Οψιανός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''οψιανός''' ήκαι '''οψιδιανός''' είναι πέτρωμα που προέρχεται από ηφαιστειογενείς περιοχές νεαρής [[Γεωλογία|γεωλογικά]] ηλικίας. Είναι [[πέτρωμα]] όξινο, σκουρόχρωμο με υαλώδη υφή (θεωρείται φυσικό γυαλί) και χρησιμοποιήθηκε εξαιτίας της σύστασης και ανθεκτικότητάς του, ήδη από τα τέλη της Ανώτερης [[Παλαιολιθική περίοδος|Παλαιολιθικής]] περιόδου για την κατασκευή λεπίδων με κοφτερές ακμές, που χρησίμευαν ως μαχαίρια, ξέστρες και ξυράφια. Ενώ στη διεθνή βιβλιογραφία έχει επικρατήσει ο όρος «οψιδιανός» (''obsidian''), στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται και οι δυο όροι, ο όρος «οψιδιανός» συχνότερα (αλλά όχι αποκλειστικά) από όσους έχουν σχέση με [[Γεωλογία|γεωλογικές]] επιστήμες και ο όρος «οψιανός» συχνότερα από τους [[Αρχαιολογία|αρχαιολόγους]]<ref name="express">{{cite web | url=http://www.express.gr/news/politismos/514716oz_20110906514716.php3 | title=Το Μουσείο Μεταλλευμάτων της Μήλου φιλοξενεί τη συλλογή οψιδιανού του λαογράφου Ζαφείρη Βάου | publisher=Express.gr | date=2011-09-06 | accessdate=2011-12-26 | archive-date=2019-08-07 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190807200703/http://www.express.gr/news/politismos/514716oz_20110906514716.php3 | url-status=dead }} «Οι γεωλόγοι χρησιμοποιούν την ... οψιδιανός. Οι αρχαιολόγοι την ... οψιανός» «..δύο ονομασίες του ορυκτού.. είναι και οι δύο «σωστές».»</ref>.

Ο οψιδιανός ανήκει στους ''Ηφαιστίτες'', δηλαδή στα [[ηφαιστειακά πετρώματα]]. Τα όξινα ηφαιστειακά πετρώµατα συχνά παρουσιάζουν πορφυριτικό ιστό, ενώ δεδεν λείπουν και οι ποικιλίες µε αφυρικό (µη πορφυριτικό) ή υαλώδη ιστό. Ο υαλώδης ιστός οφείλεται στη µεγάλη περιεκτικότητα του µάγµατος σε [[διοξείδιο του πυριτίου]] SiO₂, µε αποτέλεσµα το ιξώδες να είναι τόσο µεγάλο, ώστε να εµποδίζεται η ιοντική διάχυση και η ανάπτυξη των κρυστάλλων. Αυτό το φυσικό γυαλί, ωστόσο, είναι ασταθές και µε την πάροδο του [[γεωλογική χρονολογική κλίμακα|γεωλογικού χρόνου]] µεταπίπτει σε κρυσταλλική κατάσταση. Η τυπική του σκληρότητα είναι 5 έως 5,5. και το [[ειδικό βάρος]] του περίπου 2,6.

[[Αρχείο:Arrowhead.jpg|thumb|150px|left|Αιχμή βέλους.]]

[[Αρχείο:Obsidian from Milos in Crete, 3000-2300 BC, AMH, 144707.jpg|thumb|150px|right|Οψιανός από τη [[Μήλος|Μήλο]] που βρέθηκε κοντά στην [[Κνωσός|Κνωσό]].]]

Οι πηγές οψιανού στην ανατολική [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]] είναι λιγοστές και εντοπίζονται σε μερικά νησιά του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου]], όπως είναι η [[Μήλος]], η [[Αντίπαρος]], η [[Νίσυρος]] και το [[Γυαλί Δωδεκανήσου|Γυαλί]]. Ο οψιανός της Μήλου χρησιμοποιήθηκε εξαιτίας της σκληρότητάς του από τους κατοίκους του Αιγαίου στην [[εποχή του Λίθου]] και στην [[εποχή του Χαλκού]] για την κατασκευή εργαλείων και όπλων (αιχμές βελών). Αντίθετα, ο οψιανός από το Γυαλί - περισσότερο–περισσότερο εύθραυστος και ακατάλληλος για λεπτή επεξεργασία -επεξεργασία– χρησιμοποιήθηκε στην ύστερη [[εποχή του Χαλκού]] για την κατασκευή λίθινων αγγείων.

[[Αρχείο:Hofmann 0403b obsianus.jpg|thumb|right|300px|Hofmann,Σελίδα από το ''Παγκόσμιο Λεξικό'' (''Lexicon Universale'') του Γιόχαν Τζέικομπ Χόφμαν (''Johann Jacob (Hofmann,'' 1635-1706): Lexicon Universale.]]

Το όνομα του οψιανού γράφεταιαπαντάται πρώτη φορά στοστην βιβλίοεγκυκλοπαιδική -συλλογή εγκυκλοπαίδεια''[[Φυσική Ιστορία (Πλίνιος)|Φυσική Ιστορία]]'' (''Naturalis historiae'', (77 μ.Χ.), του [[Πλίνιος ο πρεσβύτερος|ΠλινίουΠλίνιου του πρεσβυτέρου]], όπου αναφέρεται ότι τον ανακάλυψε κάποιος με το όνομα Όψιος (''Obsius'') στην [[Αιθιοπία]]. Στο κείμενο του Πλινίου αναφέρονταιΑναφέρει επίσης ορισμένες χαρακτηριστικές λεπτομέρειες για τον οψιανό, όπως ότι επρόκειτο για μαύρο γυαλί μεγάλης πυκνότητας, που αντανακλά τη λάμψη και ότι μπορούσε να χρησιμεύσει ως σκίαστρο. Ο Πλίνιος γράφει ότι από αυτό κατασκεύαζαν σφραγιδολίθους[[Σφραγιδόλιθος|σφραγιδόλιθους]], καθώς και ότι ο αυτοκράτορας Αύγουστος είχε αφιερώσει στον ναό[[Ναός τήςτης θεάςΟμόνοιας [[Κονκόρντιαστη Ρώμη|Ναό της Ομόνοιας]] (Concordia) (στη Ρώμη) ομοιώματα ελεφάντων από οψιανό. Ως τοποθεσίες που βρίσκεται καταγράφει ότι ο [[Ξενοκράτης (ιατρός)|Ξενοκράτης]] (πιθανώς ο Ξενοκράτης της [[Αφροδισιάς|Αφροδισιάδος]] της Κιλικίας τον οποίο ανέφερε συχνά) ανέφερε ότι οψιανός βρίσκεται στην [[Ινδία]] και στο [[Σάμνιο]] (''Samnium'') της νότιας Ιταλίας (Samnium) και προς τη μεριά του ωκεανού στην Ισπανία (πιθανώς μιλά για την Ισπανία από την πλευρά του Ατλαντικού).<blockquote>Liber XXXVI<ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Pliny_the_Elder/36*.html LacusCurtius • Pliny the Elder's Natural History — Book 36<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>

remisit et Tiberius Caesar Heliopolitatum caerimoniis repertam in hereditate Sei eius, qui praefuerat Aegypto, '''obsianam''' imaginem Menelai, ex qua apparet antiquior materiae origo, nunc vitri similitudine interpolata. Xenocrates '''obsianum lapidem''' in India et in Samnio Italiae et ad oceanum in Hispania tradit nasci.

Σήμερα στη διεθνή ορολογία έχει παραμείνει ως οψιδιανός (''obsidian''). Στην Ελλάδα βρίσκονται σε χρήση και οι δυο όροι, οψιανός και οψιδιανός<ref name="express" />.