Θέμα Δαλματίας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το '''Θέμα Δαλματίας''' αποτελούσε διοικητικό διαμέρισμα («[[Θέμα (Βυζάντιο)|θέμα]]») της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]]. Βρισκόταν στην ανατολική ακτή της [[Αδριατική Θάλασσα|Αδριατικής Θάλασσας]] στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με έδρα την οχυρωμένη πόλη "Ζαντέρα"Ιάδειρα, το σημερινό [[Ζαντάρ]] της [[Κροατία]]ς. Το θέμα υπήρξε περίπου από το 870 έως την δεκαετία του 1060.

Η παραδοσιακή ημερομηνία ίδρυσης της Δαλματίας ως θέμαθέματος τοποθετείται στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα [[Βασίλειος Α΄|Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνα]] (867-886), μετά από τις εκστρατείες του [[Νικήτας ΩορυφάςΩορύφας|Νικήτα ΩορυφάΩορύφα]]<ref name="ODB">{{harvnb|Kazhdan|1991|pp=578–579}}</ref><ref name="DOAKS">{{harvnb|Nesbitt|Oikonomides|1991|p=46}}</ref>. Οι Δαλματοί Ζουπάνοι ζήτησαν την βοήθεια του βυζαντινούΒυζαντινού αυτοκράτορα κατά των Νορμανδών με τον όρο να δηλώσουν υποταγή σε αυτόν, έτσι ο Βασίλειος έστειλε τον ΩορυφάΩορύφα<ref>Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, [https://books.google.gr/books?id=AjXBBQAAQBAJ&pg=PA881&lpg=PA881&dq=%CE%A3%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%82+%CE%94%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82&source=bl&ots=cjncxA5GNc&sig=gSLTODhn40V-LjiZwrK2rF8XOqI&hl=el&sa=X&ved=0CBUQ6AEwAWoVChMIudbn563ZyAIVRLoaCh117AHy#v=onepage&q=%CE%A3%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%82%20%CE%94%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82&f=false Ιστορία του ελληνικού έθνους - Τόμος δ΄, σελ. 661]</ref>. Ο Βυζαντινός διοικητής που διορίσθηκεδιορίστηκε είχε την κεντρική διοίκηση ενώ οι Ζουπάνοι συνέχισαν να διοικούν τις φυλές τους σε συνεργασία με αυτόν<ref>Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, [https://books.google.gr/books?id=ZaoGBgAAQBAJ&pg=PT77&lpg=PT77&dq=%CE%A3%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%82+%CE%94%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82&source=bl&ots=XHHENBTvUr&sig=-cqE2T8E4K-5wSr6k32K28LqigE&hl=el&sa=X&ved=0CCcQ6AEwBGoVChMIudbn563ZyAIVRLoaCh117AHy#v=onepage&q=%CE%A3%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%82%20%CE%94%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82&f=false Ιστορία του ελληνικού έθνους - Τόμος στ΄, σελ. 661]</ref>.

Το Βυζάντιο, ο Ρωμαίος Πάπας και οι Φράγκοι συναγωνίστηκανανταγωνίζονταν για την υποστήριξη των Σλάβων της [[Δαλματία]]ς,. τοΤο 878 μ.Χ. ο [[Ζντεσλάβ της Κροατίας]] ήταν υποτελής των βυζαντινώνΒυζαντινών αλλά καθαιρέθηκε. Με την πτώση της [[Αυτοκρατορία των Καρολιδών|Καρολίνιας Αυτοκρατορίας]], οι Φράγκοι έπαψαν να είναι μεγάλη δύναμη στην Αδριατική, ενώ το αντίθετο η [[Δημοκρατία της Βενετίας]] μεγάλωσε την εξουσία της στη Δαλματία.

Γύρω στο 923 μ.Χ., ο [[Τόμισλαβ της Κροατίας]], ο βυζαντινόςΒυζαντινός αυτοκράτορας και οι δύο πατριάρχες έκανα μίαέκαναν συνθήκη που μεταβίβαζε τον έλεγχο των βυζαντινών πόλεων της Δαλματίας στο κροατικό βασίλειο.

Η Κροατία είχε άλλη μια σύντομη περίοδο ελέγχου πάνω στις Δαλματικέςδαλματικές πόλεις-κράτη αλλά η εισβολή των Νορμανδών μετατόπισε την ισορροπία δυνάμεων πίσω στους Ενετούς. Πράγματι, το 1075 μ.Χ. οι Νορμανδοί εισέβαλαν στην Κροατία από τη νότια Ιταλία, εξ ονόματος των Δαλματικώνδαλματικών πόλεων (μεπροσκαλώντας πρόσκληση γιατες να τουςτις προστατεύσειπροστατεύσουν από την κροατική κυριαρχία). Πολιόρκησαν την Άρβε για ένα μήνα (τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου). Απέτυχαν να καταλάβουν το νησί, αλλά φέρεται να κατάφεραν να συλλάβουν τον κροάτηΚροάτη βασιλιά. Σε αντάλλαγμα για την απελευθέρωση, αναγκάστηκε να παραιτηθεί από πολλές πόλεις, συμπεριλαμβανομένων της [[Ζαντάρ|ΖάραΖάρας]], του [[Σπλιτ|ΣπαλάτοΣπαλάτου]], και Τραγκούριουμτου Τραγούριου. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο ετών, οι Ενετοί εκδίωξαν τους Νορμανδούς και εξασφάλισαν τις Δαλματικέςδαλματικές πόλεις για τον εαυτό τους<ref>N. Klaić, I. Petricioli, ''Zadar u srednjem vijeku do 1409.'', Filozofski fakultet Zadar, 1976</ref>.

Στα νότια του θέματος Δαλματίας, η πόλη ΡαγκούσαΡαγούζα ([[Ντουμπρόβνικ]]), μία από τις κύριες δαλματικές πόλεις-κράτη, αλλά ακόμα υπό βυζαντινό έλεγχο, άρχισε να αυξάνεται σε σημασία, και η επισκοπή της ανυψώθηκε σε αρχιεπισκοπή το 998 μ.Χ..

Στις αρχές του 11ου αιώνα η βυζαντινή κυριαρχία των οκτώ δαλματικών πόλεων-κράτηκρατών άρχισε να αμφισβητείτεαμφισβητείται από τοντο σερβικό [[Πριγκιπάτο της ΝτούγκλιαΔιοκλείας]], του οποίου ο κυβερνήτης [[Γιόβαν Βλάντιμιρ]] πήρε τον έλεγχο του [[Μπαρ]], κοντά στα σύνορα με το [[θέμα Δυρραχίου]]. Τα κατορθώματα του επαναλήφθηκαν από τον [[Στέφαν Βόισλαβ]] είκοσι χρόνια αργότερα, και το 1034 μ.Χ., η επισκοπή Μπαρ ανυψώθηκε σε Αρχιεπισκοπήαρχιεπισκοπή, αλλά σύντομα ακολούθησε ένας πόλεμος με τον [[Θεόφιλος Ερωτικός|Θεόφιλο Ερωτικό]]. Ο γιος του Στέφαν Βόισλαβ του [[Μιχαήλο Βόισλαβ|Μιχαήλο]] πήρε παπική υποστήριξη μετά το Σχίσμα του 1054, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τη βυζαντινή επιρροή στη Δαλματία.

Εκτός από τη ΡαγκούσαΡαγούζα και το νότιο τρίτο της Δαλματίας, ο βυζαντινός έλεγχος κατέρρευσε τηνστη δεκαετία του 1060. [1] Μέχρι το τέλος του 11ου αιώνα, το [[Βασίλειο της Ουγγαρίας]] κατέλαβεείχε καταλάβει το [[Βασίλειο της Κροατίας]] και απέκτησεείχε αποκτήσει τον έλεγχο της βόρειας Δαλματίας. Η [[Διόκλεια|ΝτούγκλιαΔιόκλεια]] παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό υπό βυζαντινό έλεγχο, με μια σειρά από εσωτερικές συγκρούσεις και αποδυνάμωση των ηγετών της.

Η Βυζαντινήβυζαντινή κυριαρχία αποκαταστάθηκε υπό τον αυτοκράτορα [[Μανουήλ Α΄ Κομνηνός|Μανουήλ Α΄Κομνηνό]] (1143-1180), αλλά εξαφανίστηκε μετά το θάνατό του και αντικαταστάθηκε από τον ενετικό ελέγχο<ref name="ODB"/>. Με την άνοδο του [[Στέφανος Α΄ Νεμάνια|Στέφανου Νεμάνια]], πήρε τον έλεγχο των εδαφών της βόρειας και παράκτιας Δαλματίας, ενώ σχεδόν όλα τα Δαλματικάδαλματικά νησιά και οι παράκτιες, αλλά και βόρειο-κεντρική Δαλματία, ήταν υπό τον πλήρη έλεγχο των Βενετών από τον 13ο αιώνα.