Ελλάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 104:
[[Αρχείο:Arch-of-Galerius-3.jpg|thumb|right|200px|Η [[αψίδα του Γαλέριου]] και η [[Ροτόντα]] στη [[Θεσσαλονίκη]].]]
Η Ελλάδα κατακτήθηκε από τους [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαίους]] το [[146 π.Χ.]]. Παρόλο που η Ελλάδα υπήρξε μια από τις φτωχότερες ρωμαϊκές επαρχίες, με τη βιοτεχνία και το εμπόριο σε στασιμότητα και με μοναδικά εξαγώγιμα προϊόντα το λάδι και το κρασί, οι Ρωμαίοι κατακτητές αναγνώρισαν και θαύμασαν τον πλούτο του ελληνικού πολιτισμού, τον οποίο μελέτησαν σε έκταση και έγιναν συνειδητά συνεχιστές του. Επίσης, διέσωσαν ένα μεγάλο μέρος της αρχαιοελληνικής γραμματείας. Σύμφωνα με τον [[Οράτιος|Οράτιο]], ο ελληνικός πολιτισμός κατέκτησε το Ρωμαϊκό τρόπο ζωής.<ref>''"Graecia capta, ferum victorem cepit"'', Οράτιος, Epistulae, II 1, 156</ref> Την πρώτη δεκαετία του 4ου μ.Χ. αιώνα το κέντρο βάρους της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]] μεταφέρθηκε στη [[Θεσσαλονίκη]], όταν ο [[Γαλέριος]] αποφάσισε να εγκατασταθεί εκεί, όπου και χρησιμοποίησε την πόλη ως πρωτεύουσα. Αν και Η Ελλάδα ήταν μόνο ένα μέρος της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], ο ελληνικός πολιτισμός θα συνέχιζε να δεσπόζει στην Ανατολική Μεσόγειο και, όταν τελικά η Αυτοκρατορία χωρίστηκε στα δύο, η ανατολική που αργότερα ονομάστηκε [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]], με πρωτεύουσα την [[Κωνσταντινούπολη]], θα είχε, κυρίως λόγω γλώσσας, έντονο τον ελληνικό χαρακτήρα.
=== Βυζαντινή Αυτοκρατορία ===
Γραμμή 126:
{{Κύριο|Νεότερη ελληνική ιστορία}}
[[Αρχείο:Map Greece expansion 1832-1947-el.svg|thumb|right|275px|Η επέκταση της Ελλάδας (1832-1947).]]
Το [[1830]] αναγνωρίζεται η ανεξαρτησία του νέου ελληνικού κράτους. Τότε ως πρωτεύουσα κηρύχθηκε η Αίγινα Εγκαθιδρύθηκε μοναρχία το [[1833]]. Η πρωτεύουσα τότε μεταφέρθηκε στην [[Αθήνα]]. Μέσα στο 19ο και τον πρώιμο 20ό αιώνα, η Ελλάδα προσπάθησε να προσαρτήσει στα εδάφη της όλες τις περιοχές που ακόμη ανήκαν στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] και είχαν ελληνικούς πληθυσμούς, πράγμα που κατάφερε εν μέρει, συμμετέχοντας στους [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους]] και τον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] με την [[Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης]]. Τα έτη 1916 έως 1918 διήρκησε η [[Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918)|Β΄ Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών]] στη Βόρεια Ελλάδα. Μετά τη λήξη του Α΄ΠΠ, η εμμονή στον αλυτρωτισμό, τα ελληνικά στρατηγικά σφάλματα, η μεταβολή των συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο και η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού οδήγησαν, μεταξύ άλλων, στη [[Μικρασιατική Καταστροφή]] και την έλευση 1.500.000 προσφύγων στην Ελλάδα. Το διάστημα αυτό (1914-1923) το ελληνικό στοιχείο της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]] και της Ανατολικής Θράκης [[Γενοκτονία των Ελλήνων|υπήρξε θύμα σφαγών και διώξεων]].
Η Ελλάδα εισήλθε στο [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο]] το 1940, απαντώντας σε [[Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940|επίθεση της Ιταλίας]], η οποία αντιμετωπιζόταν επιτυχώς. Ωστόσο, με την [[Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα|επέμβαση της Γερμανίας]] η χώρα ηττήθηκε και ακολούθησε περίοδος [[Κατοχή της Ελλάδας 1941-1944|κατοχής]] από τις δυνάμεις του [[Άξονας Βερολίνου - Ρώμης|Άξονα]] (1941-1944). Αμέσως μετά το πέρας του πολέμου ξέσπασε [[ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949|εμφύλιος πόλεμος]], που κράτησε μέχρι το [[1949]]. Το [[1952]] η Ελλάδα έγινε μέλος του [[ΝΑΤΟ]]. Η [[Αποστασία του 1965|παραίτηση]] του Γιώργου Παπανδρέου τον Ιούλιο του 1965 ξεκίνησε μια πολιτικά αναταραγμένη περίοδο, η οποία κορυφώθηκε στις 21 Απριλίου του 1967 όταν ο στρατός πήρε την εξουσία με [[Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου|πραξικόπημα]]. Οι δικτάτορες στη συνέχεια αποστασιοποιήθηκαν και από τον [[Κατάλογος Βασιλέων της Ελλάδας|Βασιλιά]], τον εξεδίωξαν από την χώρα και κατάργησαν τη μοναρχία ([[1973]]). Υπό την χούντα, τα πολιτικά δικαιώματα καταπιέστηκαν, η πολιτική καταπίεση εντονώθηκε και καταγράφηκαν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η οικονομική ανάπτυξη συνεχίστηκε μέχρι το 1972 και μετά η οικονομία παρέμεινε στάσιμη. Η στρατιωτική [[Χούντα των Συνταγματαρχών|Χούντα]] υπήρξε η αιτία δημιουργίας, μετά από λανθασμένους χειρισμούς που εκμεταλλεύτηκε η [[Τουρκία|τουρκική]] πλευρά, του [[Κυπριακό πρόβλημα|Κυπριακού ζητήματος]], το οποίο οδήγησε στην κατάρρευσή της το [[1974]]. Ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής προσκαλέστηκε να επιστρέψει στην Ελλάδα από το Παρίσι όπου ζούσε αυτοεξόριστος από το 1963. Έπειτα από το [[Δημοψήφισμα του 1974|δημοψήφισμα]] στις [[8 Δεκεμβρίου]] [[1974]], το πολίτευμα της Ελλάδας μετατράπηκε ξανά σε αβασίλευτη Δημοκρατία και συντάχθηκε [[Σύνταγμα της Ελλάδος 1975|νέο Σύνταγμα]] από την Ε' Αναθεωρητική Βουλή, που τέθηκε σε ισχύ στις [[11 Ιουνίου]] [[1975]], το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα, αναθεωρημένο το [[1986]], [[2001]] και το [[2008]]. Έλαβαν επίσης χώρα οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές μετά το 1964. Η Ελλάδα έγινε μέλος της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]] στις 1 Ιανουαρίου [[1981]] και το [[2002]] υιοθέτησε το κοινό νόμισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το [[ευρώ]].
Γραμμή 138:
[[Αρχείο:Greece topo.jpg|thumb|Γεωμορφολογικός χάρτης της Ελλάδας|250px]]
Η Ελλάδα αποτελείται από ένα μεγάλο ηπειρωτικό τμήμα, το νότιο άκρο των [[Βαλκάνια|Βαλκανίων]], το οποίο ενώνεται με την πρώην ηπειρωτική [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]] με τον [[Ισθμός της Κορίνθου|Ισθμό της Κορίνθου]], αφού η Πελοπόννησος μετά την κατασκευή της [[Διώρυγα της Κορίνθου|διώρυγας της Κορίνθου]] είναι στην πραγματικότητα νησί. Η χώρα περικλείεται από το [[Ιόνιο Πέλαγος|Ιόνιο]], το [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίο]] και το [[Λιβυκό Πέλαγος|Λιβυκό]]. Το Αιγαίο βρέχει πολυάριθμα νησιά, ανάμεσά τους την [[Εύβοια]], τη [[Λέσβος|Λέσβο]] και τα νησιωτικά συμπλέγματα των [[Κυκλάδες|Κυκλάδων]] και των [[Δωδεκάνησα|Δωδεκανήσων]] καθώς και τα δυτικά παράλια της [[Ρόδος|Ρόδου]] ενώ νότια βρίσκεται η [[Κρήτη]], το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το πέμπτο μεγαλύτερο της [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσογείου]]. Νότια της Κρήτης είναι η [[Γαύδος]], το νοτιότερο σημείο της Ελλάδας και της Ευρώπης. Τα κυριότερα νησιά του Ιονίου είναι η [[Κέρκυρα]], η [[Κεφαλλονιά]], η [[Λευκάδα]] και η [[Ζάκυνθος]]. Το [[Καστελλόριζο]] μαζί με τις παρακείμενες νησίδες, βρίσκεται ανατολικά της Ρόδου, στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, και είναι το ανατολικότερο ελληνικό έδαφος. Η Ελλάδα έχει [[ακτογραμμή|μήκος ακτών]] 13.676 χιλιόμετρα,<ref name="cia">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gr.html|title=The World Factbook|publisher=CIA}}</ref> που θεωρείται εξαιρετικά μεγάλο, και οφείλεται στον πλούσιο οριζόντιο εδαφικό διαμελισμό και το έντονο ανάγλυφο της περιοχής, καθώς και στο πλήθος των αναρίθμητων νησιών, τα οποία είναι περισσότερα από 2.500 και είναι κυρίως αποτέλεσμα της σύγκρουσης της Αφρικανικής τεκτονικής πλάκας με την Ευρωπαϊκή. Έχει μήκος συνόρων που πλησιάζει τα 1.228 χιλιόμετρα.<ref name="cia"/> Η μεγαλύτερη πεδιάδα είναι των [[Γιαννιτσά|Γιαννιτσών]] στην [[Κεντρική Μακεδονία]] (2.250 τ.χ.) και ακολουθεί της [[Λάρισα]]ς στην [[Θεσσαλία]] (1.850 τ.χ.). Γεωγραφικά η Ελλάδα διαιρείται σε 9 [[Γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας|διαμερίσματα]], τα οποία χωρίζονται σε 51 [[Νομοί της Ελλάδας|νομούς]].
=== Βουνά της Ελλάδας ===
Γραμμή 282:
- υγρό μεσογειακό (δυτική Ελλάδα, δυτική Πελοπόννησος, πεδινά και ημιορεινά της Ηπείρου)
- ξηρό μεσογειακό ([[Κυκλάδες]], παραλιακή [[Κρήτη]], Δωδεκάνησα, ανατολική Πελοπόννησος, [[Αττική]], πεδινές περιοχές Ανατολικής Στερεάς)
- ηπειρωτικό (δυτική Μακεδονία, εσωτερικά υψίπεδα ηπειρωτικής Ελλάδας, βόρειος Έβρος)
Γραμμή 296:
Κατά την πρώτη περίοδο οι ψυχρότεροι μήνες είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, όπου κατά μέσον όρο η μέση ελάχιστη θερμοκρασία κυμαίνεται από 5-10 °C στις παραθαλάσσιες περιοχές, από 0-5 °C στις ηπειρωτικές περιοχές και σε χαμηλότερες τιμές κάτω από το μηδέν στις βόρειες περιοχές.<ref name="EMYklima" />
Οι βροχές ακόμη και τη χειμερινή περίοδο δεν διαρκούν για πάρα πολλές ημέρες και ο ουρανός της Ελλάδας δεν μένει συννεφιασμένος καθ'όλη τη διάρκεια του χειμώνα, όπως συμβαίνει σε άλλες περιοχές της γης. Οι χειμερινές κακοκαιρίες διακόπτονται καμιά φορά κατά τον Ιανουάριο και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου από ηλιόλουστες ημέρες, τις γνωστές από την αρχαιότητα [[Αλκυονίδες ημέρες]]. Κατά αυτήν την περίοδο, λοιπόν, στα νησιά, κυρίως στο νότιο μέρος της χώρας, όπως για παράδειγμα στην Κρήτη, η θερμοκρασία μπορεί να ξεπεράσει τους 18-20 βαθμούς Κελσίου, στην [[Αττική]] τους 13-14 °C και στη [[Θεσσαλονίκη]] ο υδράργυρος μπορεί να ξεπεράσει τους 9 °C και πολλές φορές ακόμα και τους 10 °C. Σε άλλες πόλεις, όπως για παράδειγμα στην Αλεξανδρούπολη κατά τις Αλκυονίδες μέρες, η θερμοκρασία ξεπερνάει τους 7-8 °C, με αποτέλεσμα το χιόνι από τις χιονοπτώσεις του χειμώνα να λιώνει κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η χειμερινή εποχή είναι γλυκύτερη στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου από ο,τι στη Βόρεια και Ανατολική ηπειρωτική Ελλάδα. Κατά τη θερμή και άνομβρη εποχή ο καιρός είναι σταθερός, ο ουρανός σχεδόν αίθριος, ο ήλιος λαμπερός και δε βρέχει εκτός από σπάνια διαστήματα με ραγδαίες βροχές ή καταιγίδες μικρής γενικά διάρκειας.
Γραμμή 303:
Η άνοιξη έχει μικρή διάρκεια, διότι ο μεν χειμώνας είναι όψιμος, το δε καλοκαίρι αρχίζει πρώιμα. Το φθινόπωρο είναι μακρύ και θερμό και πολλές φορές παρατείνεται στη νότια Ελλάδα και τα νησιά μέχρι τα μισά του Δεκεμβρίου. Στην Αθήνα, την πρωτεύουσα, το κρύο γίνεται συνήθως αισθητό από το Νοέμβριο και μετά και από εκεί και πέρα συνεχίζεται έως και τα τέλη του Μάρτη. Μετά τα μέσα του Δεκεμβρίου, αναπτύσσεται ιδιαίτερο ψύχος στις αστικές περιοχές, το οποίο συνεχίζεται έως και τα τέλη Φεβρουαρίου. Από τις αρχές του μήνα Μαρτίου η άνοιξη γίνεται αισθητή και η θερμοκρασία ανεβαίνει σταδιακά. Η ψυχρότερη εποχή του έτους στην πόλη της Αθήνας θεωρείται από την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου έως και την τρίτη εβδομάδα του Ιανουαρίου.
Η Ελλάδα κατέχει το ρεκόρ υψηλότερης καταγεγραμμένης θερμοκρασίας στην Ευρώπη με 48,0 °C στην [[Αθήνα]] ( [[Ελευσίνα]] και [[Τατόι]]) στις 10 Ιουλίου [[1977]].<ref>[https://wmo.asu.edu/content/europe-highest-temperature]. [[Arizona State University]] [[World Meteorological Organization]]</ref>
{|class="wikitable sortable"
|+ '''Μέση θερμοκρασία πόλεων'''<ref>{{cite web|url=http://www.hnms.gr/hnms/greek/climatology/climatology_region_diagrams_html?dr_city=Ioannina|title=Ιωάννινα|publisher=Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία}}</ref>
| |||