Κωνσταντίνος Οικονόμου ο εξ Οικονόμων: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→Στη Ρωσία: Απάλειψη διπλής αναφοράς στον τίτλο του |
→Πρώιμα χρόνια και σπουδές: Προσθήκες από τη βιογραφία του στη διεπιστημονική εφημερίδα Εκκλησιαστικού Δικαίου και την εισήγηση του Θωμά Παπασάνδα |
||
Γραμμή 3:
=== Πρώιμα χρόνια και σπουδές ===
Γεννήθηκε στην [[Τσαριτσάνη Λάρισας|Τσαριτσάνη]] της [[Θεσσαλία|Θεσσαλίας]] το [[1780]]. Οι γονείς του ήταν ο Κυριακός και η Ανθία. Γράμματα έμαθε από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν μορφωμένος και λόγιος πρεσβύτερος της εποχής του, που είχε το αξίωμα του Οικονόμου.<ref name=":3">Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.281</ref> Το αξίωμα αυτό είναι εκκλησιαστικό οφίκιο και τιμητικός τίτλος της εκκλησίας, που ανάγεται στον 4ο μΧ αιώνα και σήμαινε αυτόν που είναι υπεύθυνος για την Οικονομική διαχείριση μιας μητρόπολης. Φέρει χαρακτηριστικό σε σχήμα ρόμβου άμφιο, που κρέμεται από την ζώνη, μπροστά από το δεξί γόνατο και είναι γνωστό ως επιγονάτιο<ref name=":4">{{Cite web|url=https://www.arthro-13.com/products/k/|title=Εισήγηση εκδήλωσης από την Αδελφότητα των εν Αθήναις Τσαριτσανιωτών, Ι. Μονή Πετράκη, 17.3.2019|last=Παπασάνδας|first=Θωμάς|ημερομηνία=|website=Διεπιστημονική Εφημερίδα Εκκλησιαστικού Δικαίου - Άρθρο 13|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>. Ο πατέρας του Κυριακός του έμαθε [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικά]] και [[Λατινική γλώσσα|λατινικά]]. Το 1792, δωδεκαετής ακόμη, προχειρίζεται σε αναγνώστη και κατά την ημέρα της χειροθεσίας του απαγγέλει εξαιρετικό λόγο από άμβωνος, δείχνοντας από νωρίς ρητορική δεινότητα<ref name=":4" />. Η μεγάλη φιλομάθειά του και το ενδιαφέρον του για τα γράμματα ενθάρρυναν τους γονείς του να τον στείλουν για περαιτέρω μάθηση στην ξακουστή και ακμάζουσα τότε Σχολή στα [[Αμπελάκια]], όπου διδάχτηκε, πέραν των άλλων και τη Γαλλική γλώσσα.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.elassona.com.gr/m_elassona/iprosopa/oikonomos.php|title=Δήμος Ελασσόνας - Βιογραφία Κωνσταντίνου Οικονόμου εξ Οικονόμων|last=|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref> Εκεί είχε δάσκαλο έναν πρωτεργάτη του νεοελληνικού Διαφωτισμού, τον κατα τρία χρόνια μεγαλύτερό του [[Κωνσταντίνος Κούμας|Κωνσταντίνο Κούμα]]<ref name=":4" />. Στα σχολικά χρόνια έγραφε στοίχους σε ομηρική γλώσσα και απάγγειλε εκ στήθους ραψωδίες του Ομήρου, ενώ μελέτησε αρχαίους έλληνες και ξένους συγγραφείς<ref name=":4" />. Σε ηλικία 21 χρονών το 1801 χειροτονήθηκε [[διάκονος]], ξεκινάει να περιοδεύει στην υπόλοιπη Θεσσαλία για να κηρύττει και στα εικοσπέντε<ref>[[Κωνσταντίνος Δημαράς]], «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.159</ref> το 1805 προχειρίστηκε [[Οικονόμος]] και ιεροκήρυκας της επισκοπής Ελασσώνος<ref name="Gian282">Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1992, σελ.282</ref>. Το 1802 σε ηλικία 22 ετών νυμφεύεται κι αποκτά δύο παιδία την Ανθία και τον Κυριακό (που αργότερα μετονομάστηκε σε Σοφοκλή)<ref name=":4" />
=== Δάσκαλος στη Θεσσαλονίκη, τη Σμύρνη και την Πόλη ===
Το 1806 με αφορμή το επαναστατικό κίνημα του παπά-Ευθύμιου Βλαχάβα, θεωρήθηκε επικίνδυνος από τους Τούρκους και συλλαμβάνεται από τον [[Αλή πασάς|Αλή Πασά]], αλλά ελευθερώνεται μετά την καταβολή τεράστιων χρηματικών λύτρων<ref name="Gian282"/>. Αφέθηκε πάλι ελεύθερος και ακολούθησε το επάγγελμα του διδασκάλου. Πηγαίνει στις [[Σέρρες]] στη Μονή Προδρόμου και στη [[Θεσσαλονίκη]]<ref>[[Κωνσταντίνος Δημαράς]], «Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α' Από την παιδεία στην λογοτεχνία, (επιμ.Αλέξης Πολίτης), Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, Αθήνα, 2000, σελ.160</ref>. Διορίστηκε από την [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Μεγάλη Εκκλησία]] [[Έξαρχος]] [[Θεσσαλονίκη|Θεσσαλονίκης]], και επίτροπος του πατρός Γερασίμου, αρχιερέα της πόλης.
Επί δύο χρόνια παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη κηρύττοντας αδιάκοπα σε όλα τα [[Σχολείο|σχολεία]], στις συναθροίσεις και αλλού. Παράλληλα ασχολήθηκε με την μελέτη των [[Φιλοσοφία|φιλοσοφικών]] και [[Μαθηματικά|μαθηματικών]] συστημάτων, διαβάζοντας από το πρωτότυπο γαλλικά συγγράματα, πιθανώς τη νέα Εγκυκλοπαίδεια των Διαφωτιστών [[Ντενί Ντιντερό]] και [[Ζαν λε Ρον Ντ'Αλαμπέρ|Ντ'αλαμπέρ]].
Το [[1809]] ακολούθησε την πρόσκληση πολλών, και ερχόμενος στη [[Σμύρνη]] ίδρυσε μαζί με τον παλιό του δάσκαλο και φίλο [[Κωνσταντίνος Κούμας|Κωνσταντίνο Κούμα]] το «[[Φιλολογικό γυμνάσιο Σμύρνης|φιλολογικό γυμνάσιο]]», στο οποίο δίδαξε την ελληνική [[φιλολογία]] και τη ρητορική<ref name="Gian282"/>, από το 1814 ως Σχολάρχης<ref name=":2">{{Cite web|url=http://gym-tsarits.lar.sch.gr/?page_id=41|title=Γυμνάσιο Τσαριτσάνης - Βιογραφία Κωνσταντίνου Οικονόμου εξ Οικονόμων|last=|first=|ημερομηνία=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>.
=== Στη Ρωσία ===
Γραμμή 25 ⟶ 22 :
=== Επιστροφή στην πατρίδα, δράση στην Αθήνα και τελευταία χρόνια ===
Έφτασε στην [[Ελλάδα]] το 1834 με πλοίο από την Ιταλία κι εγκαταστάθηκε αρχικά στο [[Ναύπλιο]] και αργότερα στην [[Αθήνα]]. Τέθηκε επικεφαλής της συντηρητικής μερίδας της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία προ ολίγου το 1833 είχε καταστεί [[Αυτοκεφαλία|αυτοκέφαλος]], και αγωνίσθηκε εναντίον κάθε φιλελεύθερης εκδήλωσης στα εκκλησιαστικά πράγματα<ref name=":0" />. Υπερασπίστηκε την αμετακίνητη προσήλωση στους κανόνες της Oρθοδοξίας<ref name=":0" /> και κατέκρινε την απόσχιση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο κι αποδίδοντάς τη σε υπέρμετρη φιλοδοξία και μικρόνοια του κληρικού και θεολόγου [[Θεόκλητος Φαρμακίδης|Θεόκλητου Φαρμακίδη]] και της βαυαρικής [[Αντιβασιλεία Όθωνα|αντιβασιλείας]] περί το βασιλιά [[Όθων Α΄ της Ελλάδας|Όθωνα Α']]. Και στο γλωσσικό ζήτημα, ενώ παλιότερα ήταν οπαδός της [[Αδαμάντιος Κοραής|κοραϊκής]] "μέσης οδού", εμφανίστηκε αργότερα οπαδός
Το 1842 εκφώνησε τον επικήδειο λόγο στην εξόδιο ακολουθία του εθνικού ευεργέτη [[Νικόλαος Ζωσιμάς|Νικόλαου Ζωσιμά]] και το Φλεβάρη του επόμενου έτους 1843 του οπλαρχηγού και ήρωα της Επανάστασης [[Θεόδωρος Κολοκοτρώνης|Θεόδωρου Κολοκωτρώνη]]<ref name=":4" />.
Απεβίωσε στην Αθήνα στις [[8 Μαρτίου]] [[1857]] σε ηλικία 76 ετών.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://enotitapagkosmia.blogspot.com/2019/10/20-41.html|title=ENOTHTA: Μνημόσυνο Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων.Εκκλησιαστικές φωτογραφίες του 20ου αιώνος. ανάρτηση 41η|last=Μπουγας|first=Ιωαννης Π|ημερομηνία= 2019-10-02 |website=ENOTHTA|accessdate=2019-10-02}}</ref> Διατηρείται ακόμα το σπίτι του στην οδό Νίκης, όπου υπάρχει και εντοιχισμένη πλάκα<ref name=":2" />. Γιος του ήταν ο [[Σοφοκλής Οικονόμος]]. Ετάφη στο προαύλιο της Ιεράς Μονής Πετράκη, αφήνοντας με τη διαθήκη του σεβαστά χρηματικά ποσά στη [[Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης|Θεολογική Σχολή Χάλκης]], στην Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, στο Αμαλίειο ορφανοτροφείο και στο Σχολείο της ιδιαίτερης πατρίδας του Τσαριτσάνης.<ref name=":0" /> Ο Δήμος Τσαριτσάνης τον έχει τιμήσει με την ανέγερση προτομής του σε κεντρική πλατεία της πόλης<ref name=":2" />.▼
Ο Οικονόμος υποστηρίζε με παρρησία ότι μόνο με την σύμφωνη γνώμη κι ευλογία του Πατριαρχείου, μπορεί να δημιουργηθεί αυτοκέφαλη εκκλησία. Κανένας κοσμικός και καμία πολιτική αρχή δεν είναι δυνατόν να παρεμβαίνει και να προκαλεί διχασμό και σχίσμα ανάμεσα στην ελλαδική εκκλησία και στην μητέρα την Αγία και Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία το [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Οικουμενικό Πατριαρχείο]]. Όντως, στις 29 Ιουλίου 1850 με τη δική του διαμεσολάβηση, το [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Οικουμενικό Πατριαρχείο]] με Πατριάρχη τον [[Άνθιμος Δ΄|Άνθιμο Δ]]’, εξέδωσε Συνοδικό Τόμο που καθορίζει το [[Αυτοκεφαλία|Αυτοκέφαλο της Ελλαδικής Εκκλησίας]] και συμβίβασε την καταστροφική διαμάχη.<ref name=":4" />
Απεβίωσε στην Αθήνα στις [[8 Μαρτίου]] [[1857]] σε ηλικία 76 ετών.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://enotitapagkosmia.blogspot.com/2019/10/20-41.html|title=ENOTHTA: Μνημόσυνο Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων.Εκκλησιαστικές φωτογραφίες του 20ου αιώνος. ανάρτηση 41η|last=Μπουγας|first=Ιωαννης Π|ημερομηνία= 2019-10-02 |website=ENOTHTA|accessdate=2019-10-02}}</ref> Διατηρούνταν μέχρι πρόσφατα στο σπίτι του στην οδό Νίκης 52 και Κυδαθηναίων μια εντοιχισμένη πλάκα<ref name=":2" />. Γιος του ήταν ο [[Σοφοκλής Οικονόμος]], ιατροφιλόσοφος που διέσωσε το έργο του<ref name=":4" />.
▲
== Έργο ==
Γραμμή 35 ⟶ 38 :
* Γλωσσολογικά έργα: ''Περί της συγγένειας των σλαβικών γλωσσών με την ελληνική'' (3 τόμοι, Αγ. Πετρούπολη, 1828) και ''Περί της ορθής προφοράς της ελληνικής'' (Αγ. Πετρούπολη, 1833), κατά των θέσεων του [[Έρασμος|Έρασμου]].
* Θεολογικά: ''Οι τρες βαθμοί της ιερωσύνης'' (Nαύπλιο, 1835); ''Κατάλογος των εκκλησιαστικών ανδρών και Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης'' (Ναύπλιο, 1837); ''Οι εβδομήκοντα'' (4 τόμοι, Αθήνα 1849). Στο τελευταίο έργο όπως και στο ''Κατά της διάδοσης της Βίβλου στη νεοελληνική'' προσπαθησε να πείσει, οτι η νέα ελληνική πρέπει να πάρει περισσότερα στοιχεία από την [[Ελληνιστική Κοινή]], τη γλώσσα της [[Καινή Διαθήκη|Καινής Διαθήκης]]. Δεν απέρριπτε μάλιστα την εισαγωγή διδασκαλίας της αρχαίας Ελληνικής στο σχολείο. Περίφημοι είναι επίσης οι επικήδειοι λόγοι του(Βερολίνο 1833).
* Ποίηση: Συνέγραψε μια κωμωδία και μια ελεγεία προς τον ρώσο τσάρο [[Αλέξανδρος Α΄ της Ρωσίας|Αλέξανδρο Α']] (Αγ. Πετρούπολη, 1825). Τα <nowiki>''</nowiki>Απαντά" του εκδόθηκαν στην Αθήνα σε τρεις τόμους το 1864–67.
==Η ονομασία ''ο εξ Οικονόμων''==
| |||