|
|}
Η '''Σουμεριακήσουμεριακή γλώσσα''' είναι η γλώσσα της αρχαίας [[Σουμεριακός πολιτισμός|Σουμερίας]]. ομιλούντανΟμιλούνταν στη νότια [[Μεσοποταμία]] τουλάχιστον από την [[4η χιλιετία π.Χ.|4η χιλιετία ΠΚΕ]] και θεωρείταιείναι η αρχαιότερα μαρτυρημένη γνωστή [[γλώσσα]]. Ως ομιλούμενη γλώσσα αντικαταστάθηκε από την [[Ακκαδική γλώσσα|Ακκαδικήακκαδική]] περί το 2000 ΠΚΕπ.Χ., αλλά συνέχισε να χρησιμοποιείται για ιερατικούς, τελετουργικούς και [[επιστήμη|επιστημονικούς]] σκοπούς έως το [[1]]|1 [[ΚΕμ.Χ.]] Κατόπιν, ξεχάστηκε εντελώς έως τον [[19ος αιώνας|19o αιώνα]], οπότε και αποκρυπτογραφήθηκε από τον Χένρι Ρόουλινσον (Henry Rawlinson) (1810-1895). Στη γραπτή εκφορά της η γλώσσα είναι [[σφηνοειδής γραφή|σφηνοειδής]] και διακρίνεται από άλλες γλώσσες της περιοχής, όπως η [[Εβραϊκή γλώσσα|εβραϊκή]], η Ακκαδική γλώσσαακκαδική, η [[Αραμαϊκή γλώσσα|αραμαϊκή]] - που ανήκουν στην [[γλωσσική οικογένεια|οικογένεια]] των [[Σημιτικές γλώσσες|σημιτικών γλωσσών]] - και η [[Ελαμιτική γλώσσα|ελαμιτική]], που ανήκει πιθανώς στις Ελαμοδραβίδιεςελαμοδραβίδιες γλώσσες.
== Χρονολόγιο ==
Χρονολογικά η ιστορική συνέχεια της Σουμεριακήςσουμεριακής γλώσσας είναι δυνατόν να διαιρεθεί σε αρκετές περιόδους βάσει γλωσσολογικών και ιστορικών κριτηρίων:
* Αρχαϊκή Σουμεριακήσουμεριακή - 3100 - 2600 ΠΚΕπ.Χ.
* Κλασική Σουμεριακήσουμεριακή - 2600 - 2300 ΠΚΕπ.Χ.
* Νεοσουμεριακή - 2300 - 2000 ΠΚΕπ.Χ.
* Μετασουμεριακή - 2000 - 100 ΠΚΕπ.Χ.
Από την αρχή της δεύτερης χιλιετίας, οι [[Βαβυλώνιοι]] και οι [[Ασσύριοι]] διατήρησαν και χρησιμοποίησαν τηντη Σουμεριακήσουμεριακή με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούνται σήμερα τα [[Λατινική γλώσσα|λατινικά]] και τα [[αρχαία ελληνική γλώσσα|αρχαία ελληνικά]], δηλαδή για [[τέχνη|καλλιτεχνικούς]], [[θρησκεία|θρησκευτικούς]] και ακαδημαϊκούς σκοπούς.
== Ιστορία της «ανακάλυψης» της Σουμεριακήςσουμεριακής γλώσσας ==
Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα τίποτα δεν ήταν γνωστό για τη Σουμεριακήσουμεριακή γλώσσα. Η ίδια η ύπαρξη του αρχαίου λαού των Σουμερίων αγνοείτοαγνοούνταν πλήρωςπαντελώς. Το 1852 ο Άγγλος [[Χένρι Ρόουλινσον]] (Henry Rawlinson), μελετητής των [[Σφηνοειδής γραφή|σφηνοειδών επιγραφών]], κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάποιες επιγραφές της Μεσοποταμίας ήταν δίγλωσσες, γραμμένες όχι μόνο στη Σημιτικήσημιτική γλώσσα των αρχαίων Βαβυλωνίων, αλλά και σε μια δεύτερη, άγνωστη γλώσσα, πουτην οποία ο ίδιος τηνλανθασμένα ονόμασε λανθασμένα «Ακκαδικήακκαδική».
Τον επόμενο χρόνο ο Ρόουλινσον ανακοίνωσε ότι υπήρχαν και μονόγλωσσες επιγραφές σε αυτήν την άγνωστη γλώσσα, η οποία κατ' αυτόν έμοιαζε στο σύστημά της με τηντη Μογγολικήμογγολική, ή τηντη γλώσσα των Μαντσού, ανέχοντας και έχονταςωστόσο ένα εντελώς διαφορετικό λεξιλόγιο. Κατά τον Ρόουλινσον, ο λαός που τηντη μιλούσε ήταν αυτός που έχτισε στη Μεσοποταμία τους ναούς και τις πόλεις που κατοικήθηκαν στη συνέχεια από τους Βαβυλωνίους. Ήδη από το 1850, o Ιρλανδός γλωσσολόγος [[Έντουαρντ Χινκς]] (Edward Hincks) είχε ανακοινώσει ότι η σφηνοειδής γραφή δεν ήταν κατάλληλη για τηντη γραφή μιας σημιτικής γλώσσας και ότι έπρεπε να είχε αρχικά χρησιμοποιηθεί για κάποιου άλλου είδους γλώσσα.
Το 1855 o Γάλλος Ασσυριολόγος [[Ζυλ Οππέρ|Ζιλ Οπέρ]] (Jules Oppert) σε μελέτη του επιβεβαίωνε τα συμπεράσματα των Ρόουλινσον και Χινκς. O ΟππέρΟπέρ ανακοίνωσε το 1869 ότι η άγνωστη αυτή γλώσσα έπρεπε να αποκαλείται «Σουμεριακήσουμεριακή». Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε από την ανάγνωση των επιγραφών που αναφέρονταν στον «βασιλιά του Ακκάδ και του Σουμέρ», θεωρώντας ορθά ότι το όνομα «Ακκάδ» αναφερόταν στους Σημίτες της αρχαίας Μεσοποταμίας. Το «Σουμέρ» πάλι ήταν για τους Ακκαδίους το όνομα της νότιας Μεσοποταμίας. Ο ίδιος ο ΟππέρΟπέρ θεωρούσε ότι η Σουμεριακήσουμεριακή ήταν συγγενής της Τουρκικήςτουρκικής, της Φινλανδικήςφινλανδικής και της Ουγγρικήςουγγρικής γλώσσας. Ο όρος «Σουμεριακήσουμεριακή» για τηντη γλώσσα δεν επικράτησε αμέσως, και ο λανθασμένος όρος «Ακκαδικήακκαδική» εξακολούθησε να χρησιμοποιείται για δεκαετίες.
ΣτοΕν τω μεταξύ, ορισμένοι αμφισβητούσαν την ίδια την ύπαρξη ενός ξεχωριστού λαού των Σουμερίων, θωρώντας ότι οιη Σουμεριακήσουμεριακή χαλκεύτηκε από τους Σημίτες κατοίκους τήςτης Μεσοποταμίας χρησιμεύοντας ως τεχνητή γλώσσα για απόκρυφα κείμενα [[Εσωτερισμός|εσωτερισμού]], ενώ ο Γερμανός ασσυριολόγος και εβραϊστής [[Φραντς Ντέλιτς]] (Frantz Delitzsch) κατέβαλλε μάταιες προσπάθειες να καταδείξει τις σημιτικές ρίζες της Σουμεριακήςσουμεριακής.
Από τηντη δεκαετία του 1850 και μετά καταδείχθηκε ότι η Σουμεριακήσουμεριακή όντως δεν ήταν Σημιτικήσημιτική γλώσσα, όπως η Ακκαδική και η Βαβυλωνιακή. Κατά τις ανασκαφές στην πόλη της ΝιππούρΝιπούρ ανακαλύφθηκαν πλήθος λεξιλογικά και γραμματολογικά κείμενα, πολύτιμα για την κατανόηση της Σουμεριακήςσουμεριακής. Στη ΝιππούρΝιπούρ ανακαλύφθηκαν επίσης πολλά λογοτεχνικά κείμενα, πολύτιμα από τηνιστορική, άποψη της ιστορίας της λογοτεχνίαςλογοτεχνική και τηςθρησκευτική θρησκείαςάποψη.
Για τηντη Σουμεριολογία μνημειώδες στάθηκε το έργο «Οι Επιγραφές του Σουμέρ και του Ακκάδ» (''Les Inscriptions de Sumer et Akkad'') του Φρανσουά ΤυρόΤιρό Ντανζέν ( François Thureau-Dangin), που εκδόθηκε το 1905. Το ίδιο, αν όχι περισσότερο, μνημειώδης ήταν η έκδοση του έργου του Γερμανού Ασσυριολόγου Άρνο ΠαίμπελΠέμπελ (Arno Poebel) «Στοιχεία της Σουμεριακής Γραμματικής» (Grundzüge der sumerischen Grammatik) το 1923.
== Σύστημα γραφής και μεταγραφής (στα λατινικά) της Σουμεριακήςσουμεριακής Γλώσσαςγλώσσας ==
Το [[Σύστημα γραφής|σύστημα γραφής]] της Σουμεριακής γλώσσας, όπως άλλωστε και της Ακκαδικής, είναι η λεγόμενη [[Σφηνοειδής γραφή|σφηνοειδής γραφή]]. Τα γραπτά σημεία, που ακολουθούσαν κατεύθυνση από τα αριστερά προς τα δεξιά, εντυπώνονταν συνήθως πάνω σε μαλακές πήλινες δέλτους, ειδικές για την γραφή, με τη βοήθεια ειδικών καλάμων. Δεν είναι βέβαιο αν η γραφή αυτή αποτελούσε εφεύρεση των ίδιων των Σουμερίων ἠ αν την κληροδότησαν από ακόμη παλαιότερους πληθυσμούς. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «σφηνοειδής» ήταν ο Άγγλος εβραιολόγος και Οριενταλιστής του 17ου αιώνα Τόμας Χάιντ (Thomas Hyde). Ονόμασε την γραφή σφηνοειδή επειδή τα γραπτά σημεία έμοιαζαν να αποτελούνταν από σύνολα μικρών σφηνών, εκτεινομένων προς πάσαν κατεύθυνση.
Για όσους τους θεωρούν τους Σουμέριους επήλυδες, ως τόποι καταγωγής τους έχουν προταθεί οι Ινδίες, η Μικρά Ασία, η περιοχή της Κασπίας ή ακόμη ο μακρινός Βορράς και η Ανατολή.
Συγκρίσεις έχουν γίνει με τις περισσότερες εν ζωή γλώσσες: με τις [[Ουραλικές γλώσσες]], τις [[Αλταϊκές γλώσσες]], τις [[Σημιτικές γλώσσες]], τις [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες]], την [[Ιαπωνική γλώσσα]], την [[Κορεατική γλώσσα]], την [[Βασκική γλώσσα]], τις
[[Κατηγορία:Γλώσσες του Καυκάσου|Γλώσσες του Καυκάσου]]
, τις [[Δραβιδικές γλώσσες]], τις [[Αυστρονησιακές γλώσσες]], την [[Ταϊλανδική γλώσσα]], με τις [[Γλώσσες Μπαντού]], καθώς και τις [[Σινοθιβετικές γλώσσες]] και την Γενισεϊκή γλώσσα. Δεν έχει αποδειχθεί, ωστόσο, η γενετική σύνδεση της Σουμεριακής με κάποια από αυτές.
Οι συγκρίσεις που γίνονται με Ινδοευρωπαϊκές και τις Σημιτικές γλώσσες αφορούν κυρίως τα γλωσσικά δάνεια. Τελευταία, ο Γκόρντον Γουίτακερ (''Gordon Whittaker'') υποστηρίζει την θεωρία για την ύπαρξη μιας προ-Σουμεριακής Ινδοευρωπαϊκής γλώσσας στη νότιο Μεσοποταμία, την οποία ονομάζει Ευφρατική (''Euphratean''). Γενικά, ως Πρωτο-Ευφρατική γλώσσα (''Proto-Euphratean language'') ονομάζεται από τους Σουμεριολόγους η γλώσσα του Σουμεριακού υποστρώματος.
| 