Ελλάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 90:
{{κύριο|Αρχαία Ελλάδα}}
[[Αρχείο:Decree approving Kallikrates designs for the Parthenon (ca. 448 BC)..jpg|thumb|right|Θραύσμα [[Αθηναϊκή Δημοκρατία|αθηναϊκού]] ψηφίσματος για την κατασκευή του [[Ναός Αθηνάς Νίκης|ναού της Αθηνάς Νίκης]] (''[[Inscriptiones Graecae|IG]]'' I<sup>3</sup> 35).<ref>{{Cite web|url=https://www.atticinscriptions.com/inscription/IGI3/35|title=AIO 314 Decree about priestess and temple of Athena Nike|date=2020-04-11|accessdate=2020-06-08|first1=Stephen|last1=Lambert|first2=Josine|last2=Blok|first3=Robin|last3=Osborne|website=Attic Inscriptions Online}}</ref>]]
[[Αρχείο:Vergina Sun WIPO.svg|thumb|100px|Ο Ήλιος της Βεργίνας.]]
Μετά την κατάρρευση των [[Μυκηναϊκός πολιτισμός|μυκηναϊκών]] ανακτορικών κέντρων το 12ο αιώνα και την [[Κάθοδος των Δωριέων|κάθοδο των Δωριέων]], τα ελληνικά φύλα εισήλθαν στη φάση των «σκοτεινών αιώνων» για την οποία λίγες γνώσεις διαθέτουμε. Η περίοδος αυτή είναι γνωστή ως [[γεωμετρική εποχή|γεωμετρική]], από τα γεωμετρικά σχήματα που χρησιμοποιούνταν για τη γραπτή διακόσμηση των αγγείων. Η πληθυσμιακή πίεση οδήγησε τα ελληνικά φύλα της ηπειρωτικής Ελλάδας ([[Αιολείς]], [[Ίωνες]], [[Δωριείς]]) σε [[Πρώτος ελληνικός αποικισμός|μετανάστευση στα νησιά και την αντίπερα ακτή του Αιγαίου]]. Την [[Αρχαϊκή εποχή|επόμενη περίοδο]], οι εντεινόμενες επαφές των ελληνικών φύλων με την Ανατολή συνέβαλαν στη δημιουργία [[Ελληνικό αλφάβητο|αλφαβήτου]] και την ανάπτυξη της ναοδομίας και της γλυπτικής. Με μονάδα οργάνωσης την ''[[πόλις|πόλιν]]'', οργανώθηκε η [[Δεύτερος ελληνικός αποικισμός|ίδρυση αποικιών στις ακτές της Μεσογείου και του Ευξείνου Πόντου]] από περίπου το 750 έως το 550, ως απάντηση σε μία οικονομική και κοινωνική κρίση. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από έντονες κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες στο εσωτερικό των ''πόλεων'', που στην [[Αρχαία Αθήνα|Αθήνα]] κατέληξαν στην εγκαθίδρυση [[Αθηναϊκή Δημοκρατία|δημοκρατίας]]. Στις αρχές του 5ου αιώνα, ένας συνασπισμός ελληνικών πόλεων απέκρουσε την [[Περσικοί Πόλεμοι|επίθεση της Περσικής αυτοκρατορίας]]. Μετά τη λήξη των πολέμων, την ηγεμονία της συμμαχίας ανέλαβε η [[Αθήνα]], που αναδείχθηκε σε πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο του ελληνικού κόσμου, η πολιτισμική δημιουργία του οποίου την περίοδο που ονομάστηκε «[[Κλασική εποχή|κλασική]]», έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Η [[Αθήνα]] οδηγήθηκε σε σύγκρουση με την άλλη μεγάλη ελληνική δύναμη, τη [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]]. Ο [[Πελοποννησιακός Πόλεμος]] που δίχασε τον ελληνικό κόσμο, διήρκεσε τριάντα χρόνια και έληξε το [[404 π.Χ.]] με ήττα της Αθήνας και των συμμάχων της. Εξασθενημένες από τους συνεχείς μεταξύ τους πολέμους κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., οι ελληνικές πόλεις υποτάχθηκαν στην ανερχόμενη ισχύ του [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|μακεδονικού βασιλείου]] υπό το [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππο]]. [[Αρχείο:Vergina Sun WIPO.svg|thumb|100px|Ο Ήλιος της Βεργίνας]]▼
[[Αρχείο:Alexander the Great mosaic.jpg|thumb|αριστερά|Ο [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] στη [[μάχη της Ισσού]]. Λεπτομέρεια ψηφιδωτού (Πομπηία, 1ος αιώνας π.Χ.).]]▼
▲Μετά την κατάρρευση των [[Μυκηναϊκός πολιτισμός|μυκηναϊκών]] ανακτορικών κέντρων το 12ο αιώνα και την [[Κάθοδος των Δωριέων|κάθοδο των Δωριέων]], τα ελληνικά φύλα εισήλθαν στη φάση των «σκοτεινών αιώνων» για την οποία λίγες γνώσεις διαθέτουμε. Η περίοδος αυτή είναι γνωστή ως [[γεωμετρική εποχή|γεωμετρική]], από τα γεωμετρικά σχήματα που χρησιμοποιούνταν για τη γραπτή διακόσμηση των αγγείων. Η πληθυσμιακή πίεση οδήγησε τα ελληνικά φύλα της ηπειρωτικής Ελλάδας ([[Αιολείς]], [[Ίωνες]], [[Δωριείς]]) σε [[Πρώτος ελληνικός αποικισμός|μετανάστευση στα νησιά και την αντίπερα ακτή του Αιγαίου]]. Την [[Αρχαϊκή εποχή|επόμενη περίοδο]], οι εντεινόμενες επαφές των ελληνικών φύλων με την Ανατολή συνέβαλαν στη δημιουργία [[Ελληνικό αλφάβητο|αλφαβήτου]] και την ανάπτυξη της ναοδομίας και της γλυπτικής. Με μονάδα οργάνωσης την ''[[πόλις|πόλιν]]'', οργανώθηκε η [[Δεύτερος ελληνικός αποικισμός|ίδρυση αποικιών στις ακτές της Μεσογείου και του Ευξείνου Πόντου]] από περίπου το 750 έως το 550, ως απάντηση σε μία οικονομική και κοινωνική κρίση. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από έντονες κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες στο εσωτερικό των ''πόλεων'', που στην [[Αρχαία Αθήνα|Αθήνα]] κατέληξαν στην εγκαθίδρυση [[Αθηναϊκή Δημοκρατία|δημοκρατίας]]. Στις αρχές του 5ου αιώνα, ένας συνασπισμός ελληνικών πόλεων απέκρουσε την [[Περσικοί Πόλεμοι|επίθεση της Περσικής αυτοκρατορίας]]. Μετά τη λήξη των πολέμων, την ηγεμονία της συμμαχίας ανέλαβε η [[Αθήνα]], που αναδείχθηκε σε πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο του ελληνικού κόσμου, η πολιτισμική δημιουργία του οποίου την περίοδο που ονομάστηκε «[[Κλασική εποχή|κλασική]]», έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Η [[Αθήνα]] οδηγήθηκε σε σύγκρουση με την άλλη μεγάλη ελληνική δύναμη, τη [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]]. Ο [[Πελοποννησιακός Πόλεμος]] που δίχασε τον ελληνικό κόσμο, διήρκεσε τριάντα χρόνια και έληξε το [[404 π.Χ.]] με ήττα της Αθήνας και των συμμάχων της. Εξασθενημένες από τους συνεχείς μεταξύ τους πολέμους κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., οι ελληνικές πόλεις υποτάχθηκαν στην ανερχόμενη ισχύ του [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|μακεδονικού βασιλείου]] υπό το [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φίλιππο]].
▲[[Αρχείο:Alexander the Great mosaic.jpg|thumb|αριστερά|Ο [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] στη [[μάχη της Ισσού]]. Λεπτομέρεια ψηφιδωτού (Πομπηία, 1ος αιώνας π.Χ.).]]
Μετά το θάνατο του Φιλίππου το 336, ο γιος του και βασιλιάς της Μακεδονίας [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Αλέξανδρος]] οδήγησε τους Έλληνες σε μία επιτυχή εκστρατεία κατάλυσης της Περσικής Αυτοκρατορίας. Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου το 323, οι [[Διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου|διάδοχοί]] του διαμοίρασαν την αυτοκρατορία του που εκτεινόταν από τη [[Θράκη]] έως την [[Ινδία]] σε διάφορα βασίλεια: το βασίλειο της [[Δυναστεία των Πτολεμαίων|Αιγύπτου]], της [[Αυτοκρατορία των Σελευκιδών|Συρίας]], της [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Μακεδονίας]] και της [[Δυναστεία των Ατταλιδών|Περγάμου]]. Τους [[ελληνιστική περίοδος|αιώνες που ακολούθησαν]], ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική γλώσσα γνώρισαν μεγάλη διάδοση στα εδάφη των βασιλείων αυτών και, μετά την κατάκτησή τους από τη Ρώμη (που ολοκληρώθηκε το 30 π.Χ. μετά τη [[ναυμαχία του Ακτίου]] και την κατάληψη της [[Αίγυπτος|Αιγύπτου]]), σε πολλές περιοχές της [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]]. Στους νεώτερους χρόνους, ο πολιτισμός των αρχαίων Ελλήνων άσκησε σημαντική επίδραση στη [[γλώσσα]], την [[πολιτική]], τη [[φιλοσοφία]], την [[επιστήμη]] και τις [[τέχνες]], ιδίως κατά την περίοδο της [[Αναγέννηση]]ς στη [[Δυτική Ευρώπη]] και κατά τις [[κλασικισμός|κλασικιστικές]] περιόδους το [[18ος αιώνας|18ο]] και [[19ος αιώνας|19ο]] αιώνα στην [[Ευρώπη]] και τις [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], και η [[ελληνορωμαϊκός πολιτισμός|ρωμαϊκή εκδοχή]] του αποτελεί το θεμέλιο λίθο του νεώτερου [[Δυτικός πολιτισμός|δυτικού πολιτισμού]].<ref>Μαντάς, Κώστας. [https://web.archive.org/web/20110820061157/http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/77_66-70.pdf "Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός": Ευσταθεί ένας τέτοιος όρος;], Ελληνική Αρχαιολογία, τ.77, σ.66. {{pdf}}</ref>
| |||