Μάχη της Αράχωβας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| σθένος1 = 560

| απώλειες1 = 124 νεκροί,<br> 209 τραυματίες

Οι όροι της παράδοσης που πρότειναν οι Έλληνες ήταν βαρείς. Στις 22-11-1826 ο [[Μουσταφά Μπέης|Μουσταφάμπεης]] τραυματίζεται και την επόμενη ημέρα πεθαίνει. Ο Κατεβατός και τα βόλια δεν αφήνουν περιθώρια αναμονής και ενίσχυση δεν μπορεί να πλησιάσει. Έτσι, οι Τουρκαλβανοί επιχειρούν έξοδο προς τον [[Παρνασσός|Παρνασσό]], αλλά ο στρατάρχης Καραϊσκάκης είχε διακόψει κάθε δυνατότητα διαφυγής. Στο πεδίο της μάχης γίνεται πάλη σώμα προς σώμα και άγρια καταδίωξη στις απόκρημνες πλαγιές του Παρνασσού μέσα στο χιόνι και στο "καταργιακό". Την επόμενη ημέρα (25 Νοεμβρίου) 300 τούρκικα κεφάλια στήθηκαν τρόπαιο της νίκης στη θέση Πλόβαρμα, στα Πλατάνια. Η συνήθεια αυτή, πού ήταν τουρκική, υιοθετήθηκε απ' τον Καραϊσκάκη για να αναπτερώσει το πεσμένο ηθικό των Ελλήνων. Η νίκη της Αράχωβας έγινε γνωστή στο πανελλήνιο και το όνομα του Καραϊσκάκη προβλήθηκε σαν το μοναδικό άνδρα ο οποίος ήταν σε θέση να διασώσει τον ελληνικό αγώνα στη [[Στερεά Ελλάδα]].<ref>''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Εκδοτική Αθηνών, τ. ΙΒ', σ. 427.</ref>

Η καταδίωξη εξελίχθηκε σε σφαγή, που άρχισε δύο ώρες πρό της δύσης του ηλίου και συνεχίστηκε μέχρι τα μεσάνυχτα. Όσοι Τούρκοι απέφυγαν τη σφαγή πάγωναν όταν αποκαμωμένοι σταματούσαν να αναπαυθούν. Ο Καραϊσκάκης, μή ακούγοντας πυροβολισμούς, νόμισε ότι οι εχθροί διέφυγαν έως ότου πήγε ο ίδιος να διαπιστώσει την κατάσταση. Οι φονευθέντες Τούρκοι εκείνη την ημέρα ήταν περίπου 600 ενώ πολλοί συνελήφθησαν. Από αυτούς ο Καραϊσκάκης μπόρεσε να διασώσει μόνο 50 καθώς οι υπόλοιποι πέθαναν από τα [[κρυοπάγημα|κρυοπαγήματα]] και τις κακουχίες. Οι δύο αρχηγοί του τουρκικού στρατοπέδου επίσης εφονεύθησαν και οι Έλληνες στρατιώτες έφεραν τα κεφάλια τους στον Καραϊσκάκη. Ο ίδιος είχε υποσχεθεί μεγάλη αμοιβή σε όποιον συνελάμβανε τους δύο τουρκαλβανούς ζωντανούς. Αλλά ο μεν Κεχαγιάμπεης δεν μπόρεσε να δηλώσει την ιδιότητά του στους Έλληνες διότι δεν μιλούσε τη γλώσσα τους, ο δε Μουσταφάμπεης είχε αποκεφαλιστείσκοτωθεί από σφαίρα κατά την έξοδο.<ref>''Ιστορία απότου τονΕλληνικού ίδιοΈθνους'', τονΕκδοτική αδελφόΑθηνών, τουτ. γιαΙΒ', να μη συλληφθείσ. ζωντανός427.</ref>

Από όλο το Τουρκικό σώμα που ήταν περισσότεροι από 1.800, διασώθηκαν μόνο 300200 και αυτοί όχι όλοι σε καλή κατάσταση.<ref>''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Εκδοτική Αθηνών, τ. ΙΒ', σ. 427.</ref> Οι Έλληνες κυρίευσαν 23 σημαίες, όλες τις αποσκευές και τα ζώα. Από τους Έλληνες σε όλο το διάστημα της πολιορκίας και την έξοδο εφονεύθησαν 124 και τραυματίστηκαν περίπουελαφρά 9.<ref>''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Εκδοτική Αθηνών, τ. ΙΒ', σ. 20427.</ref> Ο Καραϊσκάκης διένειμε αμοιβές στους ανδραγαθήσαντες εκ των Ελλήνων και διέταξε να στηθεί στην Αράχωβα πυραμίδα από τα κεφάλια των Τούρκων. Πάνω σε μια πέτρα έγραψε "''Τρόπαιο των Ελλήνων κατά των βαρβάρων''" και στα δύο άκρα της πέτρας έβαλε τα κεφάλια του Κεχαγιάμπεη και του Μουσταφάμπεη. Ο [[Νικόλαος Σπηλιάδης|Σπηλιάδης]] διέσωσε τα ονόματα περίπου 100 Ελλήνων οπλαρχηγών που έλαβαν μέρος στη μάχη εκτός του Καραϊσκάκη, απ' τα οποία ξεχωρίζουν αυτά των [[Βασίλης Μπούσγος|Β. Μπούσγου]], [[Σπυρίδων Σπυρομήλιος|Σπυρομήλιου]], [[Νικήτας Σταματελόπουλος|Νικηταρά]], [[Χατζημιχάλης Νταλιάνης|Χατζή-Μιχάλη Νταλιάνη]], [[Γεώργιος Δυοβουνιώτης|Γ. Δυοβουνιώτη]], [[Δημήτριος Μακρής (στρατιωτικός)|Δημ. Μακρή]], [[Λάμπρος Βέικος|Λάμπρου Βεΐκου]], [[Κώστας Τζαβέλας|Κ. Τζαβέλα]], [[Μήτρος Βάγιας|Μήτρου Βάγια]], [[Χριστόφορος Περραιβός|Χρ. Περραιβού]], [[Αναστάσιος Χορμόβας|Αν. Χορμόβα]], [[Δήμος Τσέλιος|Δημοτσέλιου]] κ.α.<ref>[[Διονύσιος Κόκκινος]], "''Η Ελληνική Επανάστασις''", έκδοση "''Μέλισσα''", [[Αθήνα]], [[1974]], τόμος 5, σελ. 542-543</ref>