Φιδαετός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| λεζάντα_εικόνας = Ενήλικος Φιδαετόςφιδαετός

Η ελληνική ονομασία Φιδαετόςφιδαετός, παραπέμπει ευθέως στις διατροφικές συνήθειες του είδους.

Ο Φιδαετόςφιδαετός ανήκει στο [[Γένος (βιολογία)|γένος]] ''Circaetus'' που περιλαμβάνει 6 [[είδος|είδη]], όλα αφρικανικά.<ref name="Howard and Moore, p. 102"/> Εξαίρεση αποτελεί το ''C. gallicus'', που είναι το μοναδικό που «περνάει» και στην [[Ευρασία]], όπου αναπαράγεται κατά τη διάρκεια του θέρους. Η ταξινομική του γένους ''Circaetus'', δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη και, θα χρειαστούν αρκετά ακόμη χρωμοσωμικά δεδομένα και διασταυρώσεις για να λυθούν τα διάφορα προβλήματα .<ref name="Ferguson-Lees 2001 p. 446">Ferguson-Lees & Christie (2001), p. 446</ref>

[[Αρχείο:Circaetus gallicus distribution map.png|thumb|left|280px| Χάρτης εξάπλωσης του Φιδαετούφιδαετού. Πράσινο σκούρο=όλο το έτος (επιδημητικό), Πράσινο ανοικτό=Περιοχές αναπαραγωγής (καλοκαιρινός επισκέπτης), Μπλε=Χειμερινός επισκέπτης]]

Ο Φιδαετόςφιδαετός ανήκει στα ημερόβια αρπακτικά πτηνά του [[Παλαιός Κόσμος|Παλαιού Κόσμου]]. Ο κύριος όγκος του πληθυσμού βρίσκεται στη δυτική και νότια Κεντρική Παλαιαρκτική, ενώ στα βόρεια φθάνει μέχρι το [[γεωγραφικό πλάτος]] των 60°, περίπου. Κάποιοι απομονωμένοι θύλακες αναπαραγωγής βρίσκονται στη [[Σαουδική Αραβία]], στην [[Κίνα]] και νοτιοανατολικά στην [[Ινδονησία]]. Στην τελευταία και στην ινδική υποήπειρο, ζει και αναπαράγεται ολόκληρο το χρόνο.

Στην [[Ελλάδα]], όπως και σε όλα τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη, ο Φιδαετόςφιδαετός είναι [[αποδημητικός (ζωολογία)|αποδημητικό]] πτηνό, ερχόμενος το καλοκαίρι μόνο για να φωλιάσει και ξαναφεύγει το φθινόπωρο.<ref name="Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 80">Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 80</ref><ref>{{Cite journal|url = |title = Nest spacing and breeding performance in Short-toed Eagle Circaetus gallicus in northeast Greece|last = Bakaloudis, D.E., C.G. Vlachos, G.J. Holloway|first = |date = 2005|journal = Bird Study, 52, 330-338|accessdate = |doi = }}</ref>

Ο Φιδαετόςφιδαετός, αν εξαιρεθούν οι πληθυσμοί της ινδικής χερσονήσου και κάποιων νησιών της [[Ινδονησία]]ς, είναι μεταναστευτικό είδος. Οι περιοχές διαχείμασης περιλαμβάνουν μία σχετικά στενή ζώνη στο [[Σαχέλ]] της [[Αφρική]]ς και, από τη [[Σενεγάλη]] μέχρι την [[Αιθιοπία]]. Η μετανάστευση πραγματοποιείται από τα τέλη Αυγούστου-Σεπτέμβριο, μέσω του [[Γιβραλτάρ]], του [[Βόσπορος|Βοσπόρου]] και του [[Ισραήλ]]. Η παρακολούθηση των πληθυσμών της Β. [[Ιταλία]]ς, έδειξε ότι περνάνε στην [[Αφρική]] μέσω της [[Σικελία]]ς, ενώ ένα δακτυλιωμένο πτηνό από τους αναπαραγωγικούς πληθυσμούς της [[Γαλλία]]ς, έφτασε στον [[Νίγηρας|Νίγηρα]] σε 20 ημέρες, καλύπτοντας μιαν απόσταση 4700 χιλιομέτρων.<ref>Bernd et al</ref>

Βασική προϋπόθεση για την αναπαραγωγή των πληθυσμών του Φιδαετούφιδαετού είναι η αφθονία σε ερπετά -κυρίως φίδια-, καθώς και η ύπαρξη μεμονωμένων δέντρων. Συχνάζει σε ξερά μέρη με αραιή ξυλώδη βλάστηση και πέτρες, όπως η [[Μακία (βλάστηση)|μεσογειακή μακία γη]], τα [[γκαρίγκ]] (garrigues) και οι περιοχές με [[φρύγανα]]. Γενικά, το ελληνικό τοπίο που περιλαμβάνει και τα τρία αυτά είδη οικοτόπων, είναι ιδανικό για τους Φιδαετούςφιδαετούς. Επιπλέον, μπορεί να παρατηρηθεί σε περιοχές με αραιά πεύκα και μικτά δάση<ref>{{Cite journal|url = |title = Nest-site habitat selected by Short-toed Eagles Circaetus gallicus in Dadia Forest (northeastern Greece)|last = Bakaloudis, D.E, C. Vlachos, G.J. Holloway|first = |date = 2001|journal = Ibis, 143, 391-401|accessdate = |doi = }}</ref>, ενώ τα χωράφια αποτελούν ανοικτές περιοχές κατάλληλες για κυνήγι<ref>{{Cite journal|url = |title = Implications for conservation of foraging sites selected by Short-toed Eagles (Circaetus gallicus) in Greece|last = Bakaloudis D.E.|first = |date = 2009|journal = Ornis Fennica, 86, 89-96|accessdate = |doi = }}</ref>. Στα ανατολικά της επικράτειάς του, βρίσκεται σε [[στέπα|στεπώδεις]] περιοχές, ενώ στα βόρεια συχνάζει σε πυκνά και παραποτάμια δάση, ειδικά όταν συνορεύουν με βάλτους. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, εμφανίζεται σε ημι-άνυδρες περιοχές με αγκαθωτούς θάμνους, όπως η [[σαβάνα]].

Οι περιοχές αναπαραγωγής του Φιδαετούφιδαετού κυμαίνονται από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι το υψόμετρο των 2000 μέτρων περίπου,<ref name="Theodor Mebs und Daniel Schmidt">Theodor Mebs und Daniel Schmidt</ref> ενώ περιστασιακά, στο [[Μαρόκο]] και την [[Ινδία]], μπορεί να φθάσει ακόμη ψηλότερα.<ref name="Ferguson-Lees 2001 p. 446"/>

Ο Φιδαετόςφιδαετός είναι ένα σχετικά μεγάλο αρπακτικό πουλί που, μοιάζει κατά την πτήση με τις γερακίνες , αλλά είναι αρκετά μεγαλύτερος από αυτές. Απαντάται σε δύο χρωματικές [[φάση (συστηματική ταξινομική)|φάσεις]] (colour phases), μία κοινή σκουρόχρωμη και μία αρκετά σπανιότερη, υπόλευκη.<ref>B.Bruun, p. 76</ref>.

[[Αρχείο:CircaetusFoot.png|thumb|right|250px| Το χαρακτηριστικό φολιδωτό πόδι του Φιδαετούφιδαετού]]

Το φτερούγισμα του Φιδαετούφιδαετού είναι πολύ χαρακτηριστικό, διότι είναι πολύ ισχυρό και εξαιρετικά αργό για ένα πτηνό του μεγέθους του, και συχνά περιγράφεται ως «πέταγμα σε αργή κίνηση» (slow motion flight).<ref>Forsman (1999), p. 157</ref> Οι πτέρυγες, σε εμπρόσθια όψη, είναι κρατημένες σχεδόν σε ευθεία , παράλληλη με το έδαφος θέση.

[[Αρχείο:CircaetusGallicus.jpg|thumb|left|300px|Ενήλικος Φιδαετόςφιδαετός σε πτήση]]

Επίσης ο Φιδαετόςφιδαετός χρησιμοποιεί την τεχνική της αιώρησης (hanging) και της αιώρησης με λίκνισμα των φτερούγων (hovering) όταν κυνηγάει με συνθήκες δυνατού αέρα.<ref>{{Cite journal|url = |title = Hunting strategies and foraging performance of the short-toed eagle in the Dadia-Lefkimi-Soufli National Park, north-east Greece|last = Bakaloudis, D.E.|first = |date = 2010|journal = Journal of Zoology, 281, 168-174|accessdate = |doi = }}</ref>

Η διατροφή του Φιδαετούφιδαετού είναι πολύ εξειδικευμένη. Τρέφεται κατά 84% με [[φίδι]]α, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό είναι τρωκτικά (5%), σαύρες (4%) και μικρές χελώνες (4%).<ref name=":0">{{Cite journal|url = |title = Feeding habits and provisioning rate of breeding short-toed eagles Circaetus gallicus in northeastern Greece|last = Bakaloudis, D.E. & C.G. Vlachos|first = |date = 2011|journal = Journal of Biological Research, 16, 166-176|accessdate = |doi = }}</ref> H ανατομία των ποδιών του είναι προσαρμοσμένη σ’αυτό (βλ. Μορφολογία) και οι φολίδες λειτουργούν προστατευτικά στα δαγκώματα -διότι δεν είναι απρόσβλητος στο δηλητήριο των φιδιών-, ενώ οι κοντοί γαμψώνυχες είναι εξαιρετικά βολικοί στη σύλληψη και συγκράτηση των ολισθηρών τους σωμάτων.<ref name="Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 80"/><ref name="Κιόρτσης, σ. 163"/> Προτιμάει να επιτίθεται σε μη δηλητηριώδη φίδια (Elaphe sp., Coluber sp., Natrix sp., κ.α.), αλλά έχουν καταγραφεί επιθέσεις και σε δηλητηριώδη (Vipera sp.). Στην περιοχή της [[Δαδιά]]ς, τα μισά περίπου από τα φίδια που συμπεριλαμβάνονται στη διατροφή του Φιδαετούφιδαετού, είναι [[Νερόφιδο|Νερόφιδα]] (Natrix natrix) και ακολουθούνται από [[Σαπίτης|Σαπίτες]] (Malpolon insignitus).<ref name="D.E. Bakaloudis et al">{{Cite journal|url = |title = Habitat use by short-toed eagles Circaetus gallicus and their reptilian prey during the breeding season in Dadia Forest (nort-eastern Greece)|last = Bakaloudis D.E. et al.|first = |date = 1998|journal = Journal of Applied Ecology, 35, 821-828|accessdate = |doi = }}</ref>

[[Αρχείο:Natrix natrix persa3.jpg|thumb|right|300px|Νερόφιδο, από τα είδη που προτιμάει ο Φιδαετόςφιδαετός]]

Το μέγεθος των συλλαμβανομένων φιδιών, δεν φαίνεται να ξεπερνάει το 1 μέτρο,<ref name=":0" /> αν και σε περιοχές της [[Ινδία]]ς, έχουν παρατηρηθεί άτομα μήκους 1,8 μέτρων. Οι ημερήσιες διατροφικές ανάγκες ενός ενήλικου Φιδαετούφιδαετού, είναι 1-2 φίδια μέσου μεγέθους ημερησίως. ενώ οι νεοσσοί χρειάζονται περίπου 200 γραμμάρια καθημερινά, που σημαίνει ότι, καθ’όλη τη διάρκεια παραμονής τους στη φωλιά, η συνολική ποσότητα ανέρχεται στα 11 κιλά, ή 270 φίδια, περίπου.<ref>Glutz et al, p. 294</ref>

Εκτός από φίδια, οι Φιδαετοίφιδαετοί επιτίθενται και σε σαύρες (4%) και μικρά [[θηλαστικά]] (1%),<ref name="Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 80"/> ενώ εντελώς περιστασιακά μπορούν να συμπεριλάβουν [[έντομα]], σαλιγκάρια, σκουλήκια και σκαθάρια στη λεία τους. Στη [[Δαδιά]], στα δείγματα από τις [[σαύρα|σαύρες]], βρέθηκαν κυρίως Pseudopus (Ophisaurus) apodus και Lacerta viridis.<ref name="D.E. Bakaloudis et al"/>

Ο Φιδαετόςφιδαετός αποκτά αναπαραγωγική ωριμότητα στα 3-4 χρόνια και είναι μονογαμικός στις περισσότερες περιπτώσεις. Η περίοδος αναπαραγωγής αρχίζει στην [[Ευρώπη]] περίπου στα μέσα Μαρτίου (στην [[Ελλάδα]] στα μέσα Απριλίου), ενώ στις ασιατικές περιοχές με το πέρας των [[μουσώνες|μουσώνων]], στις αρχές Νοεμβρίου. Η φωλιά είναι καινούργια κάθε χρόνο και, συνήθως είναι μία μικρή κατασκευή στην κορυφή ενός δέντρου,μέσα σε δάσος.<ref name="Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 80"/> Τα δέντρα, βελανιδιές ή πεύκα συνήθως, δεν είναι ιδιαίτερα ψηλά και οι φωλιές σπάνια βρίσκονται σε ύψος μεγαλύτερο των 10 μέτρων από το έδαφος, αλλά δεν διακρίνονται εύκολα. Πολύ πιό σπάνια, η φωλιά μπορεί να είναι απευθείας σε βράχια.<ref>Glutz et al, p. 287</ref> Έχει μέση διάμετρο 60 εκατοστών περίπου και, ύψος μόλις 30 εκατοστά, ενώ το υλικό επίστρωσης είναι φρέσκα πράσινα φύλλα ή βραχυκλάδια κωνοφόρων.

Οι ευρωπαϊκοί πληθυσμοί του Φιδαετούφιδαετού μειώθηκαν δραματικά από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά, λόγω του κυνηγιού και της απώλειας των βιοτόπων του. Το αποτέλεσμα ήταν, να εξαφανιστεί το είδος από ευρωπαϊκές χώρες, όπως [[Ολλανδία]], [[Αυστρία]], [[Ελβετία]], κλπ. Σήμερα, φαίνεται να υπάρχει μια σχετική σταθερότητα στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου.<ref>Hans-Günther Bauer und Peter Berthold, p. 94</ref>