Μπεκτασήδες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ήταν ένας από εκείνους που βοήθησαν στη σύνθεση των ισλαμικών και προϊσλαμικών θρησκευτικών και σαμανιστικών στοιχείων που επικρατούν ακόμα στις τουρκικές παραδόσεις, με αποτέλεσμα να κερδίσει την αντιπάθεια του ορθόδοξου πουριτανικού Ισλάμ. Η επιρροή των ''μπαμπά'' ήταν τεράστια και συναγωνίστηκε την επιρροή που ασκούσαν οι στρατιωτικοί ηγέτες, όπως και το γόητρο των κυβερνητών των Σελτζούκων, που είχαν υιοθετήσει αρκετές πτυχές του ιρανικού πολιτισμού. Όπως πολλοί [[δερβίσηδες]] από την Ανατολή, ο Χατζί Μπεκτάς ήταν μια φωνή για τις κοινωνικές διαμαρτυρίες των τουρκικών πληθυσμών ενάντια στην άρχουσα τάξη των Σελτζούκων. Λέγεται μάλιστα πως ο Χατζί Μπεκτάς παρείχε την προστασία και την ευλογία του στο τάγμα των [[Γενίτσαροι|Γενιτσάρων]] πριν πεθάνει (738 έτος Εγίρας/1337 μ.Χ.).

 

 

Αν και το λήμμα ''ταρικά'' στην Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ γράφει ότι «ο αριθμός των μελών τέτοιων αδελφοτήτων μαζί με εκείνον των συμπαθούντων σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη μουσουλμανική χώρα δεν είναι πάνω από τρία τοις εκατό του πληθυσμού», είναι σχεδόν σίγουρο ότι στην Τουρκία και την [[Αλβανία]] τουλάχιστον, το ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο. Όταν ο Άγγλος κλασικιστής Φρέντερικ Γ. Χάσλακ επισκέφθηκε την Τουρκία το [[1913]] είχε την εντύπωση πως η Τουρκία ήταν σουνιτική. Προς μεγάλη του έκπληξη ανακάλυψε γρήγορα ότι όχι μόνο υπήρχαν πολλοί συνδεδεμένοι με αυτές τις αποκαλούμενες αιρετικές σέκτες, αλλά και ότι αρκετοί ιμάμηδες που λειτουργούσαν σε τζαμιά της επίσημης θρησκείας, τις άλλες μέρες ήταν ''σαΐκ'' (σεΐχηδες) σε [[Τεκές|τεκέδες]] των δερβίσηδων. Κατά τη διάρκεια του Μουχαρέμ, του μήνα που γιορτάζεται η ενθύμηση του θανάτου του Χουσεΐν από τον Αλί και ο σφετερισμός του χαλιφάτου, ο συγγραφέας επισκέφτηκε διάφορους τεκέδες, στους οποίους είδε όλους τους δερβίσηδες να θρηνούν το θάνατο του Χασάν και του Χουσεΐν. Συζητώντας το θέμα αργότερα με έναν από τους μεγάλους ακαδημαϊκούς της Τουρκίας, του εξέφρασε την εντύπωση ότι ενώ οι Τούρκοι ήταν φαινομενικά σουνίτες, υπό το κάλυμμα των αδελφοτήτων τους αρκετοί ήταν σιίτες, και βέβαια περισσότερο μυστικιστές παρά ορθόδοξοι. Ο ακαδημαϊκός τού απάντησε ότι στην [[Κωνσταντινούπολη]], όπου η αναλογία ήταν πιθανώς μικρότερη από το υπόλοιπο της χώρας, πιθανώς εξήντα τοις εκατό των πολιτών ανήκε άμεσα ή έμμεσα στις [[αδελφότητες]] των δερβίσηδων. Επισήμανε ότι κάτι ανάλογο συνέβαινε και συμβαίνει στις χριστιανικές χώρες στη γεμάτη διώξεις ιστορία τους - Καθολικοί που σκότωναν Προτεστάντες κ.λπ. Εκτιμώντας ότι στα μουσουλμανικά εδάφη η πρακτική της μη αφομοίωσης των αδελφοτήτων από την ορθόδοξη εκκλησία είχε παραγάγει έναν συνδυασμό ορθοδοξίας και μυστικισμού, υπογράμμισε μια πειραματική μάλλον παρά παραδοσιακή και επίσημη προσέγγιση στην πραγματικότητα. Στην Τουρκία, επομένως, τούτη η τάση ομαδοποίησης σε μια [[αδελφότητα]] όσων επιδιώκουν μια άμεση γνώση Θεού πρέπει να αναγνωριστεί ως διαδεδομένο υπόγειο ρεύμα, που χαρακτηρίζει τη ζωή ολόκληρων κοινοτήτων.