Τρίτη μεταβατική περίοδος (αρχαία Αίγυπτος): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Okranas (συζήτηση | συνεισφορές)
Αντικατάσταση προτύπου {{πρώην χώρα}} με {{κουτί πληροφοριών πρώην χώρας}}
Γραμμή 1:
{{Κουτί πληροφοριών πρώην χώρας
{{Πρώην χώρα
| εθνικόεπίσημο_πλήρες_όνομα όνομα ελληνικά = Τρίτη μεταβατική περίοδος
| εθνικό_όνομα =
| έτος_έναρξη = περ. 1069
| προφορά ονόματος =
| έτος_λήξη = 664 π.Χ.
| εθνικό όνομα ελληνικά = Τρίτη μεταβατική περίοδος
| χάρτηςεικόνα_χάρτης = Third Intermediate Period map.svg
| σημαία =
| λεζάντα χάρτηεικόνα_χάρτης_λεζάντα = Οι πολιτικές φράξιες κατακερμάτισαν την αρχαία Αίγυπτο κατά τη διάρκεια της Τρίτης μεταβατικής περιόδου. Τα σύνορα στοστον χάρτη δείχνουν την πολιτική κατάσταση κατά τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ.
| διάρκεια = περ. 1069 π.Χ. – περ. 664 π.Χ.
| πρωτεύουσα =
| άρθρο σημαίας =
- [[Τάνις]] <br> <small>(περ. 1069-945 π.Χ.)</small> <br> <small>([[Εικοστή πρώτη δυναστεία Φαραώ|21η Δυναστεία]])</small> <br>
| εθνόσημο =
- [[Βούβαστις]] <br> <small>(περ. 945-720 π.Χ.)</small> <br> <small>([[Εικοστή δεύτερη δυναστεία Φαραώ|22η Δυναστεία]])</small> <br>
| άρθρο εθνόσημου =
- [[Ηρακλεόπολις η μεγάλη|Ηρακλεόπολις]] <br> <small>(περ. 837-728 π.Χ.)</small> <br> <small>([[Εικοστή τρίτη δυναστεία Φαραώ|23η Δυναστεία]])</small> <br>
| χάρτης = Third Intermediate Period map.svg
- [[Σάις]] <br> <small>(περ. 732-720 π.Χ.)</small> <br> <small>([[Εικοστή τέταρτη δυναστεία Φαραώ|24η Δυναστεία]])</small> <br>
| λεζάντα χάρτη = Οι πολιτικές φράξιες κατακερμάτισαν την αρχαία Αίγυπτο κατά τη διάρκεια της Τρίτης μεταβατικής περιόδου. Τα σύνορα στο χάρτη δείχνουν την πολιτική κατάσταση κατά τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ.
- [[Μερόη]] <br> <small>(περ. 732-653 π.Χ.)</small> <br> <small>([[Εικοστή πέμπτη δυναστεία Φαραώ|25η Δυναστεία]])</small>
| εθνικό_σύνθημα =
| γλώσσεςκοινές_γλώσσες = [[Αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα|Αρχαία αιγυπτιακάαιγυπτιακή]]
| θρησκεία = [[Αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία|Αρχαία αιγυπτιακή]]
| πρωτεύουσα =
| ημερομηνία_έναρξη = περ. 1069 π.Χ.
-[[Τάνις]] <br>(περ. 1069-945 π.Χ.)<br>[[Εικοστή πρώτη δυναστεία Φαραώ|21η Δυναστεία]]<br>
| ημερομηνία_λήξη = περ. 664 π.Χ.
-[[Βούβαστις]] <br>(περ. 945-720 π.Χ.)<br>[[Εικοστή δεύτερη δυναστεία Φαραώ|22η Δυναστεία]]<br>
| πολίτευμακυβέρνηση_είδος = [[Μοναρχία]]
-[[Ηρακλεόπολις η μεγάλη|Ηρακλεόπολις]] <br> (περ. 837-728 π.Χ.)<br>[[Εικοστή τρίτη δυναστεία Φαραώ|23η Δυναστεία]]<br>
| τίτλος_ηγέτης = [[Φαραώ]]
-[[Σάις]] <br> (περ. 732-720 π.Χ.)<br>[[Εικοστή τέταρτη δυναστεία Φαραώ|24η Δυναστεία]]<br>
| προηγούμενοp1 = [[Νέο βασίλειο (αρχαία Αίγυπτος)|Νέο Βασίλειο]]
-[[Μερόη]] <br> (περ. 732-653 π.Χ.)<br>[[Εικοστή πέμπτη δυναστεία Φαραώ|25η Δυναστεία]]
| σημαία_p1 = Egypt 1450 BC.svg
| πολίτευμα= [[Μοναρχία]]
| επόμενοs1 = [[Ύστερη περίοδος (αρχαία Αίγυπτος)|Ύστερη περίοδος]]
| τίτλοι_ηγετών = [[Φαραώ]]
| σημαία_s1 = Map of Assyria.png
| ονόματα_ηγετών =
| σήμερα = {{flag|EgyptEGY}}
| τύπος_κυριαρχίας =
| γεγονός_κυριαρχίας =
| ημερομηνίες_κυριαρχίας =
| θρησκεία= [[Αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία]]
| θέση=
| προηγούμενο = [[Νέο βασίλειο (αρχαία Αίγυπτος)|Νέο Βασίλειο]]
| επόμενο = [[Ύστερη περίοδος (αρχαία Αίγυπτος)|Ύστερη περίοδος]]
| σήμερα = {{flag|Egypt}}
}}
 
{{Δυναστείες της Αρχαίας Αιγύπτου}}
 
Γραμμή 39 ⟶ 33 :
 
=== Εικοστή πρώτη Δυναστεία ===
 
{{Main|Εικοστή πρώτη δυναστεία Φαραώ}}
 
Γραμμή 44 ⟶ 39 :
 
=== Εικοστή δεύτερη και Εικοστή τρίτη Δυναστεία ===
 
{{Main|Εικοστή δεύτερη δυναστεία Φαραώ|Εικοστή τρίτη δυναστεία Φαραώ}}
 
Γραμμή 49 ⟶ 45 :
 
=== Εικοστή τέταρτη Δυανστεία ===
 
{{mainMain|Εικοστή τέταρτη δυναστεία Φαραώ}}
 
Το [[Νούβιοι|Νουβικό]] βασίλειο στα νότια εκμεταλλεύτηκε πλήρως αυτή τη διάσπαση και την επακόλουθη πολιτική αστάθεια. Πριν από την εκστρατεία κατά το 20ο έτος της βασιλείας του [[Πιανκί|Πιύ]] στην Αίγυπτο, ο προηγούμενος Νούβιος ηγεμόνας, ο Καστά, είχε ήδη επεκτείνει το βασίλειό του μέχρι τις Θήβες, όταν ανάγκασε την Σενπενουπέτ, που υπηρετούσε ως [[Ιερή θεραπαινίδα του Άμμωνα]] και ήταν επίσης και κόρη του Τακελότ Γ΄, να υιοθετήσει τη δικιά του κόρη ως τη διάδοχό της. Τότε, 20 χρόνια αργότερα γύρω στο 732 π.Χ. ο διάδοχός του Τακελότ Γ΄ Πιύ, προέλασε βόρεια και νίκησε όλες τις δυνάμεις πολλών ντόπιων Αιγυπτίων ηγεμόνων, του Peftjaubast, του Οζορκών Δ΄ στην Τάνιδα, του Ιουπούτ Β΄ της Λεοντοπόλεως, και του [[Τεφνάχτ]] στη Σάις.
 
Γραμμή 55 ⟶ 53 :
 
{{Main|Εικοστή πέμπτη δυναστεία Φαραώ }}
 
Ο Πιύ ίδρυσε την [[Εικοστή πέμπτη δυναστεία Φαραώ|25η Δυναστεία]] και διόρισε τους ηττημένους ηγεμόνες ως επαρχιακούς του κυβερνήτες. Τον διαδέχτηκε πρώτα ο αδελφός του [[Σαμπακά]], και μετά οι δύο γιοί του [[Σεμπιτκού]] και [[Τιρχάκα|Ταχάρκα]]. Η επανενωμένη αυτοκρατορία της Κοιλάδας του Νείλου της 25ης Δυναστείας ήταν τόσο μεγάλη όσο είχε να είναι από την εποχή του Νέου Βασιλείου. Οι φαραώ της δυναστείας αυτής, μεταξύ των οποίων και ο Ταρχάκα, έχτισαν ή αναστήλωσαν ναούς και μνημεία σε όλη την κοιλάδα, συμπεριλαμβανομένων των Μέμφιδα, Καρνάκ, Κάουα και Γκέμπελ Μπαρκάλ<ref>{{cite book|last=Bonnet|first=Charles|title=The Nubian Pharaohs|year=2006|publisher=The American University in Cairo Press|location=New York|isbn=978-977-416-010-3|pages=142–154}}</ref><ref>{{cite book|last=Diop|first=Cheikh Anta|title=The African Origin of Civilization|year=1974|publisher=Lawrence Hill Books|location=Chicago, Illinois|isbn=1-55652-072-7|pages=219–221}}</ref>. Η 25η Δυναστεία έληξε με τους ηγεμόνες της να αποσύρονται στην πνευματική τους πατρίδα [[Νάπατα]]. Ήταν εκεί (στο Ελ Κούρου και του Νούρι) που θάφθηκαν οι φαραώ της 25ης Δυναστείας μέσα στις πρώτες [[Νουβικές πυραμίδες|πυραμίδες]] που είχαν να κατασκευαστούν στην Κοιλάδα του Νείλου εδώ και εκατοντάδες ετών<ref name="Emberling 2011 10">{{cite book|last=Emberling|first=Geoff|title=Nubia: Ancient Kingdoms of Africa|year=2011|publisher=Institute for the Study of the Ancient World|location=New York, NY|isbn=978-0-615-48102-9|pages=10}}</ref><ref>{{cite book|last=Mokhtar|first=G.|title=General History of Africa|year=1990|publisher=University of California Press|location=California, USA|isbn=0-520-06697-9|pages=161–163}}</ref><ref>{{cite book|last=Emberling|first=Geoff|title=Nubia: Ancient Kingdoms of Africa|year=2011|publisher=Institute for the Study of the Ancient World|location=New York|isbn=978-0-615-48102-9|pages=9–11}}</ref><ref>{{cite book|last=Silverman|first=David|title=Ancient Egypt|year=1997|publisher=Oxford University Press|location=New York|isbn=0-19-521270-3|pages=36–37}}</ref>. Η Δυναστεία της Νάπατα οδήγησε στο [[Βασίλειο του Κους]], το οποίο ευημέρησε στην Νάπατα και τη [[Μερόη]] μέχρι τουλάχιστον το 2ο αιώνα μετά Χριστόν<ref name="Emberling 2011 10"/>.
 
[[File:NubianPharoahs.jpg|thumb|220px|left|25η Δυναστεία.]]
 
[[File:Nuri main pyr.northeast.jpg|thumb|left|Πυραμίδες του Νούρι.]]
 
Μέχρι αυτή την περίοδο το διεθνές κύρος της Αιγύπτου είχε μειωθεί σημαντικά. Οι εξωτερικοί σύμμαχοι της χώρας είχαν περάσει σταθερά στη σφαίρα επιρροής της [[Ασσυρία]]ς και από το 700 π.Χ. το ερώτημα έγινε πότε και όχι αν θα υπάρξει πόλεμος μεταξύ των δύο κρατών. Παρά το μέγεθος και τον πλούτου της Αιγύπτου, η Ασσυρία είχε μεγαλύτερη τροφοδοσία σε ξυλεία (ενώ η Αίγυπτος είχε χρόνια έλλειψη), κάτι που της επέτρεψε να παράγει περισσότερο κάρβουνο το οποίο ήταν απαραίτητο για τη χύτευση του σιδήρου, γεγονός που με τη σειρά του έδινε στην Ασσυρία μεγαλύτερο απόθεμα από όπλα από σίδερο. Η διαφορά αυτή έπαιξε καίριο ρόλο κατά την εισβολή της Ασσυρίας στην Αίγυπτο το 670 π.Χ.<ref name=KS05>{{cite book |last=Shillington |first=Kevin |title=History of Africa |year=2005 |publisher=Macmillan Education |location=Oxford |isbn=0-333-59957-8 |page=40}}</ref>. Κατά συνέπεια, η βασιλεία του Ταχάρκα και αυτή του διαδόχου και ξαδέλφου του [[Τανταμανί]] ήταν γεμάτες με συνεχείς αψιμαχίες με τους Ασσυρίους. Το 664 π.Χ. οι τελευταίοι κατάφεραν ένα “θανάσιμο“ χτύπημα, τη λεηλασία των Θηβών και της [[Μέμφις (Αίγυπτος)|Μέμφιδας]].
 
=== Τέλος της Τρίτης μεταβατικής περιόδου===
Γραμμή 67:
 
==Ιστοριογραφία==
 
Η ιστοριογραφία της περιόδου αυτής είναι αμφιλεγόμενη για πολλούς λόγους. Πρώτα, υπάρχει αμφισβήτηση για τη χρησιμότητα ενός κατασκευασμένου όρου που καλύπτει μια εξαιρετικά εκτεταμένη και πολύπλοκη περίοδο της Αιγυπτιακής ιστορίας. Η Τρίτη μεταβατική περίοδος περιλαμβάνει μεγάλες περιόδους σταθερότητας όπως και χρόνιας αστάθειας και πολιτικής σύγκρουσης: το ίδιο το όνομά της μάλλον επισκιάζει αυτό το γεγονός. Δεύτερον, υπάρχουν σημαντικά προβλήματα με τη χρονολόγηση, που προέρχονται από διάφορα πεδία, όπως οι δυσκολίες στη χρονολόγηση κοινές σε όλο το [[χρονολόγιο της Αρχαίας Αιγύπτου]], αλλά που εδώ είναι πολλές λόγω των συγχρονισμών με την Βιβλική Αρχαιολογία, η οποία επίσης περιέχει αμφισβητούμενες χρονολογήσεις. Ο ιστορικός Peter James επιχειρηματολόγησε αντίθετα από τον Kitchen ότι η περίοδος διήρκησε λιγότερο από 200 χρόνια – αρχίζοντας μετά από το 850 π.Χ. αλλά τελειώνοντας τη συμβατική χρονολογία – καθώς οι πέντε δυναστείες έχουν πολλά χρόνια αλληλοεπικάλυψης<ref>{{Cite journal|last=|first=|date=1991|title=Centuries of Darkness: Context, Methodology and Implications [Review Feature]|url=https://www.centuries.co.uk/CoDreviewfeature1991.pdf|journal=Cambridge Archaeological Journal|language=en|volume=1|issue=2|pages=228ff|doi=10.1017/S0959774300000378|issn=1474-0540|archive-url=|via=}}</ref>. Τέλος, κάποιοι [[Αιγυπτιολογία|Αιγυπτιολόγοι]] έχουν νέες ή αμφιλεγόμενες θεωρίες για τις οικογενειακές σχέσεις των δυναστειών που συνιστούν αυτή την περίοδο.
 
Γραμμή 72 ⟶ 73 :
 
==Παραπομπές==
<references/>
{{Reflist|25em}}
 
=== Βιβλιογραφία ===
 
* Dodson, Aidan Mark. 2001. “Third Intermediate Period.” In ''The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt'', edited by Donald Bruce Redford. Vol. 3 of 3 vols. Oxford, New York, and Cairo: Oxford University Press and The American University in Cairo Press. 388&ndash;394.
* Kitchen, Kenneth Anderson. [1996]. ''The Third Intermediate Period in Egypt (1100&ndash;650 BC)''. 3rd ed. Warminster: Aris & Phillips Limited.
Γραμμή 82 ⟶ 84 :
 
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
 
* [http://www.metmuseum.org/toah/hd/tipd/hd_tipd.htm Allen, James, and Marsha Hill. "Egypt in the Third Intermediate Period (1070–712 B.C.)"], In Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2000–. (October 2004)
;Εικόνες
 
{{Commonscat|position=left|Egyptian third intermediate period|<br>Egyptian third intermediate period}}
{{Commonscat}}
 
*[http://artabase.net/exhibition/1886-body-parts-ancient-egyptian-fragments-and-amulets#photogallery_image_3 Artabase.net: Face from a Coffin]
*[http://artabase.net/exhibition/1886-body-parts-ancient-egyptian-fragments-and-amulets#photogallery_image_8 Artabase.net: Right Hand from an Anthropoid Coffin]
 
 
[[Κατηγορία:Δυναστείες της αρχαίας Αιγύπτου]]