Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 1:
{{πηγές|16|10|2017}}
{{WikidataCoord|display=title}}
{{πληροφορίες κτιρίου}}Ο '''Ναός του Αγίου Δημητρίου''' βρίσκεται στη [[Θεσσαλονίκη]] και είναι αφιερωμένος στον [[Άγιος Δημήτριος|Άγιο Δημήτριο]], τον πολιούχο της πόλης. Βρίσκεται στην [[Οδός Αγίου Δημητρίου (Θεσσαλονίκη)|ομώνυμη]] οδό και είναι πεντάκλιτη [[Βασιλική (αρχιτεκτονική)|βασιλική]] του «ελληνιστικού τύπου», αλλά με πολλά ιδιαίτερα και σπάνια χαρακτηριστικά σε σχέση με άλλους ναούς της ίδιας περιόδου στην Ελλάδα. Διαθέτει εγκάρσιο κλίτος και πλούσιο ζωγραφικό και [[Μάρμαρο|μαρμάρινο]] διάκοσμο με περίτεχνα κιονόκρανα. Στο υπόγειο του ναού βρίσκεται ο χώρος μαρτυρίου του Αγίου. Από τα ψηφιδωτά του, ξεχωρίζει αυτό που απεικονίζει τον ίδιο τον Άγιο με δύο μικρά παιδιά και ένα άλλο, που απεικονίζει τον Άγιο ανάμεσα στον επίσκοπο και στον έπαρχο, οι οποίοι ανακαίνισαν το ναό τον 7ο αιώνα.▼
▲Ο '''Ναός του Αγίου Δημητρίου''' βρίσκεται στη [[Θεσσαλονίκη]] και είναι αφιερωμένος στον [[Άγιος Δημήτριος|Άγιο Δημήτριο]], τον πολιούχο της πόλης. Βρίσκεται στην [[Οδός Αγίου Δημητρίου (Θεσσαλονίκη)|ομώνυμη]] οδό και είναι πεντάκλιτη [[Βασιλική (αρχιτεκτονική)|βασιλική]] του «ελληνιστικού τύπου», αλλά με πολλά ιδιαίτερα και σπάνια χαρακτηριστικά σε σχέση με άλλους ναούς της ίδιας περιόδου στην Ελλάδα. Διαθέτει εγκάρσιο κλίτος και πλούσιο ζωγραφικό και [[Μάρμαρο|μαρμάρινο]] διάκοσμο με περίτεχνα κιονόκρανα. Στο υπόγειο του ναού βρίσκεται ο χώρος μαρτυρίου του Αγίου. Από τα ψηφιδωτά του, ξεχωρίζει αυτό που απεικονίζει τον ίδιο τον Άγιο με δύο μικρά παιδιά και ένα άλλο, που απεικονίζει τον Άγιο ανάμεσα στον επίσκοπο και στον έπαρχο, οι οποίοι ανακαίνισαν το ναό τον 7ο αιώνα.
== Χρονολόγηση ==
Γραμμή 40 ⟶ 26 :
Από το 1988 η κρύπτη του ναού λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος (μουσειακή έκθεση), όπου εκτίθενται συλλογή γλυπτών, κιονόκρανων, θωρακίων και αγγείων από τις διάφορες φάσεις της ιστορίας του ναού του Αγίου Δημητρίου.
[[Αρχείο:Βασιλική Αγ. Δημητρίου και η βυζαντινή μαρμάρινη στρογγυλή λεκάνη της φιάλης του αγιασμού.jpg|μικρογραφία|Βασιλική Αγ. Δημητρίου και η βυζαντινή μαρμάρινη στρογγυλή λεκάνη της φιάλης του αγιασμού]]▼
Στο προαύλιο του ναού σώζεται η βυζαντινή μαρμάρινη στρογγυλή λεκάνη της φιάλης του αγιασμού<ref>{{Cite web|url=https://choratouaxoritou.gr/?p=43342|title=Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης. Διαδικτυακή περιήγηση και βίντεο|last=T|first=Giorgis|website=ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΑΧΩΡΗΤΟΥ|language=el|accessdate=2021-02-10}}</ref>.
Εντός του ναού φυλάσσονται επίσης τα λείψανα της Αγίας Ανυσίας και του Αγίου [[Γρηγόριος Καλλίδης|Γρηγορίου Καλλίδου]].<ref>{{Cite web |url=http://www.inad.gr/ |title=Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης - διαδικτυακή ιστοσελίδα |accessdate=2017-12-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171204122129/http://www.inad.gr/ |archivedate=2017-12-04 |url-status=dead }}</ref>
{{Πληροφορίες Παγκόσμια Πολιτισμική Κληρονομιά|ΜΠΚ=[[Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης]]|Εικόνα=[[Αρχείο:Saint Demetrius Salonica 3.jpg|260px]]|Χώρα μέλος={{GRE}}|Τύπος=Πολιτισμικό|Κριτήρια=i, ii, iv,|ID=456|Περιοχή=Ευρώπη|Έτος=1988|Συνεδρίαση=12η|Σύνδεσμος=http://whc.unesco.org/en/list/456}}
▲[[Αρχείο:
== Περιγραφή-Χαρακτηριστικά ==
Ο ναός είναι ένα ξυλόστεγο κτίσμα, χωρίς θόλο, με διαστάσεις κάτοψης 43,58 μ. μήκος και 33 μ. πλάτος.
Η ύπαρξη αιθρίου παραμένει άγνωστη. Η είσοδος στο [[Νάρθηκας (αρχιτεκτονική)|νάρθηκα]] γίνεται από δύο θύρες στο δυτικό τοίχο του ναού, που αντιστοιχούν στα εσωτερικά πλάγια (βόρειο και νότιο κλίτος), ενώ θύρες εισόδου υπάρχουν και στο βόρειο και νότιο τοίχο της βασιλικής. Από το στενό νάρθηκα που είναι μικρότερος από το ναό (το νότιο κλίτος χρησιμεύει σαν κλιμακοστάσιο), περνώντας από το τρίβηλο μπαίνουμε στον κυρίως ναό. Το τρίβηλο είναι ένα άνοιγμα στο κέντρο του νάρθηκα και σχηματίζεται από δύο κίονες από πράσινο θεσσαλικό μάρμαρο.
Εσωτερικά χωρίζεται με τέσσερις σειρές μαρμάρινων κιονοστοιχιών σε πέντε κλίτη, ενώ ένα έκτο κλίτος διαμορφώνεται κάθετα στα προηγούμενα, όπου βρίσκονται η [[Αγία Τράπεζα]] και το Ιερό. Το μεσαίο κλίτος, πιο πλατύ από τα άλλα τέσσερα, υπερυψώνεται και κυριαρχεί σαν όγκος, ενώ τα πλάγια στεγάζονται κλιμακωτά με στέγες δίνοντας τη δυνατότητα να δημιουργηθούν πολύκλιτα παράθυρα στους πλάγιους τοίχους (μονόβολα, δίβολα και πολύβολα). Στο μεγαλύτερο μέρος του ναού, ιδιαίτερα στα κατώτατα τμήματα, διατηρείται η παλιά τοιχοποιία διαμορφωμένη από ανισόδομη αργολιθοδομή και πλινθοδομές που ακολουθούν τα τόξα των ανοιγμάτων, παραθύρων ή θυρών.
=== Τάφος του Λουκά Σπαντούνη ===
[[Αρχείο:Ταφικό μνημείο του Λουκά Σπαντούνη (1481).jpg|μικρογραφία|Ταφικό μνημείο του Λουκά Σπαντούνη (1481)|αριστερά]]
Στη βορειοδυτική γωνία του κεντρικού κλίτους και ανάμεσα στον πεσσό και τον πρώτο κίονα της κιονοστοιχίας σώζεται μνημειακός τάφος, κατασκευασμένος με χαρακτηριστικά της ιταλικής αναγέννησης, πιθανότατα στην Ιταλία. Είναι ο τάφος του [[Λουκάς Σπαντούνης|Λουκά Σπαντούνη]] (ή Σπανδωνή), άρχοντα της Θεσσαλονίκης, που τάφηκε στην εκκλησία στα 1481. Είναι στολισμένος με λουλούδια και υπάρχει επιγραφή με εικοσιδύο ελληνικούς ιαμβικούς στίχους προς τιμήν του.
=== Γλυπτός διάκοσμος ===
[[Αρχείο:07Thessaloniki St-Dimetrios04.jpg|αριστερά|μικρογραφία|Ο χώρος όπου φυλάσσονται τα λείψανα του Αγίου|170x170εσ]]
Ο μαρμάρινος διάκοσμος του ναού αποτελείται από την ορθομαρμάρωση, τα θωράκια, τους κίονες, τα κιονόκρανα, το κιβώριο, το τέμπλο, τους αμφικίονες των παραθύρων και τους κοσμήτες.
====Ορθομαρμάρωση====
Στο ναό υπάρχει μόνο στο κεντρικό κλίτος και στο νάρθηκα (είναι του 5ου αι.). Αποτελείται από τέσσερις πλάκες [[Σκύρος|σκυριανού]] μαρμάρου, που βρίσκονται στον ανατολικό τοίχο, νότια από το τρίβηλο, τοποθετημένες με τέτοιον τρόπο, ώστε οι φλεβώσεις τους να σχηματίζουν άνθρωπο σε δέηση.
====Κίονες====
Οι κίονες επιστέφονται με θεοδοσιανά κιονόκρανα (προέρχονται από παλαιότερα ρωμαϊκά κτίσματα ή από τη βασιλική του 5ου αιώνα). Αποτελούνται από δύο σειρές άκανθας κι έχουν έλικες στις τέσσερις γωνίες.[[Αρχείο:Church of Agios Dimitrios, Thessaloniki - panoramio - macrolepis.jpg|μικρογραφία|Άποψη του εξωτερικού του Ναού]]''Δίζωνα κιονόκρανα:'' Η κάτω σειρά άκανθας έχει διατηρηθεί σε αυτό τον τύπο, ενώ η επάνω έχει αντικατασταθεί η κάτω σειρά με τέσσερις αετούς στις γωνίες ή τέσσερις κριούς.
''Με ανεμιζόμενα φύλλα:'' Αποτελούνται από δύο σειρές άκανθας που γέρνουν προς τα πλάγια, σε αντίθετη κατεύθυνση η κάθε σειρά.
Γραμμή 77 ⟶ 62 :
Ανάμεσα στα κιονόκρανα και τα τοξοτά επιστύλια παρεμβάλονται τα επιθήματα, απλά και ακόσμητα. Η μόνη διακόσμηση είναι ένας ρόδακας, στη στενή προς το κεντρικό κλίτος επιφάνεια, και ένας σταυρός στην προς τα πλάγια κλίτη όψη τους.
====Επίκρανα====
Γραμμή 91 ⟶ 75 :
====Τέμπλο====
[[Αρχείο:Интерьер_Базилики_Св._Димитрия_-_panoramio.jpg|αριστερά|μικρογραφία|169x169εσ|Το σημερινό [[Εικονοστάσιο (τέμπλο)|τέμπλο]]]]
Δε γνωρίζουμε τη μορφή που είχε το αρχικό τέμπλο. Το σημερινό μαρμάρινο μιμείται παλαιοχριστιανικό τέμπλο που αναγράφει θέματα από γλυπτά που βρέθηκαν στις ανασκαφές.[[Αρχείο:Saint_Demetrius_Salonica_Baptistery.jpg|μικρογραφία|200x200εσ|Βαπτιστήριο έξω από το ναό του Αγίου Δημητρίου]]
=== Ψηφιδωτά ===
Από την πυρκαγιά του 1917 σώθηκαν μόνο έντεκα ψηφιδωτά, από τον 5ο ως τον 9ο αιώνα. Βρίσκονται στην ανατολική όψη του τοίχου που χωρίζει το νάρθηκα από τον κυρίως ναό και στους δύο μεγάλους πεσσούς του ιερού βήματος.
| |||