|
Μέχρι και τον 7ο αιώνα μεγάλο μέρος των κατοίκων παρέμειναν παγανιστές δεδομένου ότι στα νεκροταφεία τους δεν εντοπίζονται χριστιανικά σύμβολα.<ref>Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 35:29.</ref>
= Αφ =
Το '''ισημερινό''', '''ισημερινό βροχερό''', '''τροπικό βροχερό''' ή '''τροπικό υγρό''' '''κλίμα''' ([[Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν|Κέππεν]]: Af) είναι ένας υποτύπος του [[Τροπικό κλίμα|τροπικού κλίματος]] που χαρακτηρίζεται από υψηλές θερμοκρασίες (με μέση μηνιαία θερμοκρασία υψηλότερη των 18°C), ισοθερμία (ετήσια διακύμανση της θερμοκρασίας χαμηλότερη των 5°C), καθώς και πυκνές βροχοπτώσεις (υψηλότερες από 2500 mm, σε μερικές περιοχές αγγίζει τα 6000 mm). Εντοπίζεται σε περιοχές κοντά στον [[Ισημερινός|Ισημερινό]] σε πολύ χαμηλά γεωγραφικά πλάτη (15° Β και Ν, [[περιοχή διατροπικής σύγκλισης]]) όπου εντοπίζονται και οι [[Αληγείς άνεμοι|αληγείς]] ΒΑ και ΝΑ άνεμοι. Οι πιο χαρακτηριστικές επικράτειες αυτού του κλίματος είναι οι ζούγκλες του Αμαζονίου, της κεντρικής Αφρικής και της Ινδονησίας, ζώνες που χαρακτηρίζονται και από την παρουσία των ποταμών με τη μεγαλύτερη ροή στον κόσμο, [[Αμαζόνιος|Αμαζόνιο]] και [[Κονγκό (ποταμός)|Κονγκό]].
Το ισημερινό κλίμα ομοιάζει με το [[μουσωνικό κλίμα]] καθώς και τα δύο χαρακτηρίζονται από χαμηλή διακύμανση της ετήσιας θερμοκρασίας (<5°C) και από υψηλές θερμοκρασίες. Οι ισημερινές ζούγκλες παρουσιάζουν ένα κλίμα από το οποίο απουσιάζει η ξερή εποχή, δεδομένου ότι όλοι οι μήνες έχουν ως μέσο όρο βροχόπτωσης τουλάχιστον 800 mm. Όλες οι μέρες του χρόνου χαρακτηρίζονται από το ίδιο κλίμα και την ίδια μέση θερμοκρασία.
== Γεωγραφική εξάπλωση και χαρακτηριστικά ==
Το ισημερινό κλίμα εντοπίζεται γύρω από τον Ισημερινό: λεκάνη του Αμαζονίου, λεκάνη του Κονγκό και [[κόλπος της Γουινέας]] και ΝΑ Ασία. Οι χώρες του [[Κέρας της Αφρικής|Κέρατος της Αφρικής]] αποτελούν εξαίρεση διότι παρουσιάζουν κατά κόρον ξηρά κλίματα λόγω της έλλειψης υγρών ανέμων που να πνέουν στην περιοχή.<ref>{{Cite journal|title=Climate of Eastern Africa|url=https://oxfordre.com/view/10.1093/acrefore/9780190228620.001.0001/acrefore-9780190228620-e-512|journal=Oxford Research Encyclopedia of Climate Science|date=2018-01-24|doi=10.1093/acrefore/9780190228620.013.512|language=en|first=Pierre|last=Camberlin}}</ref>
=== Χλωρίδα ===
Το ισημερινό δάσος παρουσιάζει δύο υποκατηγορίες: το βροχόφιλο και το ημιβροχόφιλο δάσος.
Το πρώτο χαρακτηρίζεται από τέλειες υδατικές συνθήκες. Η βλάστησή του συνήθως παρουσιάζει πλατιά και αειθαλή φύλλα ενώ το δεύτερο εμφανίζεται σε περιοχές με λιγότερες βροχοπτώσεις. Κατά τη διάρκεια της εποχής με τις λιγότερες βροχοπτώσεις, τα φύλλα των φυτών πέφτουν
Το ισημερινό δάσος μπορεί να εμφανιστεί και σε περιοχές που έχουν κλίμα διαφορετικό από το ισημερινό όπως το τροπικό υγρό και τροπικό ξηρό, ιδιαίτερα εκεί όπου, γύρω από μεγάλους ποταμούς και λίμνες, διαμορφώνοντας [[δάση-στοές]].
Το τοπίο των ισημερινών δασών είναι ιδιαίτερα πυκνό και πλούσιο και έχει διάφορα επίπεδα γενικά χαώδους βλάστησης. Το [[έδαφος]] των ισημερινών δασών είναι ένα από τα φτωχότερα του πλανήτη: η ποσότητα φυσικού φωτός που φτάνει σε αυτό είναι ελάχιστη ενώ η τάχιστη [[Βακτήριο|βακτηριδιακή]] δράση στα όποια οργανικά κατάλοιπα πέφτουν από τα υψηλότερα επίπεδα αποτρέπει την εισροή και το εμπλουτισμό του με θρεπτικά στοιχεία, τάση που ενισχύεται και από την διαφυγή τους μέσω του άφθονου νερού στα υδάτινα σώματα.
=== Ποταμοί ===
Η έντονη και σταθερή βροχόπτωση διαμορφώνει σε αυτή την περιοχή τους ποταμούς με τη μεγαλύτερη ροή στον πλανήτη. Το χαρακτηριστικό καφετί χρώμα τους οφείλεται στο ότι οι βροχές παρασέρνουν και αποθέτουν το έδαφος σε αυτούς.
=== Πανίδα ===
Στη ζούγκλα εντοπίζονται πολλά είδη πουλιών, ερπετών, εντόμων και θηλαστικών. Τα ζώα που κατοικούν σε αυτή είναι συνήθως μικρού μεγέθους, κάτι που τους επιτρέπει να κινούνται με μεγαλύτερη ευκολία μέσα από την πυκνή βλάστηση.
==== Άνθρωποι ====
Οι ιθαγενείς πληθυσμοί της ζούγκλας βασίζονται κυρίως στην συλλογή καρπών, το κυνήγι και την υποτυπώδη γεωργία. Εκεί όπου η ζούγκλα έχει υποχωρήσει (ΝΑ Ασία) η πληθυσμιακή πυκνότητα είναι αρκετά μεγάλη, όπως και οι καλλιέργειες.
= Κλίμα τροπικής σαβάνας =
<br />
Το '''ημίξηρο κλίμα''' ή '''κλίμα στέπας''' (ταξινόμηση Κέππεν: BS) είναι αζωνικός τύπος κλίματος όπου ο [[υετός]] είναι χαμηλότερος από τη δυνητική [[εξατμισοδιαπνοή]], χωρίς όμως να φτάνει αυτό του επιπέδου του [[Ερημικό κλίμα|ερημικού κλίματος]]. Αποτελεί ένα μεταβατικό κλίμα μεταξύ των υγρών και των ερημικών κλιμάτων και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη χαμηλής βλάστησης.
== Ταξινόμηση ==
Το κύριο κριτήριο για την ένταξη ενός κλίματος σε αυτή την κατηγορία είναι το επίπεδο υετού. Ο ετήσιος υετός πρέπει να είναι μικρότερος του ορίου αλλά μεγαλύτερος του μισού του ορίου που υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας με το 20 τη μέση ετήσια θερμοκρασία και:
* προσθέτοντας 280 εάν τουλάχιστον το 70% του συνολικού υετού πέφτει την εποχή με τη μεγαλύτερη διάρκεια μέρας (Απρίλιος-Σεπτέμβριος για το Βόρειο Ημισφάιρειο, Οκτώβριος-Μάρτιος για το Νότιο)
= Τούνδρα =
* προσθέτοντας 140 σε περίπτωση που το αντίστοιχο επίπεδο υετού είναι μεταξύ 30-70%
Το '''κλίμα της τούνδρας''' ([[Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν|ταξινόμηση Κέππεν]]: '''ΕΤ''' όπου το Τ σημαίνει Tundra, «τούνδρα» στα γερμανικά) είναι ο ένας από τους δύο υποτύπους του [[Πολικό κλίμα|πολικού κλίματος]]. Χαρακτηρίζεται από ελάχιστο [[Υετός|υετό]] και μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες χαμηλότερες των 10°C με έναν τουλάχιστον όμως μήνα να παρουσιάζει θερμοκρασίες ικανές να λειώσουν το χιόνι (>0°C). Είναι το πιο ήπιο από τα πολικά κλίματα και επιτρέπει την ύπαρξη της [[Τούνδρα|ομώνυμης περιορισμένης βλάστησης]] που αποτελείται είτε από [[Βρύο|βρύα]] και [[Λειχήνα|λειχήνες]] (στις πιο ψυχρές περιοχές) είτε από [[Θάμνος|θάμνους]] (στις ηπιότερες).
== Υποκατηγορίες ==
* προσθέτοντας 0 εάν είναι λιγότερο από το 30% του συνολικού υετού
=== Πολική τούνδρα ===
Οι δύο κύριες κατηγορίες των ημίξηρων κλιμάτων βασίζονται στο δίπολο κρύο (BSk) / ζεστό (BSh) και η διαφοροποίησή τους ορίζεται με βάση τρεις [[Ισόθερμη γραμμή|ισόθερμες]] γραμμές: είτε αυτή που ορίζει τα όρια των ημίξηρων περιοχών βάσει του κριτηρίου του αν η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη των 18°C (που θα αντιστοιχούσαν στο θερμό BSh, με τις υπόλοιπες να εντάσσονται στο ψυχρό BSk) είτε αυτή που υποδεικνύει τις περιοχές πού τοποθετείται η μέση θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα σε σχέση με τις θερμοκρασίες 0°C και -3°C.
Εντοπίζεται σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη, μεταξύ 60 και 75 Β. Οι χειμώνες είναι μακρείς και παγωμένοι ενώ τα καλοκαίρια σύντομα και ψυχρά: διαρκούν λιγότερο από δύο μήνες και οι θερμοκρασίες δεν ξεπερνούν ποτέ τους 10°C αλλά επιτρέπουν την ανάπτυξη βλάστησης. Η διακύμανση της θερμοκρασίας είναι μεγάλη αλλά μικρότερη αυτής των [[Ηπειρωτικό κλίμα|ηπειρωτικών κλιμάτων]] ενώ το έδαφος είναι [[Μόνιμα παγωμένο έδαφος|μόνιμα παγωμένο]]. Το υποκλίμα αυτό εμφανίζεται στις ακτές της [[Γροιλανδία|Γροιλανδίας]], την [[Ισλανδία]], την βόρεια [[Ευρασία]] και [[Βόρεια Αμερική]] στο Βόρειο Ημισφαίριο και στην [[Ανταρκτική Χερσόνησος|Ανταρκτική Χερσόνησο]] και νότια [[Νότια Αμερική]] στο Νότιο Ημισφαίριο.
=== Αλπική τούνδρα ===
== Θερμά ημίξηρα κλίματα ==
Είναι χαρακτηριστική περιοχών με μεγάλο υψόμετρο στην Ευρώπη, Ασία, Αμερική.
Τα θερμά ημίξηρα κλίματα (BSh) εντοπίζονται μεταξύ τα γεωγραφικά πλάτη 20° και 30°, κοντά σε [[Κλίμα τροπικής σαβάνας|κλίματα τροπικής σαβάνας]] ή [[Υγρό υποτροπικό κλίμα|υγρά υποτροπικά]]. Αυτού του είδους τα κλίματα χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα θερμά καλοκαίρια και χειμώνες που κυμαίνονται μεταξύ του θερμού και δροσερού, με σχετικά περιορισμένες βροχοπτώσεις.
▲= ΗμίξηροΠαγωμένο κλίμα =
Η πιο χαρακτηριστική περιοχή με θερμό ημίξηρο κλίμα είναι το [[Σαχέλ]] στα νότια της ερήμου [[Σαχάρα]]. Έτερες περιοχές είναι η νοτιοδυτική ενδοχώρα της [[Ινδία|Ινδίας]], η ΝΑ [[Ισπανία]] ([[Αλμερία (επαρχία)|Αλμερία]], [[Αλικάντε (επαρχία)|Αλικάντε]]), μεγάλο μέρος των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού, το [[Γκραν Τσάκο]] στη [[Νότια Αμερική]] και εν μέρει η έρημος [[Έρημος Καλαχάρι|Καλαχάρι]] στη νότια Αφρική.
Το '''παγωμένο κλίμα''' ή κλίμα καλύμματος πάγου ([[Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν|ταξινόμηση Κέππεν]] '''EF''' όπου F σημαίνει Frost, «πάγος», «παγετός» στα γερμανικά) είναι μία εκ των υποκατηγοριών του [[Πολικό κλίμα|πολικού κλίματος]] που χαρακτηρίζεται από θερμοκρασίες που βρίσκονται πάντα κάτω από τους 0 °C, ελάχιστο [[Υετός|υετό]], ξηρότητα και ισχυρούς ανέμους, όντας εχθρικό προς κάθε μορφή ζωής.
Είναι ίδιον κυρίως των δύο πόλων, όντας η [[Ανταρκτική]] (λόγω του ηπειρωτικού χαρακτήρα της) η περιοχή όπου εκφράζεται με μεγαλύτερη οξύτητα και φτάνοντας ακραίες θερμοκρασίες της τάξης των -70°C και -80°C. Επίσης, το κλίμα των υψηλότερων ορέων του πλανήτη, πέραν των 5000 μέτρων, είναι αρκετά παρόμοιο με αυτό των πόλων.
== Κρύα ημίξηρα κλίματα ==
Τα κρύα ημίξηρα κλίματα (BSk) συνήθως βρίσκονται σε εύκρατες περιοχές με υψηλό υψόμετρο, κοντά σε [[Υγρό ηπειρωτικό κλίμα|υγρά ηπειρωτικά]] ή [[Μεσογειακό κλίμα|μεσογειακά]] κλίματα, στο εσωτερικό των ηπείρων και μακριά από μεγάλα σώματα νερού.
Η κύρια αιτία των χαμηλών θερμοκρασιών είναι η μεγάλη κλίση με την οποία φτάνουν οι ακτίνες του ήλιου στος πόλους.
Χαρακτηρίζονται από μετρίως ως εξαιρετικά θερμά ξηρά καλοκαίρια, που ποτέ όμως δεν φτάνουν τις θερμοκρασίες των θερμών ημίξηρων καλοκαιριών. Ωστόσο, σε αντίθεση με τα θερμά ημίξηρα κλίματα, παρουσιάζουν ψυχρούς χειμώνες με χιονόπτωση. Άλλες διαφορές σε σχέση με τα θερμά ημίξηρα κλίματα είναι ότι τα ψυχρά ημίξηρα εντοπίζονται συνήθως σε υψηλότερο υψόμετρο ενώ παρουσιάζουν και μεγαλύτερη διακύμανση της ημερήσιας θερμοκρασίας τους.
Όσο μεγαλύτερο είναι το γεωγραφικό τους πλάτος, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να παρουσιάζουν ξηρούς χειμώνες και υγρά καλοκαίρια. Αντίθετα, σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη, τα ψυχρά ημίξηρα κλίματα ομοιάζουν με τα [[Υποτροπικό κλίμα|υποτροπικά κλίματα]], παρουσιάζοντας ξηρά καλοκαίρια, σχετικά υγρούς χειμώνες και ακόμη πιο υγρή άνοιξη και φθινόπωρο.
Τέτοιο κλίμα εμφανίζεται στην Ανατολία, την Ισπανία, την νότια Αυστραλία, την Νότια Αμερική και το εσωτερικό της Ασίας.
== Ανταρκτική ==
Το εσωτερικό οροπέδιο της Ανταρκτικής χαρακτηρίζεται από ισχυρές διαφοροποιήσεις στη θερμοκρασία μεταξύ των μηνών ηλιοφάνειας και διαρκούς νύχτας. Τα ρεκόρ θερμοκρασίας του σταθμού του Νοτίου Πόλου είναι -13°C το καλοκαίρι και -82°C τον χειμώνα. Τα επίπεδα υετού είναι ελάχιστα και η μέτρησή τους αρκετά δύσκολη δεδομένων των ισχυρών ανέμων.
<br />
== Παραπομπές ==
{{Παραπομπές}}
| 