Συπχάν: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το όρος '''Σιπχάν''' ([[Τουρκική γλώσσα|τουρκ.]] ''Süphan Dağı'', [[Κουρδική γλώσσα|κουρδ.]] ''Sîpanê Xelatê'', [[Αρμενική γλώσσα|αρμ.]] Սիփան = Σιπάν) είναι [[ηφαίστειο]] της ανατολικής [[Μικρά Ασία|Ασιατικής Τουρκίας]], που υψώνεται επιβλητικό πέρα από τη βόρεια όχθη της τεράστιαςμεγάλης [[Λίμνη Βαν|Λίμνης Βαν]]. Το [[υψόμετρο]] της κορυφής του είναι 4.058 μέτρα πάνω από τη μεσημέση επιφάνεια της θάλασσας, αλλά 2.418 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της Λίμνης Βαν. Το όρος Σιπχάν είναι το ένα από τα τρία μόνο βουνά στην [[Τουρκία]] που είναι ψηλότερα των 4.000 μέτρων και μάλλον είναι το δεύτερο υψηλότερο{{cref|α}}, μετά από το, επίσης ηφαίστειο, όρος [[Αραράτ]].

== Γεωγραφία και γεωλογία ==

Το Σιπχάν είναι [[στρωματοηφαίστειο]] παρόμοιο με τον [[Βεζούβιος|Βεζούβιο]], με χονδρικά κωνικό σχήμα, αν και οι πλαγιές του έχουν αυλακωθεί από ρεματιές. Η διάμετρος της βάσης του είναι 25 χιλιόμετρα περίπου και η διάμετρος του διπλού κρατήρα του είναι δύο χιλιόμετρα περίπου, με κεντρικό μεγάλο [[Ηφαιστειακός δόμος|ηφαιστειακό θόλο λάβας]], που αποτελεί και το υψηλότερο σημείο του. Οι ροές [[λάβα]]ς του Σιπχάν είναι [[Ανδεσίτης|ανδεσιτικές]]-[[Δακίτης|δακιτικές]], που εναλλάσσονται με [[Βασάλτης|βασαλτικές]]. Και στις πλαγιές του Σιπχάν παρατηρούνται διάσπαρτοι μικροί θόλοι λάβας, καθώς και πυροκλαστικοί κώνοι, που ξεπήδησαν κατά μήκος τόσο ακτινικών, όσο και περιφερειακών ρωγμών, ιδίως στη βόρεια, τη νότια και την ανατολική πλευρά. Ροές της (λιγότερο παχύρρευστης) βασαλτικής λάβας έφθασαν σε αποστάσεις μέχριέως και τριάντα χιλιομέτρων από την κορυφή. Βασισμένοι σε προηγούμενες μελέτες με ισότοπα [[Κάλιο|καλίου]]-[[Αργό|αργού]] και νέα έρευνα με ισότοπα του αργού, οι Ozdemir και Gulec (2013) βρήκαν μια χρονική έκταση δραστηριότητας από 760 χιλιάδες μέχρι 60 χιλιάδες χρόνια πριν, οπότε το Σιπχάν είναι ένα νεαρό ηφαίστειο, που δημιουργήθηκε κατά το [[Τεταρτογενής περίοδος|Τεταρτογενές]], ωστόσο δεν φαίνεται να παρουσίασε την παραμικρή έκρηξη μετά το 8050 π.Χ.. Οι δακιτικοί και ρεολιθικοί θόλοι στον κρατήρα της κορυφής είναι μεταγενέστεροι όλων των ροών λάβας και πυροκλαστικών εναποθέσεων από τον κυρίως κώνο του βουνού, και η ηλικία ενός από αυτούς τους θόλους υπολογίσθηκε σε 50 έως 78 χιλιάδες έτη. Η κυκλική λίμνη Αϊγκίρ-γκολού, διαμέτρου 1,5 χιλιομέτρου στους νότιους πρόποδες του βουνού, δεν είναι παρά ένα [[μάαρ]] με χαμηλές όχθες-χείλη, που αντιπροσωπεύει την πλέονπιο πρόσφατη δραστηριότητα του ηφαιστειακού κέντρου του Σιπχάν, η οποία δεν έχει γίνει δυνατό να χρονολογηθεί, αλλά χαρακτηρίσθηκε από μια φρεατομαγματική έκρηξη και σχετικές εναποθέσεις.