Αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ετικέτα: μεγάλη προσθήκη |
|||
Γραμμή 109:
Η εδαφική μορφολογία του Σβάλμπαρντ προέκυψε από επαναλαμβανόμενες εποχές παγετώνων, όταν οι παγετώνες μετέτρεπαν το πρώην οροπέδιο σε [[φιόρδ]], κοιλάδες και βουνά.<ref name=u4>Umbreit (2005): 4–6</ref> Η υψηλότερη κορυφή είναι το Νιουτοντόπεν (1,717) και ακολουθούν τα Περιερτόπεν (1,712 m), Τσέρεσφγέλετ (1,675 m), [[Τζέιμς Τσάντγουικ|Τσάντγουικρίγκεν]] (1,640 m) και Γκαλιλεοτόπεν (1.637 m ). Το μεγαλύτερο φιορδ είναι το Βιντεφιόρντεν (108 χλμ.) και ακολουθούν τα Ισφιόρντεν (107 χλμ.), Βαν Μιγενφιόρντεν (83 χλμ.), Βοοντφιόρντεν (64 χλμ) και Βαλενμπεργκφιόρντεν (46 χλμ.).<ref>{{cite web |url=http://www.ssb.no/english/subjects/00/00/20/nos_svalbard_en/nos_d330_en/tab/013.html |title=Geographical survey. Fjords and mountains |publisher=[[Statistics Norway]] |date=22 October 2009 |accessdate=24 March 2010 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111114020834/http://www.ssb.no/english/subjects/00/00/20/nos_svalbard_en/nos_d330_en/tab/013.html |archivedate=14 November 2011 |df=dmy-all }}</ref>
== Ιστορία ==
===Ολλανδική ανακάλυψη, εξερεύνηση και χαρτογράφηση μιας ''terra nullius''===
[[File:Barentsz arctic map.jpg|thumb|left|Η [[Σπιτσβέργη]] και το Σβάλμπαρντ κατά τη Χρυσής Εποχής των Ολλανδικών εξερεύνησεων και ανακαλύψεων (περίπου 1590-1730). Τμήμα χάρτη εξερεύνησης της Αρκτικής του 1599 του [[Γουλιέλμος Μπάρεντς|Βίλχελμ Μπάρεντς]]. Η Σπιτσβέργη, εδώ χαρτογραφημένο για πρώτη φορά, αναφέρεται ως "Het Nieuwe Land" ("Η Νέα Γη" στα Ολλανδικά), στο κέντρο και αριστερά. Πρόκειται για χαρακτηριστικό χάρτη της Χρυσής Εποχής της Ολλανδικής χαρτογραφίας.]]
[[File:Arctic.svg|thumb|right|180px|Την [[Εποχή των Ανακαλύψεων]] οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι (μη-ντόπιοι) που εξερεύνησαν και χαρτογράφησαν πολλές άγνωστες απομονωμένες περιοχές του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου του Αρχιπελάγους Σβάλμπαρντ και του [[Γιαν Μαγιέν]] στον [[Αρκτικός Ωκεανός|Αρκτικό Ωκεανό]]]]
Οι [[Αρχαία νορδική γλώσσα|Αρχαίοι Σκανδιναβοί]] πιθανώς ανακάλυψαν το Σβάλμπαρντ ήδη από τον 12ο αιώνα. Υπάρχουν παραδοσιακές αρχαιοσκαδιναβικές περιγραφές μιας γης που είναι γνωστή ως ''Svalbarð'' - κυριολεκτικά "κρύες ακτές" - παρόλο που αυτό θα μπορούσε να αναφέρεται στο [[Γιαν Μαγιέν]] ή σε τμήμα της ανατολικής [[Γροιλανδία]]ς.<ref name=t2526>Torkildsen (1984): 25–26</ref><ref>Arlov (1996): 46</ref> Θεωρείτο ότι τόσο το Σβάλμπαρντ όσο και η Γροιλανδία συνδέονταν με την ηπειρωτική Ευρώπη<ref>Arlov (1996): 26</ref>. Το αρχιπέλαγος θα μπορούσε, κατά την περίοδο αυτή, να είχε χρησιμοποιηθεί για αλιεία και κυνήγι.<ref>Torkildsen (1984): 26</ref> Ο Ολλανδός [[Γουλιέλμος Μπάρεντς|Βίλχελμ Μπάρεντς]] έκανε την πρώτη ανακάλυψη του αρχιπελάγους το 1596, όταν αντίκρυσε τις ακτές του, αναζητώντας το Βόρειο Θαλάσσιο Δρόμο (τον περίπλου της Ασίας από βορρά).<ref>Torkildsen (1984): 30. Arlov (1996): 39–40</ref>
Το όνομα ''Spitsbergen'' προήλθε από τον Μπάρεντς, που έτσι περιέγραψε τα "μυτερά βουνά" που είδε στη δυτική ακτή του μεγαλύτερου νησιού, της Σπιτσβέργη, αν και ο χάρτης της Αρκτικής του 1599 ονομάζει το νησί ''Het Nieuwe Land'' ("Η Νέα Γη"). Ο Μπάρεντς δεν αναγνώρισε ότι είχε ανακαλύψει ένα αρχιπέλαγος και επομένως το όνομα ''Spitsbergen'' παρέμεινε για πολύ σε χρήση τόσο για το μεγαλύτερο νησί όσο και για το αρχιπέλαγος ως σύνολο.<ref>[http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic48-3-248.pdf ''In Search of Het Behouden Huys: A Survey of the Remains of the House of Willem Barentsz on Novaya Zemlya'', LOUWRENS HACQUEBORD, p. 250] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090327084815/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic48-3-248.pdf |date=27 March 2009 }}.
[[:File:Barentsz arctic map.jpg|Detail of Barentsz' 1599 arctic map]], published online by Tromsø University 1999 as part of the "Northern Lights Route" project of the Council of Europe.</ref>
Η πρώτη γνωστή αποβίβαση στο νησί χρονολογείται από το 1604, όταν ένα αγγλικό πλοίο προσάραξε στο Μπγέρνεγια και άρχισε το κυνήγι των [[Θαλάσσιος ίππος|θαλάσσιων ίππων]]. Σύντομα ακολούθησαν ετήσιες αποστολές και η Σπιτσβέργη έγινε βάση για το κυνήγι της φάλαινας από το 1611.<ref>Torkildsen (1984): 32</ref><ref>Arlov (1996): 62</ref> Λόγω της ανυπαρξίας συγκεκριμένης κυριαρχίας στην περιοχή αγγλικές, δανικές, ολλανδικές και γαλλικές εταιρείες και αρχές επιχείρησαν να χρησιμοποιήσουν βία για να αποκλείσουν τους στόλους άλλων χωρών<ref>Torkildsen (1984): 34–36</ref><ref>Arlov (1996): 63–67</ref>
=== 17ος–18ος αιώνας ===
[[File:Traankokerijen bij het dorp Smerenburg Rijksmuseum SK-A-2355.jpeg|thumb|upright=1.25|Ο φαλαινοθηρικός σταθμός του παραρτήματος του Αμστερνταμ της Βόρειας Εταιρείας στο Σμέερενμπουργκ, του Κόρνελις ντε Μαν (1639), αλλά με βάση πίνακα ενός ''Dansk hvalfangststation'' (Δανικού φαλαινοθηρικού σταθμού) του A.B.Ρ. Σπέεκ (1634), που απεικόνιζε το Δανικό σταθμό στον Κόλπο της Κοπεγχάγης (Kobbefjorden)]]
Το Σμέερενμπουργκ ήταν ένας από τους πρώτους οικισμούς, που ιδρύθηκαν από τους Ολλανδούς, το 1619.<ref>Torkildsen (1984): 37</ref> Μικρότερες βάσεις κατασκευάστηκαν επίσης από τους Αγγλους, τους Δανούς και τους Γάλλους. Αρχικά τα φυλάκια ήταν απλά καλοκαιρινές κατασκηνώσεις, αλλά από τις αρχές της δεκαετίας του 1630 μερικά άτομα άρχισαν να ξεχειμωνιάζουν. Η φαλαινοθηρία στη Σπιτσβέργη διήρκεσε μέχρι τη δεκαετία του 1820, όταν οι φαλαινοθήρες της Ολλανδίας, της Αγγλίας και της Δανίας μετακινήθηκαν αλλού στην Αρκτική.<ref>Torkildsen (1984): 39</ref> Στα τέλη του 17ου αιώνα έφτασαν Ρώσοι κυνηγοί, που έμεναν το χειμώνα σε μεγαλύτερο βαθμό και κυνηγούσαν χερσαία θηλαστικά όπως οι πολικές αρκούδες και οι αλεπούδες<ref>Torkildsen (1984): 40</ref>.
===19ος αιώνας===
Μετά τον Αγγλορωσικό πόλεμο το 1809 η ρωσική δραστηριότητα στο Σβάλμπαρντ μειώθηκε και σταμάτησε τελείως τη δεκαετία του 1820.<ref>Torkildsen (1984): 44</ref> Το κυνήγι από τους Νορβηγούς- κυρίως των θαλάσσιων ίππων - ξεκίνησε το 1790. Οι πρώτοι Νορβηγοί που έφτασαν στη Σπιτσβέργη ήταν αρκετοί [[Σαάμι]] των Ακτών από την περιοχή του Χάμερφεστ, που προσλήφθηκαν ως τμήμα του ρωσικού πληρώματος μιας αποστολής το 1795.<ref>Carlheim-Gyllensköld (1900), p. 155</ref> Η φαλαινοθηρία εγκαταλείφθηκε από τους Νορβηγούς περίπου την ίδια εποχή που έφυγαν οι Ρώσοι<ref>Torkildsen (1984): 47</ref>, αλλά γενικά συνεχίστηκε γύρω από τη Σπιτσβέργη μέχρι τη δεκαετία του 1830 και γύρω από το Μπγέρνεγια μέχρι τη δεκαετία του 1860.<ref>Torkildsen (1984): 50</ref>
===20ος αιώνας===
====Η Συνθήκη του Σβάλμπαρντ και η Νορβηγική κυριαρχία===
Τη δεκαετία του 1890 το Σβάλμπαρντ είχε γίνει προορισμός για τον τουρισμό της Αρκτικής, είχαν βρεθεί κοιτάσματα άνθρακα και τα νησιά χρησιμοποιούντο ως βάση για την εξερεύνηση της Αρκτικής.<ref>Arlov (1996): 239</ref>. Η πρώτη εξόρυξη έγινε στο Ισφιόρντεν από Νορβηγούς το 1899. Το 1904 Βρετανοί εγκαταστάθηκαν στο Αντβεντφιόρντεν και άρχισαν τις πρώτες ετήσιες επιχειρήσεις<ref>Arlov (1996): 249</ref>. Η παραγωγή στο [[Λονγκιαρμπίεν]] από Αμερικανούς ξεκίνησε το 1908<ref>Arlov (1996): 261</ref> και η Store Norske εγκαταστάθηκε το 1916, όπως και άλλες νορβηγικές εταιρείες κατά τη διάρκεια του πολέμου, εν μέρει αγοράζoντας αμερικανικές συμμετοχές<ref>Arlov (1996): 273</ref>.
Οι συζητήσεις για την καθιέρωση κυριαρχίας στο αρχιπέλαγος άρχισαν τη δεκαετία του 1910,<ref>Arlov (1996): 288</ref> αλλά διακόπηκαν από τον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]].<ref>Arlov (1996): 294</ref> Στις 9 Φεβρουαρίου 1920, μετά τη [[Σύνοδος Ειρήνης του Παρισιού (1919)|Συνδιάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού]], υπογράφηκε η Συνθήκη του Σβάλμπαρντ, που παρείχε πλήρη κυριαρχία στη Νορβηγία. Ωστόσο σε όλες τις χώρες που τη συνυπέγραψαν χορηγήθηκαν αδιακρίτως δικαιώματα στην αλιεία, το κυνήγι και τους ορυκτούς πόρους<ref>Arlov (1996): 305–306</ref>. Η συνθήκη τέθηκε σε ισχύ στις 14 Αυγούστου 1925, την ίδια στιγμή που ο Νόμος του Σβάλμπαρντ ρύθμισε το αρχιπέλαγος και ανέλαβε καθήκοντα ο πρώτος κυβερνήτης Γιόχανες Γκέρκενς Μπάσε<ref>Arlov (1996): 319</ref>. Το αρχιπέλαγος είναι παραδοσιακά γνωστό ως Σπιτσβέργη και το μεγαλύτερο νησί ως Δυτική Σπιτσβέργη. Τη δεκαετία του 1920 η Νορβηγία μετονόμασε το αρχιπέλαγος σε Σβάλμπαρντ και το μεγαλύτερο νησί σε Σπιτσβέργη.<ref>Umbriet (2005): XI–XII</ref> Τα [[Κβίτεγια]], Γη βασιλιά Καρόλου, Χόπεν και Μπγέρνεγια δεν θεωρήθηκαν ως μέρος του αρχιπελάγους της Σπιτσβέργη.<ref>{{cite web|url=http://miljo.npolar.no/placenames/pages/detaile.asp?placeNameID=813614P |title=Place names of Svalbard |publisher=[[Norwegian Polar Institute]] |accessdate=24 March 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110606113449/http://miljo.npolar.no/placenames/pages/detaile.asp?placeNameID=813614P |archivedate=6 June 2011 }}</ref> Οι Ρώσοι παραδοσιακά αποκαλούσαν το αρχιπέλαγος Γκρούμαντ (Грумант).<ref>Arlov (1996): 51</ref> Η [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|Σοβιετική Ένωση]] διατήρησε το όνομα Σπιτσβέργη (Шпицберген)) για να υποστηρίξει τους ανυπόστατους ισχυρισμούς της ότι οι Ρώσοι ήταν οι πρώτοι που ανακάλυψαν το νησί.<ref>Fløgstad (2007): 18</ref><ref>Arlov (1996): 50</ref> Το 1928 ο Ιταλός εξερευνητής Ουμπέρτο Νόμπιλε και το πλήρωμα του αερόπλοιου ''Italia'' συνετρίβησαν στους επιπλέοντες πάγους ανοικτά του Νησιού Φόινεγια. Οι προσπάθειες διάσωσης που ακολούθησαν καλύφθηκαν εκτενώς στον Τύπο και έτσι το Σβάλμπαρντ απέκτησε βραχύβια φήμη.
== Ιστορία ==
| |||