Δυναστεία των Κομνηνών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

==Καταγωγή==

 

Ο [[Μιχαήλ Ψελλός]] αναφέρει ότι η οικογένεια καταγόταν από την πόλη Κόμνη στην [[Θράκη]], ήταν γνωστή όπως αναφέρει ο [[Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός]] σαν ''"Κομνηνός λειμώνας"'', από την Κόμνη μετακινήθηκαν στην [[Παφλαγονία]] που απέκτησαν τα πατρικά τους κτήματα.<ref>Κατσαρός Β. (1983), Το ''"πρόβλημα της καταγωγή των Κομνηνών"'', Βυζαντιακά 3, τόμος Γ΄, σελ. 113</ref> Η πόλη αυτή έδωσε στην Οικογένεια των Κομνηνών το επώνυμο της.<ref>[[Αλεξάντρ Καζντάν]] (1991), [[Oxford Dictionary of Byzantium|Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης]], σ. 1143 </ref><ref>Βάρζος Κ. (1984), Η Γενεαλογία των Κομνηνών, τόμος Α΄, σ. 25-26, Βυζαντινά Κείμενα και Μελέται 20α, Κέντρον Βυζαντινών Ερευνών, Θεσσαλονίκη</ref> Η άποψη έγινε αποδεκτή και από άλλους σύγχρονους ιστορικούς όπως ο [[Αλεξάντρ Καζντάν]], o [[Στήβεν Ράνσιμαν]] ο [[Κωνσταντίνος Άμαντος]], και ο Κωνσταντίνος Βαρζός.<ref>Κατσαρός Β. (1983), σ. 113</ref><ref>Βάρζος Κ. (1984), σ. 25-26</ref> Ο Αλεξάντρ Καζντάν γράφει ότι το πρώτο γνωστό μέλος της οικογένειας Μανουήλ Ερωτικός Κομνηνός απέκτησε τα πατρικά κτήματα στην Παφλαγονία.<ref>[[Αλεξάντρ Καζντάν]] (1991), [[Oxford Dictionary of Byzantium|Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης]], σσ. 1143-1144</ref> Ο Στήβεν Ράνσιμαν συμφωνεί με την άποψη του Καζντάν και προσθέτει ότι πήρε δώρο τα κτήματα σαν ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που είχε προσφέρει ο Μανουήλ Ερωτικός Κομνηνός στον αυτοκράτορα [[Βασίλειος Β´|Βασίλειο τον Βουλγαροκτόνο]] απέναντι στον επαναστάτη [[Βάρδας Σκληρός|Βάρδα Σκληρό]].<ref>[[Στήβεν Ράνσιμαν]] (1951), A History of the Crusades, Vol. I: The First Crusade, σ. 54, Cambridge University Press</ref>

 

==Πρώτα μέλη==

 

Το πρώτο γνωστό μέλος της οικογένειας ήταν ο [[Μανουήλ Ερωτικός Κομνηνός]] που κατείχε τεράστιες εκτάσεις στην [[Κασταμονή]] και στην [[Παφλαγονία]] που έγινε το οχυρό της οικογένειας τον 11ο αιώνα.<ref>[[Αλεξάντρ Καζντάν]] (1991), [[Oxford Dictionary of Byzantium|Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης]], σσ. 1143-1144</ref><ref>Βάρζος Κωνσταντίνος (1984), "''Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'', τόμος Α΄, σσ. 25-26</ref> Η οικογένεια σύντομα έγινε μία από τις ισχυρότερες στην [[Μικρά Ασία]] σε τέτοιο βαθμό που παρά την Θρακική καταγωγή όλοι τους θεωρούσαν ''"Ανατολικούς"''.<ref>Βάρζος Κωνσταντίνος (1984), "''Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'', τόμος Α΄, σ. 26</ref>

Ο ιστορικός [[Δουκάγγιος]] ισχυρίστηκε τον 17ο αιώνα ότι η οικογένεια καταγόταν από την [[Ρώμη]] και ακολούθησε τον [[Κωνσταντίνος Α΄|Μέγα Κωνσταντίνο]] στην [[Κωνσταντινούπολη]], η άποψη αυτή ήταν διαδεδομένη για όλες τις μεγάλες Βυζαντινές οικογένειες και δεν υποστηρίζεται από τις πηγές.<ref>Βάρζος Κωνσταντίνος (1984), "''Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'', τόμος Α΄, σ. 26</ref> Ο Ρουμάνος ιστορικός Γεώργιος Μουρνού ισχυρίστηκε ότι η οικογένεια των Κομνηνών ήταν [[Αρμάνοι]] αλλά και η άποψη αυτή έχει απορριφτεί.<ref>Βάρζος Κωνσταντίνος (1984), "''Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'', τόμος Α΄, σ. 26</ref> Οι σύγχρονοι ιστορικοί έχουν αποδεχτεί ομόφωνα ότι οι Κομνηνοί ήταν καθαροί [[Έλληνες]].<ref>Βάρζος Κωνσταντίνος (1984), "''Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'', τόμος Α΄, σ. 26</ref>

==Αυτοκράτορες==

 

Με την άνοδο τους στον θρόνο οι Κομνηνοί συνδέθηκαν αμέσως με την δυναστεία των Δουκών, ο Αλέξιος Α΄ παντρεύτηκε την [[Ειρήνη Δούκαινα]] που ο αδελφός του παππού της [[Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας]] είχε διαδεχτεί στον θρόνο τον θείο του Ισαάκιο Α΄ (1059). Η οικογένεια έγινε στην συνέχεια γνωστή σαν ''"Κομνηνοδούκες"'', διατήρησε και τα δύο επώνυμα.<ref>Βάρζος Κωνσταντίνος (1984), "''Η Γενεαλογία των Κομνηνών"'', τόμος Α΄, σ. 27</ref> Πολλές οικογένειες ισχυρίστηκαν την καταγωγή τους από τους Κομνηνοδούκες όπως η [[Δυναστεία των Παλαιολόγων]], ο [[Οίκος των Αγγέλων]] και η [[Δυναστεία των Βατάτζηδων]]. Οι δύο πρώτοι αυτοκράτορες από την Οικογένεια των Δουκών [[Ισαάκιος Β΄ Άγγελος]] και [[Αλέξιος Γ΄ Άγγελος]] ήταν εγγονοί της [[Θεοδώρα Κομνηνή (κόρη του Αλεξίου Α΄)|Θεοδώρας Κομνηνής]] της κόρης του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού και της Ειρήνης Δούκαινας.

Με τον Αλέξιο Α΄ και τους διαδόχους του η αυτοκρατορία είχε μεγάλη ευημερία και σταθερότητα, ο Αλέξιος Α΄ μετακίνησε τα ανάκτορα στις [[Βλαχέρνες]] και ανέκτησε τα περισσότερα εδάφη της Ανατολής από τους [[Σελτζούκοι|Σελτζούκους]]. Την εποχή του Αλεξίου Α΄ πέρασε από την Κωνσταντινούπολη η [[Α΄ Σταυροφορία]] και δημιουργήθηκαν ισχυρές σχέσεις με τα [[Σταυροφορικά κράτη]]. Η οικογένεια των Κομνηνών συνδέθηκε στενά με επιγαμίες με το [[Πριγκιπάτο της Αντιόχειας]] και το [[Βασίλειο της Ιερουσαλήμ]], ο [[Βαλδουίνος Γ΄ της Ιερουσαλήμ]] παντρεύτηκε την [[Θεοδώρα Κομνηνή της Ιερουσαλήμ]] ανεψιά του Μανουήλ Α΄ και ο μικρότερος αδελφός του [[Αμωρί Α΄ της Ιερουσαλήμ]] παντρεύτηκε την [[Μαρία Κομνηνή της Ιερουσαλήμ]], μικρανεψιά του Μανουήλ Α΄.

==Μεγαλοκομνηνοί==

 

Λίγους μήνες πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους ένας κλάδος των Κομνηνών δραπέτευσε στην ανατολική [[Μαύρη Θάλασσα]] και ίδρυσε την [[Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας]] στις [[Ποντιακές Άλπεις]]. Ο γενάρχης της δυναστείας των ''"Μεγαλοκομνηνών"'' ήταν ο [[Αλέξιος Α΄ Μέγας Κομνηνός]] εγγονός του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α΄.<ref>Αλεξάντερ Βασίλιεφ (1936), ''"Ίδρυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1204-1222)"'', σσ. 3-37</ref> Οι Μεγαλοκομνηνοί κυβέρνησαν την [[Τραπεζούντα]] 250 χρόνια, τελευταίος αυτοκράτορας ήταν ο [[Δαυίδ Μέγας Κομνηνός]], τον νίκησε και τον εκτέλεσε ο [[Κατάλογος Σουλτάνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας|Οθωμανός Σουλτάνος]] [[Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής]]. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής και η [[Οθωμανική δυναστεία]] διεκδικούσαν την καταγωγή της από τον [[Ιωάννης Κομνηνός Τζελέπης|Τζελέπη Κομνηνό]] μεγαλύτερο αδελφό του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α΄ που αποστάτησε στους [[Σελτζούκοι|Σελτζούκους]] και έγινε πατέρας του [[Σουλεϊμάν Σαχ]]. Ο κλάδος της Τραπεζούντας διατήρησε το επώνυμο ''"Αξούχος"'' σαν απόγονοι του [[Ιωάννης Αξούχος|Ιωάννη Αξούχου]], ενός Βυζαντινού ευγενούς που είχε διατελέσει υπουργός την εποχή των Κομνηνών. Μία πριγκίπισσα από τον κλάδο της Τραπεζούντας ήταν επίσης μητέρα του Οθωμανού πρίγκιπα [[Σουλτάν Γιαχιά]] (γεν. το 1585) που ασπάστηκε τον χριστιανισμό και επιχειρούσε συνεχώς να πάρει τον θρόνο στην [[Οθωμανική αυτοκρατορία]].

 

==Δυτική Ευρώπη==

 

Ο επιφανής Έλληνας από την [[Κορσική]] [[Ντεμετριούς Στεφανοπολί ντε Κομνέν]] ισχυριζόταν ότι ήταν απόγονος 13ου βαθμού από τον τελευταίο Μεγαλοκομνηνό Δαυίδ της Τραπεζούντας, έστειλε γράμματα στον [[Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ της Γαλλίας|Λουδοβίκο ΙΣΤ΄ της Γαλλίας]] και του ζητούσε να τον αναγνωρίσει διάδοχο στην Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας.

Η Ειρήνη Αγγελίνα κόρη του Ισαάκιου Β΄ Άγγελου και συνεπώς απόγονος του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού παντρεύτηκε τον [[Φίλιππος της Σουηβίας|Φίλιππο της Σουηβίας]] τέταρτο γιο του [[Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα|Φρειδερίκου Α΄ Βαρβαρόσσα]]. Με τον γάμο αυτό το αίμα των Κομνηνών πέρασε σε όλες τις μεγάλες αυτοκρατορικές οικογένειες στην δυτική [[Ευρώπη]].<ref>Bruno W. Häuptli: IRENE (Angelou) von Byzanz, in: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL), Τόμος. 28, Bautz, Nordhausen 2007, σσ. 858–862</ref>