Βασιλειδιανοί: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Σήμερα γνωρίζουμε δύο τύπους βασιλειδιανισμού και αποκλίνουν αρκετά. Ο ένας θεωρείται [[Δυαλισμός|δυαλιστικός]] ενώ ο άλλος [[Πανθεϊσμός|πανθεϊστικός]]. ΜέσαΤο να εξάγουμε σαφή συμπεράσματα για το ποιά ήταν η ακριβής θεολογία του Βασιλείδη οπωσδήποτε αποβαίνει δύσκολο καθότι αφενώς δε διασώζονται τα εξηγητικά πάνω στο ευαγγέλιο που συνέγραψε, αφετέρου η κύρια άποψη που σχηματίζεται για τη θεολογία του, προκύπτει από δύο πηγές<ref>Ειρηναίος «Έλεγχος», Ιππόλυτος «Φιλοσοφούμενα»</ref>, που αποκλίνουν όπως προαναφέραμε, λόγω οτι πιθανώς η μία από τις δύο απόψεις αποτελεί εξέλιξη της θεολογίας του βασιλειδιανισμού. Κατα γενική ομολογία όμως μέσα απο τη διδασκαλία γίνεται εμφανής οι [[Αριστοτέλης|Αριστοτελικές]] επιδράσεις όπως αναφέρει ο [[Ιππόλυτος]]<ref>(Έλεγχος 7, 14)</ref>. Ο Θεός κατά τον Βασιλείδη βρίσκεται στα «επέκειντα» του ουρανού και είναι «άρρητος»<ref>(Ιππολύτου Έλεγχος ,7,21) «ουδέν ην, ουκ ύλην, ουκ ουσία, ουκ ανούσιον, ουκ απλούν, ούκ σύνθετον, ούκ ανόητον, ουκ ονομαζομένον ή διαισθήσεως λαμβανομένων ή νοητών πραγμάτων αλλ ούτω και έτι λεπτομερέστερον πάντων απλώς περιγεγραμμένων, ο ούκ ων Θεός»</ref>.

Απο τον αγαθό Θεό προήλθε κατ'απορροή η πρώτη ογδοάδα αιώνων. Από τον πρώτο αιώνα (Νουν), προκύπτει ο ''Λόγος'' από τον οποίο απορρέει η «Φρόνησις« και εξ αυτής οι ''Σοφία'' και η ''Δύναμις''. Από αυτές προέρχονται οι δυνάμεις, οι αρχές, οι αγγέλοι, ενώ εξ αυτών απορρεόυν κατ'αναδίπλωση οι 365 ουρανοί(ημέρες του χρόνου). Ο κατώτερος Ουρανός, είναι αυτός ο οποίος ζούμε και ανήκει στο Θεό του Ιουδαϊσμού, που βρίσκεται προς ρήξη με τους αγγέλους ή τις θεότητες. Ο δημιουργός Θεός ήρθε σε ρήξη με τον άρρητο Θεό που αγνοούσε την ύπαρξη του. Έτσι για τη λύτρωση του ανθρώπου κατήλθε στη κόσμο ο «πρωτότοκος Νους» υιός του αρρήτου Θεού ως [[Χριστός]]. Αυτός δε, εγκατείκησε εις τον σώμα του Ιησού κατά το [[Βάπτισμα|βάπτισμα]], ενώ στο [[Σταυρός|Σταυρό]] σταυρώθηκε ο [[Σίμων ο Κηρυναίος]], που είχε πάρει τη μορφή του Χριστού, και όχι ο Χριστός. Αφού ο υιός επέστρεψε στον Πατέρα ελευθέρωσε όσους αναγνώρισαν το μυστήριο, ενώ τους υπολοίπους τους άφησε στην εξουσία των δυνάμεων αυτού του κόσμου. Ο Βασιλείδης επίσης κήρρυτε την ανυπαρξία της αμαρτίας και της αναστάσεως του σώματος.

Σύμφωνα με την άλλη εκδοχή της διδασκαλία του Βασιλείδη η λύτρωση συνίστατο στην απελευθέρωση μόνο των φωτεινών μερών τα οποία είχε αποσπάσει το σκότος απο τον κόσμο του φωτός<ref>(Acta Archelai, 67)</ref>. Αυτή η εκδοχή πιθανώς είναι μεταγενέστεργη και αποτελεί την κυριότερη μεταβαολήμεταβολή της διδασκαλίας του Βασιλειδιανισμού. Στην αρχή υπήρχε ο κατώτερος ουρανός<ref>(Έλεγχος 7,21) «σπέρμα κόσμου, το δε σπέρμα τπου κόσμου πάντα είχεν εν εαυτώ, ως ο του σινάπεως κόκκος...καθάπερωον όρνοθος ευποικίλου τινόςκαι πολυχρωμότατου, οιονεί του ταώνοςή άλλου τινός</ref> και απο το σπέρμα-κόσμο εκδιπλώθηκαν 3 ουρανοί καθένας από τους οποίους είχε δικό του Θεό και καθείς εξ αυτών είχε δικό του υιό. Στον τελευταίο κόσμο ενυπάρχει μια «υπολειμμένη υιότης» η οποία τείνει προς ανώτερη λεπτομερή υιότητα<ref>(Ιππολύτου, Έλεγχος 7,21-25)</ref>. H λυτρωτική αιτία της καθόδου παραμένει η ίδια μόνο που σε αυτή ο Ιησούς αληθώς πέθανε στο σταυρό, αλλά μόνο το σωματικό μέρος.<ref>(Ιππολύτου, Έλεγχος 7,27)</ref> Σε αυτή την περίπτωση η λύτρωση ταυτίζεται προς την ιδέα της αποκαταστάεως των πάντων.