Ζωροαστρισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 4:
[[Αρχείο:Zoroastrians' Tower of Silence.jpg|thumb|300px|Ζωροαστρικό νεκροταφείο "[[Πύργοι της σιωπής]]" στο [[Γιαζντ]] του Ιράν]]
 
Ο '''Ζωροαστρισμός''' είναι μια από τις παλαιότερες [[θρησκεία|θρησκείες]] που έχουν ακόμη οπαδούς. Η εμφάνισή του χρονολογείται περίπου 2.600 χρόνια πριν, ως ριζική αναμόρφωση της πολυθεϊστικής [[Ιράν|ιρανικής]] θρησκείας, η οποία επικράτησε στην [[Περσική Αυτοκρατορία]] με κρατική υποστήριξη. Ο Ζωροαστρισμός διατηρεί κάποιες από τις πρακτικές της προϊστορικής, κοινής ινδοϊρανικής θρησκείας και επομένως παρουσιάζει ομοιότητες με τον [[ινδουισμός|Ινδουισμό]] της [[Βέδες|βεδικής περιόδου]]{{fact}}, όπως π.χ. την [[πυρολατρεία]], ορισμένες μυθικές αφηγήσεις και τον σεβασμό προς τις δυνάμεις της φύσης.
 
== Διακριτικά στοιχεία ==
Γραμμή 47:
 
=== Μεσαίωνας ===
Τον 7ο αιώνα και για ένα διάστημα τουλάχιστον δεκαετιών, η [[αυτοκρατορία των Σασανιδών]] κατακτήθηκε από τους [[Άραβες]]. Αν και οι διοικητικές δομές του κράτους εξισλαμίστηκαν αρκετά γρήγορα με την εξουσία του [[Χαλιφάτο των Ομεϋαδών|χαλιφάτου των Ουμαγιαδών]], ουσιαστικά δεν υπήρχε ιδιαίτερη πίεση στους υποτελείς των νέων κατακτητών να ασπαστούν το [[Ισλάμ]]. Το ισλαμικό δίκαιο θεωρούσε μόνο τους μουσουλμάνους ηθικά άμεμπτους, ενώ οι άπιστοι μπορούσαν να παραμείνουν στον τρόπο ζωής τους αρκεί να μην αναμιγνύονταν με τους κυρίαρχούς τους. Πρακτικοί λόγοι επίσης επέβαλαν τον αργό εξισλαμισμό, καθώς οι ζωροάστρεςΖωροάστρες ήταν ένας τεράστιος και διασκορπισμένος πληθυσμός για τα δεδομένα της εποχής. Οι [[Άραβες]] κυβερνήτες προστάτευαν τους τοπικούς πληθυσμούς με αντάλλαγμα την αφοσίωσή τους, ενώ υιοθέτησαν το φορολογικό σύστημα των Σασανιδών, τόσο ως προς την ιδιοκτησία γης όσο και ως προς την ατομική φορολογία. Ο τελευταίος φόρος, γνωστός και ως τζιζία, αφορούσε μη μουσουλμάνους κατοίκους ισλαμικών χαλιφάτων, και στην πορεία του χρόνου αποτέλεσε ένα μέσο διάκρισης και υποβάθμισης των μη μουσουλμάνων, παράλληλα με ένα σύνολο νόμων και περιορισμών που τόνιζαν την κατώτερη θέση τους στον κοινωνικό ιστό.
 
== Αντιλήψεις ==
Ο Ζωροαστρισμός βασίζεται στην πάλη μεταξύ δύο αντίθετων δυνάμεων, του «εχθρικού πνεύματος» (Ahriman) ([[Άνγκρα Μαινιού]], δηλαδή του [[Αριμάν]]), και του «καλού πνεύματος» (Σπέντα Μαινιού), το οποίο ταυτίζεται με τον Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda). Στον Ζωροαστρισμό υπάρχουν αντίθετες δυνάμεις, που δρουν σε μια μορφή δυαδικότητας (φως-σκότος, καλό-κακό) και συγκρούονται μεταξύ τους. Στον Ζωροαστρισμό ο φυσικός κόσμος γίνεται αντιληπτός υπό θετικό πρίσμα ως κατασκεύασμα του αγαθού Θεού και καμία οντολογική διάκριση μεταξύ ύλης και πνεύματος δεν είναι σαφής (όπως συμβαίνει π.χ. στον [[πλατωνισμός|πλατωνισμό]]), σε αντίθεση με τη θεμελιώδη κοσμική ηθική διάκριση μεταξύ Καλού και Κακού. Έτσι το τελικό ιδανικό είναι η συνολική ψυχοσωματική ανάσταση των ευσεβών πιστών στο τέλος του κοσμικού χρόνου, μετά από μία τιτάνια μάχη μεταξύ αγγέλων και δαιμόνων η οποία θα καταλήξει στην αναμέτρηση του ίδιου του Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda) με τον Αριμάν (Ahriman) και στην τελική νίκη του Καλού. Οι ρίζες αυτής της επικής ζωροαστρικής εσχατολογίας ανιχνεύονται στην πρωτοϊνδοευρωπαϊκή μυθολογία. Ο ζωροαστρισμός είναι η πρώτη μαζική θρησκεία η οποία αυτοπροσδιορίστηκε με βάση όχι μόνο λατρευτικά και μυθικά στοιχεία αλλά και ένα σαφές μεταφυσικό και ηθικό δόγμα, το οποίο μάλιστα αναμόρφωσε πλήρως την προϋπάρχουσα ιρανική θρησκεία επαναπροσδιορίζοντας την έννοια της ευσέβειας με επίκεντρο ένα σύνολο ηθικών κανόνων. Στο πλαίσιο αυτό απέρριπτε πλήρως τον [[μυστικισμός|μυστικισμό]] αλλά και τον [[ασκητισμός|ασκητισμό]], ο οποίος συνήθως αποτελεί προϋπόθεση του πρώτου, προωθώντας αντιθέτως την ενεργό συμμετοχή του κάθε πιστού στον αγώνα υπέρ του Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda) μέσω καθημερινών «ηθικά ορθών» πράξεων. Εκτός από τον Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda) και τον Αριμάν (Ahriman) υπάρχουν και οι Izadan (= μικρότεροι θεοί), που υποδιαιρούνται σε δύο κατηγορίες, τους ουράνιους και τους επίγειους. Ο Αχούρα Μάζντα (Ahura Mazda) βρίσκεται στην κορυφή των ουράνιων Izadan και ο Ζωροάστρης στην κορυφή των γήινων Izadan.<ref>{{Cite book|title=Η αποτύπωση της μοναρχικής ιδεολογίας των Σασσανιδών στα στέμματα της Σασσανιδικής δυναστείας|first=Alinia - Mozdoor|last=Masoumeh|publisher=Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας|isbn=|year=2001|location=Ιωάννινα|page=36-37|url=http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/12601#page/42/mode/2up|quote=}}</ref>
 
Οι ζωροαστρικέςΖωροαστρικές γραφές -η [[Αβέστα]]- περιλαμβάνουν πολλά κείμενα: τα παλαιότερα είναι τα γκάτας (άσματα), που αποδίδονται στον Ζωροάστρη. Τα γκάτας δοξάζουν τον [[Αχούρα Μάζντα]] (Ahura Mazda) ως τον μοναδικό Θεό. Παρόλο που αναφέρονται ελάχιστα στις διδαχές του [[Ζωροάστρης|Ζωροάστρη]], οι τελετές σήμερα παίζουν σπουδαίο ρόλο στο τυπικό του ζωροαστρισμού. Η φωτιά κατέχει επίσης σημαντική θέση στον ζωροαστρισμό, αλλά δεν λατρεύεται ως θεότητα. Το φως με τη μορφή της ιερής φωτιάς είναι το σύμβολο του Αχούρα Μάζντα, συμβολίζοντας την παρουσία του Θεού στη δημιουργία. Στους ζωροαστρικούςΖωροαστρικούς χώρους λατρείας η ιερή φωτιά (ή [[Ατάρ]]) παραμένει αναμμένη συνεχώς σε μια τεφροδόχο στο εσωτερικό ιερό, όπου μόνο οι αγνοί ιερείς μπορούν να εισέρχονται.
 
Στις τελετές μύησης, γνωστές ως ναογιότ (νέα γέννηση), το παιδί φοράει ένα ιερό πουκάμισο (σούντρα) και ένα [[σκοινί]] γύρω από το στήθος, που συμβολίζει τον ορθό δρόμο. Οι γάμοι συχνά πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της ζωροαστρικής κοινότητας. Ωστόσο, καθώς ο ζωροαστρισμόςΖωροαστρισμός δεν καταφεύγει στον προσηλυτισμό, ο αριθμός των γάμων έξω από την κοινότητα συνεχώς αυξάνεται.
 
== Έθιμα και πιστεύω ==
Η [[Πρωτοχρονιά]] των ζωροαστριστώνΖωροαστριστών σηματοδοτεί τον ερχομό της [[Άνοιξη]]ς και συμβολίζει την ετήσια αναγέννηση της ζωής και την ήττα του κακού. Στη γιορτή του [[Φαρβαρντίν]] πραγματοποιούνται ειδικές τελετές για τις ψυχές που φεύγουν. Επίσης γίνονται επικλήσεις με προσευχές στα πνεύματα που προστατεύουν τους νεκρούς - τα [[Φαρβασί]]. Οι ζωροαστριστέςΖωροαστριστές δεν αποτεφρώνουν ούτε θάβουν τους νεκρούς, καθώς η φωτιά και η γη θεωρούνται αγνές και δεν πρέπει να μολύνονται. Οι νεκροί εκτίθενται σε ειδικά χτισμένους κυκλικούς πύργους, τους [[Ντάκχμα]] («Πύργοι της Σιωπής»), όπου τα όρνεα τρώνε τις σάρκες τους.<ref name=":0">{{Cite book|title=Η αποτύπωση της μοναρχικής ιδεολογίας των Σασσανιδών στα στέμματα της Σασσανιδικής δυναστείας|first=Alinia - Mozdoor|last=Masoumeh|publisher=Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας|isbn=|year=2001|location=Ιωάννινα|page=37|url=http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/12601#page/42/mode/2up|quote=}}</ref> Τέλος, πιστεύουν στην ημέρα της κρίσης, στην κόλαση και στον παράδεισο, σ' έναν σωτήρα (σοασιάντ) που θα αναστήσει τους νεκρούς και στην αιώνια ζωή. Είναι πιθανόν τα «πιστεύω» αυτά να επηρέασαν τον [[Ιουδαϊσμός|Ιουδαϊσμό]], τον [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμό]] και τον [[Ισλαμισμός|Ισλαμισμό]].
 
== Εσχατολογία ==
Γραμμή 140:
* Curtis Vesta-Sarkhosh, Μύθοι των Περσών, μετάφραση Σακελλαρίου Αντώνιος, Εκδόσεις: Παπαδήμας, Αθήνα 1996, ISBN 9789602063576.
* Antes Peter, Μεγάλοι ιδρυτές Θρησκειών, ΖΩΡΟΑΣΤΡΗΣ, ΜΩΥΣΗΣ, ΙΗΣΟΥΣ, ΜΑΝΗΣ, ΜΩΑΜΕΘ, ΝΑΝΑΚ, ΒΟΥΔΑΣ, ΚΟΜΦΟΥΚΙΟΣ, ΛΑΟ ΤΣΕ, Εκδόσεις: Παπαδήμας, Αθήνα 1995, ISBN 9789602063033.
* Geoffrey Parker, Brenda Parker, Οι Πέρσες, από την Περσέπολη στην Τεχεράνη, μετάφραση Παναγιώτης Σουλτάνης, Εκδόσεις: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2017, ISBN 978-960-524-501-6.
* Αναστάσιος Γιαννουλάτος, Ιστορία επιζώντων θρησκευμάτων, σημαντικά κεφάλαια, Εκδόσεις: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, Αθήνα 2016, σελ. 61-65 ISBN 978-960-503-709-3.