
== Διακυβέρνηση ==
Η χώρα είναι [[προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία]], με βάση την οποία αρχηγός της κυβέρνησης είναι ο [[πρωθυπουργός της Αλβανίας|Πρωθυπουργός]], στα πλαίσια ενός πολυκομματικού συστήματος. Η εκτελεστική εξουσία ασκείται από την κυβέρνηση, ενώ η νομοθετική ασκείται από την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο. Από το 1991, οπότε εισήχθη ο [[πολυκομματισμός]], η εξουσία μονοπωλείται από δύο πολιτικά κόμματα, το Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας και το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αλβανίας (σοσιαλιστικό, μετακομμουνιστικό).
=== Εκτελεστική εξουσία ===
Αρχηγός κράτους είναι ο [[Πρόεδρος της Αλβανικής Δημοκρατίας]], ο οποίος εκλέγεται από τη συνέλευση για πενταετή θητεία με μυστική ψηφοφορία. Για την εκλογή του προέδρου απαιτούνται τα δύο τρίτα των ψήφων όλων των βουλευτών. Οι επόμενες εκλογές θα διεξαχθούν το 2017. Σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο Ιλίρ Μέτα.
=== Νομοθετική εξουσία ===
Η Βουλή (Συνέλευση ή ''Kuvendi i Republikës së Shqipërisë'') αποτελείται από 140 μέλη, τα οποία εκλέγονται για τετραετή θητεία. 100 εξ αυτών εκλέγονται απευθείας σε μονοεδρικές περιφέρειες με κατά προσέγγιση ανάλογο αριθμό ψηφοφόρων. Οι 40 εκλέγονται από λίστες πολιτικών κομμάτων με πολλά ονόματα ή συνασπισμούς κομμάτων με βάση την κατάταξή τους. Ο συνολικός αριθμός των βουλευτών ενός κόμματος ή κομματικού συνασπισμού θα πρέπει να προσεγγίζει όσο γίνεται περισσότερο την αναλογία σε έγκυρες ψήφους που κέρδισαν τα κόμματα αυτά στον πρώτο γύρο των εκλογών. Κόμματα που λαμβάνουν ποσοστό λιγότερο από το 4 % των έγκυρων ψηφοδελτίων σε εθνικό επίπεδο στον πρώτο γύρο των εκλογών δεν απολαμβάνουν οφέλη από την αντίστοιχη λίστα με τα πολλά ονόματα. Ο πρόεδρος εκλέγεται από τη Βουλή. Πρόεδρος της Βουλής από τις 3 Σεπτεμβρίου του 2005 ήταν η [[Τζοζεφίνα Τοπάλι]], η οποία επανεξελέγη το Σεπτέμβριο του 2009. Τον Σεπτέμβριο του 2013, με τη νίκη στις βουλευτικές εκλογές, του Σοσιαλιστικού Κόμματος, πρόεδρος της Βουλής είναι ο Ιλίρ Μέτα και αντιπρόεδρος της Αλβανικής Βουλής ο Έλληνικής Καταγωγής Βαγγέλης Ντούλες.Επίσης στο σώμα υπάρχουν από τις τελευταίες Αλβανικές Βουλευτικές εκλογές 11 Έλληνες Βορειοηπειρώτες Βουλευτές από 4 διαφορετικά κόμματα.
== Εκλογές ==
{{Κύριο|Εκλογές στην Αλβανία}}
| 