Πηδάλιον: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Είναι αλήθεια ότι διαφωνίες ακούστηκαν αρκετές φορές, κυρίως για το ύφος του «''Πηδαλίου''». Ο καθηγητής [[Χρήστος Γιανναράς]]<ref>Καθηγητής φιλοσοφίας και πολιτιστικής διπλωματίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Διδάκτωρ θεολογίας στή Θεσσαλονίκη και φιλοσοφίας στο Παρίσι.</ref>, ενώ είναι αυτός που τιμά τον άγιο Νικόδημο, «''το μεταφραστή του Συμεών του Νέου Θεολόγου''», αυτόν «''που ξαναθύμισε στους Ορθοδόξους τον Γρηγόριο Παλαμά και τη διδασκαλία του''», τον εκδότη της [[Φιλοκαλλία|Φιλοκαλλίας]], την οποία ονομάζει «''επίτευγμα''» και «''εμπειρική μαρτυρία της εκκλησιαστικής γνησιότητας''»<ref>Γιανναράς Χρήστος, 'Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα', Δόμος, Αθήνα 2003, σελ. 189</ref>, ταυτόχρονα, κατηγορεί το «''Πηδάλιον''» για «''λογική της δικανικής θεολογίας των Δυτικών, που προϋποθέτει νομικές κωδικοποιήσεις για ευκολότερη αντικειμενική προσμέτρηση της ενοχής και των συνεπειών της''»<ref>Ό.π., σελ. 204</ref> και θεωρεί «''μάλλον αναπόφευκτο, ένα συνεχώς και μεγαλύτερο πλήθος ανθρώπων να διαρρηγνύει τη σχέση του με την Εκκλησία, ύστερα από μία και μόνη έστω εμπειρία τραυματικής εξομολόγησης με τις προδιαγραφές της δικανικής συναλλαγής»<ref>Ό.π., σελ. 206</ref>.

 

 

:«''Το αυστηρόν πνεύμα, το οποίον διέπει τας ερμηνείας και τα σχόλια του Αγίου Νικόδημου εις τους Κανόνας, δημιουργεί εις πολλούς το αίσθημα ότι το Πηδάλιον εκφράζει ένα ακραίον συντηρητισμόν, ο οποίος τυραννεί τον άνθρωπον και τον καταδικάζει εις παθητικήν στασιμότητα [...] πρέπει εξ αρχής να διακρίνωμεν την διαφοράν μεταξύ συντηρητισμού αφ' ενός και αγάπης προς την Ορθόδοξον Παράδοσιν αφ' έτερου [...] η αγάπη προς την Ορθόδοξον Παράδοσιν είναι κάτι πολύ διαφορετικόν. Είναι έρως προς ό,τι ωραίον, γνήσιον, αληθινόν και αιώνιον [...] Ακριβώς αυτή η αγάπη της Ορθοδόξου Παραδόσεως, σφοδρός έρως Ορθοδοξίας, συνείχε τον Άγιον Νικόδημον και τον ωδήγησεν εις αγώνας διά πράγματα αληθώς επαναστατικά δια την εποχήν του, όπως ήσαν η συνεχής θεία Μετάληψις και η μετάφρασις και διάδοσις Ιερών κειμένων εις την γλώσσαν του λαού [...] Είναι βεβαίως αυστηρόν και ασκητικόν το πνεύμα του Πηδαλίου. Όμως η αυστηρότης αυτή δεν προέρχεται εκ σκληρότητος και απανθρωπιάς. Πηγάζει ακριβώς εξ αγάπης προς τον άνθρωπον, εις τον οποίον αποκαλύπτει την οδόν της τελειότητος [...] διαρκής υπόμνησις της θείας προτροπής: «Εσεσθε ούν υμείς τέλειοι, ώσπερ ο πατήρ υμών ο εν τοις ουρανοίς τέλειος εστίν» (Ματθ. ε' 48). Ο Άγιος Νικόδημος, όπως όλοι οι Άγιοι όλων των εποχών, εφλέγετο υπό του πόθου της τελειότητος. Όμως η πρόσκλησις προς την τελειότητα, την οποίαν μας απευθύνει δια του Πηδαλίου, δεν ευρίσκει ευκόλως ανταπόκρισιν. Ο άνθρωπος [...] βλέπει τον δρόμον των Αγίων ως αβάστακτον [...] Προτρέπων ο Άγιος όλους τους Χριστιανούς να τηρούν την ακρίβειαν των ιερών Κανόνων, εγνώριζε βεβαίως πόσον τούτο είναι δύσκολον εξ αιτίας των ανθρωπίνων αδυναμιών [..] Δεν παρεσύρθη εν τούτοις εις προσωπικάς επιθέσεις και δημοσίας καταδίκας των παραβατών [...] παρεκάλει τουλάχιστον να μη εμποδίζωνται εις την τήρησιν της ακριβείας, όσοι την επιθυμούν. Διά τους άλλους, ας επεκράτει η οικονομία, η οποία ανέκαθεν συγκαταβατικώς εφηρμόζετο εν τη Ορθοδοξία. Ο ίδιος γράφει: "δύω είδη κυβερνήσεως ευρίσκονται εν τη του Χριστού Αγία Εκκλησία και το μεν πρώτον είδος, ονομάζεται Ακρίβεια, το δε άλλο, ονομάζεται Οικονομία, και συγκατάβασις''».