Χρήστης:Horizons14/πρόχειρο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
[[Αρχείο:0 Venise, mosaïque 'La descente de Croix' - Basilique St-Marc.JPG|μικρογραφία|280x280εσ|''Η Αποκαθήλωση'' κοσμεί το τύμπανο πύλης της [[Βασιλική του Αγίου Μάρκου|βασιλικής του Αγίου Μάρκου]] στη [[Βενετία]].]]
Στην αρχιτεκτονική, το τύμπανο (από τα αρχαία ελληνικά τύμπανον / túmpanon, «τύμπανο») είναι η τριγωνική κατακόρυφη επιφάνεια που οριοθετείται από τα αχαλίνωτα γείσα και το οριζόντιο γείσο ενός αετώματος. Προσδιορίζει επίσης τον ημικυκλικό χώρο μιας πύλης, ανάμεσα στο υπέρθυρο και ένα ημικυκλικό τόξο ή ένα οξυκόρυφο θησαυροφυλάκιο, καθώς και ένα πλαίσιο ξυλουργικής που υπερκαλύπτει αυτήν την πύλη1. Ξεπερνιέται από αρχιβολτ.
Το '''τύμπανο''' στην αρχιτεκτονική είναι η ημικυκλική ή τριγωνική διακοσμητική επιφάνεια τοίχου πάνω από μια είσοδο, πύλη ή παράθυρο, η οποία οριοθετείται από ένα υπέρθυρο και το οριζόντιο γείσο [[Αέτωμα|αετώματος]]. Συχνά περιέχει γλυπτική, ζωγραφική ή άλλου τύπου διακόσμηση. Περιλαμβάνεται σε πολλούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς.
 
Εναλλακτικά, το τύμπανο μπορεί να περιέχει μια επιγραφή, ή στη σύγχρονη εποχή, ένα ρολόι.
Το τύμπανο συχνά φέρει στολίδια ή γλυπτά, σκηνοθετημένα σε διάφορα επίπεδα ή μητρώα. Χρησιμοποιείται ιδιαίτερα για την παρουσίαση ανάγλυφου στην πρόσοψη εκκλησιών ρωμανικής ή γοτθικής αρχιτεκτονικής. Το τύμπανο της δυτικής κύριας θύρας, το σημαντικότερο, παρουσιάζει τα θεμελιώδη δόγματα της χριστιανικής πίστης (Χριστός εν Μεγαλειότητα, Τελευταία Κρίση, Παρουσία)2.
 
== Ιστορικό ==
[[Αρχείο:Stralsund, Germany, Nikolaikirche, Schmuck über der Eingangstür (2006-09-29).JPG|αριστερά|μικρογραφία|Γλυπτό τύμπανο, [[Στράλζουντ]], [[Γερμανία]]]]
Στην [[Αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική|αρχαία ελληνική]], [[Αρχαία ρωμαϊκή αρχιτεκτονική|ρωμαϊκή]], [[Βυζαντινή αρχιτεκτονική|Βυζαντινή]] και [[Εκκλησία (αρχιτεκτονική)|χριστιανική αρχιτεκτονική]], τα τύμπανα των θρησκευτικών κτηρίων περιέχουν συχνά αετωματικά γλυπτά ή ψηφιδωτά με μυθολογικές ή θρησκευτικές παραστάσεις. Το τύμπανο πάνω από την πύλη είναι πολύ συχνά η πιο σημαντική ή μοναδική τοποθεσία για μνημειακά γλυπτά στο εξωτερικό ενός κτηρίου.
 
Στη [[Ρομανική τέχνη|ρομανική αρχιτεκτονική]], το τύμπανο έχει συχνά ημικυκλικό σχήμα, στη [[γοτθική αρχιτεκτονική]] είναι πιο κατακόρυφο. Στην κλασική αρχιτεκτονική και από την [[Αναγέννηση]] και μετά, τα τύμπανα είναι συνήθως τριγωνικά. Αυτά τα σχήματα επηρεάζουν φυσικά τις συνθέσεις της διακόσμησης εντός του τυμπάνου.
 
Το τύμπανο συχνά φέρει στολίδιαεικόνες ή γλυπτά, σκηνοθετημένα σε διάφορα επίπεδα ή μητρώα. ΧρησιμοποιείταιΧρησιμοποήθηκε ιδιαίτερα για την παρουσίαση ανάγλυφουαναγλύφων στην πρόσοψη εκκλησιών ρωμανικήςρομανικής ή γοτθικής αρχιτεκτονικής. Το τύμπανο της δυτικής κύριας θύρας, το σημαντικότερο, παρουσιάζει τα θεμελιώδη δόγματα της χριστιανικής πίστης (Χριστός εν ΜεγαλειότηταΜεγαλειότητι, Τελευταία Κρίση, Δευτέρα Παρουσία)2.
 
== Επιλογή έργων ==
<gallery widths="200" heights="200" perrow="4">
Αρχείο:02 Basilique Ste-Marie-Madeleine de Vézelay - Tympan.jpg|Το ύστερο [[Ρομανική τέχνη|ρομανικό]] τύμπανο της [[Βασιλική της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής του Βεζελαί|βασιλικής της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής του Βεζελαί]], [[Βουργουνδία]], [[Γαλλία]], χρονολογείται από το 1130.
Αρχείο:Prometheus Adam Louvre MR1745 edit atoma.jpg|''[[Προμηθέας]] δεσμώτης'' (1762), [[Μουσείο του Λούβρου]]
Αρχείο:Strasbourg Cathédrale3.JPG|Το τύμπανο της κεντρικής πύλης του [[Καθεδρικός Ναός του Στρασβούργου|Καθεδρικού ναού του Στρασβούργου]]
Αρχείο:La Religion instruisant un Indien par Nicolas-Sébastien Adam (église St-Paul St-Louis de Paris).jpg|''Η Θρησκεία εκπαιδεύει ένα Ινδιάνο'' (1745), που εκφράζει τις αποικιοκρατικές στάσεις της Ευρώπης του 18ου αιώνα.
Αρχείο:Main portal st Nicolas cathedral Fribourg.jpg|Κύρια πύλη του καθεδρικού ναού του [[Φριμπούρ]], [[Ελβετία]]
Αρχείο:F54 Nancy tombeau-Catherine-Opalinska.JPG|Ταφικό μνημείο της βασίλισσας [[Αικατερίνη Οπαλίνσκα|Αικατερίνης Οπαλίνσκα]], (περ. 1750)
Αρχείο:Vitoria - San Pedro 50.JPG|Σκηνές της ζωής του Αγίου Πέτρου και της Παναγίας, [[Βιτόρια-Γκαστέις]], [[Ισπανία]]
Αρχείο:Adam Histoire d'Apollon 1.jpg|''Η ιστορία του [[Απόλλωνας|Απόλλωνα]]'', Παρίσι, [[Μουσείο Καρναβαλέ]]
Αρχείο:Trier - Dom, Portal Liebfrauenkirche, Tympanon (2017-05-30).JPG|Ρομανικό τύμπανο στον καθεδρικό ναό του [[Τριρ]], [[Γερμανία|Γερμανία,]] περ. 1180.
Αρχείο:Ulm-Muenster-ReliefHauptportal-061104.jpg|[[Μίνστερ της Ουλμ]], δυτική πύλη, Ιστορία της Δημιουργίας, γύρω στο 1380
Αρχείο:ND portail central tympan.jpg|Το γοτθικό τύμπανο της [[Παναγία των Παρισίων|Παναγίας των Παρισίων]]
Αρχείο:Washington National Cathedral Crucifix constructed from war material.jpg|Τύμπανο κεντρικής πύλης, Εθνικός Καθεδρικός Ναός της [[Ουάσινγκτον|Ουάσιγκτον]].
</gallery>
 
== Παραπομπές ==
 
Κατηγορία:Αρχιτεκτονικά στοιχεία κτιρίων
 
Commons category} <references />