Μοντερνισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 17:
== Ιμπρεσιονισμός και συμβολισμός ==
Στον χώρο των εικαστικών τεχνών ο μοντερνισμός αποκρυσταλλώνεται αρχικά στο γαλλικό κίνημα του [[ιμπρεσιονισμός|ιμπρεσιονισμού]], το οποίο επικρατεί έναντι του ρομαντισμού μετά το 1870, με αφορμή την τεχνολογική εφεύρεση της [[φωτογραφία|φωτογραφίας]]• χάρη σε αυτήν ο αναπαραστατικός ρόλος της ζωγραφικής εξαλείφεται και ορισμένοι καλλιτέχνες νιώθουν ελεύθεροι να περιγράψουν την εξωτερική πραγματικότητα όπως τη νιώθουν υποκειμενικά ή όπως «ανακλάται» βιωματικά στον ψυχισμό τους. Αφετηρία του ιμπρεσιονισμού υπήρξε η παρατήρηση ότι οι άνθρωποι δεν βλέπουν τα ίδια τα υλικά αντικείμενα αλλά το φως που ανακλάται πάνω τους. Έτσι οι ιμπρεσιονιστές επιχειρούν να αποτυπώσουν την εικονιζόμενη σκηνή και κάθε φευγαλέο στοιχείο της (π.χ. το πέρασμα του χρόνου ή τη δυναμική κίνηση) στον στατικό πίνακα μέσω κατάλληλης χρήσης ζωντανών χρωμάτων και φωτισμού, απορρίπτοντας τις προγενέστερες επικρατούσες προσεγγίσεις του ρεαλισμού και του ρομαντισμού. Τα όρια μεταξύ των διαφορετικών αντικειμένων στις ζωγραφιές τους απεικονίζονται αδρά και ασαφή, οι λεπτομέρειες παραμερίζονται με στόχο την ανάδειξη της «ουσίας» κάθε αντικειμένου, το όποιο αντικειμενικά ακριβές στοιχείο της εικονιζόμενης πραγματικότητας απορρίπτεται προς όφελος της αποτύπωσης μίας υποκειμενικής οπτικής αίσθησης και της ελεύθερης έκφρασης του καλλιτέχνη. Οι ιμπρεσιονιστές ζωγραφίζουν σε ανοιχτούς χώρους με φυσικό φωτισμό και όχι σε κλειστά εργαστήρια, ενώ στα έργα τους το κεντρικό θέμα δεν ξεχωρίζει τόσο εύκολα από το σκηνικό υπόβαθρο όσο στην παραδοσιακή ζωγραφική. Αναμφίβολα συνεπέστεροι, επηρεαστικότεροι και σπουδαιότεροι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι είναι ο [[Κλωντ Μονέ]] (1840-1926) και ο [[Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ]] (1841-1919), αλλά σημαντική επίδραση είχε και η νεότερη γενιά ιμπρεσιονιστών στην Ευρώπη και τη Β. Αμερική οι οποίοι τελικώς αποκλήθηκαν [[μεταϊμπρεσιονισμός|μεταϊμπρεσιονιστές]]: π.χ. ο Ολλανδός [[Βίνσεντ
Την ίδια περίπου περίοδο, με κέντρο πάλι τη Γαλλία, ξεπήδησε το καλλιτεχνικό κίνημα του [[συμβολισμός|συμβολισμού]], μία γέφυρα μεταξύ του [[σκοτεινός ρομαντισμός|σκοτεινού ρομαντισμού]] και του μοντερνισμού η οποία επιχειρούσε να αντικρούσει την «πεζότητα» του ρεαλισμού επικεντρωνόμενη θεματολογικά στις «πνευματικές» διαστάσεις και στις άλογες ή ακατανόητες δυνάμεις της πραγματικότητας (π.χ. μυθικά πλάσματα, [[μυστικισμός]], όνειρα, σεξουαλικές ενορμήσεις, θνητότητα κλπ). Η αφετηρία του συμβολισμού εντοπίζεται στο ποιητικό έργο του [[Κάρολος Μπωντλαίρ|Καρόλου Μπωντλαίρ]] (1821-1867) και το κίνημα συσχετίστηκε στενά με τον ιμπρεσιονισμό. Για τους συμβολιστές η τέχνη είναι ένα καταφύγιο απέναντι στις φρικώδεις όψεις της ύπαρξης, διακρινόμενο από αισθητική αυταξία και όχι από κάποια υποτιθέμενη λειτουργία του ως αλληγορικός φορέας ηθικών αρχών. Στόχος της τέχνης είναι να συλλαμβάνει, να μορφοποιεί και να αναδεικνύει κρυφές, εξιδανικευμένες αλήθειες, μη προσπελάσιμες από τη συνήθη αισθητηριακή εμπειρία ή τη λογική σκέψη. Έτσι δίνουν έμφαση στην υπαινικτικότητα και σε μεταφορικά μοτίβα, όχι σπάνια εκφραζόμενα μέσω συγκεκριμένων υλικών αντικειμένων, αισθητικών εντυπώσεων ή άυλων παραστάσεων. Τα μοτίβα αυτά δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα κάποιο σαφώς ορισμένο κρυμμένο νόημα, αλλά ίσως στοχεύουν μόνο να επιφέρουν αλλαγές στη συνειδησιακή κατάσταση του αναγνώστη. Στην ποίηση οι συμβολιστές καταργούν την παραδοσιακή ομοιοκαταληξία προκειμένου να ενισχύσουν τη ρευστότητα και την ευελιξία του λόγου τους, ενώ συνηθίζουν να αναφέρονται στην εποχή τους ως περίοδο «παρακμής» και να την παρομοιάζουν με την εποχή της αποσύνθεσης και κατάρρευσης της [[Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]] – πρόκειται για μία έκφραση της αντιπαράθεσής τους με το αστικό, [[βικτοριανή εποχή|βικτοριανό]] κατεστημένο και την αυστηρή ηθική του την οποία αντιλαμβάνονται ως παράλογη, υποκριτική και ασύμβατη με μία νέα εποχή που αθόρυβα αναδύεται. Στο πλαίσιο αυτής της αντιπαράθεσης ορισμένοι συμβολιστές συνδέθηκαν με αντιθετικιστικά αποκρυφιστικά ή [[ιδεαλισμός|ιδεαλιστικά]] διανοητικά κινήματα της εποχής, ή αρνήθηκαν να εναρμονιστούν με τις αστικές κοινωνικές συμβάσεις, προτιμώντας π.χ. να κερδίζουν χρήματα αποκλειστικά από την τέχνη τους. Στο [[Παρίσι]] και σε άλλα μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα εμφανίστηκε έτσι μία ζωντανή κουλτούρα τέτοιων αντισυμβατικών καλλιτεχνών, οι οποίοι σκανδάλιζαν διαρκώς τη συντηρητική μερίδα της κοινής γνώμης αλλά ταυτόχρονα αναγνωρίζονταν για την ποιότητα και τις καινοτομίες των έργων τους. Στην ευρύτερη κατηγορία του συμβολισμού της περιόδου αυτής ξεχωρίζουν ο Άγγλος [[Όσκαρ Ουάιλντ]] (1854-1900), ο οποίος διώχθηκε ποινικά για την [[ομοφυλοφιλία]] του, οι Γάλλοι ποιητές [[Στεφάν Μαλαρμέ]] (1842-1898), [[Πωλ Βερλαίν|Πολ Βερλαίν]] (1844-1896) και [[Αρτύρ Ρεμπώ|Αρθούρος Ρεμπώ]] (1854-1891), ο Αυστριακός ζωγράφος [[Γκούσταφ Κλιμτ]] (1862-1918) και ο Νορβηγός ζωγράφος [[Έντβαρτ Μουνκ]] (1863-1944).
| |||