Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο αντιπρόεδρος της [[Βουλή των Ελλήνων|Βουλής]] κ. [[Γιώργος Σούρλας]] και ο αρχιμανδρίτης Επιφάνιος Οικονόμου, στενός συνεργάτης του μακαριστού, πρότειναν να στηθεί ο ανδριάντας του μακαριστού Αρχιεπισκόπου μπροστά από τον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου Βόλου, ως ένδειξη τιμής στον μεγάλο Ιεράρχη. Την πρόταση άμεσα αποδέχτηκαν ο Σεβασμιώτατος [[Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος Γεωργακόπουλος|Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος]], η βουλευτής του [[ΠΑΣΟΚ]] κ. [[Ροδούλα Ζήση]] και ο αντιδήμαρχος Βόλου κ. Απόστολος Φοινικόπουλος. Ο κ. Σούρλας ζήτησε επίσης να δοθεί η ονομασία «Χριστοδούλου Αρχιεπισκόπου» σε κεντρικό δρόμο της πόλης του Βόλου.<ref>{{Cite web|url=http://archive.is/20120707004707/athos.edo.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1087|title=Agiooros.net|website=archive.is|accessdate=2016-06-27}}</ref>

 

[[Αρχείο:Archbishop Christodoulos (cropped).jpg|thumb|200px|Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος.]]

Κατά τη διάρκεια της αρχιερατείας του έλαβε και τις ακόλουθες πρωτοβουλίες:

Επίσης επί των ημερών του έγινε διοργάνωση πλήθους συνεδρίων και ημερίδων, είτε με τη συμμετοχή του, είτε υπό την αιγίδα του, για σειρά σύγχρονων θεμάτων της Θεολογίας, όπως οι αιρέσεις, οι ιερατικές κλίσεις και η κατήχηση. Τέλος αναβαθμίστηκε ο [[Ραδιοφωνικός Σταθμός της Εκκλησίας της Ελλάδος|ραδιοφωνικός σταθμός της Ελλαδικής Εκκλησίας]], που απέκτησε πρόγραμμα, και εκσυγχρονίστηκαν έντυπα όπως ο ''«Εφημέριος»'' και η ''«Εκκλησία»'', όπως και εκδόθηκε το περιοδικό ''«Τόλμη»''. Αρκετές μητροπόλεις επίσης απέκτησαν τη δική τους ιστοσελίδα, ενώ αξιοποιώντας κοινοτικά κονδύλια εκδίδουν ηλεκτρονικά πιστοποιητικά και έγγραφα.

 

 

Η επικοινωνιακή προσπάθεια ανοίγματος προς την νεολαία του Χριστόδουλου έγινε με διάφορους τρόπους από δημόσιο βήμα, για παράδειγμα απευθυνόμενους στους νέους συνήθιζε να λέει ''«Ελάτε στην Εκκλησία όπως είστε, με το τζιν, με το σκουλαρίκι»''. Είπε την έκφραση ''«κι εγώ σας πάω»'', αφού ισχυρίστηκε ότι άκουσε τη φράση ''«τον Χριστόδουλο τον πάω»'' σε καφετέρια. Τέλος, σε μία από τις επισκέψεις του σε σχολεία παρότρυνε τους μαθητές ότι ''«για να αλλάξουμε τον κόσμο πρέπει να αλλάξουμε πρώτα εμείς»''.{{Πηγή|σχόλιο=}}

 

Στις 19 Δεκεμβρίου 1999 στον Ιερό Ναό Αγίου Κωνσταντίνου Ομόνοιας χειροτόνησε τον πρώτο ιερέα στην Ελλάδα, προερχόμενο από την [[Αφρική]].<ref>[http://library.antibaro.gr/video/Xristodoulos/Xeirotonia_maurou_ierea.wmv Χειροτονία μαύρου ιερέα], 19 Δεκεμβρίου 1999 ''(ηχητικό αρχείο)''</ref> Το όνομά του είναι Θεότιμος Κασόμπο Τσάλαν υιός του Μοκοσάι Συλβέστρου.

 

Ο δημόσιος λόγος του Αρχιεπισκόπου για ζητήματα που πολλές φορές άπτονται της πολιτικής, με την ευρεία έννοια, έφερνε συχνά αντιδράσεις. Οι φιλικές απόψεις που διατυπώνονταν σχετίζονταν με το δικαίωμα κάθε πολίτη της χώρας να μιλά για όποιο θέμα επιλέγει, ενώ ο αντίλογος ζητούσε ουσιαστικά ο λόγος του Αρχιεπισκόπου να μην περιέχει κρίσεις σε έντονο ύφος που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως αντιπολιτευτικές και ως χρησιμοποίηση της θέσης ισχύος του Αρχιεπισκόπου για επιρροή των πιστών.

 

Αυτές οι ρήξεις οδήγησαν επανειλημμένα σε δημόσιες αντιπαραθέσεις όπου εμπλέκονταν και τα ΜΜΕ. Στελέχη της αριστεράς, και άλλοι εκπρόσωποι της πολιτικής ζωής, συχνά εναντιώνονταν δημόσια στις εκάστοτε δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου. Την παραίτηση του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου είχε ζητήσει ο πρόεδρος του [[Συνασπισμός της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας|Συνασπισμού]], [[Αλέκος Αλαβάνος]], εξαιτίας κειμένου που αποκαλούσε ''«νέους Διοκλητιανούς»'' όσους ζητούν [[Χωρισμός Κράτους και Εκκλησίας|χωρισμό κράτους-Εκκλησίας]], δηλώνοντας ότι ''«χρησιμοποιεί το θρησκευτικό συναίσθημα για να διχάσει τον λαό σε πιστούς και σε άπιστους»''.<ref>{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20090422234646/http://archive.enet.gr/online/online_text?dt=16/12/2005&c=110&id=12981400,28932632|title=Ελευθεροτυπία - «Χριστόδουλε, παραιτήσου»|last=Μάτση|first=Αλίκη|last2=Γαλανόπουλος|first2=Αντώνης|date=2005-12-16|publisher=Εφημερίδα Ελευθεροτυπία|accessdate=2016-06-27}}</ref><ref name="Diokl">''Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη'' - [https://web.archive.org/web/20060218061948/http://www.hlhr.gr/press/Deltio%20Typou%2018.12.2005.doc Δελτίο τύπου].</ref>

 

Το πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου συνδέθηκε άμεσα με μία μεγάλη σύγκρουση μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας, που ξέσπασε το 2000, σε σχέση με την αναγραφή του θρησκεύματος στις ελληνικές αστυνομικές ταυτότητες. Στις 8 Μαΐου 2000, ένα μόλις μήνα μετά τις εκλογές, ο Υπουργός Δικαιοσύνης [[Μιχαήλ Σταθόπουλος|Μιχάλης Σταθόπουλος]] σε συνέντευξη στην εφημερίδα ''[[Έθνος (εφημερίδα)|Έθνος]]'' δήλωσε ότι η αναγραφή του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες είναι αντίθετη με το νόμο 2472/1997 για την προστασία των προσώπων από την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Στην ίδια συνέντευξη αναφέρθηκε και σε μία σειρά άλλων μέτρων που αφορούν στις σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας, όπως πολιτικός γάμος, πολιτικός όρκος κοκ. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 16 Μαΐου 2000, η [[Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα|Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων]] λαμβάνει μία απόφαση - σταθμό με την οποία κρίνει ότι το θρήσκευμα πρέπει να απαλειφθεί από τις ταυτότητες. Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος αντιτάχθηκε σθεναρά στην απόφαση, ισχυριζόμενος ότι προστάχθηκαν ''«από νεο-διανοούμενους που θέλουν να μας επιτεθούν σα σκυλιά και να μας κόψουν τις σάρκες»''.<ref>{{Cite web|url=http://www.theguardian.com/world/2000/may/22/helenasmith|title=Greek church at war over plans to change ID cards|last=Smith|first=Helena|date=2000-05-22|website=the Guardian|accessdate=2016-06-27}}</ref> Το όλο ζήτημα τελικά έλαβε διχαστικό χαρακτήρα, καθώς η Εκκλησία παρουσιάστηκε ανυποχώρητη στο αίτημά της, και προκάλεσε την ανταλλαγή βαρέων φράσεων και χαρακτηρισμών, τη στιγμή που ήταν προβλέψιμο ότι η ελληνική έννομη τάξη καθώς και η πάγια νομολογία του ΕΔΑΔ δεν επέτρεπαν το αίτημα της Εκκλησίας.<ref>Αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας ''2279/2001'', ''2281/2001'', ''3046/2002'' και ''1188/2005'', καθώς η τελευταία απόφαση του [[Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων|Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων]] περί μη δημοσιοποιήσεως του θρησκεύματος (λεγόμενου «παθητικού δικαιώματος» θρησκευτικής ελευθερίας) όπως σχολιάζεται από το ΕΠΣΕ [http://cm.greekhelsinki.gr/index.php?sec=192&cid=3245 Ευρωκαταδίκη Ελλάδας (...)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080327204538/http://cm.greekhelsinki.gr/index.php?sec=192&cid=3245 |date=2008-03-27 }}</ref>

 

Η αντιπαράθεσή του στο θέμα αυτό με την πολιτεία τον έκανε περισσότερο δημοφιλή και αποδεκτό στον ελληνικό λαό. Όμως η αποδοχή της εκκλησίας ως κοινωνικού θεσμού που υπερασπίζεται τις κοινωνικές αξίες κατέρρευσε όταν αποκαλύφθηκαν πολλά σκάνδαλα διαφθοράς εντός των κόλπων της. Σε κάποια από αυτά εμπλεκόταν και στενοί συνεργάτες του Αρχιεπισκόπου.<ref>{{Cite web|url=http://news.in.gr/greece/article/?aid=849429|title=Υποχρεωτική η μη αναγραφή θρησκεύματος στις ταυτότητες, λέει η κυβέρνηση|date=2007-11-15|website=www.in.gr|accessdate=2016-07-26}}</ref>

 

[[Αρχείο:Jounta-Cristodoulos2.jpg|thumb|300px|Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, τότε γραμματέας της Ιεράς Συνόδου, αριστερά του μέσου της εικόνας, πίσω από τον Αντιβασιλέα [[Γεώργιος Ζωιτάκης|Γ. Ζωιτάκη]], ως εκπρόσωπος του τότε Αρχιεπισκόπου, στην τελετή παράδοσης του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος από τον δικτάτορα [[Γεώργιος Παπαδόπουλος|Παπαδόπουλο]] στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, 1 Μαρτίου 1969]]

Προκάλεσε δημόσιο σχολιασμό η δήλωσή του περί άγνοιας για τα τραγικά συμβάντα στη διάρκεια της [[Χούντα των Συνταγματαρχών|δικτατορίας]] 1967-74. Η ακριβής δήλωση του Αρχιεπισκόπου είχε δοθεί ως απάντηση στο αν γνώριζε περί βασανιστηρίων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, και ήταν η εξής:<blockquote>''«Ομολογώ ότι δεν ήξερα πως γίνονταν βασανιστήρια, πως υπήρχε [[ΕΑΤ-ΕΣΑ]]. Όλα αυτά ήρθαν στο φως μετά. Δεν πειράζει, μπορεί να τα ήξερε ο τότε αρχιεπίσκοπος, αν τα ήξερε και σιώπησε έκανε άσχημα. Στον κύκλο μου δεν είχα ακούσει τέτοια πράγματα, δεν άκουγα ξένους σταθμούς, εκ των υστέρων τα έμαθα. Θα πει κανείς ότι ήμουν βαθιά νυχτωμένος. Μπορεί γιατί εγώ τότε σπούδαζα».''</blockquote>Ο Μητροπολίτης Ζακύνθου είχε δηλώσει πως πιστεύει ότι ο Αρχιεπίσκοπος ψεύδεται<ref name="ArChr1">Δηλώσεις του Μητροπολίτη Ζακύνθου στις εφημερίδες ''Τα Νέα'' και ''Το Βήμα'' της 1ης Μαρτίου 2006.</ref>, γιατί ένα διάστημα της περιόδου της [[Χούντα των Συνταγματαρχών|Επταετίας]] - συγκεκριμένα, από το 1968 έως το 1974 - ήταν γραμματέας της Ιεράς Συνόδου. Από τη θέση αυτή ήταν υποχρεωμένος να διαβάζει τις επίσημες επιστολές του [[Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών|Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών]] προς την Ιερά Σύνοδο, στις οποίες διαμαρτυρόταν για τα βασανιστήρια που λάμβαναν χώρα στην Ελλάδα την περίοδο εκείνη και ο τότε [[Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α´|Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος]] ουδέν απολύτως είχε πράξει.<ref>[http://www.iospress.gr/extra/fotochrist.htm 1969 μ.Χ. μετά χούντας και Χριστόδουλου, iospress]</ref>

 

Toν Ιούνιο του 2007 διαγνώστηκε ότι ο Αρχιεπίσκοπος πάσχει από [[καρκίνος του παχέος εντέρου|καρκίνο του παχέος εντέρου]] και χειρουργήθηκε με επιτυχία για την αφαίρεση του όγκου. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας όμως διαγνώστηκε και δεύτερος καρκίνος στο [[ήπαρ]], καθώς και [[κίρρωση]], που ήταν αποτέλεσμα χρόνιας [[ηπατίτιδα|ηπατίτιδας]].<ref>''[[Τα Νέα]]'', 22 Ιουνίου 2007, «Μάχη με τον καρκίνο δίνει ο Χριστόδουλος».</ref> Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς μεταφέρθηκε στις [[ΗΠΑ]] και τέθηκε σε αναμονή εύρεσης μοσχεύματος, προκειμένου να γίνει [[μεταμόσχευση ήπατος]]. Αν και το μόσχευμα βρέθηκε, κατά τη χειρουργική επέμβαση στις 8 Οκτωβρίου δεν έγινε η μεταμόσχευση, καθώς διαπιστώθηκαν πολλαπλές μεταστάσεις.<ref>{{Cite web|url=http://news.in.gr/greece/article/?aid=838267&lngDtrID=244|title=Δεν έγινε, λόγω μεταστάσεων, η μεταμόσχευση ήπατος στον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο|date=2007-10-08|website=www.in.gr|accessdate=2016-06-27}}</ref> Λίγες εβδομάδες αργότερα επέστρεψε στην [[Ελλάδα]] όπου συνέχισε τη θεραπεία του.

Στο τελευταίο του δημόσιο μήνυμα, με την ευκαιρία της πρωτοχρονιάς του 2008, νιώθοντας το τέλος του αφήνει την παρακαταθήκη του με τα εξής λόγια: <blockquote>''«Σταθήτε όλοι όρθιοι στις επάλξεις σας και μη ξεπουλήσετε τα πρωτοτόκια μας. Διδάξτε στα παιδιά σας την αλήθεια, όπως την εβίωσαν οι αείμνηστοι Πατέρες μας. Ο λαός μας ξέρει να υπερασπίζεται τα ιερά και τα όσιά του. Το έχει κατ' επανάληψιν αποδείξει. Και θα το αποδείξει και πάλι. Αντίσταση και Ανάκαμψη. Για να ξαναβρούμε ο,τι έχουμε χάσει, για να υπερασπισθούμε ο,τι κινδυνεύει.»''</blockquote>

 

[[Αρχείο:Christodoulos_adieu.4.JPG|thumb|left|280px|<div style='text-align: center;'>Τελευταίος ασπασμός.</div>]]

[[File:Christodoulos tombstone.jpg|thumb|right|280px|Ο τάφος του Αρχ.Χριστόδουλου.]]