Μαρία η Ιουδαία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Μαρία (ή Μίριαμ) η Ιουδαία''' (1ο με 3ο μ.Χ. αιώνα), γνωστή και ως '''Μαρία της Αλεξάνδρειας''' ή '''Προφήτισσα''', είναι ιδρυτική μορφή της Ελληνιστικής αλχημείας[[Αλχημεία|Αλχημείας]], γνωστή κυρίως από τα έργα του [[γνωστικισμός|γνωστικιστή]] αλχημιστή [[Ζώσιμος ο Πανοπολίτης|Ζώσιμου του Πανοπολίτη]]. Έζησε στην [[Αλεξάνδρεια]] της [[Αίγυπτος|Αιγύπτου]] ανάμεσα στον [[1ος αιώνας|1ο]] και τον [[3ος αιώνας|3ο Αιώνα]] μ.Χ. αιώνα.<ref>''Chemical History Tour, Picturing Chemistry from Alchemy to Modern Molecular Science'' Adele Droblas Greenberg Wiley-Interscience 2000 {{ISBN|0-471-35408-2}}</ref>

Επινόησε το βασικό εξοπλισμό των αλχημικών τελετουργιών και θεωρείται μία από τους πρώτους αλχημιστές του [[Δυτικός Κόσμος|Δυτικού Κόσμου]]<ref name="Patai1995">{{cite book|last=Patai|first=Raphael|title=The Jewish Alchemists: A History and Source Book|url=https://books.google.com/books?id=LorvA_5Ex_UC&pg=PA60|accessdate=22 October 2012|date=1995|publisher=Princeton University Press|isbn=9780691006420|pages=60–91}}</ref> καθώς και μία από τις ιδρυτικές φιγούρες της ευρωπαικήςευρωπαϊκής [[Χημεία|Χημείας]] καθώς ήταν η πρώτη που συνδύασε την αλχημική επιστήμη με την πρακτική χημεία των τεχνιτών.<ref name=":0">{{Cite book|title=European women in chemistry|first=Jan|last=Apotheker|first2=Simon|last2=Sarkadi, Livia|isbn=9783527329564|year=2011|location=Weinheim, Germany|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/682892476|id=682892476}}</ref> Σε κείμενο του 17ου αιώνα αναφέρεται ως μία από τους δώδεκα σοφούς της αλχημείας.<ref>{{Cite book|title=Dictionary of women worldwide : 25,000 women through the ages|first=Commire,|last=Anne.|first2=Klezmer,|last2=Deborah.|publisher=Thomson Gale|isbn=0787675857|date=2007|location=Farmington Hills, MI|url=https://www.worldcat.org/oclc/64770912|id=64770912}}</ref>

Η κυριότερη πηγή για τηντη Ζωή της Μαρίας είναι ο [[Ζώσιμος ο Πανοπολίτης]], ο οποίος έγραψε κατά τον 4ο Αιώνα μ.Χ. αιώνα τα αρχαιότερα βιβλία περί Αλχημείας. Ο Ζώσιμος στα έργα του περιγράφει περιγράφει αρκετά πειράματα της Μαρίας και τα όργανα τα οποία επινόησε. Ο βυζαντινός [[ιστορικός]] [[Γεώργιος Σύγγελος]] την παρουσιάζει σαν μαθήτρια του [[Δημόκριτος|Δημόκριτου]], τον οποίο συνάντησε στη [[Μέμφις (Αίγυπτος)|Μέμφιδα]] της [[Αίγυπτος|Αιγύπτου]] την εποχή του [[Περικλής|Περικλή]]. Στους [[Άραβες]] ήταν γνωστή ως ''η Κόρη του Πλάτωνα''<ref name="Alic">{{cite book |last=Alic |first=Margaret |title=El legado de Hipatia: historia de las mujeres en la ciencia deed la antigüedad hasta fines del siglo XIX |url=https://books.google.com/books?id=yFEdvT1lQioC&pg=PA52&dq=maria+la+hebrea&hl=es&ei=4__DTcfvEtGWtwfMurmXBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&sqi=2&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=maria%20la%20hebrea&f=false}}</ref>.

Στο βιβλίο[[Βιβλίο]] ''[[αλ-Φιχρίστ]]'' (Kitāb ''al-Fihrist''), του πέρσηΠέρση μελετητή [[Ιμπν Ισχάκ αλ-Ναντίμ]]<ref>Ο Ιμπν αλ-Ναντίμ (πραγματικό όνομα Αμπού ’λ-Φαράζ αλ-Ισφαχάνι) οργάνωσε στον βιβλιοπωλικό οίκο του πατέρα του στη Βαγδάτη ένα κέντρο ανθρώπων των γραμμάτων, Kitābπου alσύντομα εξελίχθηκε σε  ένα είδος μικρής «ακαδημίας». Το ''αλ-FihristΦιχρίστ'' είναι ένα είδος εγκυκλοπαίδειας, ένας κατάλογος όλων των συγγραμμάτων όλων των λαών, Άραβων και ξένων, που βρισκόταν σε βιβλιοθήκες και ιδιωτικές συλλογές στην επικράτεια των Αράβων (Πηγή: [https://www.aboutlibraries.gr/libraries/handle/20.500.12777/pro_280 Ιμπν αλ-Ναντίμ, ερευνητής]. ''aboutlibraries.gr.'' Ανακτήθηκε 1 Δεκεμβρίου 2021).</ref>, η Μαρία αναφέρεται ως μία από τους 52 περισσότερο γνωστούς αλχημιστές η οποία κατάφερε να παρασκευάσει την [[Ιώδες|ιώδη]] [[Χρωστική|χρωστική ουσία]] ''[[Καπούτ Μόρτουμ]] (Caput mortuum'', γνωστό και ως «μωβ του καρδιναλίου»). Επίσης, ήταν η πρώτη που κατάφερε να δημιουργήσειπαρασκευάσει ένα [[Σουλφίδια|σουλφίδιο]] που για τους ΑλχημιστεςΑλχημιστές ήταν το πρώτο βήμα στηνστη διαδικασία της "«Μεταστοιχείωσης"», δηλαδηδηλαδή στηνστη δημιουργία [[Χρυσός|χρυσού]]. Από τότε αυτό το σουλφίδιο ονομάζεται "«Μαύρο της Μαρίας"» (Mary's Black).<ref name=":0" />

Κανένα από τα Έργα της Μαρίας δεν έχει διασωθεί, ωστόσο αποφθέγματα της έχουν επιβιώσει μέσω [[ερμητισμός|ερμητικών]] συγγραμμάτων. Το γνωστότερο από αυτά είναι ο διάλογος''Διάλογος ανάμεσα στην Μαρία και τον Άρος, ο'' οποίοςπου διασώζεται σε ένα έγγραφο ενός ανώνυμου χριστιανού φιλοσόφου (''The Dialogue of Mary and Aros on the Magistery of Hermes)''. Σε αυτό το έγγραφο περιγράφονται διαδικασίες όπως η ''λεύκωσις'' (λεύκανση) και η ''ξάνθωσις'' (κιτρίνισμα) οι οποίες έμελλε να αποτελέσουν βασικές αρχές της αλχημείας και περιγράφει για πρώτη φορά στην ιστορία τα [[Άλας#Ταξινόμηση των αλάτων|όξινα άλατα]] και άλλα [[οξέα]]. Επίσης περιλαμβάνει συνταγές για την παρασκευή χρυσού από φυτά όπως ο [[Μανδραγόρας]].

Ο τριβικός ήταν ένα είδος [[Άμπυκας|άμβυκα]] που χρησιμοποιούνταν για τηντη συλλογή ουσιών που συμπυκνώνονται μέσω [[Απόσταξη|απόσταξης]] και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα σε χημικά εργαστήρια. Είναι άγνωστο το αν η Μαρία το ανακάλυψε ήη όχιΜαρία, αλλά ο [[Ζώσιμος ο Πανοπολίτης|Ζώσιμος]] αποδίδει την πρώτη περιγραφή του οργάνου σε αυτήεκείνη. Στα γραπτά της (σύμφωνα με τον Ζώσιμο) προτείνει ότι ο [[χαλκός]] ή ο [[μπρούτζος]] που χρησιμοποιείται για την κατασκευή του τριβικού πρέπει να έχει το πάχος ενός [[τηγάνι|τηγανιού]] και ότι οι σύνδεσμοι ανάμεσα στους σωλήνες πρέπει να σφραγίζονται με [[αλευρόκολλα]]<ref name=":1">{{cite book |last= Taylor |first=Frank Sherwood|title=Alchemists, Founders of Modern Chemistry |url=https://books.google.com/books?id=yZdHUsTkldMC&printsec=frontcover&dq=sherwood+taylor&hl=es&ei=hx_ETZKjE8-htwfU8bSaBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDAQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false|pages=38–39}}</ref>.

Η κητοτακίς ή κυροτακίς είναι συσκευή που χρησιμοποιείται στηνστη θέρμανση αλχημικών ουσιών και στηνστη συλλογή [[Υδρατμός|υδρατμών]]. Η κηροτακίς αρχικά ήταν ένα ξύλινο πινάκιο σαν [[Παλέτα χρωμάτων|παλέτα]], μέσα στο οποίο οι [[Ζωγράφος|ζωγράφοι]] τοποθετούσαν μαλακό [[Κερί (ουσία)|κερί]] για να το χρησιμοποιήσουν στη ζωγραφική πάνω σε ξύλο. Αργότερα εξελίχθηκε σε αλχημικό όργανο. Αποτελούταν από έναν ψηλό χάλκινο κύλινδρο ο οποίος στον πάτο του περιελάμβανε έναν καυστήρα που λειτουργούσε με [[Γαιάνθρακας|κάρβουνο]] (γαιάνθρακα) ή ξύλο. Ο καυστήρας θέρμαινε αλχημικές ουσίες, όπως [[θείο]] και [[Υδράργυρος|υδράργυρο]], που βρίσκονταν σε ένα πινάκιο ακριβώς από πάνω του. Η ουσία εξατμιζόταν και οι ατμοί ανέβαιναν σε ένα δοχείο στην κορυφή του κυλίνδρου, το οποίο είχε τρύπες μέσα από τις οποίες οι ατμοί μπορούσαν να περάσουν. Στο κέντρο του δοχείου υπήρχε η ουσία (συνήθως [[Μέταλλα|μέταλλο]]) την οποία οι αλχημιστές ήθελαν να αντιδράσει με τους ατμούς. Το σκεύος καλυπτόταν από ένα ημισφαιρικό καπάκι μέσα στο οποίο οι ατμοί υγροποιούταν[[Υγροποίηση|υγροποιούνταν]] και μπορούσαν πάλι να χυθούν στο πινάκιο όπου υπήρχε η αρχική ουσία. Το σκεύος ήταν αεροστεγώς σφραγισμένο και μέσα του υπήρχε [[κενό]] αέρος. Από την χρήση αυτών το αεροστεγώς σφραγισμένων δοχείων από τους μύστες του [[ερμητισμός|ερμητισμού]] προέρχεται η έκφραση ''ερμητικά κλειστός''.

Το όνομα της Μαρίας επιβιώνει μέχρι σήμερα μέσω της εφεύρεσης της, του ''«''μπεν μαρί» (μπάνιο της Μαρίας). Πρόκειται για μια συσκευή, τοσαν διπλό δοχείο στο οποίο χρησιμεύειαποθηκεύεται ζεστό νερό, που χρησιμοποιείται για στηντη θέρμανση υλικών που είναι ευαίσθητα σε υψηλές θερμοκρασίες (συνήθως πάνω από τους 55°C) και γενικότερααπότομες υλικών που είναι ευαίσθητα στην απότομη μεταβολή θερμοκρασίαςαλλαγές. <ref>{{cite book|first=E.J.|last=Holmyard|title=Alchemy|year=1957|location=New York|publisher=Dover, 1990|pages=48f}}</ref> Χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα στα χημικά εργαστήρια, καθώς και στηνστη μαγειρική. Τον όρο ''«''μπεν μαρί» εισήγαγε ο Ισπανός αλχημιστής [[Αρνάλντο ντε Βίλλα Νόβα]] (''Arnaldus de Villa Nova'', 1235-1311). Λέγεται ότι η Μαρία πλενόταν κάθε εβδομάδα σε μια δεξαμενή με νερό, το οποίο οι συμπολίτες της μάζευαν και έπιναν<ref>{{citation | author=[[Edmund Oscar von Lippmann|Edmund Lippmann]] | title=Entstehung und Ausbreitung der Alchemie | publisher=Springer | year=1919 | page=50 | url=https://archive.org/details/entstehungundaus00lippuoft}}</ref>.

Ένα είδος "''μπεν μαρί"'' που όμως θερμαίνεται με ατμό και όχι με ζεστό νερό και δημιουργεί θερμοκρασίες υψηλότερες των 100°C, σε αντίθεση με τοντο "«μπεν μαρί"» που χρησιμοποιείταιθερμαίνεται ακριβπωςμε γιατίζεστό νερό και δημιουργεί θερμοκρασίες κάτω των 100°C.<ref name=":1" />