Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Με τον όρο '''επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου''' περιγράφονται τα γεγονότα του [[1843]], τα οποία κατέληξαν στην παραχώρηση συντάγματος από τον [[Όθων της Ελλάδας|Όθωνα]] και στη μετάβαση της Ελληνικής πολιτείας από την [[απόλυτη μοναρχία]] στη [[συνταγματική μοναρχία]].

 

Οκτώ χρόνια μετά την ενηλικίωση του Όθωνα, η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο ήταν δραματική. Μεγάλα προβλήματα, όπως η αγροτική γη, οι εθνικές γαίες, η εκπαίδευση κ.ά. συνέχισαν να ταλανίζουν τη χώρα, με αποτέλεσμα την δικαιολογημένη δυσφορία του λαού. Η χώρα είχε περιέλθει σε δεινή οικονομική θέση, στα πρόθυρα πτωχεύσεως, λόγω αδυναμίας αποπληρωμής του δανείου 60 εκατομμυρίων γαλλικών φράγκων που είχε λάβει το [[1833]] με την εγγύηση των τριών προστάτιδων δυνάμεων. Ο βασιλιάς Όθωνας είχε υποχρεωθεί σε σκληρή οικονομική πολιτική, με απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και ευρείες περικοπές μισθών. Επίσης, είχε μειώσει την ετήσια βασιλική χορηγία κατά 20% και είχε ανακαλέσει τους Έλληνες πρέσβεις στο εξωτερικό. Στην [[Αθήνα]], τη νέα πρωτεύουσα του ελληνικού βασιλείου, οι τιμές της γης και των ακινήτων είχαν φτάσει στα ύψη, ενώ κυριαρχούσε η τοκογλυφία. Περαιτέρω, ο [[απολυταρχία|απολυταρχικός]] τρόπος άσκησης της εξουσίας του παλατιού πολλές φορές οδηγούσε σε μικροεξεγέρσεις, οι οποίες καταστέλλονταν αμέσως από τον κυβερνητικό στρατό. Το παλάτι συγκέντρωνε το γενικό μίσος και αποτελούσε τον στόχο της πολιτικής και κοινωνικής πάλης.

 

Το [[1840]], ο [[Μακρυγιάννης]] ίδρυσε μια -κατά τον Όθωνα- παράνομη οργάνωση, με σκοπό την επιβολή [[σύνταγμα|συντάγματος]]. Στην οργάνωση σύντομα μυήθηκαν οπλαρχηγοί και αγωνιστές του [[Επανάσταση του 1821|'21]], οι οποίοι είχαν παραγκωνισθεί από τους [[Βαυαρία|Βαυαρούς]]. Τα μέλη της οργάνωσης δεσμεύονταν με όρκο στην πατρίδα και στην [[Ορθοδοξία]]. Μερικοί από τους οπλαρχηγούς που μυήθηκαν ήταν οι [[Θεόδωρος Γρίβας]], [[Μήτρος Δεληγιώργης]], Κριεζιώτης κ.α.

 

Στη συνέχεια ο Μακρυγιάννης έστρεψε την προσοχή του στους πολιτικούς και κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια, έτσι ώστε να μυήσει έμπιστα άτομα. Προσέγγισε και μύησε τον αρχηγό του Ρωσικού κόμματος, τον [[Ανδρέας Π. Μεταξάς|Ανδρέα Μεταξά]], σημαντική προσωπικότητα της εποχής, ενώ στη συνέχεια προσχώρησε στο κίνημα και ο αρχηγός του Αγγλικού κόμματος, [[Ανδρέας Σ. Λόντος|Ανδρέας Λόντος]]. Αυτοί οι δύο κατόρθωσαν να μυήσουν τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής όπως τους: [[Ρήγας Παλαμήδης|Ρήγα Παλαμήδη]], [[Κωνσταντίνος Κανάρης|Κωνσταντίνο Κανάρη]], [[Χρύσανθος Σισίνης (πολιτικός)|Χρύσανθο Σισίνη]], [[Κωνσταντίνος Ζωγράφος|Κωνσταντίνο Ζωγράφο]] κ.α. Για να επιτύχει όμως το κίνημα χρειαζόταν και η συνεργασία του στρατού. Για τον λόγο αυτό μύησαν τον συνταγματάρχη [[Δημήτριος Καλλέργης|Δημήτριο Καλλέργη]]. Για να επιτύχουν τους σκοπούς τους φρόντισαν να τον μεταθέσουν από το [[Άργος]] στην [[Αθήνα]] και να τον διορίσουν στρατιωτικό διοικητή της [[Αθήνα]]ς. Ο Καλλέργης κατάφερε να φέρει σε επαφή τους κινηματίες και με άλλους στρατιωτικούς, όπως τον Σπυρομήλιο και να τους πείσει να προσχωρήσουν στην οργάνωση. Λίγο πριν το ξέσπασμα του κινήματος σχηματίστηκε τριμελής επιτροπή από τους Ανδρέα Μεταξά, Μακρυγιάννη και Δημήτριο Καλλέργη. Ο καθένας αντιπροσώπευε έναν διαφορετικό κόσμο: ο Μεταξάς τον πολιτικό, ο Μακρυγιάννης τον λαϊκό και ο Καλλέργης τον στρατιωτικό.

 

[[Image:3 Septembre 1843.jpg|thumb|left|300px|Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.]]

Η αρχική ημερομηνία εκδήλωσης του κινήματος είχε ορισθεί να είναι η [[25 Μαρτίου|25η Μαρτίου]] [[1844]], για να συμπίπτει με τον εορτασμό της [[Επανάσταση του 1821|επανάστασης]]. Ο ενθουσιώδης όμως [[Μακρυγιάννης]] διέδωσε το μυστικό σε πολλούς, με αποτέλεσμα να επισπευσθεί η εκδήλωση του κινήματος. Το κίνημα είχε αποφασισθεί να ξεσπάσει στους στρατώνες, έτσι ώστε να ακινητοποιηθούν άμεσα τα στελέχη του Οθωνικού καθεστώτος. Έτσι, τη νύχτα της 2ης προς 3ης Σεπτεμβρίου πολλά σημαίνοντα στελέχη του κινήματος κατευθύνθηκαν προς το σπίτι του Μακρυγιάννη για να δώσουν το τελικό σύνθημα. Η χωροφυλακή παρατήρησε τις ύποπτες κινήσεις γύρω από την οικία του και την περικύκλωσαν. Ο Καλλέργης, συνειδητοποιώντας την κρισιμότητα της κατάστασης, κατέφθασε στους στρατώνες και ξεσήκωσε τους αξιωματικούς με το σύνθημα ''"Ζήτω το Σύνταγμα"''. Αμέσως διέταξε έναν λόχο να διαλύσει την πολιορκία του οίκου του Μακρυγιάννη και άλλον ένα να ανοίξει τις φυλακές του Μεντρεσέ, ενώ αυτός παράλληλα κατευθυνόταν<ref>Ο Καλλέργης σε επιστολή του προς τον πρεσβευτή της Βαυαρίας στη Βιέννη αναφέρει οτι κατευθυνόταν με 2.000 στρατιώτες και 20.000 λαό. Το τελευταίο θεωρείται αρκετά υπερβολικό.</ref> με 2.000 στρατιώτες στα ανάκτορα. Επιπλέον είχε στείλει στρατιωτικά αποσπάσματα να καταλάβουν το [[Βασιλικό Νομισματοκοπείο και Σφραγιστήριο|νομισματοκοπείο]], την [[Εθνική Τράπεζα]], το Δημόσιο Ταμείο και τα διάφορα υπουργεία.

Στις 3 τα ξημερώματα προσήλθαν και οι πολιτικοί αποστάτες και μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο [[Ανδρέας Π. Μεταξάς|Α. Μεταξάς]], ο [[Ανδρέας Σ. Λόντος|Α. Λόντος]], ο [[Κωνσταντίνος Ζωγράφος|Κ. Ζωγράφος]], ο [[Ριχάρδος Τσωρτς|Ρ. Τζουρτζ]], κάλεσαν τους υπόλοιπους συμβούλους της επικρατείας σε συνεδρία για να επικυρώσουν τις επαναστατικές πράξεις.<ref>{{cite book | title=Ιστορία του Όθωνος Βασιλέως της Ελλάδος 1832-1862 | author=Τρύφων Ευαγγελίδης | year=1894 | publisher=Αριστείδης Γαλανός | location=Αθήνα | pages=204 | edition=2η}}</ref> Το συμβούλιο αναγνώρισε το κίνημα, καθόρισε τη σύγκληση Εθνοσυνέλευσης και διόρισε επιτροπή υπό τους [[Γεώργιος Κουντουριώτης|Γεώργιο Κουντουριώτη]], Λ. Μαυρομιχάλη, Γ. Λινιάνα, Γ. Ψύλλα, [[Ανδρέας Σ. Λόντος|Ανδρέα Λόντο]] και Κ. Προβελέγγιο, η οποία θα παρουσίαζε τις αποφάσεις του στο Βασιλιά. Το νέο υπουργικό συμβούλιο, στο οποίο συμμετείχαν στελέχη και από τα τρία μεγάλα κόμματα, είχε ως εξής ([[Κυβέρνηση Ανδρέα Μεταξά 1843]]): Πρόεδρος και υπουργός εξωτερικών [[Ανδρέας Π. Μεταξάς|Ανδρέας Μεταξάς]], υπουργός στρατιωτικών ο [[Ανδρέας Σ. Λόντος|Ανδρέας Λόντος]], υπουργός Ναυτικών ο [[Κωνσταντίνος Κανάρης]], υπουργός Δικαιοσύνης ο [[Λέων Μελάς]], υπουργός εκκλησιαστικών & παιδείας ο [[Μιχαήλ Σχινάς]], υπουργός Οικονομικών ο [[Δρόσος Μανσόλας]] και υπουργός Εσωτερικών ο [[Ρήγας Παλαμήδης]].

 

Ο λαός και ο στρατός διαλύθηκαν στις 3 το μεσημέρι, αφού πληροφορήθηκαν ότι όλα τα αιτήματα έγιναν αποδεκτά. Τέλος, με βασιλικά διατάγματα η 3η Σεπτεμβρίου ανακηρυσσόταν σε μέρα εθνικής γιορτής, ενώ ο Δημήτριος Καλλέργης παρασημοφορούνταν, ως αρχηγός<ref>Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο ιστορικού της εποχής: Χωρίς τον Μακρυγιάννη και τον Μεταξά η επανάσταση δε θα γινόταν. Χωρίς τον Καλλέργη η επανάσταση πολύ απλά δε θα πετύχαινε.</ref> του επαναστατικού κινήματος.

 

Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο έγιναν οι [[Ελληνικές εκλογές 1843|εκλογές του 1843]] και οι εκλεγμένοι πληρεξούσιοι συγκρότησαν την [[Εθνική Συνέλευση 1843|συνταγματική Εθνική Συνέλευση]] που είχαν απαιτήσει όσοι έλαβαν μέρος στην επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου και συνέταξαν [[Σύνταγμα του 1844|Σύνταγμα]], το οποίο υπέγραψε ο Όθωνας. Από τότε η πλατεία των Ανακτόρων μετονομάστηκε σε [[Πλατεία Συντάγματος]].

 

<references />

 

* Εγκυκλοπαίδεια Δομή

* Εφημερίς “Αθήνα” 6 Σεπτεμβρίου 1843 (Αθήνα) για την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου [https://web.archive.org/web/20130911112106/http://expeditionchannel.fireradio.tk/w1/index.php/%CE%95%CF%86%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AF%CF%82_%E2%80%9C%CE%91%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1%E2%80%9D_6_%CE%A3%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85_1843_%28%CE%91%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1%29_%CE%B3%CE%B9%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7_%CF%84%CE%B7%CF%82_3%CE%B7%CF%82_%CE%A3%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85]

*Ιωάννης Τσουρουκτσόγλου, «Ο Γαλλικός τύπος απέναντι στα γεγονότα του κινήματος της 3ης Σεπτεμβρίου 1843», Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, Ζ' Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο-Πρακτικά, Αθήνα, 1986, σελ.59-72

[[Κατηγορία:Νεότερη ιστορία της Ελλάδας]]

[[Κατηγορία:Ταραχές στην Ελλάδα]]