Παρασκευή και 13 (franchise): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

|δημιουργός = [[Βίκτορ Μίλερ]]<br/ >[[Σον Σ. Κάνινγκχαμ]]

|ιδιοκτήτης = [[Paramount Pictures]] (αρχικά)<br/ >[[NewWarner Bros.|Warner LineBros. CinemaPictures]]

Το '''''Παρασκευή και 13''''' (αγγλ: '''''Friday the 13th''''') είναι αμερικάνικοαμερικανικό franchise τρόμου που αποτελείται από δώδεκα [[Σλάσερ ταινία|σλάσερ]] ταινίες, μια τηλεοπτική σειρά, μυθιστορήματα, κόμικ και βιντεοπαιχνίδια. Το franchise επικεντρώνεται κυρίως στο φανταστικό χαρακτήρα [[Τζέισον Βόρχις]] ο οποίος πνίγηκε ως μικρό αγόρι στη Κατασκήνωση Κρίσταλ Λέικ λόγω της αδιαφορίας του προσωπικού της κατασκήνωσης. Δεκαετίες αργότερα, η περιοχή φημολογείται ότι είναι «καταραμένη» και είναι το σκηνικό για μια σειρά μαζικών δολοφονιών. Ο Τζέισον περιέχεται σε όλες τις ταινίες, είτε ως ο δολοφόνος, είτε ως το κίνητρο των δολοφονιών. Η αρχική ταινία, που δημιουργήθηκε για να εξαργυρώσει την επιτυχία του ''[[Η Νύχτα με τις Μάσκες (1978)|Η Νύχτα με τις Μάσκες]]'' (1978),<ref name="F1 insp">{{cite book|last=Grove|first=David|title=Making Friday the 13th: The Legend of Camp Blood|url=https://archive.org/details/makingfridaythle00grov|publisher=FAB Press|date=February 2005|location=United Kingdom|pages=[https://archive.org/details/makingfridaythle00grov/page/n9 11]–12|isbn=1-903254-31-0}}</ref> γράφτηκε από το Βίκτορ Μίλερ, ενώ ο Σον Κάνινγκχαμ ήταν ο παραγωγός και ο σκηνοθέτης. Οι ταινίες έχουν συνολικά έσοδα 529 εκατομμύρια δολάρια στο box-office σε παγκόσμιο επίπεδο. Ήταν παγκοσμίως το υψηλότερου κέρδους franchise τρόμου στο πλανήτη μέχρι το ''[[Η Νύχτα με τις Μάσκες (2018)|Η Νύχτα με τις Μάσκες]]'' (2018), το οποίο έβαλε το συγκεκριμένο franchise στη κορυφή.

Ο Φρανκ Μανκούζο Τζ., ένας παραγωγός των ταινιών, επίσης ανέπτυξε τη τηλεοπτική σειρά ''Παρασκευή και 13: Η Σειρά'' αφού η Paramount κυκλοφόρησε το ''[[Παρασκευή και 13 Μέρος VI: Ο Τζέισον Ζει|Ο Τζέισον Ζει]]''. Η τηλεοπτική σειρά δεν είχε συνδεθεί με το franchise από οποιοδήποτε χαρακτήρα ή τοποθεσία, αλλά δημιουργήθηκε με βάση την ιδέα της «κακής τύχης και της κατάρας», την οποία η σειρά ταινιών συμβόλιζε.<ref name="the series">Grove, David, pp. 189–196</ref> Ενώ το franchise ήταν στην ιδιοκτησία της Paramount τέσσερις ταινίες προσαρμόστηκαν σε μυθιστορήματα, με το ''[[Παρασκευή και 13 Μέρος III]]'' να γίνεται μυθιστόρημα από δυο ξεχωριστούς συγγραφείς. Όταν το franchise πωλήθηκε στη [[New Line Cinema]], ο Κάνινγκχαμ επέστρεψε ως παραγωγός για να επιβλέψει δυο ακόμη ταινίες και εκτός από αυτό μια [[Φρέντυ εναντίον Τζέισον|ταινία crossover]] με το χαρακτήρα [[Φρέντυ Κρούγκερ]] από το ''Εφιάλτης στο Δρόμο με τις Λεύκες''. Υπό τη New Line Cinema, εκδόθηκαν δεκατρία μυθιστορήματα και διάφορες σειρές κόμικ που περιείχαν το Τζέισον.