Ναυμαχία της Πάτρας (1822): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

"Ο Jurien de la Graviere, σημειώνει με θαυμασμό την ταχύτητα προσαρμογής του προσωπικού και της οργάνωσης των πρώην εμπορικών πλοίων στις απαιτήσεις ενός πολεμικού στόλου που δημιουργήθηκε και μετεξελίχτηκε με γρήγορους ρυθμούς από το μηδέν."<ref name="sel288">''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 288.</ref> Η ναυμαχία των Πατρών είναι κλασσικό δείγμα της επιτυχίας αυτής αφού η ναυτική δύναμη των Ελλήνων αιφνιδίασε τον τουρκικό στόλο με την συγκρότηση, την ταχύτητα ελιγμών των πλοίων, αλλά και την δυνατότητα να εμπλακεί με "εκ παρατάξεως συμπλοκή ενάντια σε ένα ισχυρό αντίπαλο".<ref>''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 288.<name="sel288"/ref>

Οι Ψαριανοί εν τω μεταξύ είχαν ειδοποιήσει τους Υδραίους. Έτσι, μετά από μεγάλη προσπάθεια των νησιωτών, χωρίς καμμία οικονομική υποστήριξη από την επαναστατική κυβέρνηση, η οποία ήταν αδύναμη να συνδράμει οικονομικά, αλλά με δαπάνες των πλοιοκτητών και των κοινοτήτων των νησιών, τα τρία νησιά, [[Ύδρα]], [[Σπέτσες]] και [[Ψαρά]], σχημάτισαν, στις 8 Φεβρουαρίου, στόλο εξήντα τριών πλοίων (27 υδραίικα, 20 σπετσιώτικα, 16 ψαριανά)<ref name=":0" /> προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους. Τον στόλο διοικούσε ο κοινά αποδεκτός αρχηγός [[Ανδρέας Μιαούλης]], οι Υδραίοι [[Λάζαρος Πινότσης]], Ιωάννης Βούλγαρης, ο Ψαριανός [[Νικολής Αποστόλης]] και ο Σπετσιώτης [[Γκίκας Τσούπας]].<ref name=":1" /> Σύμφωνα με μαρτυρίες, όχι απόλυτα εξακριβωμένες, τα "υπό αναχώρηση πλοία προμηθεύτηκαν και σήκωσαν στους ιστούς τους μαζί με τις σημαίες των νησιών τους και το νέο εθνικό μας σύμβολο",<ref>''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 295.</ref> ίσως μια αρχική μορφή της γαλανόλευκης, (άσπρο σταυρό σε μπλε φόντο), όπως είχε καθοριστεί προ ολίγων ημερών στην 1η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (Ιανουάριος 1822).

Στις 20 Φεβρουαρίου, και παρόλο που συνεχιζόταν η τρικυμία, ο Μιαούλης, ο οποίος εν τω μεταξύ αναγνωριζόταν από όλους ως γενικός αρχηγός της επιχείρησης, διέταξε επίθεση κατά του λιμανιού της Πάτρας, στο οποίο είχαν καταφύγει 36 τουρκικά πλοία. Τα ελληνικά πλοία, με πρώτα αυτά του Μιαούλη, άρχισαν να κανονιοβολούν εναντίον του τουρκικού στόλου. Οι Οθωμανοί αιφνιδιάστηκαν, καθώς δεν περίμεναν πως οι Έλληνες θα έκαναν επίθεση με τα μικρά τους πλοία, με τέτοια κακοκαιρία.<ref name=":2" /> Προσπάθησαν, πανικοβλημένοι, να εκπλεύσουν αλλά κατέφθασαν και άλλα ελληνικά πλοία, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει λυσσαλέα ναυμαχία, για πεντέμισι ώρες. Τελικά οι Έλληνες κατάφεραν να καταστρέψουν σχεδόν ολοκληρωτικά μία [[φρεγάτα]], άλλα πλοία του εχθρού υπέστησαν σημαντικές ζημιές και αρκετοί Τούρκοι τραυματίστηκαν ή σκοτώθηκαν. Όσον αφορά τα ελληνικά πλοία, οι ζημιές που υπέστησαν ήταν πολύ μικρές και γρήγορα αποκαταστάθηκαν. Επίσης οι Έλληνες "είχαν ένα μόνο νεκρό, στο πλοίο του Μιαούλη, τον Ποριώτη ναύτη Νικόλα Γερακίτη και 20 τραυματίες."<ref>''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 298.</ref>

Το αποτέλεσμα της μάχης δεν ικανοποίησε απόλυτα τους Έλληνες αρχηγούς, καθώς λόγω της τρικυμίας δεν μπόρεσαν να λάβουν μέρος όλα τα πλοία ενώ απέτυχαν περισσότερες από μία απόπειρες να χρησιμοποιηθούν πυρπολικά. Σε ένα από αυτά τα πυρπολικά, διακρίθηκε ο Ψαριανός [[Ιωάννης Θεοφιλόπουλος]] ,<ref name=":3">''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', τόμος ΙΒ΄, σελ. 243.</ref> ή "Τσάκαλος ή Καραβόγιαννος ο οποίος και έκανε προσπάθεια για επίθεση σε εχθρικό πλοίο με παραλίγο επιτυχία, καταφέρνοντας τουλάχιστον να σώσει το πυρπολικό και το πλήρωμά του".<ref name="sel299">''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 299.</ref>

Ο τουρκικός στόλος καταδιωκόμενος από τους Έλληνες αναγκάστηκε να καταφύγει στην Αγγλοκρατούμενη Ζάκυνθο, ενώ τα ελληνικά πλοία κατέπλευσαν στο Κατάκολο, το πρωί της 21ης Φεβρουαρίου, για "ανεφοδιασμό, συμμαζέματα μετά τη μάχη και παρακολούθηση του εχθρού".<ref>Ψηφίδες Παλιγγενεσίας, σελ. 299<name="sel299"/ref> Στην είσοδο του λιμανιού τους περίμενε Αγγλικό πλοίο το οποίο "εκδήλωσε την μη πρόθεση να δεχτούν εμπόλεμους στα λιμάνια, παρά μόνο για πλοία που είχαν "''φυσικήν τινά δυστυχίαν",'' όπως είχαν τα τούρκικα."<ref>''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 300.</ref>

Αν και οι ζημιές στον τουρκικό στόλο δεν ήταν εντυπωσιακές και δημιουργήθηκε "αθυμία στις κοινότητες των νήσων και τη κεντρική διοίκηση, αφού δεν είδαν την αντίπαλη δύναμη συρρικνούμενη",<ref name=":4">''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 302.</ref> το αποτέλεσμα της ναυμαχίας ήταν τεράστιας σημασίας για το ηθικό των Ελλήνων, οι οποίοι κατάλαβαν τότε ότι μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον εχθρό όχι μόνο με επιθέσεις πυρπολικών αλλά και κατά παράταξη.<ref name=":3" />Συγχρόνως αποτιμήθηκε η ηττοπαθής συμπεριφορά και το χαμηλό ηθικό ηγεσίας των Τούρκων να υποχωρήσουν αμέσως και να μην επιδιώξουν νέα αναμέτρηση, αλλά και "η αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους που ενστερνίστηκαν οι Έλληνες ναύαρχοι, καπεταναίοι και πληρώματα των πλοίων των νησιών".<ref name=":4">''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 302.</ref>

Επίσης στη Ναυμαχία των Πατρών αναδείχθηκε η στρατηγική ευφυίαευφυΐα του Ανδρέα Μιαούλη, ο οποίος από την πρώτη του αναμέτρηση άλλαξε την τακτική της επίθεσης και επιχείρησε την "εκ παρατάξεως συμπλοκή"<ref name=":5">''Ψηφίδες Παλιγγενεσίας'', σελ. 293.</ref> ενώ "τελειοποίησε και την τακτική χρήσης του πυρπολικού με επιθέσεις, όχι μόνο τη νύχτα αλλά και την ημέρα, με τη συνοδεία φίλιων πλοίων και την κάλυψη από το πυροβολικό τους".<ref name=":5">Ψηφίδες Παλιγγενεσίας, σελ. 293</ref>

Στη ναυμαχία της Πάτρας ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκε συγκροτημένος ο Ελληνικός στόλος με " ενιαία ψυχή, ενιαίο αρχηγό και ενιαία οντότητα, έτοιμος για τη μάχη, όπως όλοι οι στόλοι των οργανωμένων τότε ναυτικών εθνών".<ref name=":4">Ψηφίδες Παλιγγενεσίας, σελ. 302</ref>