|
== Μητρικός Θηλασμός ==
{{πηγές|16|01|2014}}
[[Αρχείο:Woman breastfeeding an infant.jpg|thumb|200px|''Μια μητέρα, ενώ θηλάζει ένα βρέφος.'']]
Ο μητρικός '''θηλασμός''' αποτελεί το μοναδικό φυσιολογικό και φυσικό τρόπο σίτισης των [[Βρέφος|βρεφών]]. Το [[μητρικό γάλα]] αποτελεί την ιδανική τροφή για τα βρέφη με ευεργετικές προεκτάσεις στην οικογένεια, την κοινωνία, την οικονομία και την υγεία.
Σύμφωνα με τον [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας|Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας]] (Π.Ο.Υ), τη [[UNICEF]] και άλλους παγκόσμιους έγκυρους επιστημονικούς οργανισμούς, ο αποκλειστικός θηλασμός για τους πρώτους έξι μήνες, ακολουθούμενος από συνεχιζόμενο μητρικό θηλασμό για τουλάχιστον δύο χρόνια, σε συνδυασμό με την προσθήκη θρεπτικών στερεών τροφών αποτελούν το κλειδί για τη μελλοντική υγεία. Αποκλειστικός θηλασμός σημαίνει ότι το βρέφος τρέφεται αποκλειστικά και μόνο με μητρικό γάλα, χωρίς να παίρνει καμιά άλλη στερεή ή υγρή τροφή.
== Ο μητρικός '''θηλασμός''' αποτελεί το μοναδικό φυσιολογικό και φυσικό τρόπο σίτισης των [[Βρέφος|βρεφών]]. Το [[μητρικό γάλα]] αποτελεί την ιδανική τροφή για τα βρέφη με ευεργετικές προεκτάσεις στην οικογένεια, την κοινωνία, την οικονομία και την υγεία. ==
Ο Μητρικός Θηλασμός είναι ένα δικαίωμα του βρέφους. Ως ως δικαίωμα υιοθετήθηκε από τη «Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του Παιδιού» των Ηνωμένων Εθνών το 1989 και από τη χώρα μας το 1992, με την «Κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα του Παιδιού» (Ν. 2101/92 ΦΕΚ τ.Α΄192) , άρθρο 24 παρ 1 και 2.
Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός είναι η ιδανική και πλήρης διατροφή για τους 6 πρώτους μήνες της ζωής. Πρέπει να συνεχίζεται τουλάχιστον για 12 μήνες, δηλαδή το μωρό πρέπει να θηλάζει και μετά την προσθήκη των στερεών: κρέμας, φρούτων, κρέατος, λαχανικών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει θηλασμό μέχρι το 2ο χρόνο της ζωής αλλά και μετά, όσο διάστημα το επιθυμούν η μητέρα και το παιδί. Αποκλειστικός θηλασμός σημαίνει ότι το βρέφος τρέφεται αποκλειστικά και μόνο με μητρικό γάλα, χωρίς να παίρνει καμιά άλλη στερεή ή υγρή τροφή.
Τα πλεονεκτήματα για την υγεία των παιδιών είναι πολλά και αναντικατάστατα. Το μητρικό γάλα αποτελεί το μοναδικό γάλα που είναι ειδικά σχεδιασμένο για τον άνθρωπο, αποτελεί την πιο πλήρη διατροφή, είναι εύπεπτο και πλούσιο σε [[αντισώματα]] και άλλους παράγοντες (όπως ζωντανά κύτταρα του [[ανοσοποιητικό σύστημα|ανοσοποιητικού]], [[ορμόνες]], αυξητικούς παράγοντες, αντιμικροβιακές και αντιφλεγμονώδεις ουσίες) που προστατεύουν από σοβαρές λοιμώξεις ([[ωτίτιδα|ωτίτιδες]], λοιμώξεις αναπνευστικού, [[γαστρεντερίτιδα|γαστρεντερίτιδες]], [[μηνιγγίτιδα|μηνιγγίτιδες]] κ.λ.π.). Τα παιδιά που θηλάζουν έχουν επιπλέον μικρότερη πιθανότητα ανάπτυξης [[αλλεργία|αλλεργιών]], [[καρκίνος|καρκίνου]], [[σακχαρώδης διαβήτης|σακχαρώδη διαβήτη]], [[παχυσαρκία|παχυσαρκίας]], φλεγμονωδών νοσημάτων εντέρου, [[τερηδόνα|τερηδόνας]] και [[ορθοδοντική|ορθοδοντικών]] ανωμαλιών στην παιδική και ενήλικο ζωή. Επίσης αναφέρεται προστατευτική δράση για το σύνδρομο αιφνιδίου βρεφικού θανάτου.
Επιπλέον η μητέρα μπορεί να χάσει τα κιλά της εγκυμοσύνης πιο εύκολα, καθώς το μέγεθος της μήτρας συρρικνώνεται γρηγορότερα και καταναλώνει επιπλέον περίπου 600 [[θερμίδες]] ημερησίως, έχει μικρότερη απώλεια [[αίμα|αίματος]] και ταχύτερη ανάρρωση από τον [[τοκετός|τοκετό]], μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης [[οστεοπόρωση|οστεοπόρωσης]], [[καρκίνος του μαστού|καρκίνου μαστού]] και [[καρκίνος των ωοθηκών|ωοθηκών]].
Το κόστος των βρεφικών γαλάτων είναι πολύ μεγάλο και το μελλοντικό οικονομικό κόστος από τις συνέπειες στην υγεία ακόμη μεγαλύτερο. Εξάλλου, η κατανάλωση βρεφικού γάλακτος δεν είναι άμοιρη κινδύνων, καθώς [[σηψαιμία|σηψαιμίες]] και θάνατοι έχουν αναφερθεί από μολυσμένα γάλατα στις [[ΗΠΑ]], τοξικές ουσίες και καρκινογόνα έχουν ανιχνευτεί κατά καιρούς με πρόσφατο το παράδειγμα της [[μελαμίνη|μελαμίνης]], ακατάλληλες παρτίδες συσκευασιών ενίοτε αποσύρονται, μέχρι και [[έγκαυμα|εγκαύματα]] ή [[αφυδάτωση]] από λάθη στην προετοιμασία έχουν συμβεί. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν 1.5 εκατομμύρια βρέφη σε όλο τον κόσμο επειδή δεν θηλάζουν[https://web.archive.org/web/20101112214105/http://www.unicef.gr/bf04.php].
Η UNICEF και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ξεκίνησαν το 1991 μία πρωτοβουλία γνωστή ως «Νοσοκομεία Φιλικά προς τα Βρέφη», σε μια προσπάθεια να εξασφαλισθεί ότι όλες οι υπηρεσίες μητρικής φροντίδας, είτε είναι μεμονωμένες είτε νοσοκομειακά συγκροτήματα θα υποστηρίζουν τις μητέρες να παίρνουν τις σωστές αποφάσεις για τη διατροφή του παιδιού τους, απαλλαγμένες από εμπορικά συμφέροντα [http://www.unicef.org/newsline/tenstps.htm].
== Βιβλιογραφία ==
* [https://web.archive.org/web/20101112214105/http://www.unicef.gr/bf04.php] - Unicef Εβδομάδα μητρικού θηλασμού 2004-Αποκλειστικός μητρικός θηλασμός
* [http://www.unicef.org/newsline/tenstps.htm]- Unicef-10 βήματα για επιτυχή θηλασμό
==Επιπλέον βιβλιογραφία==
'''Ο Μητρικός Θηλασμός στην Ελλάδα'''
Σύμφωνα με τη διακήρυξη Inoccenti, ('''Innocenti Declaration on the Protection, Promotion and Support of Breastfeeding'''), της UNICEF, 1990, θα έπρεπε μέχρι το 1995
όλες οι κυβερνήσεις να έχουν '''Εθνικές Επιτροπές Μητρικού Θηλασμού.'''
Στην Ελλάδα η Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού συγκροτήθηκε το 1993 με πρόεδρο τον αείμνηστο Καθηγητή ''' Νικόλαο Ματσανιώτη''' και αντιπρόεδρο την αείμνηστη πρωτοπόρο του θηλασμού, παιδίατρο του Μαιευτηρίου «΄Ελενα Βενιζέλου» '''Θέμιδα Ζάχου'''. Μετά από λίγες συνεδρίες η Επιτροπή απενεργοποιήθηκε
Το 2004 η παιδίατρος '''Μαρία-Αδαμαντία Μαλλιαρού''', Διευθύντρια ΕΣΥ Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «η Αγία Σοφία», ανέλαβε
πρωτοβουλία για την επανασυγκρότηση της Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού.
Το 2005, συγκροτήθηκε η Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού στη χώρα μας (ΔΥ 157387/2.6.2005), με πρόεδρο τον Καθηγητή κ. '''Γ. Χρούσο''' και μέλη:
'''Μαλλιαρού Μαρία-Αδαμαντία, Λιόση Γεώργιο, Μάλφα Καλλιόπη, Σταύρου Θεοδώρα, Παναγούλα Μέξη, Κανελλόπουλο Λάμπρο, Παναγιωτόπουλο Παναγιώτη, Πανταζοπούλου Μαρία.'''
΄Εκτοτε η Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού έχει να επιδείξει αξιοσημείωτο έργο. Συνεδριάζει ανελλιπώς 6-7 φορές το χρόνο. Οι συνεδριάσεις είναι ανοικτές
σε όποιον ενδιαφέρεται να συμβάλει στην προώθηση του θηλασμού. Τις συνεδριάσεις αυτές παρακολουθούν πολλοί εκπρόσωποι φορέων Υγείας
(Δημόσιας και Ιδιωτικής).Παράλληλα ομάδες εργασίας από τα μέλη της επιτροπής ασχολούνται για την διεκπεραίωση διαφόρων θεμάτων που αφορούν το μητρικό θηλασμό.
'''΄Εργο Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού:'''
Το έργο της Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού είναι:
α)Η προαγωγή, προστασία και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού στη χώρα μας.
β)Η ευθύνη για την εφαρμογή των προγραμμάτων, δράσεων και ενεργειών που αναπτύσσονται στα πλαίσια της διαμορφούμενης στρατηγικής για την προαγωγή του μητρικού θηλασμού, σύμφωνα με τις αρχές WHO/UNICEF για την επίτευξη των στόχων αυτών.
γ) Η ενημέρωση του ιατρικού, νοσηλευτικού και λοιπού προσωπικού, αλλά και της κοινής γνώμης σε θέματα μητρικού θηλασμού.
'''Μέχρι σήμερα (Απρίλιος 2021) η Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού:'''
-Διοργάνωσε την πρώτη '''συνάντηση των εκπροσώπων μητρικού θηλασμού'''
των νοσοκομείων της χώρας, με θέμα τα φιλικά για τα βρέφη νοσοκομεία. Η συνάντηση έγινε το Μάιο του 2008 , στο Νοσοκομείο «Έλενας Βενιζέλου» με μεγάλη συμμετοχή των Νοσοκομείων της επικράτειας.
- Επέβλεψε τη διενέργεια '''2 επιδημιολογικών''' ''' μελετών''' για τον μητρικό θηλασμό στην Ελλάδα (2007 και 2017).
-Επέβλεψε την ανάπτυξη '''Φιλικών για τα Βρέφη Νοσοκομείων (Βaby Friendly Hospitals).'''
-Ανέλαβε την μετάφραση και επιμέλεια του '''Διεθνούς Κώδικα Εμπορίας'''
'''Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος (International Code of Marketing of Breastmilk Substitutes'''). Ο Κώδικας είχε γίνει αποδεκτός από το ελληνικό Κράτος από το 1993 αλλά δεν είχε μεταφρασθεί και κυκλοφορήσει. Τυπώθηκε σε 20.000 αντίτυπα και διανέμεται δωρεάν στους επαγγελματίες υγείας.
-Επέτυχε την έγκριση προγράμματος '''ΕΣΠΑ''', ύψους 500.000 ευρώ, για την
προώθηση του μητρικού θηλασμού. Το έργο με την ονομασία '''«ΑΛΚΥΟΝΗ»''' ανετέθη για την υλοποίηση του στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού (2013).
Η ΑΛΚΥΟΝΗ υπό την αιγίδα της Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού και του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού έχει να επιδείξει σημαντικές δράσεις: Φυλλάδια ενημερώσεις, εγχειρίδιο Μητρικού Θηλασμού για επαγγελματίες υγείας, διευθέτηση θεμάτων προστασίας και προώθησης θηλασμού, όπως πχ spots που μπορούν να θηλάσουν σε δημόσιους χώρους οι μητέρες, διαφήμιση, νομοθέτηση ζητημάτων του μητρικού θηλασμού, δημιουργία και άλλων '''Φιλικών για τα Βρέφη Νοσοκομείων (Βaby Friendly Hospitals),''' γραμμή βοήθειας για θηλάζουσες: τηλ: '''10525''', κ.ά
-Επέτυχε τη θεσμοθέτηση της '''Έγγραφης συναίνεσης της μητέρας''' (ΦΕΚ 2127, 21 Ιουνίου 2017) ως προυπόθεση για να δοθεί υποκατάστατο μητρικού γάλακτος κατά τη νεογνική περίοδο στο μαιευτήριο ή το νοσοκομείο, όταν α) η μητέρα δεν θέλει να θηλάσει αφού πρώτα της έχουν εξηγηθεί τα οφέλη του μητρικού θηλασμού και οι κίνδυνοι που διατρέχει το βρέφος που δεν θηλάζει β) όταν χορηγείται για ιατρικούς λόγους.
'''Φιλικά για τα βρέφη νοσοκομεία''' '''(Baby Friendly Hospitals) στην Ελλάδα'''
Προκειμένου να υλοποιηθεί και στη χώρα μας η δημιουργία φιλικών για τα βρέφη Νοσοκομείων ( Baby Friendly Hospital Initiative, WHO και UNICEF 1991), μέλη της Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού συμμετείχαν στη Διεθνή συνδιάσκεψη του ΠΟΥ για τα φιλικά για τα βρέφη νοσοκομεία που έγινε στη Γενεύη το 2008 και στη Φλωρεντία το 2010.
Το 2008 μόνον η χώρα μας και η Μάλτα σε 55 χώρες δεν είχαν κανένα Φιλικό για τα Βρέφη Νοσοκομείο.
Μετεκλήθη από το εξωτερικό,με έξοδα του Ελληνικού Κολλεγίου Ελλήνων Παιδιάτρων, ειδικός στην ανάπτυξη Φιλικών για τα Βρέφη Νοσοκομείων η κ. Genevieve Becker, coordinator BFHI, του WHO και ξεκίνησε η διαδικασία, ώστε το Νοσοκομείο «Αττικόν» να γίνει το πρώτο φιλικό για τα βρέφη νοσοκομείο, και να αποτελέσει τον πιλότο και για άλλα νοσοκομεία στη χώρα μας.
Το Νοέμβριο 2011, μετά από την κοπιώδη και εθελοντική εργασία πολλών επαγγελματιών υγείας, το «'''Αττικόν'''» και το «'''Έλενας Βενιζέλου'''» πήραν τη διάκριση ως Φιλικά για τα Βρέφη Νοσοκομεία. Έκτοτε πήραν την διάκριση το «'''Αρεταίειο'''» και το '''ΓΝ Πρέβεζας'''. Από τα ιδιωτικά μαιευτήρια το 2014, πήρε την διάκριση το Μαιευτήριο «Μητέρα» αλλά κατά την επαναξιολόγηση για να διατηρήσει τη διάκριση, δεν δέχθηκε να αξιολογηθεί και πλέον δεν μπορεί να χρησιμοποιεί τον τίτλο ως Φιλικό για τα Βρέφη.
'''Εθνική μελέτη Μητρικού Θηλασμού 2007 δημοσιεύθηκε 2009'''
'''<nowiki>http://epilegothilasmo.gr/wp-content/uploads/2018/07/Ekthesi_Ethnikhs_Meleths_Thilasmou.pdf</nowiki>'''
Ένα από τα πρώτα μελήματα της Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού ήταν η αποτύπωση των ποσοστών μητρικού θηλασμού σε εθνικό επίπεδο, τα οποία μέχρι το 2007 ήταν άγνωστα και η χώρα μας και δεν μπορούσε να απαντήσει στο θέμα αυτό στους διεθνείς οργανισμούς. Πρότεινε λοιπόν τη διενέργεια επιδημιολογικής μελέτης για τον μητρικό θηλασμό, την οποία χρηματοδότησε το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού και την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Τομέας Υγείας Παιδιού ( Ι. Αντωνιάδου -Κουμάτου Ι. και συνεργάτες). Η μελέτη δημοσιεύθηκε το 2009 και δείχνει με αριθμούς σε ποια κατάσταση βρίσκεται ο μητρικός θηλασμός στη χώρα μας.
Στη μελέτη έγινε καταγραφή της συχνότητας και των βασικών προσδιοριστικών παραγόντων του μητρικού θηλασμού, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα μητέρων/βρεφών από όλη την Ελλάδα, που γεννήθηκαν σε δημόσια νοσοκομεία και ιδιωτικά μαιευτήρια.
Έγινε δειγματοληψία κατά συστάδες από τον κατάλογο των νεογνών που μετέχουν στο πρόγραμμα screening του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού (98% των γεννήσεων) με τηλεφωνικές συνεντεύξεις των μητέρων.
Οι συνεντεύξεις έγιναν σε δυο δείγματα μητέρων:
'''Το δείγμα 1''' περιέλαβε 900 μητέρες που γέννησαν από Απρίλιο 2007-Ιούλιο 2007, σε 40 διαφορετικά νοσοκομεία/μαιευτήρια και όταν τα βρέφη είχαν συμπληρώσει τον 6ο μήνα ζωής ( ηλικία βρεφών 6-9 μηνών).
'''Το δείγμα 2''' περιέλαβε 900 μητέρες που γέννησαν από Ιούνιο 2006- Δεκέμβριο 2006, σε 39 διαφορετικά νοσοκομεία/μαιευτήρια και όταν τα βρέφη είχαν συμπληρώσει τον 12ο μήνα ζωής ( ηλικία βρεφών 12-15 μηνών). Τα χαρακτηριστικά των δειγμάτων φαίνονται στον πίνακα 1 και 2. Χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα EpiData για την στατιστική επεξεργασία.
Το ερωτηματολόγιο σχεδιάστηκε έτσι ώστε να προκύπτουν οι '''βασικοί δείκτες''' της συχνότητας του μητρικού θηλασμού, οι οποίοι προτείνονται από τον ΠΟΥ για τις μελέτες που διεξάγονται στις διάφορες χώρες (ποσοστά βρεφών που θήλασαν αποκλειστικά το πρώτο 6μηνο, που συνέχισαν το θηλασμό τον 1ο χρόνο ζωής, κλπ), (Πίνακας 3). Τα αποτελέσματα των δεικτών θηλασμού φαίνονται στους πίνακες 4-9.
'''Προσδιοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με το μητρικό θηλασμό στην Ελλάδα'''
΄Οσον αφορά τους προσδιοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με το μητρικό θηλασμό στην Ελλάδα, όπως είδος τοκετού, περιγεννητικές πρακτικές, συνδιαμονή μητέρας-νεογνού (rooming in), χρήση μπιμπερό και πιπίλας και κοινωνικο- οικονομικοί παράγοντες, από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψαν τα εξής :
'''Γεωγραφικό διαμέρισμα και ηλικία της μητέρας'''
Δεν προέκυψε στατιστικά σημαντικός συσχετισμός όσον αφορά το γεωγραφικό διαμέρισμα και την ηλικία της μητέρας. Παρατηρήθηκε όμως αύξηση του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού όσο αύξανόταν η ηλικία της μητέρας.
'''Συνδιαμονή μητέρας-παιδιού (Rooming''' '''in)''', '''χορήγηση δειγμάτων γάλακτος αγελάδας'''
Παρατηρήθηκαν μεγαλύτερα ποσοστά μητρικού θηλασμού αλλά όχι στατιστικά σημαντικά, όταν υπήρχε στο μαιευτήριο συνδιαμονή μητέρας - παιδιού (Rooming in) και δεν χορηγήθηκαν δείγματα γάλακτος αγελάδας. Να σημειωθεί ότι μόνον το 49% μαιευτηρίων έχουν συνδιαμονή μητέρας – παιδιού, 35% των μητέρων δήλωσαν ότι τους δόθηκαν δωρεάν δείγματα γάλακτος, και 65% συνταγή για γάλα αγελάδας, κατά την έξοδο από το μαιευτήριο.
'''Χώρα καταγωγής'''
Ισχυρά σημαντική στατιστική συσχέτιση βρέθηκε με τη χώρα καταγωγής της μητέρας, όσον αφορά την διάρκεια θηλασμού: 67% των Αλβανίδων (έναντι 37% ελληνίδων ) συνέχιζε να θηλάζει τον 3<sup>ο</sup> μήνα, και 51% (έναντι 19% ελληνίδων ) θήλαζαν τον 6<sup>ο</sup> μήνα. Στο δείγμα κατεγράφησαν 16% αλλοδαποί. Το 2004 οι αλλοδαποί, με άδεια παραμονής στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής (ΙΜΕΠΟ), αποτελούσαν το 10,3% του πληθυσμού. Ο πληθυσμός των αλλοδαπών είναι ηλικιακά νεότερος και με περισσότερα παιδιά σε σχέση με τους έλληνες.
'''Μορφωτικό επίπεδο'''
Θετική συσχέτιση βρέθηκε όσον αφορά το μορφωτικό επίπεδο των γονέων. Απόφοιτοι ΑΕΙ θήλαζαν αποκλειστικά σε μεγαλύτερο ποσοστό. Επίσης τον 3<sup>ο</sup> μήνα συνέχιζε να θηλάζει το 51% των αποφοίτων ΑΕΙ (έναντι 33% των αποφοίτων δημοτικού). Επίσης όσο αύξανε το επίπεδο εκπαίδευσης του πατέρα, τόσο αύξανε η πιθανότητα η μητέρα να θηλάσει αποκλειστικά τον 1<sup>ο</sup> μήνα (25,4% ΑΕΙ έναντι 3% απόφοιτοι δημοτικού).
'''Εισόδημα'''
Η έρευνα έδειξε ότι σε οικογένειες με ιδιαίτερα υψηλό εισόδημα (36000-47999 ευρώ) οι μητέρες θήλαζαν αποκλειστικά τον 1<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 32% και συνέχιζαν να θηλάζουν τον 3<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 61% και τον 6<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 25%. Το ίδιο συνέβαινε και σε οικογένειες με ιδιαίτερα χαμηλό εισόδημα (λιγότερο από 12000 ευρώ): συνέχιζαν να θηλάζουν τον 3<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 43% και τον 6<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 32%. Ενώ σε οικογένειες με μέσο εισόδημα (12000-23999 ευρώ), είχαν αποκλειστικό θηλασμό τον 1ο μήνα σε ποσοστό 23%, συνέχιζαν να θηλάζουν τον 3ο μήνα σε ποσοστό 38% και τον 6ο μήνα σε ποσοστό 19%.
'''Κάπνισμα'''
Στην Ελλάδα 51% των ανδρών και 39% των γυναικών καπνίζουν. Στην έρευνα το 31% των μητέρων δήλωσαν ότι κάπνιζαν (πιθανόν, κάποιες απέκρυψαν για ευνόητους λόγους ότι κάπνιζαν). Το κάπνισμα συσχετίζεται ισχυρά αρνητικά με το θηλασμό. Οι μη καπνίστριες είχαν διπλάσια συχνότητα αποκλειστικού θηλασμού τον 1ο μήνα. Τα ποσοστά φαίνονται στον πίνακα 10.
'''Προωρότητα'''
Η προωρότητα ήταν καθοριστικός παράγων μητρικού θηλασμού''':''' Τα βρέφη με ηλικία κύησης 34-36 εβδομάδων θήλασαν αποκλειστικά τον 1<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 14% (έναντι 21% των τελειόμηνων) και συνέχιζαν να θηλάζουν (όχι αποκλειστικά) τον 3<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 25% (έναντι 41% των τελειόμηνων).
'''Βάρος γέννησης'''
Μεγαλύτερη επίδραση στα ποσοστά θηλασμού είχε το βάρος γέννησης. Νεογνά με βάρος γέννησης < 2,5 Kgr θήλασαν αποκλειστικά τον 1<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 4,5%, συνέχιζαν να θηλάζουν τον 3<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 5% και τον 6<sup>ο</sup> μήνα, κανένα από αυτά τα βρέφη δεν βρέθηκε να θηλάζει!
'''Είδος τοκετού'''
Το είδος τοκετού ήταν επίσης καθοριστικός παράγων για το μητρικό θηλασμό:''' '''
Τα νεογνά που γεννήθηκαν με φυσιολογικό τοκετό είχαν 1,5 φορά μεγαλύτερη πιθανότητα να θηλάζουν αποκλειστικά τον 1<sup>ο</sup> μήνα και να συνεχίζουν να θηλάζουν τον 3<sup>ο</sup> μήνα, σε σχέση με τα βρέφη που γεννήθηκαν με καισαρική τομή'''.''' Να σημειωθεί ότι στη χώρα μας ο τοκετός γίνεται σε ποσοστό 41,6% με καισαρική τομή (52,5% ελληνίδες και 26% αλλοδαπές). Το ποσοστό αυτό μεταβάλλεται από διάφορους παράγοντες: για παράδειγμα σε μεγάλο ιδιωτικό μαιευτήριο το ποσοστό καισαρικών τομών βρέθηκε 53%, ενώ σε ποσοστό 65,2% έγιναν καισαρικές τομές σε γυναίκες που είχαν ιδιωτική ασφάλιση (έναντι 23,9% σε όσες δεν είχαν ιδιωτική ασφάλιση).
'''Τοποθέτηση του νεογνού την πρώτη ώρα μετά τον τοκετό στο στήθος'''
Η τοποθέτηση του νεογνού την πρώτη ώρα μετά τον τοκετό στο στήθος της μητέρας, σύμφωνα με τα 10 βήματα του ΠΟΥ, είχε στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση. Τα νεογνά που τοποθετήθηκαν στο στήθος της μητέρας για μια ώρα αμέσως μετά τον τοκετό, είχαν διπλάσια ποσοστά αποκλειστικού θηλασμού τον 1<sup>ο</sup> μήνα (31%) έναντι των νεογνών που ξεκίνησαν αργότερα (17%). Επίσης τα νεογνά αυτά συνέχιζαν να θηλάζουν τον 3<sup>ο</sup> μήνα σε ποσοστό 53% (έναντι 35%) και τον 6<sup>ο</sup> μήνα 31% ( έναντι 19%). Να σημειωθεί ότι μόνον το 27% των νεογέννητων της έρευνας τοποθετήθηκε στο στήθος της μητέρας την 1<sup>η</sup> ώρα από τον τοκετό για να θηλάσει.
'''Χρήση πιπίλας'''
Η χρήση πιπίλας συνδέεται ισχυρά με το θηλασμό: 33% των βρεφών που δεν τους εδόθη πιπίλα θήλαζαν αποκλειστικά τον 1o μήνα, έναντι 17% αυτών που τους εδόθη. Μάλιστα η χρήση της πιπίλας είχε επίδραση και στη συνέχιση του θηλασμού: τον 3<sup>ο</sup> μήνα ζωής συνέχιζαν να θηλάζουν σε ποσοστό 64% όσα δεν έπαιρναν πιπίλα ( έναντι 31% αυτών που έπαιρναν πιπίλα) και τον 6<sup>ο</sup> μήνα συνέχιζαν να θηλάζουν 46% (έναντι 14% αυτών που έπαιρναν πιπίλα).
Σύμφωνα με το προγραμματικό σχέδιο '''Healthy People 2010 του US Department of Health and Human Services''': οι στόχοι είναι: 75% θηλασμός πρώτες μέρες ζωής και 50% στους 6 μήνες και 25% στους 12 μήνες. Τα ποσοστά που βρέθηκαν στην ελληνική μελέτη σε σύγκριση με τους στόχους αυτού του σχεδίου είναι αισιόδοξα όσον αφορά την έναρξη του θηλασμού: έναρξη 87% (όμως υποδιπλάσια -41%- ποσοστά, ο αποκλειστικός θηλασμός) αλλά πολύ απογοητευτικά όσον αφορά τη συνέχιση του θηλασμού, διότι τα ποσοστά αυτά κατακρημνίζονται μετά τον πρώτο μήνα και φθάνουν στο αξιοθρήνητο ποσοστό (και σημείο κοινωνικής παθολογίας) του 0.8% αποκλειστικού θηλασμού το πρώτο εξάμηνο της ζωής. Η συνέχιση του θηλασμού επίσης είναι πολύ πίσω μέχρι τον 6<sup>ο</sup> μήνα (22%) και τον 12<sup>ο</sup> μήνα (6,4%) σε σχέση με τους στόχους του αμερικανικού προγραμματικού σχεδίου (Πίνακας 11).
Οι μισές γυναίκες της μελέτης δήλωσαν ότι σταμάτησαν να θηλάζουν λόγω ανεπαρκούς γάλακτος. Μια κλασική αιτίαση μη θηλασμού που δείχνει πόσο ανεπαρκής είναι η εκπαίδευση και πληροφόρηση τόσων των μητέρων όσο και των υγειονομικών που ασχολούνται με αυτές.
Αυξημένου κινδύνου για διακοπή του θηλασμού ήταν σύμφωνα με τη μελέτη, μητέρες:
* χαμηλής εκπαίδευσης,
* χωρίς προηγούμενη εμπειρία θηλασμού
* που γέννησαν με καισαρική τομή
* καπνίστριες
* προώρων ή χαμηλού βάρους γέννησης νεογνών
* νεογνών που διέμεναν σε ΜΕΝ.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται αυξημένη εγρήγορση του υγειονομικού προσωπικού.
'''Πίνακας 1'''
'''Δείγμα 1: αναλογία απόκρισης (response rate) 65%'''
586 μητέρες.
85,5% ελληνίδες, 7,3% Αλβανίδες.
70,2% εργαζόμενες.
48,5 % συνδιαμονή μητέρας – νεογνού στο μαιευτήριο (rooming in).
26,8% τοποθέτηση του μωρού στο στήθος την 1<sup>η</sup> ώρα μετά τον τοκετό.
65,4% έλαβαν συνταγή με γάλα αγελάδος κατά την έξοδο από το μαιευτήριο.
35,3 % έλαβαν δωρεάν δείγματα με γάλα αγελάδος κατά την έξοδο από το μαιευτήριο
31,5% καπνίστριες (ΜΟ τσιγάρων ημερησίως 13,7), 49,2 % και κάποιος άλλος κάπνιζε στο σπίτι.
49,4 καισαρική τομή.
46,1% γέννησαν σε δημόσιο νοσοκομείο.
'''Πίνακας 2'''
'''Δείγμα 2: αναλογία απόκρισης (response rate) 67%'''
601 μητέρες.
83,9 ελληνίδες, 5,8% Αλβανίδες.
74,0% εργαζόμενες.
40,4 % συνδιαμονή μητέρας - νεογνού στο μαιευτήριο (rooming in).
27,08% τοποθέτηση του μωρού στο στήθος την 1<sup>η</sup> ώρα μετά τον τοκετό.
67,1% έλαβαν συνταγή με γάλα αγελάδος κατά την έξοδο από το μαιευτήριο.
35,7 % έλαβαν δωρεάν δείγματα με γάλα αγελάδος κατά την έξοδο από το μαιευτήριο.
38,1% καπνίστριες (ΜΟ τσιγάρων ημερησίως 13,4), 53,4 % και κάποιος άλλος κάπνιζε στο σπίτι.
49,2% καισαρική τομή.
36,8% γέννησαν σε δημόσιο νοσοκομείο
'''Πίνακας 3'''
'''Δείκτες συχνότητας μητρικού θηλασμού σύμφωνα με τον ΠΟΥ:'''
* έναρξη μητρικού θηλασμού ( '''breastfeeding initiation)'''
* αποκλειστικός μητρικός θηλασμός ('''exclusive breastfeeding''')
* σχεδόν αποκλειστικός μητρικός θηλασμός ('''predominant breastfeedin'''g): Το βρέφος παίρνει και άλλα υγρά πχ νερό, αφεψήματα, ζαχαρόνερο
* πλήρης μητρικός θηλασμός ('''full breastfeeding'''): Άθροισμα αποκλειστικού και σχεδόν αποκλειστικού θηλασμού
* μητρικός θηλασμός ('''breastfeeding'''): το βρέφος παίρνει και ξένο γάλα (πχ γάλα αγελάδος) πλην του μητρικού
* συμπληρωματικός μητρικός θηλασμός ('''complementary feeding'''). Μετά τον 6<sup>ο</sup> μήνα που προστίθενται τα στερεά κρέμα, κρέας, κλπ
'''Πίνακα 4'''
'''Έναρξη μητρικού θηλασμού'''
'''Δείγμα 1 ''' 87,9% '''Δείγμα 2 ''' 87,5%
'''Πίνακα 5'''
'''Αποκλειστικός μητρικός θηλασμός'''
''' Δείγμα 1 ''' '''Δείγμα 2'''
'''1<sup>η</sup> ημέρα ''' 41,1% ''' ''' 41,1%
'''1<sup>η</sup> εβδομάδα''' 37,4% ''' ''' 36,9%
'''1<sup>ο</sup> μήνα ''' 20,7% ''' ''' 20,4%
'''3<sup>ο</sup> μήνα ''' 11,1% ''' ''' 9,5%
'''6<sup>ο</sup> μήνα ''' 0,9% ''' ''' 0,4%
'''Πίνακα 6'''
'''Σχεδόν αποκλειστικός μητρικός θηλασμός'''
''' Δείγμα 1 ''' '''Δείγμα 2'''
'''Έναρξη ''' 3,8% ''' ''' 2%
'''1<sup>η</sup> εβδομάδα''' 6,3 % ''' ''' 3,9%
'''1<sup>ο</sup> μήνα ''' 13,2% ''' ''' 7,7%
'''3<sup>ο</sup> μήνα ''' 10,8% ''' ''' 8,3%
'''6<sup>ο</sup> μήνα ''' 0,5% ''' ''' 0,6 %
'''Πίνακα 7'''
'''Πλήρης μητρικός θηλασμός'''
''' Δείγμα 1 ''' '''Δείγμα 2'''
'''1<sup>η</sup> ημέρα ''' 45,2% ''' ''' 43,1%
'''1<sup>η</sup> εβδομάδα''' 43,7% ''' ''' 40,8 %
'''1<sup>ο</sup> μήνα ''' 33,9% ''' ''' 28,1%
'''3<sup>ο</sup> μήνα ''' 21,9% ''' ''' 17,8%
'''6<sup>ο</sup> μήνα ''' 1,4% ''' ''' 1%
'''Πίνακα 8'''
'''Μητρικός θηλασμός'''
''' Δείγμα 1 ''' '''Δείγμα 2'''
'''1<sup>η</sup> ημέρα ''' 87,9% ''' ''' 87,5%
'''1<sup>η</sup> εβδομάδα''' 82,9% ''' ''' 80,4%
'''1<sup>ο</sup> μήνα ''' 60,2% ''' ''' 57,2%
'''3<sup>ο</sup> μήνα ''' 39,4% ''' ''' 35,8%
'''6<sup>ο</sup> μήνα ''' 22,0% ''' ''' 18,2%
'''Πίνακα 9'''
'''Συμπληρωματικός μητρικός θηλασμός'''
'''Δείγμα 2'''
'''6<sup>ο</sup> μήνα ''' 17,7%
'''9<sup>ο</sup> μήνα ''' 9,1%
'''12<sup>ο</sup> μήνα ''' 6,4%
'''Πίνακας 10'''
'''Μη καπνίστριες Καπνίστριες'''
'''1ο μήνα''' 24% 14%
'''3ο μήνα''' 48% 20%
'''6ο μήνα''' 29% 7%
'''Πίνακας 11'''
Προγραμματικό σχέδιο '''Healthy People 2010 του Ποσοστά Εθνικής Μελέτης'''
'''US Department of Health and Human Services'''
θηλασμός πρώτες μέρες ζωής 75% 87,9%
θηλασμός στους 6 μήνες 50% 22,0%'''('''αποκλειστικός ΜΘ 0,9%) ''' '''
θηλασμός στους 12 μήνες. 25% 6,4%
'''Σχόλια:'''
Η μελέτη δείχνει ότι η Ελλάδα το 2007 είχε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά έναρξης θηλασμού στην Ευρώπη αλλά όχι αποκλειστικού θηλασμού. Το 60% περίπου των νεογνών έπαιρνε αναιτίως και υποκατάστατο (formula) με αποτέλεσμα μετά τα μαιευτήριο τα ποσοστά αποκλειστικού μητρικού θηλασμού να κατακρημνίζονται και τον 6<sup>ο</sup> μήνα να φτάνουν
στο 1%! Πολύ χαμηλά είναι -6%- τα ποσοστά θηλασμού στο τέλος του 1<sup>ου</sup> χρόνου ζωής.
'''Εθνική μελέτη Μητρικού Θηλασμού 2017 δημοσιεύθηκε 2018'''
<nowiki>http://epilegothilasmo.gr/wp-content/uploads/2018/03/meleti_breastfeeding_-2018_17_final.pdf</nowiki>
Συγγραφική Ομάδα:
Ζωή Ηλιοδρομίτη , Δημήτρης Παπαμιχαήλ2 , Δώρα Σταύρου2 , Ειρήνη Ζωγραφάκη2 , Τάκης Παναγιωτόπουλος2 , Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου1
1) Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού 2) Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Τομέας Υγείας του Παιδιού
Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από τον προϋπολογισμό του προγράμματος «ΑΛΚΥΟΝΗ».
'''Αποτελέσματα:'''
Έναρξη αποκλειστικού ΜΘ 66% (έναντι 41% το 2007 )
Διαπιστώθηκε μεγάλη αύξηση των ποσοστών του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού έως και τον 5ο μήνα
Στο τέλος του 6ου μήνα και στις δύο μελέτες το ποσοστό αποκλειστικού μητρικού θηλασμού βρέθηκε 1%.
Τα ποσοστά μητρικού θηλασμού βρέθηκαν υψηλότερα από τα αντίστοιχα της 1ης μελέτης σε όλη τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου.
Διπλάσιο ποσοστό στον 6ο μήνα (45% έναντι 22%).
Σε αντίθεση με την προηγούμενη μελέτη τον 1ο μήνα παρατηρήθηκε μικρότερη πτώση του ποσοστού θηλασμού το οποίο διαμορφώθηκε στο 80% στο τέλος του μήνα
Τα ποσοστά μητρικού θηλασμού βρέθηκαν υψηλότερα από τα αντίστοιχα της 1ης μελέτης σε όλη τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου.
Διπλάσιο ποσοστό στον 6ο μήνα (45% έναντι 22%).
Σε αντίθεση με την προηγούμενη μελέτη τον 1ο μήνα παρατηρήθηκε μικρότερη πτώση του ποσοστού θηλασμού το οποίο διαμορφώθηκε στο 80% στο τέλος του μήνα
'''Βιβλιογραφία'''
1. World Health Organization, United Children’s Fund: Global strategy for
breastfeeding. WHO, Geneva 2003.
2.Breastfeeding and the Use of Human Milk.
Paediatrics, March 2012, VOLUME 129 / ISSUE 3.
3.World Health Organization, United Children’s Fund, US Agency for International
Development Authority: Innocenti Declaration οn the Protection, Promotion and
Support of Breastfeeding. New York, UNICEF, Nutrition Section, 1990.
4.World Health Organization: Protecting, Promoting and Supporting Breastfeeding:
The Special Role of Maternity Services (a joint WHO/UNICEF statement).
Geneva, WHO, 1989.
5.WHO/ UNICEF. Baby- Friendly Hospital Initiative (BFHI), 1991.
6. World Health Organization, Family and Reproductive Health, Division of Child
Health and Development: Evidence for the Ten Steps to Successful Breastfeeding.
Publication # WHO/CHD/ 98.9. Geneva,WHO, 1998.
7.World Health Organization, International Code of Marketing of Breast-Milk
Substitutes. Geneva, WHO, 1981.
8.Εθνική μελέτη συχνότητας και προσδιοριστικών παραγόντων μητρικού θηλασμού
Γάκη Ε., Παπαμιχαήλ Δ., Σαραφίδου Γ., Παναγιωτόπουλος Τ., Αντωνιάδου-
Κουμάτου Ι. Έκθεση ΙΥΠ/Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Τομέας
Υγείας Παιδιού, Ιούλιος 2009.
9.Μαρία-Αδαμαντία Μαλλιαρού: www.mothereducation.gr
== Επιπλέον βιβλιογραφία ==
*Ευάγγελος Καραμανές-Ανθούλα Μπακόλη, «Μητρικό γάλα και θηλασμός: η προσέγγιση των λαογραφικών καταγραφών», Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, τομ. 33-34 (2009-2013), σελ.83-105
| 