Φάλσταφ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Επεξεργασία ενότητας Παραστάσεις και Ηχογραφήσεις |
επεξεργασία ενότητας: Ιστορικό σύνθεσης, εισαγωγή εικόνας |
||
Γραμμή 23:
== Ιστορικό σύνθεσης ==
[[Αρχείο:Boito_e_Verdi.jpg| μικρογραφία | Ο Μπόιτο και ο Βέρντι το 1892]]
Μέχρι το 1889 ο Βέρντι ήταν συνθέτης όπερας για περισσότερα από πενήντα χρόνια, είχε στο ενεργητικό του 27 όπερες, από τις οποίες μόνο μία ήταν κωμωδία, το δεύτερο έργο του, ''Un giorno di regno'', που ανέβηκε ανεπιτυχώς το 1840. Ο συνθέτης [[Τζοακίνο Ροσίνι]] είχε σχολιάσει ότι θαύμαζε πολύ τον Βέρντι, αλλά τον θεωρούσε ανίκανο να γράψει μια κωμωδία. Ο Βέρντι διαφώνησε και είπε ότι λαχταρούσε να γράψει μια άλλη ανάλαφρη όπερα, αλλά κανείς δεν του έδινε την ευκαιρία. Είχε συμπεριλάβει κωμικά στιγμιότυπα ακόμη και στις τραγικές όπερες του, όπως για παράδειγμα στα έργα ''[[Η δύναμη του πεπρωμένου]]'' και ''[[Χορός Μεταμφιεσμένων (Βέρντι)|Χορός Μεταμφιεσμένων]]''. Μετά την επιτυχία του ''[[Οθέλος (Βέρντι)|Οθέλλου]]'' το 1887, σχολίασε: «Αφού αιματοκύλησα τόσους πολλούς ήρωες και ηρωίδες, έχω επιτέλους το δικαίωμα να γελάσω λίγο». Εκμυστηρεύτηκε τη φιλοδοξία του αυτή στον λιμπρετίστα του, Αρίγκο Μπόιτο.
Ο Μπόιτο ξεκίνησε να δουλεύει ένα λιμπρέτο βασισμένο στις ''Εύθυμες κυράδες του Ουίνδσορ'' με πρόσθετο υλικό από τον ''Ερρίκο τον Δ' '' μέρος Α' και μέρος Β'. Ο Βέρντι έλαβε το προσχέδιο πιθανότατα στις αρχές Ιουλίου 1889, αλλά, παρά το γεγονός ότι είχε δείξει ένα αρχικό ενδιαφέρον, είχε έντονες αμφιβολίες για τη δυνατότητα ολοκλήρωσης του έργου: η ηλικία του (πλησίαζε τα 80), η υγεία του και ο θάνατος των στενών του φίλων, τον είχαν ρίξει σε κατάθλιψη. Ωστόσο, με πολλές διακοπές, άρχισε να δουλεύει το υλικό του Φάλσταφ, την 28η όπερα της καριέρας του, που έμελλε να είναι και η τελευταία. ▼
Ο Βέρντι, όπως και ο Μπόιτο, αγαπούσε και σεβόταν τον Σαίξπηρ. Ο συνθέτης δεν μιλούσε αγγλικά, αλλά είχε στην κατοχή του και ξαναδιάβαζε τα έργα του Σαίξπηρ σε ιταλικές μεταφράσεις, και τα κρατούσε δίπλα στο κρεβάτι του. Είχε συνθέσει νωρίτερα τις όπερες ''Μάκβεθ'' (το 1847) και ''Οθέλλος'' (το 1887) του Σαίξπηρ και είχε κάνει κάποιες σκέψεις στο παρελθόν για τη μελοποίηση του ''Βασιλιά Ληρ''. Ο Μπόιτο ξεκίνησε να δουλεύει ένα λιμπρέτο βασισμένο στις ''Εύθυμες κυράδες του Ουίνδσορ'' με πρόσθετο υλικό από τον ''Ερρίκο τον Δ' '' μέρος Α' και μέρος Β'. Περιόρισε την πλοκή, μείωσε στο μισό τον αριθμό των χαρακτήρων στο έργο, και έδωσε στον χαρακτήρα του Φάλσταφ μεγαλύτερο βάθος ενσωματώνοντας δεκάδες αποσπάσματα από τον Ερρίκο τον Δ'. Ο Βέρντι συμβιβάστηκε με την περικοπή της πλοκής του Σαίξπηρ, ώστε να έχει η όπερα αποδεκτή διάρκεια. Λυπήθηκε, ωστόσο, που είδε την παράλειψη της δεύτερης ταπείνωσης του Φάλσταφ, ντυμένου γυναικεία στην προσπάθειά του να ξεφύγει από τον Φορντ.
▲
Τον Ιούνιο-Ιούλιο του 1892 ο Βέρντι εξέταζε πλέον πιθανούς τραγουδιστές για τους ρόλους της όπερας. Για τον ομώνυμο ρόλο ήθελε τον Βίκτωρ Μορέλ, τον βαρύτονο που είχε τραγουδήσει τον Ιάγο στον Οθέλλο του, αλλά οι αρχικές απαιτήσεις του τραγουδιστή θεωρήθηκαν απαράδεκτες από τον Βέρντι. Τελικά κατέληξαν σε συμφωνία και ο Μορέλ πήρε τον ρόλο του Φάλσταφ. Μέχρι τον Σεπτέμβριο ο Βέρντι είχε συμφωνήσει σε μια επιστολή προς τον εκδότη του Ρικόρντι, ότι θα παρουσιαζόταν το έργο στη Σκάλα κατά τη διάρκεια της σεζόν 1892-93, αλλά ότι θα διατηρούσε ο ίδιος τον έλεγχο σε κάθε πτυχή της παραγωγής. Το κοινό έμαθε για τη νέα όπερα προς τα τέλη του 1892 και προκλήθηκε έντονο ενδιαφέρον, το οποίο αυξήθηκε παρά μειώθηκε από τη μυστικότητα με την οποία ο Βέρντι περιέβαλε τις προετοιμασίες. Οι πρόβες γίνονταν με άκρα μυστικότητα και ο Τύπος κρατήθηκε σε απόσταση. Τελικά όλα κύλησαν ομαλά μέχρι την πρεμιέρα στις 9 Φεβρουαρίου 1893, σχεδόν έξι χρόνια μετά την προηγούμενη πρεμιέρα του Βέρντι. Για την πρώτη βραδιά, οι επίσημες τιμές των εισιτηρίων ήταν τριάντα φορές υψηλότερες από το συνηθισμένο. Ο Βέρντι έκανε πάντως πολλές αλλαγές στη μουσική μετά την πρώτη παράσταση, και οι εκδότες δυσκολεύτηκαν στη συνέχεια να συμφωνήσουν σε μια οριστική παρτιτούρα.
Ο ''Φάλσταφ'' διαφέρει από τα περισσότερα έργα που είχε συνθέσει ο Βέρντι. Η όπερα ξεκινάει χωρίς [[ουβερτούρα]] και κλείνει με μια ειρωνική τελική φούγκα. Η εκπληκτική ιδιοφυΐα της παρτιτούρας υποστηρίζει το πικρό παιχνίδι των προσομοιώσεων και της κακίας, την ειρωνεία απέναντι στη γελοιοποίηση και τον οίκτο απέναντι στις πικρές ψευδαισθήσεις και πάνω από όλα αποπνέει μια μαγευτική νοσταλγία για τα νιάτα. Ο Μπόιτο παρέδωσε στον Βέρντι ένα από τα πιο καλογραμμένα του λιμπρέτα κι αυτός το εκμεταλλεύτηκε στην εντέλεια, γράφοντας μια όπερα μέσα στην οποία περνάει όλη η γνώση του για την ανθρώπινη φύση.<ref>
{{cite book
|author = Γιάννης & Ανθούλα Παπαδοπούλου
|title = Όπερα, Διαδρομή στα λυρικά μονοπάτια
|chapter = Η Ιταλική όπερα τον 19ο αιώνα
|publisher = Εκδοτικός οίκος Φίλιππος Νάκας
|editor =
|url =
|year = 2001
|place =
|pages = 108
|isbn = 960-290-571-9
}}</ref>
Γραμμή 80 ⟶ 100 :
|
|-
|colspan=3|χορωδία <ref>
{{cite web
|author =
|title = Falstaff
|url = https://opera-guide.ch/en/operas/falstaff//
|publisher = Opera Guide
|date =
|accessdate = 17 Οκτωβρίου 2022
}}</ref>
|}
Γραμμή 135 ⟶ 163 :
==Παραστάσεις και ηχογραφήσεις==
[[Αρχείο:Ferraguti,_Arnaldo_(1862-1925),_Milano,_Davanti_la_porta_del_loggione_della_Scala_-_Illustrazione_Italiana,1893.jpg| μικρογραφία | Οι ουρές έξω από τη Σκάλα του Μιλάνου για την παγκόσμια πρεμιέρα το 1893]]
Η παγκόσμια πρεμιέρα του Φάλσταφ δόθηκε Σκάλα του Μιλάνου στις 9 Φεβρουαρίου 1893, ως μέρος της οπερατικής σεζόν του Καρναβαλιού και της Σαρακοστής, με διευθυντή ορχήστρας τον Εντοάρντο Μασκερόνι. Στην παράσταση αυτή ήταν παρόντες ο [[Τζοζουέ Καρντούτσι]], ο [[Τζάκομο Πουτσίνι]], ο [[Πιέτρο Μασκάνι]], ο [[Τζουζέππε Τζακόζα]], η δούκισσα [[Μαρία Λετίτσια Βοναπάρτη, δούκισσα της Αόστης|Μαρία Λετίτσια Βοναπάρτη]], ο Υπουργός Παιδείας Φερντινάντο Μαρτίνι κ.ά. Οι επευφημίες του κοινού οδήγησαν τον Βέρντι να βγει για να υποκλιθεί 3 φορές στο τέλος της Α' Πράξης, 6 φορές στο τέλος της Β' Πράξης και 7 φορές μετά το φινάλε, με τα χειροκροτήματα για τον συνθέτη και το καστ να διαρκέσουν μία ώρα. Τους επόμενους δύο μήνες δόθηκαν είκοσι δύο παραστάσεις στη Σκάλα και στη συνέχεια το έργο μεταφέρθηκε εντός Ιταλίας στη [[Γένοβα]], τη [[Ρώμη]], τη [[Βενετία]] και την [[Τεργέστη]]. Στην παράσταση της Ρώμης στις 14 Απριλίου 1893, μαζί με τον Βέρντι ήταν παρόντες ο λιμπρετίστας Μπόιτο και ο εκδότης Τζούλιο Ρικόρντι, όπως και πολλές μεγάλες αριστοκρατικές και πολιτικές προσωπικότητες της εποχής. Ο βασιλιάς [[Ουμβέρτος Α΄ της Ιταλίας|Ουμβέρτος Α΄]] κάλεσε τον Βέρντι στο βασιλικό θεωρείο, ήταν μια εθνική αναγνώριση και αποθέωση του Βέρντι που δεν του είχε προσφερθεί ποτέ ως τότε.
Η πρώτη παράσταση στο εξωτερικό δόθηκε στη [[Βιέννη]] στις 21 Μαΐου 1893. Την επόμενη χρονιά, στις 2 Ιανουαρίου 1894 ανέβηκε στο [[Αμβούργο]] με μαέστρο τον [[Γκούσταβ Μάλερ]] και στις 18 Απριλίου 1894 ανέβηκε στην Οπερά-Κομίκ του [[Παρίσι|Παρισιού]], με γαλλικό λιμπρέτο του Μπόιτο και του Πολ Σολάνζ. Στο [[Βασιλική Όπερα του Λονδίνου|Κόβεντ Γκάρντεν]] του Λονδίνου δόθηκε η πρώτη βρετανική παράσταση, στις 19 Μαΐου 1894, με μαέστρο τον Λουίτζι Μαντσινέλι και με τον ίδιο μαέστρο δόθηκε η πρώτη αμερικανική παράσταση, στις 4 Φεβρουαρίου 1895 στη [[Μητροπολιτική Όπερα (εταιρεία)|Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης]].<ref name="Diz"/><ref>
{{cite web
|author =
|title = Verdi's great Falstaff
|url = https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1895/02/05/106078424.pdf
|publisher = The New York Times
|date = 5 Φεβρουαρίου 1895
|accessdate =17 Οκτωβρίου 2022
}}</ref>
Στη Σκάλα του Μιλάνου, όπου πρωτοπαρουσιάστηκε, έχουν δοθεί συνολικά 209 παραστάσεις του Φάλσταφ. Έχει ανέβη σε 34 σεζόν και άνοιξε το πρόγραμμα στις σεζόν του 1921, 1936 και 1980. Έτσι, ο Φάλσταφ κρατάει τα σκήπτρα της όπερας που έχει παρουσιαστεί τις περισσότερες φορές στη Σκάλα.
Γραμμή 151 ⟶ 188 :
}}</ref> Πολλοί βαρύτονοι διέπρεψαν στον ρόλο του Φάλσταφ, όπως ο [[Γαλλία|Γάλλος]] Βίκτωρ Μορέλ (ο πρώτος Φάλσταφ), οι [[Ιταλία|ιταλοί]] Μαριάνο Στάμπιλε, Τζιουζέπε Βαλντένγκο, [[Τίτο Γκόμπι]] και πιο πρόσφατα ο Αμπρότζιο Μαέστρι, οι [[Ουαλία|Ουαλοί]] σερ Τζέρεντ Έβανς και σερ Μπρυν Τέρφελ .
== Σημειώσεις ==
Γραμμή 175 ⟶ 205 :
<references />
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=kFDYgvZWKtg Falstaf στο Θέατρο Βέρντι του Μπουσέτο, 4 Οκτωβρίου 2001]
* [https://www.youtube.com/watch?v=F9ZU0CloETU Falstaf 1970, ο Τίτο Γκόμπι στον πρωταγωνιστικό ρόλο]
{{DEFAULTSORT:}}
| |||