Συγκολλητική γλώσσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

}}</ref> Προήλθε από το [[Λατινική γλώσσα|Λατινικόλατινικό]] ρήμα ''agglutinare,'' που σημαίνει "κολλάω μαζί.".<ref>Approaches to Language Typology, Masayoshi Shibatani, Theodora Bynon, 1999, Oxford University Press, ISBN 0198238665</ref>

Η συγκολλητική γλώσσα είναι μια μορφή ''συνθετικής γλώσσας'', όπου κάθε πρόσφυμα αναπαριστά τυπικά μια μονάδα νοήματος (όπως για παράδειγμα η "έλλειψη", ο "παρελθών χρόνος", ο "[[Πληθυντικός|πληθυντικός αριθμός]]", κλπ.), και περιορισμένα μορφήματα εκφράζονται με [[Πρόσφυμα|προσφύματα]] (affixes) και όχι με εσωτερική αλλαγή στην ρίζα της λέξης, ή αλλαγές στην έμφαση ή τον τόνο. Επιπροσθέτως, και είναι αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία, σε μια συγκολλητική γλώσσα τα προσφύματα δεν συγχωνεύονται με άλλα, και δεν αλλάζουν μορφή εξαρτώμενα από άλλα.

Οι συνθετικές γλώσσες που δεν είναι συγκολλητικές αποκαλούνται ''συγχωνευτικές γλώσσες''. Αυτές μερικές φορές συνδυάζουν προσφύματα με τη "χώνευσή" τους μαζί, συχνά αλλάζοντάς τα δραστικά κατά τη διαδικασία, και ενώνοντας πολλά νοήματα σε ένα πρόσφυμα (για παράδειγμα, στην [[Ισπανική γλώσσα|Ισπανική]] η λέξη '''comí''' [''εγώ έφαγα''], το επίθημα -'''í''' μεταφέρει τα νοήματα της οριστικής έγκλισης, της ενεργητικής φωνής, του παρελθόντος χρόνου, του πρώτου προσώπου ενικού του [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκειμένου]] και του συντελεσμένου της ενέργειας).

Ο όρος ''συγκολλητική'' μερικές φορές χρησιμοποιείται ως συνώνυμο για τη ''συνθετική γλώσσα'', αν και τεχνικά δεν είναι. Όταν χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο, η [[λέξη]] οριοθετεί τις ''συγχωνευτικές γλώσσες'' ή ''πτωτικές γλώσσες'' εν γένει. Η διάκριση μεταξύ μιας συγκολλητικής και μιας συγχωνευτικής γλώσσας δεν είναι πολλές φορές σαφής. Επιπλέον, κάποιος θα μπορούσε να τις σκεφτεί ως τα δύο άκρα ενός συνεχούς, με τις διάφορες γλώσσες να κατευθύνονται πότε προς το ένα άκρο και πότε προς το άλλο. Στην πραγματικότητα, μια συνθετική γλώσσα μπορεί να παρουσιάζει συγκολλητικά χαρακτηριστικά στο διευρυμένο [[Λεξιλόγιο|λεξιλόγιό]] της αλλά όχι στο σύστημα των [[Πτώση (γραμματική)|πτώσεων]]: για παράδειγμα αναφέρουμε τη [[Γερμανική γλώσσα|Γερμανική]] και την [[Ολλανδική γλώσσα|Ολλανδική]].

Οι συγκολλητικές γλώσσες τείνουν να έχουν έναν υψηλό βαθμό από προσφύματα/[[Μόρφημα|μορφήματα]] ανά λέξη, και να είναι πολύ ομαλές{{Fact|date=January 2008}}. Για παράδειγμα, η [[Ιαπωνική γλώσσα|Ιαπωνική]] έχει μόνο δύο ''ανώμαλα [[Ρήμα|ρήματα]]'' (και όχι ''πολύ'' ανώμαλα), η [[Λουγκάντα γλώσσα|Λουγκάντα]] έχει μόνο ένα (ή δύο, στον βαθμό που εξαρτάται από το πώς ορίζουμε το 'ανώμαλο'), η [[Τουρκική γλώσσα|Τουρκική]] έχει μόνο ένα και στην [[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα]] όλα τα ρήματα είναι ομαλά. Η [[Γεωργιανή γλώσσα|Γεωργιανή]] είναι μια εξαίρεση. Όχι μόνο είναι υπέρ το δέον συγκολλητική (μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονα μέχρι 8 μορφήματα ανά λέξη), αλλά υπάρχει επίσης ένας σημαντικός αριθμός ανώμαλων ρημάτων, που διαφέρουν ως προς τοτον βαθμό μη ομαλότητάς τους.

Παραδείγματα συγκολλητικών γλωσσών περιλαμβάνουν τη [[Βασκική γλώσσα|Βασκική]], την ''Blackfoot'', τη [[Γεωργιανή γλώσσα|Γεωργιανή]], τις [[Αλταϊκές γλώσσες]] (βλέπε [[Τουρκική γλώσσα|Τουρκική]] και [[Ταταρική γλώσσα|Ταταρική]]), τα [[Ιαπωνική γλώσσα|Γιαπωνέζικα]] (μερικές φορές κατατάσσονται στις Αλταϊκές), την [[Κορεατική γλώσσα|Κορεατική]] (μερικές φορές κατατάσσεται στις Αλταϊκές), τη [[ΜαλαισιανήΜαλαϊκή γλώσσα|ΜαλαισιανήΜαλαϊκή]] και την [[Ινδονησιακή γλώσσα|Ινδονησιακή]], πολλές [[Θιβετοβιρμανικές γλώσσες]], τις [[Δραβιδικές γλώσσες]], πολλές [[Ουραλικές γλώσσες]] (με μεγαλύτερες την [[Ουγγρική γλώσσα|Ουγγρική]], τη [[Φινλανδική γλώσσα|Φινλανδική]] και την [[Εσθονική γλώσσα|Εσθονική]]), την [[Ινουκτίτουτ]], τις [[Μπαντού γλώσσες]] (δες [[Λουγκάντα γλώσσα|Λουγκάντα]]), τις ''Βορειοανατολικές'', ''Βορειοδυτικές'' και ''Νότιες Καυκασιανές γλώσσες'', και κάποιες [[Μεσοαμερικανικές γλώσσες|Μεσοαμερικανικές]] και γηγενείς γλώσσες της [[Βόρεια Αμερική|Βορείου Αμερικής]], μεταξύ αυτών και τη [[Νάουατλ γλώσσα|Νάουατλ]], την [[Ουαστέκ γλώσσα|Ουαστέκ]], και τις γλώσσες ''Σαλίς''. Η [[Κέτσουα γλώσσα|Κέτσουα]] και η [[Αϊμάρα γλώσσα|Αϊμάρα]] είναι συγκολλητικές ιθαγενείς γλώσσες της [[Νότιος Αμερική|Νοτίου Αμερικής]]. <!--Πολλές φυλές της αρχαίας Μέσης Ανατολής μιλούσαν επίσης τέτοιες γλώσσες, όπως τη [[Σουμεριακή γλώσσα|Σουμεριακή]], [[Elamite language|Elamite]], [[Hurrian language|Hurrian]], [[Urartian language|Urartian]], [[Hattic language|Hattic]], [[Gutian]], [[Lullubi]], [[Kassites#Kassite language|Kassite]], και μεταξύ των [[Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες|Ινδοευρωπαϊκών]] γλωσσών, την [[Περσική γλώσσα|Περσική]].-->

Η συγκόλληση είναι ένα τυπολογικό χαρακτηριστικό και δεν συνεπάγεται γλωσσική συγγένεια, αν και υπάρχουν κάποιες οικογένειες συγκολλητικών γλωσσών. Για παράδειγμα, η ''Πρωτο-ΟυραλικήΠρωτοουραλική'' γλώσσα, ο πρόγονος των [[Ουραλικές γλώσσες|Ουραλικών γλωσσών]], ήταν συγκολλητική, και οι περισσότερςπερισσότερες γλώσσες που προήλθαν από αυτήν διατηρούν αυτό το χαρακτηριστικό. Αλλά από την στιγμή που η συγκόλληση μπορεί να αναδυθεί σε γλώσσες που προηγουμένως είχαν μια μη συγκολλητική τυπολογία και μπορεί να χαθεί σε γλώσσες που πριν ήταν συγκολλητικές, η συγκόλληση ως τυπολογικό χαρακτηριστικό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως απόδειξη γενετικής σχέσης με άλλες συγκολλητικές γλώσσες.

Πολλές ξεχωριστές γλώσσες ανέπτυξαν αυτήν την ιδιότητα μέσα από μια ''συγκλίνουσα εξέλιξη'' (convergent evolution). Φαίνεται να υπάρχει μια προκρινόμενη εξελικτική κατεύθυνση από τις συγκολλητικές συνθετικές γλώσσες προς τις συγχωνευτικές γλώσσες, και κατόπιν στις ''μη συνθετικές γλώσσες'', που με την σειρά τους εξελίσσονται σε [[απομονωμένη γλώσσα|απομονωμένες γλώσσες]] και από εκεί ξανά σε συγκολλητικές σύνθετες γλώσσες. Αν και, αυτή είναι απλά μια τάση, και αφ' εαυτού ένας συνδυασμός της τάσης που έχει παρατηρηθεί στη ''Θεωρία της γραμματικοποίησης'' και της γενικής γλωσσολογικής παραφθοράς, ιδίως στην ''αποκοπή'' του τέλους της λέξης και στην ''έκθλιψη''. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό στη [[γλωσσολογία]] των αγγλοσαξονικών χωρών και ως ''drift'' ή ''language drift''.

Μερικές πραγματικές και φανταστικές [[τεχνητή γλώσσα|τεχνητές γλώσσες]], όπως η [[Εσπεράντο]], η ''Newspeak'', η ''Klingon''[[Γλώσσα Κλίνγκον|Κλίνγκον]] (γλώσσα του Star[[Σταρ TrekΤρεκ]]), η ''Atlantean'' και η ''Black Speech'', έχουν παρουσιαστεί ως συγκολλητικές γλώσσες.