Πρίγκιπας Φίλιππος, Δούκας του Εδιμβούργου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

|υπογραφή = Royal Monogram of Prince Philip of Great Britain.svg

}}

Ως απόγονος του [[Οίκος του Γκλύξμπουργκ|Οίκου του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν-Σόντερμπουργκ-Γκλύξμπουργκ]], ο Φίλιππος γεννήθηκε όντας μέλος της [[Ελληνική Βασιλική Οικογένεια|Ελληνικής]] και της Δανικής Βασιλικής Οικογένειας. Γεννήθηκε στην [[Ελλάδα]], όμως η οικογένειά του εξορίστηκε από τη χώρα όταν εκείνος ήταν ακόμη βρέφος. Έχοντας εκπαιδευτεί στη [[Γαλλία]], τη [[Γερμανία]] και το [[Ηνωμένο Βασίλειο]], κατετάγη σε ηλικία 18 ετών στο [[Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό]], το 1939. Από τον Ιούλιο του 1939 άρχισε να αλληλογραφεί με τη 13χρονη τότε πριγκίπισσα Ελισάβετ, η οποία ήταν μακρινή ξαδέλφη του, την οποία είχε συναντήσει για πρώτη φορά το 1934. Κατά τη διάρκεια του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] υπηρέτησε στο Βρετανικό Στόλο Μεσογείου και στο Βρετανικό Στόλο Ειρηνικού.

 

===Εκπαίδευση===

Ο Φίλιππος εκπαιδεύτηκε αρχικά σε ένα αμερικανικό σχολείο στο Παρίσι που βρισκόταν υπό τη διεύθυνση του Ντόναλντ Μακτζάνετ, ο οποίος περιέγραψε το Φίλιππο ως «''τραχύ, άγριο αγόρι, αλλά πάντα εξαιρετικά ευγενικό''».<ref>Alexandra, σελ. 42; Heald, σελ. 34.</ref> Το 1928 εστάλη στο Ηνωμένο Βασίλειο για να ενταχθεί στο Σχολείο Τσιμ, μένοντας μαζί με τη γιαγιά του [[Βικτώρια της Έσσης και του Ρήνου|Βικτωρία της Έσσης-Ντάρμσταντ]] στο [[Παλάτι του Κένσινγκτον]] και το θείο του Τζορτζ Μαουντμπάτεν στο Μπρέυ του [[Μπέρκσαϊρ]].<ref>Heald, σελ. 35–39</ref> Τα επόμενα τρία χρόνια, οι τέσσερις αδελφές του παντρεύτηκαν Γερμανούς ευγενείς και μετακόμισαν στη Γερμανία, η μητέρα του τοποθετήθηκε σε άσυλο, καθώς είχε διαγνωστεί με [[σχιζοφρένεια]], και ο πατέρας του μετακόμισε σε ένα μικρό διαμέρισμα στο [[Μόντε Κάρλο]].<ref>Brandreth, σελ. 66; Vickers, σελ. 205</ref> Οι επαφές του με τη μητέρα του ήταν ελάχιστες για τα επόμενα χρόνια της παιδικής του ηλικίας.<ref>Brandreth, σελ. 67</ref> Το 1933 εστάλη στο σχολείο του Κάστρου του Ζάλεμ στη Γερμανία, στο οποίο φοίτησε δωρεάν καθώς ήταν ιδιοκτησία του γαμπρού του Μπερτόλδου της Βάδης.<ref>Brandreth, σελ. 72</ref> Μετά από δύο χρόνια στο Ζάλεμ, ο Φίλιππος μετακόμισε στο σχολείο Γκόρντονστουν της [[Σκωτία]]ς.<ref>Brandreth, σελ. 72; Heald, σελ. 42</ref> Το 1937, η αδελφή του Καικιλία, ο σύζυγός της και τα δύο τους παιδιά σκοτώθηκαν σε αεροπορική τραγωδία, κοντά στην [[Οστένδη]]. Ο δεκαεξάχρονος τότε Φίλιππος παρευρέθηκε στην κηδεία τους στο [[Ντάρμστατ]].<ref>Brandreth, σελ. 69; Vickers, σελ. 273</ref> Το επόμενο έτος απεβίωσε και ο θείος του Τζορτζ Μαουντμπάτεν από καρκίνο στο μυελό των οστών.<ref>Brandreth, σελ. 77, 136</ref>

 

Μετά την αποφοίτησή του από το Γκόρντονστουν, το 1939, ο πρίγκιπας Φίλιππος κατατάχθηκε στο [[Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό]] και αποφοίτησε ένα έτος αργότερα από το Βασιλικό Ναυτικό Κολέγιο Μπριτάννια ως ο καλύτερος δόκιμος της σειράς του.<ref name=royalgov>{{citation|url=http://www.royal.gov.uk/ThecurrentRoyalFamily/TheDukeofEdinburgh/Navalcareer.aspx |title=Naval career |publisher=Official website of the British Monarchy |accessdate=7 Μαΐου 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100529132154/http://www.royal.gov.uk/ThecurrentRoyalFamily/TheDukeofEdinburgh/Navalcareer.aspx |archivedate=29 Μαΐου 2010 }}</ref> Κατά τη διάρκεια του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου]], συνέχισε να υπηρετεί στις Βρετανικές δυνάμεις, τη στιγμή που δύο από τους γαμπρούς του, ο [[Χριστόφορος της Έσσης]] και ο μαρκήσιος Μπερτόλδος της Βάδης, πολεμούσαν στο πλευρό των [[Άξονας Βερολίνου - Ρώμης|Δυνάμεων του Άξονα]].<ref>Vickers, σελ. 293–295</ref> Ο Φίλιππος πέρασε τέσσερις μήνες στο θωρηκτό HMS ''Ramillies'', το οποίο προστάτευε κομβόι πλοίων του Αυστραλιανού Εκστρατευτικού Σώματος στον [[Ινδικός Ωκεανός|Ινδικό Ωκεανό]], και υπηρέτησε για μικρότερα διαστήματα στα πλοία HMS ''Kent'' και HMS ''Shropshire''. Μετά το ξέσπασμα του [[Ελληνοϊταλικός Πόλεμος (1940-1941)|Ελληνοϊταλικού Πολέμου]] στάλθηκε στο θωρηκτό HMS ''Valiant'' για την ενίσχυση του Βρετανικού Μεσογειακού Στόλου.<ref>Heald, p. 60</ref>

 

 

Ο Φίλιππος συμμετείχε στη [[Μάχη της Κρήτης]] και, κατά τη διάρκεια της [[Ναυμαχία του Ταινάρου|Ναυμαχίας του Ταινάρου]], βρισκόταν στον έλεγχο των προβολέων του θωρηκτού. Για τη συμμετοχή του στις επιχειρήσεις αυτές τιμήθηκε από το ελληνικό κράτος με τον [[Ελληνικός πολεμικός σταυρός|Ελληνικό Πολεμικό Σταυρό]].<ref name=royalgov /> Σημαντική πράξη του θεωρείται η τροφοδότηση των λεβητών του πλοίου μεταφοράς στρατευμάτων RMS ''Empress of Russia''.<ref>{{citation| url=http://www.unithistories.com/officers/RNR_officersM.html| title=Royal Naval Reserve (RNR) officers 1939–1945 – M| publisher=Unithistories.com| accessdate=12 Οκτωβρίου 2008}}</ref>

 

==Γάμος==

Το 1939, ο [[Γεώργιος ΣΤ΄ του Ηνωμένου Βασιλείου|Γεώργιος ΣΤ΄]] και η σύζυγός του [[Βασιλομήτωρ Ελισάβετ του Ηνωμένου Βασιλείου|Ελισάβετ]] επισκέφθηκαν το Βασιλικό Ναυτικό Κολέγιο Μπριτάνια. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, η βασίλισσα και ο θείος του Φιλίππου, Λουδοβίκος, ζήτησαν από εκείνον να συνοδεύσει τις δύο κόρες του βασιλιά, την [[Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου|Ελισάβετ]] και την [[Μαργαρίτα του Ηνωμένου Βασιλείου|Μαργαρίτα]], οι οποίες ήταν μακρινές ξαδέλφες του.<ref>Heald, σελ. 57</ref> Η Ελισάβετ, δεκατριών ετών τότε, ερωτεύθηκε τον Φίλιππο και ξεκίνησε να αλληλογραφεί μαζί του.<ref>Brandreth, σελ. 132–136, 166–168</ref> Τελικά, το καλοκαίρι του 1946, ο Φίλιππος ζήτησε και πήρε την άδεια από το Γεώργιο προκειμένου να παντρευτεί την κόρη του. Ο βασιλιάς ενέκρινε το αίτημα υπό τον όρο ότι οποιαδήποτε επίσημη δέσμευση έπρεπε να καθυστερήσει μέχρι τα εικοστά γενέθλια της Ελισάβετ.

<ref>Brandreth, σελ. 183</ref> Τον Μάρτιο του 1947, ο Φίλιππος εγκατέλειψε τους ελληνικούς και δανικούς βασιλικούς του τίτλους και υιοθέτησε το επώνυμο της οικογένειας της μητέρας του, ''Μαουντμπάττεν'', ενώ απέκτησε τη βρετανική υπηκοότητα.<ref group="fn"> Το 1957, αποφάνθηκε από τη [[Βουλή των Λόρδων]], ότι όλοι οι απόγονοι της [[Σοφία του Αννοβέρου|Σοφίας του Αννοβέρου]], συμπεριλαμβανομένου του Φιλίππου, κατείχαν την Βρετανική υπηκοότητα, μέσω της [[Πράξη Πολιτογράφηση της Σοφίας του 1705|Πράξης Πολιτογράφησης της Σοφίας το 1705]].</ref> Ο αρραβώνας τους ανακοινώθηκε επίσημα στις 10 Ιουλίου 1947.<ref>Heald, σελ. 77</ref> Αν και ο Φίλιππος θεωρούταν πάντοτε Αγγλικανός και συμμετείχε στις αγγλικανικές λειτουργίες, ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι Τζέφρυ Φίσερ ήθελε να τοποθετήσει επίσημα τον Φίλιππο στην [[Εκκλησία της Αγγλίας]], κάτι που το πέτυχε τον Οκτώβριο του 1947.<ref>''The Times'', 10 Ιουλίου 1947, σελ. 4</ref><ref>{{cite book|author=Boothroyd, Basil|authorlink=Basil Boothroyd|year=1971|title=Prince Philip: An Informal Biography|url=https://archive.org/details/princephilipinfo0000boot|publisher=McCall|isbn=0841501165|pages=[https://archive.org/details/princephilipinfo0000boot/page/45 45]–47}}</ref><ref>[http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9403E0DA133CE13BBC4C53DFB667838C659EDE "Elizabeth's Fiance Now an Anglican"] ''[[The New York Times]]'', 4 Οκτωβρίου 1947</ref> Μία ημέρα πριν από το γάμο ο βασιλιάς Γεώργιος έδωσε στον Φίλιππο τον τίτλο προσφώνησης ''Βασιλική Υψηλότητα'' και την ημέρα του γάμου, στις 20 Νοεμβρίου 1947, τον ονόμασε ''Δούκα του Εδιμβούργου'', ''Κόμη του Μέριονεθ'' και ''Βαρώνο Γκρίνουιτς''.<ref>{{London Gazette|issue=38128|startpage=5495|endpage=5496|date=21 Νοεμβρίου 1947|accessdate=17 Οκτωβρίου 2015}}</ref>

 

==Σύζυγος της Βασίλισσας==

 

===Ονομασία της δυναστείας===

Με την άνοδο της Ελισάβετ στο θρόνο τέθηκε το ερώτημα της ονομασίας της βασιλικής δυναστείας. Ο θείος του Φιλίππου, [[Λούις Μαουντμπάττεν]], υποστήριξε ότι έπρεπε να δοθεί το όνομα «''Οίκος των Μαουντμπάττεν''», κάτι στο οποίο εναντιώθηκε αμέσως ο πρωθυπουργός [[Ουίνστον Τσώρτσιλ]], υποστηρίζοντας ότι η δυναστεία έπρεπε να διατηρήσει το όνομα «''Οίκος του Ουίνδσορ''». Η ισχυρή αντιπάθεια του Τσώρτσιλ προς τον Λουδοβίκο Μαουντμπάττεν, τον οποίο θεωρούσε επικίνδυνο και υπαίτιο για την απώλεια της Ινδίας, θεωρείται ότι συνέβαλε σε αυτή του την άποψη.<ref>Brandreth, σελ. 253–254</ref>

 

 

Μετά την άνοδό της στο θρόνο, η βασίλισσα ανακοίνωσε, επίσης, ότι ο Δούκας του Εδιμβούργου, Φίλιππος, θα είχε θέση και προτεραιότητα έναντι άλλων δίπλα της για όλες τις περιπτώσεις, εκτός εάν προβλεπόταν διαφορετικά από νόμο του κοινοβουλίου. Αυτό σήμαινε ότι ο Φίλιππος θα υπερίσχυε τις περισσότερες φορές έναντι του γιου του, πρίγκιπα [[Κάρολος, Πρίγκιπας της Ουαλίας|Καρόλου]], ο οποίος είναι διάδοχος του θρόνου.<ref>British-Japanese Parliamentary Group. [http://www.bjpg.co.uk/publications/Tour_of_Parliament_(English).pdf Tour of the Palace of Westminster] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130603102831/http://www.bjpg.co.uk/publications/Tour_of_Parliament_(English).pdf |date=2013-06-03 }}. 2012/5/2.</ref>

==Καθήκοντα και ορόσημα==

Ως σύζυγος της βασίλισσας, ο Φίλιππος υποστήριξε τη σύζυγό του στα νέα της καθήκοντα και τη συνόδευσε σε τελετές, όπως στο κοινοβούλιο, σε δείπνα και ταξίδια στο εξωτερικό. Ως πρόεδρος της επιτροπής στέψης, ήταν το πρώτο μέλος της βασιλικής οικογένειας που πέταξε με ελικόπτερο για να επισκεφθεί τα στρατεύματα που επρόκειτο να λάβουν μέρος στην τελετή ενθρόνισης.<ref>Brandreth, σελ. 259</ref>

 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, η νύφη του, [[Μαργαρίτα του Ηνωμένου Βασιλείου|Μαργαρίτα]], σχεδίαζε να παντρευτεί ένα διαζευγμένο και μεγαλύτερο από εκείνη άντρα, τον Πίτερ Τάουντσεντ, και ο τύπος κατηγόρησε τον Φίλιππο ως εχθρό του δεσμού αυτού. Εκείνος αρνήθηκε την ανάμιξή του, ενώ το ζευγάρι τελικώς χώρισε.<ref>Brandreth, σελ. 270</ref>

Το 1969, βρισκόμενος στον Καναδά, ο Φίλιππος μίλησε σχετικά με τις απόψεις του για τη δημοκρατία:

{{Quote|"Είναι ένα τελείως λανθασμένη αντίληψη να φανταστεί κανείς ότι η μοναρχία υφίσταται προς το συμφέρον του μονάρχη. Αυτό δεν ισχύει. Υπάρχει προς το συμφέρον του λαού. Εάν σε οποιαδήποτε στιγμή οποιοδήποτε έθνος αποφασίσει ότι το σύστημα αυτό δεν είναι αποδεκτό, τότε είναι στο χέρι τους να το αλλάξουν."<ref>Brandreth, σελ. 50</ref>}}

Ο Φίλιππος ήταν προστάτης σε περίπου 800 οργανώσεις, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αυτές που αφορούν το περιβάλλον, τη βιομηχανία, τον αθλητισμό και την εκπαίδευση. Τα έτη 1961 ως 1982 υπηρέτησε ως επικεφαλής του βρετανικού τμήματος του [[Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση|Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση]], ενώ την περίοδο 1981 ως 1996 ήταν ο διεθνής πρόεδρος της οργάνωσης. Αποτελεί προστάτης του [[Δεξαμενή σκέψης|think tank]] [[:en:The_Work_Foundation|Ίδρυμα Εργασίας]] και έχει υπάρξει πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ιππασίας την περίοδο 1964-1986, πρύτανης των πανεπιστημίων του [[Κέμπριτζ]], [[Εδιμβούργο|Εδιμβούργου]], [[Σάλφορντ|Σάλφορντ]] και [[Ουαλία|Ουαλίας]].<ref>{{citation|url=http://www.royal.gov.uk/ThecurrentRoyalFamily/TheDukeofEdinburgh/Activitiesandinterests.aspx |title=The Duke of Edinburgh: Activities and interests |publisher=Official website of the British Monarchy |accessdate=19 Οκτωβρίου 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111106114941/http://www.royal.gov.uk/ThecurrentRoyalFamily/TheDukeofEdinburgh/Activitiesandinterests.aspx |archivedate=6 Νοεμβρίου 2011 }}</ref>

 

Στις αρχές του 1981, ο Φίλιππος έγραψε μια επιστολή στον πρωτότοκο γιο του, Κάρολο, συμβουλεύοντάς τον είτε να προχωρήσει σε γάμο με την [[Νταϊάνα, πριγκίπισσα της Ουαλίας|Νταϊάνα Σπένσερ]] είτε να διακόψει τη σχέση που είχε μαζί της.<ref>Brandreth, σελ. 344; Lacey, σελ. 276</ref> Ο Κάρολος αισθάνθηκε πιεσμένος από τον πατέρα του προκειμένου να λάβει μια απόφαση, κάτι που τελικώς έκανε, προτείνοντας την Νταϊάνα σε γάμο τον Φεβρουάριο.<ref>Brandreth, σελ. 346; Lacey, σελ. 277–278</ref> Ο γάμος τους πραγματοποιήθηκε έξι μήνες αργότερα.

Το 1992, ο γάμος του πρίγκιπα και της πριγκίπισσας της Ουαλίας είχε βρεθεί σε αδιέξοδο. Η βασίλισσα και ο Φίλιππος παρέθεσαν μια συνάντηση ανάμεσα στον Κάρολο και την Νταϊάνα, προσπαθώντας να πετύχουν ένα συμβιβασμό, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.<ref>Brandreth, σελ. 348–349</ref> Ο Φίλιππος έγραψε μια επιστολή στην Νταϊάνα, εκφράζοντας την απογοήτευσή του τόσο για το γιο του όσο και για την ίδια, ζητώντας της να εξετάσει τη συμπεριφορά της και του συζύγου της.<ref>Brandreth, σελ. 349–351</ref> Η Νταϊάνα εκτίμησε την πρόθεση του Φιλίππου προκειμένου να μην υπάρξει διαζύγιο, κάτι που ωστόσο ήταν αναπόφευκτο.<ref>Brandreth, σελ. 351–353</ref>

 

Τον Απρίλιο του 2008, εισήχθη στο Νοσοκομείο ''Βασιλιάς Εδουάρδος Ζ´'' για τη θεραπεία λοίμωξης των πνευμόνων με γρήγορη ανάρρωση.<ref>{{citation| title=Duke of Edinburgh is in hospital|publisher=BBC | date=4 Απριλίου 2008| url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/7333280.stm| accessdate=12-10-2008}}</ref><ref>{{citation| title=Prince discharged from hospital|publisher=BBC | date=6 Απριλίου 2008| url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/7330697.stm| accessdate=12-10-2008}}</ref> Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, η εφημερίδα ''Evening Standard'' ανέφερε ότι ο δούκας έπασχε από καρκίνο του προστάτη, όμως, έπειτα από παρέμβαση των ανακτόρων, η εφημερίδα αναγκάστηκε να χαρακτηρίσει την είδηση ως εσφαλμένη.<ref>{{citation|title=Statement From Buckingham Palace Following the Evening Standard's Story Entitled 'Prince Philip Defies Cancer Scare' |publisher=Buckingham Palace |date=6 Αυγούστου 2008 |url=http://www.royal.gov.uk/LatestNewsandDiary/Pressreleases/2008/STATEMENTFROMBUCKINGHAMPALACEFOLLOWINGTHEEVENINGST.aspx |accessdate=20 Απριλίου 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101202213153/http://www.royal.gov.uk/LatestNewsandDiary/Pressreleases/2008/STATEMENTFROMBUCKINGHAMPALACEFOLLOWINGTHEEVENINGST.aspx |archivedate=2 Δεκεμβρίου 2010 }}</ref><ref>{{citation|url=http://www.foxnews.com/story/2008/08/08/british-paper-retracts-story-claiming-prince-philip-has-prostate-cancer/|title=British Paper Retracts Story Claiming Prince Philip Has Prostate Cancer|publisher=Fox News|date=8 August 2008}}</ref>

 

 

Στις 4 Ιουνίου 2012, κατά τη διάρκεια των εορτασμών για το Διαμαντένιο Ιωβηλαίο της Ελισάβετ, εισήχθη στο Νοσοκομείο Βασιλιάς Εδουάρδος Ζ´ με [[ουρολοίμωξη]].<ref>{{cite web|url=http://www.itn.co.uk/home/46928/Duke+of+Edinburgh+hospitalised|title=Duke of Edinburgh hospitalised|date=4 Ιουνίου 2012|accessdate=5 Ιουνίου 2012|publisher=[[ITN]]}}{{Dead link|date=Σεπτέμβριος 2019 }}</ref><ref>{{cite news|title=Prince Philip in hospital and to miss Diamond Jubilee concert|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-18325522|publisher=BBC|accessdate=4 Ιουνίου 2012|date=4 Ιουνίου 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2012/06/09/world/europe/uk-prince-philip/index.html?hpt=hp_t2|title=Britain's Prince Philip released from hospital in time for his birthday|publisher=CNN|date=9 Ιουνίου 2012}}</ref> Τον Αύγουστο παρουσίασε υποτροπή της [[Λοίμωξη|λοίμωξης]] και εισήχθη στο Βασιλικό Θεραπευτήριο του [[Αμπερντίν|Αμπερντήν]] για πέντε ημέρες.<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-19317991|title=Prince Philip leaves Aberdeen hospital after five nights|publisher=BBC|date=20-08-2012}}</ref> Τον Ιούνιο του 2013 εισήχθη στην Κλινική του Λονδίνου για μια διερευνητική χειρουργική επέμβαση στην κοιλιακή χώρα, περνώντας 11 ημέρες στο νοσοκομείο.<ref>{{cite news|title=Prince Philip leaves hospital, will recuperate at Windsor Castle|url=http://edition.cnn.com/2013/06/17/world/europe/uk-prince-philip-hospital/index.html|publisher=CNN|accessdate=17 Ιουνίου 2013|date=17 Ιουνίου 2013}}</ref>

 

== Θάνατος ==

 

 

Υπήρξε ο γηραιότερος εν ενεργεία [[Κατάλογος Βρετανικών βασιλικών συζύγων|βασιλικός σύζυγος]] στην [[Βρετανία|βρετανική Ιστορία]].<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/uk-11437314|title=Prince Philip has died aged 99, Buckingham Palace announces|work=BBC News|date=2021-04-09|language=en-GB|accessdate=2021-04-09}}</ref>

 

 

== Απόγονοι ==

Με την [[Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου]] απέκτησαν τέσσερα παιδιά:

 

=== Πρόγονοι ===