Μακεδονία (ελληνικό διαμέρισμα): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

Οι [[Βαλκανικοί Πόλεμοι]] του [[1912]]-[[1913]] οδήγησαν στον τερματισμό της οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή και την απελευθέρωση μεγάλου τμήματός της. Από τον ευρύτερο χώρο της Μακεδονίας το 51% προσαρτήθηκε στην Ελλάδα, το 38% στη Σερβία και το 10% στη Βουλγαρία. Η νότια Μακεδονία, που περιήλθε στην Ελλάδα, ταυτιζόταν περίπου με τα όρια της Μακεδονίας των κλασικών χρόνων και περιλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της ζώνης για την οποία αντιδικούσαν Έλληνες και Βούλγαροι.

Ο [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος]] δεν άλλαξε ουσιαστικά τα σύνορα που είχαν χαραχτεί μόλις ένα χρόνο πριν, έφερε όμως μεγάλα δεινά στον πληθυσμό, καθώς στη Μακεδονία δημιουργήθηκε το τρίτο μεγαλύτερο μέτωπο στην Ευρώπη, το Βαλκανικό Μέτωπο. Στην κεντρική και δυτική Μακεδονία συγκρούστηκαν από τη μια [[Γερμανία|Γερμανοί]], [[Αυστρία|Αυστριακοί]], [[Τουρκία|Τούρκοι]] και Βούλγαροι και από την άλλη [[Μεγάλη Βρετανία|Βρετανοί]], [[Γαλλία|Γάλλοι]], [[Ιταλία|Ιταλοί]], Σέρβοι και Έλληνες. Μάλιστα, η διχογνωμία μεταξύ του βασιλιά [[Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας|Κωνσταντίνου Α']] και του πρωθυπουργού [[Ελευθέριος Βενιζέλος|Ελευθέριου Βενιζέλου]] σχετικά με τη συμμετοχή ή όχι της Ελλάδας στον πόλεμο είχε ως επακόλουθο τη μεταξύ τους ρήξη ([[Εθνικός Διχασμός]]), το [[Κίνημα Εθνικής Αμύνης]] και την επακόλουθη εγκατάσταση του Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη με δημιουργία Κυβέρνησης Τριανδρίας, την παράδοση της Μακεδονίας από τη φιλοβασιλική Κυβέρνηση των Αθηνών στους Γερμανοβουλγάρους και τελικά τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πλευρό των δυνάμεων της Εγκάρδιας Συνεννόησης ([[Αντάντ]]).

 

Συγκεκριμένα, η φιλοβασιλική [[Κυβέρνηση Στέφανου Σκουλούδη 1915|Κυβέρνηση Σκουλούδη]] για να δημιουργήσει τετελεσμένο γεγονός υπέρ των Γερμανών αποφάσισε την παράδοση της Ανατολικής Μακεδονίας στους Βούλγαρους, συμμάχους των Γερμανών. Ειδικότερα, ο πρωθυπουργός Σκουλούδης, ο υπουργός Στρατιωτικών Γιαννακίτσας, ο τότε αναπληρωτής του επιτελάρχη του Στρατού (και κατοπινός δικτάτορας) [[Ιωάννης Μεταξάς]], με τη σύμφωνη γνώμη του φιλογερμανού βασιλιά Κωνσταντίνου, αποφάσισαν την αμαχητί παράδοση του οχυρού Ρούπελ στους Γερμανοβουλγάρους, στις [[26 Μαΐου]] [[1916]] και ακολούθως της [[Καβάλα]]ς. Έτσι, οι Βούλγαροι ως σύμμαχοι των Γερμανών, κατέλαβαν αμαχητί την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας, χωρίς καν να υπάρχει εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας.<ref>Σπύρος Κουζινόπουλος, ''Δράμα 1941. Μια παρεξηγημένη εξέγερση'', εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2011, σελ. 19-20.</ref><ref>Βασίλης Χ. Ριτζαλέος, ''[http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/20726#page/42/mode/2up Οι εβραϊκές κοινότητες στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο]'', Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης-Διδακτορική Διατριβή, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 34.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.kathimerini.gr/400719/article/epikairothta/ellada/oi-epidiw3eis-twn-voylgarwn-sth-makedonia|title=Οι επιδιώξεις των Βούλγαρων στη Μακεδονία|last=Τσέκου|first=Κατερίνα|ημερομηνία=1 Αυγούστου 2010|website=kathimerini.gr|publisher=Η Καθημερινή|archiveurl=|archivedate=|accessdate=24 Δεκεμβρίου 2019}}</ref>

 

[[Αρχείο:Έλληνες πρόσφυγες του Α Παγκοσμίου πολέμου απ' την περιοχή Σερρών.JPG|thumb|Έλληνες πρόσφυγες από το νομό Σερρών που βρέθηκαν υπό βουλγαρική κατοχή το 1916.]]

 

 

Η Ανατολική Μακεδονία υπέστη τα πάνδεινα τόσο κατά την Α΄ Βουλγαρική Κατοχή (Οκτώβριος [[1912]]-Ιούνιος [[1913]]) όσο και κατά τη [[Β΄ Βουλγαρική Κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας|Β΄ Βουλγαρική Κατοχή (1916-1918)]]. Κατά τις δύο αυτές περιόδους ο ελληνικός πληθυσμός υπέστη διώξεις, λιμοκτονία, ομηρίες καθώς και συλλήψεις και βασανισμούς από τη μυστική βουλγαρική αστυνομία και τον κατοχικό βουλγαρικό στρατό. Ακόμη κλάπηκαν, και κρατούνται έως σήμερα στη Βουλγαρία, τα κειμήλια και οι θησαυροί της [[Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης|Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης]] της [[Ιερά Μητρόπολις Δράμας|Μητροπόλεως Δράμας]] αλλά και της [[Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών|Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών]] και των Μονών Παναγίας Καλαμούς και Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας Ξάνθης.<ref>[http://fanarion.blogspot.com/2014/02/blog-post_23.html Φως Φαναρίου: Η Μονή της Εικοσιφοίνισσας]</ref><ref>[http://ikivotos.gr/post/753/ta-elgineia-ths-ekklhsias Τα «Ελγίνεια» της Εκκλησίας - Κιβωτός της Ορθοδοξίας]</ref><ref>[https://www.anexartitos.gr/2017-etos-diekdikisis-leilatimenon-keimilion-apo-tis-ieres-mones-ton-serron Το 2017 έτος διεκδίκησης λεηλατημένων κειμηλίων από τις Ιερές Μονές των Σερρών - εφημερίδα ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ]</ref><ref>[https://orthodoxia.info/news/%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B1-%CE%BA%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CE%B7%CE%BB%CE%B9%CE%B1-%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%BF%CE%B9/ Αυτή είναι η ιστορία των κλεμμένων κειμηλίων που ζήτησε ο Πατριάρχης από τους Βούλγαρους - orthodoxia.info]</ref>

 

====Εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων====

Με τη [[Συνθήκη του Νεϊγύ]] το [[1919]], μεταξύ [[Βουλγαρία]]ς και [[Ελλάδα]]ς αφενός πολλοί κάτοικοι της Μακεδονίας, βουλγαρικής συνείδησης προσέφυγαν στη [[Βουλγαρία]] και αφετέρου Έλληνες κάτοικοι της βορειοδυτικής Μακεδονίας ([[Μπλαγκόεβγκραντ|Άνω Τζουμαγιά]], [[Γκότσε Ντέλτσεφ (πόλη)|Άνω Νευροκόπι]], [[Πετρίτσι]], [[Μελένικο]] κ.λ.π.) αλλά και οι [[Έλληνες]] από την [[Ανατολική Ρωμυλία]] εγκαταστάθηκαν στην ελεύθερη Μακεδονία. Η [[Μικρασιατική Καταστροφή]] του [[1922]] με την εγκατάσταση χιλιάδων Ελλήνων προσφύγων, επιτάχυνε τις πληθυσμιακές αλλαγές που είχαν ήδη ξεκινήσει. Με τη συμφωνία για την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923-24, Τούρκοι αναχώρησαν για την Τουρκία και στη θέση τους εγκαταστάθηκαν Έλληνες από την [[Μικρά Ασία]] ([[Ιωνία]], [[Καππαδοκία]], [[Πόντος]], [[Βιθυνία]], [[Λυκαονία]]), τα παράλια της [[Μαύρη Θάλασσα|Μαύρης Θάλασσας]] και την [[Ανατολική Θράκη]]. Η Μακεδονία είχε πλέον ομογενοποιηθεί πληθυσμιακά και το [[1926]] οι Έλληνες ξεπερνούσαν το 88% του πληθυσμού.

 

[[Αρχείο:Bundesarchiv Bild 101I-168-0894-19A, Griechenland, Saloniki, Erfassung von Juden.jpg|μικρογραφία|Εβραίοι της Θεσσαλονίκης συγκεντρωμένοι στην πλατεία Ελευθερίας (7/1942).]]

 

Κατά τη διάρκεια του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] η περιοχή γνώρισε τριπλή κατοχή. Η ανατολική Μακεδονία παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία, η δυτική τέθηκε υπό ιταλική κατοχή, ενώ την κεντρική κράτησαν υπό τον άμεσο έλεγχό τους οι Γερμανοί. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, οι Βούλγαροι επέκτειναν τη ζώνη κατοχής τους ως τη Χαλκιδική και το [[Κιλκίς]] και δημιούργησαν φρουραρχείο στη δυτική Μακεδονία. Παράλληλα, ο εβραϊκός πληθυσμός της Μακεδονίας ξεκληρίστηκε, καθώς ελάχιστοι Εβραίοι κατόρθωσαν να αποφύγουν τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.