Το Τρίτο Μάτι (περιοδικό τέχνης): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το δεύτερο τεύχος έχει τίτλο «ΦΥΣΗ, ΘΕΜΑ, ΤΟΠΙΟ», προϊδεάζοντας τον αναγνώστη για τις χωροταξικές μελέτες  που θα ακολουθήσουν. Το εισαγωγικό κείμενο  κάνει λόγο για τη σχέση της φύσης με την τέχνη, για «τις γεωλογικές βάσεις της ίδιας της πλαστικής», για το αν η τέχνη έχει σχέση -και ποια είναι αυτή- με την εποχή, τον τόπο, τη φυλή. Σκοπός του τεύχους είναι να «υποβάλει στον αναγνώστη την επιθυμία να εμβαθύνει πνευματικότερα και να αποκτήσει τη συνείδηση του τοπίου». Με βάση, λοιπόν, τον πρόλογο, ακολουθεί το κείμενο  του Elie Faure (1873-1937), σε μετάφραση του Καίσαρος Εμμανουήλ (1902-1970), το οποίο έχει τίτλο «Το Πνεύμα των Μορφών» και αναφέρεται στη σχέση ενός κτίσματος με το χώρο και στο κατά πόσο αυτή επηρεάζεται από το κλίμα. Στο τέλος, μετά από μια σύντομη αναφορά σε ορισμένους ζωγράφους, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «μεταξύ των εξωτερικών θεαμάτων του κόσμου και των εσωτερικών παραστάσεων του πνεύματος, μια στενή συνάφεια τείνει να πραγματοποιηθεί». Αυτό που απομένει να μάθουμε, συνεχίζει το κείμενο, είναι οι προϋποθέσεις αυτής της συνάφειας. Στη συνέχεια, παρατίθενται τέσσερα μικρά κείμενα των H. A. Taine (1828-1893), E.d’Ors, Alain (1868-1951) και Σατωμπριάν (1768-1848), όλα σε μετάφραση, με παρόμοιο ιδεολογικό περιεχόμενο. Έπειτα, αναδημοσιεύεται ένα απόσπασμα από μια παλιά μελέτη  του [[Περικλής Γιαννόπουλος|Περικλή Γιαννόπουλου]] (1869-1910) με τίτλο «Η Ελληνική Γραμμή». Πρόκειται για το πρώτο αισθητικό κείμενο για την ελληνική φύση και τον ελληνικό τρόπο θεώρησης των πραγμάτων. Το ελληνικό τοπίο, χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, καθαρότητα, συμμετρία, απλότητα, χάρη και μ’ αυτό τον τρόπο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Ακολουθεί ένα δισέλιδο απόσπασμα από κείμενο του Γάλλου γλύπτη [[Ωγκύστ Ροντέν]] (1840-1917), με τίτλο «Γοτθικές Μητροπόλεις» σε μετάφραση του [[Παντελής Πρεβελάκης|Παντελή Πρεβελάκη]] (1909-1986), συνοδευόμενο από δύο σχέδια του γλύπτη. Το απόσπασμα του γλύπτη αναφέρεται στη σχέση φύσης και αρχιτεκτονήματος («οι γαλλικές Κατεντράλες γεννήθηκαν από τη γαλλική φύση») και είναι σχετικό με την προηγηθείσα μελέτη του Γιαννόπουλου. Στη συνέχεια, δημοσιεύονται «Τρεις Μελέτες του John Ruskin» (1819-1900) σε μετάφραση του Τ. Κ. Παπατζώνη. Πρόκειται για «Το Φύλλο», «Το Βουνό»  και «Το Σύννεφο», όπου με σχέδια αναλύεται η εσωτερική δομή των μορφωμάτων που επιλέχτηκαν: το φύλλο λόγω της διαφορετικότητας, της ποικιλίας των ειδών του αλλά και του δυναμικού σχήματός του, το βουνό για τις διαστρωματώσεις των μαζών του και, τέλος, το σύννεφο για την ελαφρότητα και τη μεταβλητότητά του .<ref>Α. Σχινά,«Το περιοδικό Τρίτο Μάτι, 1935-1937», ''Δελτίο της αίθουσας το Τρίτο Μάτι'', τχ. 2,1977, υποσημ.23, σ.112.</ref> Στις επόμενες σελίδες, υπάρχουν τρία αποσπάσματα: το πρώτο είναι από τον Τιμαίο του Πλάτωνα και αναφέρεται στα σχήματα, το δεύτερο του [[Λεονάρντο ντα Βίντσι]] (1452-1519) από το «Περί Τοπίου» και το τελευταίο από την Οδύσσεια και αναφέρεται στην  ελληνική φύση. Το θέμα της σχέσης περιβάλλοντος-κατασκευής και της μεταξύ τους αρμονίας θίγεται εκ νέου στο άρθρο «Το Αττικό Τοπίο» από δύο αρχιτέκτονες, τους Λε Κορμπυζιέ και Μέντελσον (1887-1953), τον γλύπτη Τόμπρο και τον ζωγράφο Παπαλουκά. Ο καθένας αντιμετωπίζει το θέμα από τη δική του οπτική γωνία. Ακολουθεί μια συνέντευξη του Σεζάν στον J. Gasquet, που φέρει τίτλο «Το Ζωγραφικό Θέμα». Ο Γάλλος ζωγράφος μιλάει για την Τέχνη, η οποία πρέπει «να μας δίνει την αιώνια γεύση» της φύσης γιατί η τέχνη είναι «μια αρμονία παράλληλη με τη φύση!» που σκοπό έχει «να την ερμηνεύσει ασύνειδα… μέσα από το συναίσθημα». «Η αρμονία βρίσκεται στο χρώμα μέσα στο οποίο υπάρχει το φως». Επίσης, αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο δημιουργεί τις συνθέσεις του και σημειώνει ότι δεν σκέφτεται όταν ζωγραφίζει γιατί τότε «όλα χαλούνε». Το δεύτερο τεύχος, κλείνει με ένα εκτενές κείμενο του Χατζηκυριάκου-Γκίκα με τίτλο «Φύσις και Τέχνη» και υπότιτλο «Στοιχεία μιας Πλαστικής Γλώσσας». Εδώ, ο ζωγράφος, μιλάει για την τέχνη που δεν έχει σαν σκοπό την αντιγραφή της φύσης αλλά τη δημιουργία μιας άλλης πραγματικότητας. Η σύγχρονη ζωή επηρέασε τη ζωγραφική έκφραση και έτσι το εικονιζόμενο θέμα παριστάνεται λιγότερο απ’ ότι παλαιότερα. Ανακαλύφθηκε μια «νέα και πολυσύνθετη γεωμετρία της ύλης». Το νέο αυτό πνεύμα επιβάλει και μια νέα μέθοδο που «εκπλήττει -πολλές φορές δυσάρεστα- το θεατή». Το θέμα, όμως, όσο αφηρημένο και αν είναι, στο βάθος, περιέχει μια «σωστή και οξεία παρατήρηση, μια πρωτότυπη… ερμηνεία του συναισθήματος». Στο σημείο αυτό αναφέρει ως παράδειγμα τους Πικάσο, Μπρακ, Λεζέ και [[Πάουλ Κλέε]] (1879-1940). Ακολουθούν οι ερμηνείες των συναισθημάτων διαφόρων σχημάτων και χρωμάτων, ο συνδυασμός των οποίων στοχεύει στη συγκίνηση του θεατή. Το άρθρο κλείνει με δύο μικρά αποσπάσματα του Κλέε και του Ροζέ Βιτράκ (Roger Vitrac, 1899-1952), συνοδευόμενα από ένα σχέδιο του πρώτου.