Πυριδίνη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Προσθήκη 4 βιβλίων για Επαληθευσιμότητα) #IABot (v2.0.7) (GreenC bot |
||
Γραμμή 129:
Η «μητρική» πυριδίνη δεν είναι άφθονη στη φύση, εκτός από τα [[Φύλλο (βοτανική)|φύλλα]] και τις [[Ρίζα (βοτανική)|ρίζες]] της [[Άτροπος η ευθάλεια|μπελαντόνας]] (''Atropa belladonna'')<ref>{{Cite book|title=Fenaroli's Handbook of Flavor Ingredients|date=1995|publisher=CRC Press|isbn=0-8493-2710-5|editor-last=Burdock|editor-first=G. A.|edition=3rd|volume=2|location=Boca Raton}}</ref> και της (''Althaea officinalis'').<ref>{{Cite book|title=Lebensmittel-Lexikon|last=Täufel|first=A.|last2=Ternes|first2=W.|date=2005|publisher=Behr|isbn=3-89947-165-2|edition=4th|page=450}}</ref> Δομικά, όμως, «θυγατρικά» παράγωγα της πυριδίνης αποτελούν μέρος (τουλάχιστον) [[Βιομόριο|βιομορίων]], όπως τα [[Νουκλεοτίδιο|νουκλεοτίδια]] και τα [[αλκαλοειδή]].
Στην καθημερινή ζωή, ίχνη πυριδίνης αποτελούν συστατικά των πτητικών οργανικών ενώσεων που παράγονται κατά το ψήσιμο ή και την κονσερβοποίηση προϊόντων όπως για παράδειγμα το τηγανητό [[Όρνιθα|κοτόπουλο]],<ref>{{Cite journal|title=Isolation and identification of volatile compounds from fried chicken|last=Tang|first=Jian|last2=Jin|first2=Qi Zhang|journal=Journal of Agricultural and Food Chemistry|issue=6|doi=10.1021/jf00120a035|year=1983|volume=31|pages=1287|last3=Shen|first3=Guo Hui|last4=Ho|first4=Chi Tang|last5=Chang|first5=Stephen S.}}</ref> [[σουκιγιάκι]],<ref>{{Cite journal|title=Isolation and identification of volatile compounds in cooked meat: sukiyaki|last=Shibamoto|first=Takayuki|last2=Kamiya|first2=Yoko|journal=Journal of Agricultural and Food Chemistry|doi=10.1021/jf00103a015|year=1981|volume=29|pages=57|last3=Mihara|first3=Satoru}}</ref> ο καβουρδισμένος [[καφές]],<ref>{{Cite journal|title=Contribution of coffee aroma constituents to the mutagenicity of coffee|last=Aeschbacher|first=HU|last2=Wolleb|first2=U|journal=[[Food and Chemical Toxicology]]|issue=4|doi=10.1016/0278-6915(89)90160-9|year=1989|volume=27|pages=227–232|pmid=2659457|last3=Löliger|first3=J|last4=Spadone|first4=JC|last5=Liardon|first5=R}}</ref> τα [[Τσιπς|πατατάκια]],<ref>{{Cite journal|title=Characterization of Volatile Pyrazine and Pyridine Components of Potato Chips|last=Buttery|first=Ron G.|last2=Seifert|first2=Richard M.|journal=Journal of Agricultural and Food Chemistry|publisher=ACS|issue=5|doi=10.1021/jf60177a020|year=1971|location=Washington, DC|volume=19|pages=969–971|last3=Guadagni|first3=Dante G.|last4=Ling|first4=Louisa C.}}</ref> και τηγανητό [[μπέικον]].<ref>{{Cite journal|title=Isolation and identification of volatile flavor compounds in fried bacon|last=Ho|first=Chi Tang|last2=Lee|first2=Ken N.|journal=Journal of Agricultural and Food Chemistry|issue=2|doi=10.1021/jf00116a038|year=1983|volume=31|pages=336|last3=Jin|first3=Qi Zhang}}</ref>. Ακόμη, ίχνη πυριδίνης μπορούν να βρεθούν στο [[τυρί]] Beaufort,<ref>{{Cite journal|title=Occurrence of sesquiterpene in mountain cheese volatiles|last=Dumont|first=Jean Pierre|last2=Adda|first2=Jacques|journal=Journal of Agricultural and Food Chemistry|issue=2|doi=10.1021/jf60216a037|year=1978|volume=26|pages=364}}</ref> σε [[Κόλπος (ανατομία)|κολπικές]] εκκρίσεις,<ref>{{Cite book|title=Odor Quality and Chemical Structure|url=https://archive.org/details/odorqualitychemi1978mosk|last=Labows|first=John N., Jr.|last2=Warren|first2=Craig B.,|publisher=American Chemical Society|year=1981|isbn=9780841206076|editor-last=Moskowitz|editor-first=Howard R.|location=Washington, DC|pages=
== Παραγωγή ==
Γραμμή 231:
# Με ηλεκτρονιόφιλα, δίνει (έστω και δυσκολότερα από το βενζόλιο) αντιδράσεις αρωματικής ηλεκτρονιόφιλης υποκατάστασης, εκφράζοντας έτσι τις αρωματικές της ιδιότητες.
# Με πυρηνόφιλα, αντιδρά στις μετα- θέσεις, δηλαδή #2 και #4, συμπεριφερόμενη παρόμοια με τις [[ιμίνες]] και τις [[Καρβονύλιο|καρβονύλικές ενώσεις]].
# Με πολλά οξέα κατά Λιούις αντιδρά με το άτομο αζώτου της, συμπεριφερόμενη παρόμοια με τις τριτοταγείς αμίνες. Επίσης, η ικανότητα της πυριδίνης να δίνει N-οξείδωση, σχηματίζοντας [[αμινοξείδια]], είναι επίσης χαρακτηριστική ιδιότητα των τριτοταγών αμινών.<ref>{{Cite book|title=Chimie organique hétérocyclique: Structures fondamentales|url=https://archive.org/details/chimieorganiqueh00milc|last=Milcent|first=R.|last2=Chau|first2=F.|date=2002|publisher=EDP Sciences|isbn=2-86883-583-X|pages=
[[Αρχείο:1,10-phenanthroline.svg|μικρογραφία|125x125εσ|1,10-[[φαινανθρολίνη]].]]
Το άτομο αζώτου της πυριδίνης διαθέτει ένα μονήρες ζεύγος ηλεκτρονίων. Επειδή αυτό το μονήρες ζεύγος δεν συμμετέχει στο αρωματικό σύστημα, η πυριδίνη είναι βάση, έχοντας χημικές ιδιότητες παρόμοιες με αυτές των τριτοταγών αμινών. Η [[Σταθερά διάστασης οξέος|pK<sub>a</sub>]] του συζυγούς αξέος της πυριδίνης, δηλαδή του κατιόντος πυριδινιωνίου (PyH<sup>+</sup>), είναι 5,25. Όταν η πυριδίνη πρωτονιώνεται από την παρουσία ισχυρότερων από αυτήν οξέων, σχηματίζεται το κατιόν πυριδινιωνίου, που είναι αρωματικό πολυατομικό ιόν. Τα [[Μήκος δεσμού|μήκη δεσμών]] και οι [[Μοριακή γεωμετρία|γωνίες δεσμών]] της πυριδίνης και του κατιόντος πυριδινιωνίου είναι σχεδόν ταυτόσημα.<ref>{{Cite journal|title=How H-bonding Modifies Molecular Structure and π-Electron Delocalization in the Ring of Pyridine/Pyridinium Derivatives Involved in H-Bond Complexation|last=Krygowski|first=T. M.|last2=Szatyowicz|first2=H.|journal=[[J. Org. Chem.]]|issue=22|doi=10.1021/jo051354h|year=2005|volume=70|pages=8859–8865|pmid=16238319|last3=Zachara|first3=J. E.}}</ref> Το κατιόν πυριδινιωνίου είναι ισοηλεκτρονιακό με το μόριο του βενζολίου. Το π-τολουοσουλφονικό πυριδινιώνιο [PyH(π-CH<sub>3</sub>C<sub>6</sub>H<sub>4</sub>SO<sub>3</sub>)''''', P'''yridinium '''P'''-'''T'''oluene'''S'''ulfonate-'''PPTS'''''] είναι ενδεικτικό άλας πυριδινιώνιου, που παράγεται με κατεργασία πυριδίνης με [[π-τολουοσουλφονικό οξύ]] (π-CH<sub>3</sub>C<sub>6</sub>H<sub>4</sub>SO<sub>3</sub>H).
Γραμμή 237:
Η πυριδίνη μπορεί να λειτουγήσει ως βάση κατά Λιούις, δίνοντας το μονήρες ζεύγος ηλεκτρονίων της σε ένα οξύ κατά Λιούις, όπως το τριοξείδιο του θείου (SO<sub>3</sub>), σχηματίζοντας το αντίστοιχο σύμπλοκο.
Η ίδια η πυριδίνη είναι σχετικά αδύναμος συναρμοτής, σχηματίζοντας όμως σύμπλοκα με ιόντα [[Στοιχεία μετάπτωσης|μεταβατικών μετάλλων]]. Για παράδειγμα, σχηματίζει σύμπλοκα 1:1 με [[Νικέλιο|Ni]]<sup>2+</sup> και με [[Χαλκός|Cu]]<sup>2+</sup>, με logK<sub>1</sub> τις τάξης των 1,9 και 2,6, αντίστοιχα.<ref name="scdb">{{Cite web|url=http://www.acadsoft.co.uk/scdbase/scdbase.htm|title=IUPAC SC-Database: A comprehensive database of published data on equilibrium constants of metal complexes and ligands}}</ref> Τα φάσματα [[Υπέρυθρη ακτινοβολία|υπερύθρου]] συμπλόκων πυριδίνης έχουν μελετηθεί.<ref name="nakamoto">{{Cite book|title=Infrared and Raman spectra of Inorganic and Coordination compounds|url=https://archive.org/details/infraredramanspe0000naka_r1s0|last=Nakamoto|first=K.|publisher=Wiley|year=1997|isbn=0-471-16394-5|edition=5th|series=Part A}}</ref><ref>{{Cite book|title=Infrared and Raman spectra of Inorganic and Coordination compounds|year=1997|url=https://archive.org/details/infraredramanspe0000naka_r1s0|last=Nakamoto|first=K.|isbn=0-471-16392-9|edition=5th|series=Part B|page=[https://archive.org/details/infraredramanspe0000naka_r1s0/page/24 24]}}</ref> Το [[2-πινακολικό οξύ]], που είναι υποκατεστημένη («θυγατρική») πυριδίνη, σχηματίζει ισχυρά σύμπλοκα, λόγω σχηματισμού [[Χηλική ένωση|χηλικών ενώσεων]]. Επίσης, η [[2,2΄-διπυριδίνη]] και η 1,10-[[φαινανθρολίνη]], που επίσης μπορούν να θεωρηθούν υποκατεστημένες («θυγατρικές») πυριδίνες, σχηματίζουν επίσης ισχυρά σύμπλοκα, όπως η [[φερροΐνη]], που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως [[οξειδοαναγωγικός δείκτης]] στην [[ποσοτική ανάλυση]] του [[Σίδηρος|σιδήρου]].<ref>{{VogelQuantitative6th|page=418}}</ref>
Η συνακτική κατάσταση ''η''<sup>6</sup>, όπως συμβαίνει σε αντίστοιχα σύμπλοκα του βενζολίου, παρατηρείται μόνο σε παράγωγα που μπλοκάρουν στερεοχημικά το αζωτούχο κέντρο της πυριδίνης.<ref name="Elschenbroich 2008 524–525">{{cite book|title=Organometallchemie|last=Elschenbroich|first=C.|date=2008|publisher=Vieweg & Teubner|isbn=3-8351-0167-6|edition=6th|pages=524–525}}</ref>
|