Σόλων ο Αθηναίος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{ανακατεύθυνση|Σόλων|άλλες χρήσεις|Σόλων (αποσαφήνιση)}}

{{πληροφορίες προσώπου}}

 

== Βιογραφία ==

Ως συνέπεια της βίαιης και μακροχρόνιας εξέγερσης των πολιτών ενάντια στους ευγενείς, ο Σόλων κλήθηκε κοινή συναινέσει των αντιμαχόμενων μερών,<ref>Αριστοτέλη, ''Αθηναίων Πολιτεία'': «ισχυράς δε της στάσεως ούσης και πολύ χρόνον αντικαθημένων αλλήλοις, είλοντο κοινή διαλακτήν και άρχοντα Σόλωνα [...]»</ref> το [[594 π.Χ.|594/3 π.Χ.]] με έκτακτη διαδικασία να νομοθετήσει και για το έργο αυτό εξοπλίστηκε με έκτακτες εξουσίες. Εκείνο το έτος εξελέγη ''[[Επώνυμος άρχοντας|άρχων]]'' από το [[Εκκλησία του δήμου|''δήμο'']] της Αθήνας και όχι από τον [[Άρειος Πάγος (λόφος)|Άρειο Πάγο]], όπως προέβλεπε το αθηναϊκό πολίτευμα της εποχής. Του δόθηκαν οι έκτακτες εξουσίες του ''διαλλακτού'', δηλ. του μεσολαβητή, του συμφιλιωτή και του ''νομοθέτου'', τις οποίες διατήρησε και μετά το τέλος της ετήσιας αρχοντείας του. Οι νόμοι που θέσπισε δημοσιεύτηκαν ίσως το [[592 π.Χ.]]

 

Τα μέτρα του αποσκοπούσαν στην παύση της εξάρτησης των ακτημόνων από την αγροτική οικονομία, καθώς και στην ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας για την απορρόφηση αυτών των ακτημόνων, τους οποίους ο Σόλων προσπάθησε και ως ένα βαθμό κατάφερε να προφυλάξει από την πλήρη αποφλοίωση. Με τα μέτρα του ενισχύθηκαν οι μικρομεσαίοι αγρότες, αλλά και όσοι ασκούσαν κάποιο επάγγελμα εκτός της γεωργίας. Εξαλείφθηκαν τα στεγανά της καταγωγής, που εμπόδιζαν αυτούς που πτώχευαν από κάποιο επάγγελμα να ανέλθουν σε ανώτερες κοινωνικές τάξεις, να γίνουν πολίτες και να αναλάβουν αξιώματα. Το πολίτευμα της Αθήνας παρέμεινε ωστόσο και μετά τις μεταρρυθμίσεις τιμοκρατικό, βασισμένο στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στη νομή της εξουσίας από τους πολίτες ανάλογα με τον εισόδημά τους, αν και το εισόδημα αυτό μπορούσε στο εξής να προέρχεται από πολλές διαφορετικές δραστηριότητες και όχι μόνο από την καλλιέργεια της γης. Επιδίωξη του Σόλωνα ήταν τέλος να καταστούν όλοι οι πολίτες συνυπεύθυνοι για την τήρηση των νόμων και την καταστολή παρανομιών. Ιδανικό του ήταν η ''ευνομία''.

 

Η ''βουλή των τετρακοσίων'' ήταν πιο δημοκρατική σε σύγκριση με το αριστοκρατικό σώμα του [[Άρειος Πάγος (λόφος)|Αρείου Πάγου]], στο οποίο συμμετείχαν μόνο ''πεντακοσιομέδιμνοι'' που είχαν θητεύσει ως ''άρχοντες'' (και είχαν εκλεγεί από τον ίδιο τον Άρειο Πάγο σύμφωνα με τη διαδικασία που ίσχυε πριν τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα). Η βουλή αντίθετα είχε 400 εκλεγμένα μέλη, που προέρχονταν και από τα ''τέλη'' των ''ιππέων'' και των ''ζευγιτών'', η θητεία κάθε βουλευτή ήταν ετήσια και οι τέσσερις ''φυλές'' της Αθήνας αντιπροσωπεύονταν ισότιμα, με εκατό βουλευτές η καθεμιά.

 

** έδωσε τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη, όχι μόνο στον παθόντα, να καταγγέλλει στον Άρειο Πάγο με ''εισαγγελία'' (αγωγή) οποιονδήποτε, ακόμα και ''άρχοντα'', και να εμφανίζεται ως κατήγορος. Με αυτό τον τρόπο κατοχυρώθηκε ουσιαστικά το έννομο συμφέρον του απλού πολίτη σε σχέση με την άσκηση της εξουσίας από τα κρατικά όργανα, ακόμα και αν οι ενέργειες των κρατικών οργάνων δεν τον έβλαπταν άμεσα.

** Ίδρυσε την ''Ηλιαία'', ένα λαϊκό δικαστήριο με πολλά μέλη, ως αντίβαρο του [[Άρειος Πάγος (λόφος)|Αρείου Πάγου]] σε θέματα απονομής δικαιοσύνης. Η ακριβής σύνθεση της σολώνειας Ηλιαίας δεν είναι γνωστή και δεν αποκλείεται να πρόκειται απλώς για την ίδια την ''εκκλησία του δήμου'', όταν αυτή συνεδρίαζε ως δικαστήριο. Στην Ηλιαία μπορούσε να προσφύγει οποιοσδήποτε εναντίον δικαστικής αποφάσεως ''αρχόντων''. Το όνομά της προέρχεται από το ουσ. ''ηλία''=''αλία'', που σημαίνει ''εκκλησία'', σύναξη. Η κλασική διαμόρφωση της ''Ηλιαίας'' σε «δεξαμενή» 6000 κληρωμένων Αθηναίων άνω των 30 ετών, από την οποία λαμβάνονταν οι δικαστές για τα ηλιαστικά δικαστήρια, οφείλεται στις μεταρρυθμίσεις του έτους 462 π.Χ. από τον [[Εφιάλτης ο Αθηναίος|Εφιάλτη]].

** ρυθμίσεις στις ιδιωτικές σχέσεις (π.χ. κανόνες υδροληψίας, ελάχιστες αποστάσεις οικοδομών)

** θέσπιση κοινωνικής πρόνοιας για αναπήρους και επικλήρους ([[Γυναίκα (Αρχαία Ελλάδα)|θυγατέρες]] που κληρονομούσαν αποκλειστικά την πατρική περιουσία λόγω έλλειψης άρρενα κληρονόμου),

** υποχρέωση των γονέων να διδάξουν στα παιδιά τους κάποια τέχνη και απαλλαγή των τέκνων από τη φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων τους, αν οι τελευταίοι δεν είχαν ανταποκριθεί σε αυτή την υποχρέωσή τους.

 

* ''M.L. West, ''Iambi et elegi Graeci'', vol. 2, Clarendon Press: Oxford 1972 (έκδοση των ποιημάτων του Σ.)

* ''W.J. Woodhouse, ''Solon the liberator: a study of the agrarian problem in Attika in the seventh century'', Octagon Books: New York, NY 1965

* ''Μ.Β. Σακελλαρίου, ''Η αθηναϊκή δημοκρατία'', Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης: Ηράκλειο 2000.

 

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==